Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2016 r. w Lublinie

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do renty socjalnej

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 12 czerwca 2015 r. sygn. akt IV U 1384/13

oddala apelację.

Zofia Kubalska Małgorzata Pasek Elżbieta Czaja

Sygn. akt III AUa 777/15

UZASADNIENIE

Decyzją z 23 października 2013roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. K. prawa do renty socjalnej wskazując, że u wymienionego nie stwierdzono całkowitej niezdolności do pracy.

Odwołanie od decyzji złożył M. K. wnosząc o przyznanie mu prawa do renty socjalnej. W uzasadnieniu odwołania wskazał m.in., że jest nadal całkowicie niezdolny do pracy. Cierpi na chorobę o
podłożu genetycznym, która powoduje szereg innych schorzeń. Przeszedł chorobę nowotworową, ma boczne skrzywienie kręgosłupa w odcinku Th-L, osteoporozę, guzki tarczycy. Wszystkie schorzenia mają charakter przewlekły, wymagają stałej opieki specjalistycznej, oszczędzającego trybu życia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2015 roku Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił prawo M. K. do stałej renty socjalnej od 1 września 2013 roku, oraz zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w S. na rzecz M. K. 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

M. K. do 31 sierpnia 2013r. był uprawniony do renty socjalnej. W dniu 27 sierpnia 2013r. ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o ustalenie prawa do renty socjalnej na dalszy okres. Lekarz orzecznik ZUS, ustalił, że ubezpieczony jest nadal całkowicie niezdolny do pracy do 30 września 2015r. Na skutek zarzutu wadliwości zgłoszonego do powyższego orzeczenia ubezpieczony skierowany został na badanie przez komisję lekarską ZUS, która stwierdziła, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy Decyzją
z 23 października 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty socjalnej.

Ubezpieczony ma 27 lat. Jest inżynierem zootechniki i magistrem zarządzania. Nigdy nie pracował zawodowo, do renty socjalnej był uprawniony od marca 2006r.

Ubezpieczony cierpi na chorobę genetyczną – chorobę R. (neurofibromatoza typu I) jako chorobę zasadniczą, w przebiegu której występuje szereg innych schorzeń. I tak ubezpieczony przeszedł zabieg usunięcia złośliwego guza neuronu obwodowego z następczą chemioterapią i radioterapią. Ponadto cierpi na mikrogruczolaka przysadki, wole guzkowe nietoksyczne, niedoczynność tarczycy, hipogonadyzm hipergonadotropowy w przebiegu uszkodzenia gonad po chemioterapii, niepłodność w wyniku zniszczenia gonad w przebiegu chemioterapii złośliwego guza neuronu obwodowego – azoospermia, niedomykalność zastawki mitralnej nieistotną hemodynamicznie, skrzywienie kręgosłupa okolicy piersiowo-lędźwiowej, zespół bólowy kręgosłupa okolicy lędźwiowo-krzyżowej, osteoporozę, nadwzroczność. Schorzenia te powodują, że ubezpieczony jest nadal całkowicie niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu powstałego przed ukończeniem 18 roku życia, przy czym jest to niezdolność trwała. Niezdolność tę powoduje w/w choroba genetyczna, która jest trwała i nieodwracalna. Nie ma możliwości leczenia przyczynowego tej choroby. Ubezpieczony będzie chorował na nią do końca życia, a objawy będą się pogłębiać. Przechodzone przez ubezpieczonego liczne zabiegi chirurgiczne oraz długotrwała chemio i radioterapia (z powikłaniami) nie wyleczyły ubezpieczonego, a jedynie przedłużyły mu życie. Choroba ta niesie duże ryzyko objawów, z których najniebezpieczniejsze to nowotwory. Ponadto są to guzy nerwu wzrokowego, nerwiaki splotowe, guzy ośrodkowego układu nerwowego, drgawki, nadciśnienie tętnicze. Wskazana choroba nowotworowa jest ponadto przyczyną stygmatyzacji i stwarza wiele trudności w integracji społecznej przede wszystkim ze względu na wygląd ubezpieczonego – z uwagi na jego zeszpecenie objawiające się licznymi wyroślami skórnymi, guzami podskórnymi i przebarwieniami skóry (opinia biegłego z zakresu genetyki klinicznej k.61-63 akt sprawy).

Wskazane wyżej schorzenia główne i towarzyszące mu inne schorzenia powodują, że ubezpieczony cierpi na zaburzenia adaptacyjne z dyskretnymi zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym, które niezależnie do licznych schorzeń somatycznych powodują u niego całkowitą niezdolność do pracy (opinia biegłego z zakresu psychologii k.39-41 akt sprawy).

Sąd uznał, że odwołanie ubezpieczonego jest uzasadnione.

Zgodnie z art.4 ust.1 ustawy z 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2003r., Nr135, poz.1268 ze zm.) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia albo w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Rozstrzygnięcie o zasadności odwołania ubezpieczonego od decyzji organu rentowego odmawiającej mu prawa do renty socjalnej wymagało ustalenia, czy u ubezpieczonego w dalszym ciągu istnieje całkowita niezdolność do pracy będąca następstwem naruszenia sprawności organizmu powstałego w w/w okresach. W tym celu Sąd zasięgnął opinii specjalistów z zakresu medycyny i biegłego psychologa posiadających wiedzę i doświadczenie niezbędne do oceny stanu zdrowia ubezpieczonego. Biegli z zakresu onkologii, neurologii i kardiologii oraz specjalista z zakresu rehabilitacji medycznej w wydanych oddzielnie opiniach stwierdzili, że schorzenia, na które cierpi ubezpieczony – rozpatrywane oddzielnie nie powodują u ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy Natomiast biegły z zakresu genetyki klinicznej i biegły psycholog stwierdzili, że stan zdrowia ubezpieczonego powoduje u niego całkowitą niezdolność do pracy, przy czym w ocenie biegłego z zakresu genetyki jest to niezdolność trwała, a jej przyczyną jest nieuleczalna, trwająca od urodzenia choroba genetyczna, która objawia się wieloma poważnymi schorzeniami, w tym najniebezpieczniejszymi jakimi są nowotwory. Ubezpieczony doświadczył tej najgroźniejszej choroby, jak również szeregu innych poważnych schorzeń, które uniemożliwiają mu podjęcie pracy, a poza tym są przyczyną stygmatyzacji z uwagi na zeszpecenie twarzy, jakie powodują. Na występujące u ubezpieczonego zaburzenia adaptacyjne wskazał w swojej opinii również biegły psycholog.

Sąd doszedł do przekonania, że dowodem miarodajnym dla oceny stanu zdrowia ubezpieczonego jest opinia biegłego z zakresu genetyki klinicznej, który przedstawił schorzenie podstawowe, na które cierpi ubezpieczony, objaśnił na czym ono polega, czym się już objawiło u ubezpieczonego oraz jakie niesie ze sobą zagrożenia. Biegły zwrócił również uwagę na aspekt psychologiczno-społeczny schorzenia, na które cierpi ubezpieczony, a które powoduje jego stygmatyzację (z uwagi na zeszpecenie) i objawia się zaburzeniami adaptacyjnymi uniemożliwiającymi podjęcie pracy. W tym zakresie opinia biegłego z zakresu genetyki i biegłego psychologa są zbieżne. W ocenie Sądu w/w opiniom należy dać prymat nad pozostałymi opiniami w sprawie. Opinie biegłego onkologa, kardiologa i neurologa oraz specjalisty rehabilitacji medycznej nie mogą być bowiem uznane za pełne. Biegli dokonali oceny stanu zdrowia ubezpieczonego odnosząc się jedynie do poszczególnych schorzeń z zakresu swojej specjalizacji, a nie może być wątpliwości, że wielość schorzeń, na które cierpi ubezpieczony i które mają swoje źródło w jednym schorzeniu genetycznym powinny być oceniane łącznie.

Z uwagi na to, że opinia biegłego z zakresu genetyki klinicznej i opinia biegłego psychologa przedstawiają pełny i spójny obraz stanu zdrowia ubezpieczonego Sąd nie uwzględnił wniosku organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu genetyki klinicznej oraz odstąpił od przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego psychiatry i psychologa. Sąd wskazał, że biegły z zakresu genetyki odniósł się do wykształcenia ubezpieczonego. Wskazał, że mimo ciężkiej nieuleczalnej choroby i braku akceptacji społecznej ubezpieczony podjął wyzwanie studiowania. Zdobyte wykształcenie nie wpływa jednak na możliwość wykonywania przez niego pracy. Należy wskazać, że podstawowym celem zdobywania wykształcenia jest podjęcie pracy zgodnej ze nabytymi kwalifikacjami. Prawo studiowania i poszerzania swojej wiedzy mają jednak wszystkie osoby, również chore, które nie zawsze mogą wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce.

W konsekwencji Sąd uznał, że odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie i na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił prawo M. K. do stałej renty socjalnej poczynając od 1 września 2013r.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu – art.98§1 i 3 k.p.c.

Od tego wyroku apelację wniósł organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucał naruszenie prawa procesowego w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów, z opinii biegłych sądowych z zakresu genetyki klinicznej oraz biegłego psychologa z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów:

- naruszenie prawa materialnego - art.12 ust. 3 oraz art.13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w związku z art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia stwierdzenie jego całkowitej niezdolności do pracy. Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie o dowód z opinii uzupełniającej biegłego lekarza specjalisty z zakresu genetyki klinicznej J. K..

Biegły podtrzymał swoje stanowisko zawarte w opinii przedstawionej przez Sądem I instancji, wskazując, że występujące u badanego schorzenia, ich liczba powaga, stopień nasilenia skutkują całkowita niezdolnością do pracy. Biegły uściślił nadto, że określenie zawarte we opinii: „ bezterminowo oznacza trwałą niezdolność do pracy. W uzasadnieniu opinii odnosząc się też do zastrzeżeń organu rentowego biegły wskazał, że w opinii swojej nie tylko stwierdził nieuleczalną chorobę u M. K., ale również progresję choroby, która nie rokuje poprawy i stale zwiększa stopień upośledzenia organizmu Zdaniem biegłego ubezpieczony, pomimo zdobytych kwalifikacji zawodowych ( inżynier zootechnik , magister zarządzania) nie jest zdolny do pracy - wobec ciężkiego przebiegu choroby. Ze względu na naruszenie sprawności organizmu i poważne zeszpecenie (wynikające z choroby i powikłań leczenia) pacjent nie może pracować w zdobytych zawodach, podjęcie pracy wiąże się z dużym ryzykiem stygmatyzacji i trudnościami w integracji społecznej. Sąd Apelacyjny podzielił uzupełniającą opinię biegłego z zakresu genetyki klinicznej . Sąd Apelacyjny po uzupełnieniu materiału dowodowego podziela także ustalenia faktyczne i dokonaną przez Sąd I instancji ocenę dowodów oraz aprobuje argumentacje prawną przedstawioną w motywach zaskarżonego orzeczenia, a więc nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego ponawiania.

Z prawidłowych ustaleń dokonanych przez Sąd Okręgowy, wynika, że wnioskodawca spełnia warunki w dalszym ciągu wymagane do renty socjalnej. Z opinii biegłych sądowych lekarzy odpowiednich spełnialności powołanych przez Sąd Okręgowy i Sąd Apelacyjny, które zostały obdarzone wiarygodnością wynika, że przy ocenie stanu zdrowia wnioskodawcy i uznaniu, że stwierdzane u niego schorzenia naruszają funkcjonowanie organizmu w stopniu sprowadzającym całkowitą niezdolność do pracy, biegli oparli się na dokumentacji medycznej, wynikach badania oraz przeanalizowali aktualne wyniki badań wnioskodawcy. Biegli w sposób stanowczy i pewny wypowiedzieli się co do stanu zdrowia wnioskodawcy i ograniczeniu zdolności do pracy.

Odnosząc się do wniosku organu rentowego zgłoszonego w piśmie procesowym o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, wskazać należy, że przed Sądem I instancji, analogiczny wniosek organu rentowego został przez Sąd oddalony, przy braku zastrzeżeń organu rentowego w trybie art. 162 k.p.c . Niezależnie od tego nadmienić należy, że przedstawione przez organ rentowy w toku postepowania apelacyjnego stanowisko Przewodniczącej Komisji Lekarskiej, nie zawiera żadnych umotywowanych zarzutów, brak jest podstaw do prowadzenia dalszego postepowania dowodowego, w toku postępowania przeprowadzonego przed Sądem istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, dotyczące stanu zdrowia wnioskodawcy zostały wyjaśnione w sposób gruntowny i wszechstronny.

Sąd Apelacyjny nie stwierdza więc naruszenia wskazanych w apelacji przepisów prawa materialnego. Z uzasadnienia opinii wynika jednoznacznie, że biegli wzięli pod uwagę wszystkie kryteria uwzględniane przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy ustalając, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy, a stwierdzona niezdolność do pracy ma charakter trwały.

Z tych względów i na mocy powołanych powyżej przepisów oraz na podstawie art.385 KPC Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.