Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2016 r. w Szczecinie

sprawy W. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 30 marca 2015 r. sygn. akt IV U 146/15

oddala apelacje.

SSA Barbara Białecka SSA Urszula Iwanowska SSA Jolanta Hawryszko

Sygn. akt III AUa 497/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z 6.02.2015 odmówił W. J. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia, ponieważ mimo, że lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem
z 16.01.2015 stwierdził, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy oraz niezdolny do samodzielnej egzystencji okresowo do 31.01.2017, to organ rentowy ustalił, że ubezpieczony w okresie dziesięciolecia przypadającego przed dniem złożenia wniosku, a także przed powstaniem niezdolności do pracy (20.05.2013) w ogóle nie udowodnił okresów składkowych i nieskładkowych, chociaż przepisy wymagaja co najmniej 5 lat stażu ubezpieczeniowego, a nadto niezdolność do pracy nie powstała w okresie ubezpieczeniowym, ani w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W odwołaniu od decyzji organu rentowego ubezpieczony podniósł, że w wymaganym okresie przez 3 lata wykonywał prace interwencyjne w Gminie M., a nadto od 15.04.1997 do chwili obecnej jest zarejestrowany w Urzędzie Pracy w S., jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Wskazał również na trudną sytuację życiową oraz na brak środków do życia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Podał, że w przypadku ubezpieczonego nie ma zastosowania przepis art. 57 ust. 2 ani art. 58 ust. 4 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz.U. z 2015 roku, poz. 748, ze zm.) - zwanej dalej ustawą emerytalną – bowiem ubezpieczony nie udowodnił 25 letniego okresu składkowego i okresu nieskładkowego, jak również 30 letniego okresu składkowego.

Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 30.03.2015 roku oddalił odwołanie.

Sąd I Instancji ustalił, że W. J., po przebytym udarze mózgu z niedowładem połowiczym lewostronnym, stał się całkowicie niezdolny do pracy od 20 maja 2013 r. Ubezpieczony posiada łącznie 16 lat, 8 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Ostatni okres składkowy ubezpieczonego związany z pobieraniem zasiłku dla bezrobotnych ustał 14 lipca 1997 r. W 10-leciu przypadającym przed dniem powstania niezdolności do pracy jak w 10-leciu przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy ubezpieczony nie udowodnił żadnych okresów składkowych i nieskładkowych.

Sąd okręgowy rozważył sprawę zgodnie z art. 57 ust. 1, ust. 2, art. 58 ust. 1 pkt 5 i ust. 4 ustawy emerytalnej i nie uwzględnił odwołania. Podniósł, że spośród wielu wymaganych ustawą, ubezpieczony spełnił jedynie przesłankę niezdolności do pracy. Niespełnione zostały przesłanki związane ze stażem ubezpieczeniowym i powstaniem niezdolności do pracy we wskazanych w ustawie emerytalno-rentowi okresach. Brak przy tym podstaw do uwzględnienia wskazywanego przez ubezpieczonego okresu, w którym był on zarejestrowany jako bezrobotny bez prawa do zasiłku, gdyż to nie był okres składkowy ani nieskładkowy, w rozumieniu art. 6 i art. 7 ustawy emerytalnej. Brak było też podstaw do zaliczenia ubezpieczonemu pracy wykonywanej na rzecz (...) w M. pracy – była to praca społecznie użyteczna i w związku z tym nie były od niej odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne. Nawet przy zaliczeniu okresów tej pracy, tj. 1.02.2011/ 31.11.201l, 1.02.2012/ 30.11.2012r. i 1.02.2013/ 31.08.2013. - łącznie w rozmiarze 2 lata i 3 miesiące ubezpieczony nadal nie spełniał wyżej wskazanych przesłanek do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Sąd okręgowy podniósł, że brak było podstaw do przyznania ubezpieczonemu renty ze względu na jego trudną sytuację życiową, bowiem w sprawach z ubezpieczeń społecznych nie mają zastosowania zasady współżycia społecznego.

Apelację od wyroku złożył ubezpieczony opisując przebieg zatrudnienia począwszy od rozpoczęcia nauki w 1968r. w szkole zawodowej. Skarżący podał też, że w 1980r. podjął pracę w Spółdzielni (...), jako kierowca samochodu ciężarowego, ale w związku z likwidacją zakładu pracy stracił pracę. Pracę podjął dopiero na rzecz Gminnego Ośrodka Pomocy w M., w ramach porozumienia z urzędem pracy. Poza tym, pracował u rolników za ziemniaki, mleko i mięso. Ubezpieczony podniósł, że organ rentowy nie doliczył do stażu ubezpieczeniowego okresu nauki zawodu i pracy w gospodarstwie rodziców. Podał dalej, że ma trudną sytuację finansową, potrzebuje środków na leki, rehabilitację.

Sąd apelacyjny rozważył sprawę i uznał, że apelacja jest niezasadna.

Sąd okręgowy przeprowadził właściwie postępowanie dowodowe i w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach rentowych oraz akta medyczne, dokonując trafnej oceny materiału dowodowego, prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, w szczególności, że ubezpieczony od 20.05.2013 jest całkowicie niezdolny do pracy oraz niezdolny do samodzielnej egzystencji, okresowo do 31.01.2017, wskutek doznanego w dniu 20.05.2013 niedowładu połowicznego lewostronnego po udarze mózgu. Całość ustaleń sądu pierwszej instancji, przedstawiona w pisemnym uzasadnieniu wyroku zasługuje na akceptację i sąd apelacyjny ustalenia te przyjmuje za własne. Sąd apelacyjny podzielił także ocenę prawną sądu okręgowego. Należy podnieść, że w sprawie o rentę, uzależniona od niezdolności ubezpieczonego do pracy postępowanie zmierzało do ustalenia, czy najpóźniej w dacie wydania zaskarżonej decyzji z 6.02.2015 zostały spełnione wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia rentowego, a zatem nie tylko przesłanka niezdolności do pracy, lecz także odpowiednio długi staż ubezpieczeniowy oraz powstanie niezdolności do pracy w okresie ubezpieczeniowym lub przed upływem okresu 18 miesięcy od ustania okresu ubezpieczeniowego. Bezsprzecznie, oprócz niezdolności do pracy, ubezpieczony nie spełnił tych wymogów. Sąd okręgowy trafnie bowiem ustalił, że ubezpieczony posiada łącznie 16 lat, 8 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych (vide art. 57 ust. 2 i art. 58 ust. 4 ustawy emerytalnej), a w okresie dziesięciolecia przypadającego przed dniem złożenia wniosku, a także przed powstaniem niezdolności do pracy (20.05.2013) nie posiada żadnego okresu składkowego i nieskładkowego (art. 57 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 58 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej), a nadto niezdolność od pracy nie powstała w okresie ubezpieczeniowym, ani po przed upływem okresu 18 miesięcy od ustania okresu ubezpieczeniowego (zatrudnienia i innych tytułów ubezpieczenia rentowego), tj. w myśl art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. Jest to zresztą kolejne postępowanie, gdyż poprzednie zakończyły się odmownymi decyzjami organu rentowego z 21.11.2013, z 12.12.2013 i z 13.01.2014 o tożsamych ustaleniach. Także w niniejsze sprawie, najpierw przed organem rentowym, a następnie w postępowaniach sądowych (przed sądem okręgowy i sądem odwoławczym) ubezpieczonych nie podważył tych ustaleń. Ubezpieczony nie posiada wymaganego 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, a warunek byłby spełniony wówczas, gdyby ubezpieczony w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2 pkt 5 tej ustawy osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Zgodnie z art. 58 ust. 2 cyt. ustawy okres ten powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Powołana w apelacji okoliczność wykonywania pracy u rolników, w zamian za produkty rolne, nie jest okresem składkowym, zwłaszcza, że nie został ustalony stosunek pracy, a ubezpieczony nie został też zgłoszony do ubezpieczeń społecznych z innego tytułu. Nadto, jak wynika z zaświadczenia Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w M. z 11.09.2013 ubezpieczony w okresach 01.02.2011 – 30.11.2011, 01.02.2012 – 30.11.2012 i 01.02.2013 – 31.08.2013 wykonywał prace społecznie użyteczne na terenie gminy, lecz od wypłacanych kwot nie były odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Prace społeczne użyteczne w myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity opublikowany w Dz. U. z 2015, poz. 121, ze zm.) – zwanej ustawą systemową - nie oznaczają ani stosunku pracy, ani w myśl art. 6 ust. 1 pkt 2, czy pkt 4 w zw. z art. 8 ust. 3 ustawy systemowej nie kwalifikują się jako praca nakładcza, czy praca na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia albo umowy o świadczenie usług. Brak było tytułu do objęcia ubezpieczonego obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, a ubezpieczony nie był zgłoszony do dobrowolnego ubezpieczenia społecznego, a zatem mimo świadczenia pracy (wykonywania prac interwencyjnych), nie było tytułu ubezpieczeniowego. Prace wykonywane przez ubezpieczonego nie zostały w myśl art. 6 i art. 6 zakwalifikowane jako okresy nieskładkowe i nieskładkowe.

Nadto, ubezpieczony stał się osobą częściowo niezdolną do pracy w dniu 20.05.2013, a ostatni tytuł ubezpieczenia (jak wynika z zaświadczenia PUP w S. z dnia 22.08.2013 - ubezpieczony miał status osoby bezrobotnej z prawem do zasiłku) istniał w okresie od 19.03.1997 do 14.04.1997. Ubezpieczony stał się zatem osobą niezdolną do pracy już po upływie okresu 18 miesięcy od ustania ostatniego tytułu ubezpieczeniowego w myśl art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. W konsekwencji nie spełnił również i tego warunku. Ubezpieczony nie podważył także ustaleń co do braku 5 letniego stażu w badanym okresie ostatnich dziesięciu lat, a dokumenty zgromadzone w aktach rentowych nie dawały podstaw do kwestionowania ustaleń poczynionych w tym zakresie. Nie została zatem spełniona przesłanka z art. 57 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy emerytalnej oraz przesłanka z art. 57 ust. 3 ustawy emerytalnej.

Odnosząc się do apelacji, należy zauważyć, że ewentualny okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców, jako domownik, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej podlega doliczeniu do stażu ubezpieczeniowego, gdyby został udowodniony, lecz tylko w przypadku ubiegania się o prawo do emerytury. Okresu tego w świetle przywołanego przepisu nie dolicza się w ZUS w przypadku ustalania stażu ubezpieczeniowego dla celów rentowych. Należy podkreślić, że zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w tej ustawie powstaje z dniem spełnienia się wszystkich warunków wymaganych do jego nabycia. Wówczas, na wniosek osoby uprawnionej, organ rentowy wydaje decyzję o przyznaniu prawa (art. 116 i art. 118 ustawy emerytalnej). Niespełnienie przez wnioskodawcę wszystkich ustawowych warunków koniecznych do przyznania świadczenia powoduje wydanie decyzji odmownej. Wydanie takiej decyzji następuje również wtedy, gdy nie została spełniona chociażby jedna z ustawowych warunków niezbędnych do przyznania świadczenia. Ubezpieczony nie spełnił zaś wszystkich ustawowo wymaganych przesłanek , słusznie zatem organ rentowy, a następnie sąd pierwszej instancji stwierdzili brak podstaw do przyznania renty.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, jako niezasadną.

SSA Barbara Białecka SSA Urszula Iwanowska SSA Jolanta Hawryszko