Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2016r.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gorzowie Wielkopolskim

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Tomasz Korzeń (spr.)

Sędziowie: SO Marek Zwiernik

SR del. Jacek Przybylski

Protokolant: st.sekr.sądowy Aneta Symeryak

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2016 roku w Gorzowie Wielkopolskim na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko Izbie Celnej w R.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Słubicach Wydziału Pracy

z dnia 28 października 2015 roku, sygn. akt IV P 92/15

oddala apelację.

SSO Marek Zwiernik SSO Tomasz Korzeń SSR/del/ Jacek Przybylski

VI Pa 101/15 UZASADNIENIE

Powódka J. S. domagała się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej Izby Celnej w R. kwoty 17.852,68 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot: - 5.014,80 zł od dnia 30.10.2012 r. do dnia zapłaty oraz - 12.837,88 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia z tytułu zasadzonych kosztów zastępstwa procesowego przed NSA. Podniosła, iż pozwana bezpodstawnie wzbogaciła się kosztem majątku powódki.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy w Słubicach wyrokiem z dnia 14 maja 2014 r. w sprawie IV P 92/15zasądził od pozwanej na rzecz powódki 13.884,00 zł z ustawowymi odsetkami, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

W zakresie oddalenia wskazał, iż nie uznał za zasadne stanowiska powódki dotyczącego zamiaru bezpodstawnego wzbogacenia się przez pozwaną poprzez zaoferowanie powódce zapłaty kwoty odpowiadającej 65% uzyskanym kosztom zastępstwa procesowego, zamiast pełnej kwoty tych kosztów. Wobec uregulowania ustawowego zezwalającego na określenie wysokości wynagrodzenia w drodze umowy stron, a co za tym idzie – również w wysokości niższej niż kwota zasądzonych na rzecz strony kosztów zastępstwa procesowego, niezasadne są wywody powódki odnoszące się do ratio legis określenia kwoty dodatkowego wynagrodzenia na 65% zasądzonych kosztów zastępstwa sądowego, ściągniętych następnie od strony przeciwnej.

Apelację wyroku w części oddalającej złożyła powódka. Wniosła o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w całości.

Zarzuciła u naruszenie:

1.  art. 22 ⁴ ust. 2 ustawy o radcach prawnych przez błędną jego wykładnię polegającą na uznaniu , że skoro umowa , o której mowa w tym przepisie nie jest źródłem prawa do wynagrodzenia dodatkowego , to należy do ustalenia wysokości tego wynagrodzenia stosować przepisy Kodeksu pracy regulujące zasady wynagradzania za pracę,

2.  art. 78 § 1 i art. 80 Kodeksu pracy przez zastosowanie tych przepisów, podczas gdy nie mają one zastosowania do dodatkowego wynagrodzenia wynikającego z przepisu szczególnego - art. 22 ⁴ ustawy o radcach prawnych,

3.  art. 205 § 2 i art. 207 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym i przez ich całkowite pominięcie, pomimo że te właśnie przepisy determinują zasady ustalania wysokości wynagrodzenia dodatkowego wypłacanego w oparciu a art. 22 ⁴ ustawy o radcach prawnych,

4.  art. 405 kc przez pominięcie tego przepisu pomimo, że z powodu nie zawarcia umowy określającej wysokość i termin wypłaty wynagrodzenia dodatkowego, tylko ten przepis mógł być podstawą roszczenia i co do podstawy prawnej roszczenia i co do wysokości należnego wynagrodzenia.

W uzasadnieniu podniosła, iż sąd nie wziął pod rozwagę , że wynagrodzenie dodatkowe jest wypłacane na podstawie przepisu szczególnego tj. art. 22[4] ustawy o radcach prawnych Jako przepis szczególny wyłącza on możliwość stosowania przepisów ogólnych dotyczących wynagrodzenia zawartych w Kodeksie pracy (art. 78 § 1 i art. 80 Kp). Nadto przepis ten winien być wykładany ściśle i jakakolwiek analogia z prawa nie jest dopuszczalna. Na szczególny charakter nabycia prawa do wynagrodzenia dodatkowego zwraca uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z 15.11.2013 sygn. akt; III PK 4/13 , na który to wyrok powołał się Sąd. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku wskazuje na ścisły związek wynagrodzenia dodatkowego z przesłanką zasądzenia i ściągnięcia kosztów zastępstwa procesowego. Polega on na tym , że jeżeli odpadnie przesłanka zasądzenia (zostanie uchylony wyrok zasądzający zwrot kosztów), to odpadnie również podstawa do wypłaty wynagrodzenia dodatkowego . Sąd Najwyższy w omawianym wyroku nie zajmował się wprawdzie wysokością wynagrodzenia dodatkowego, tylko podstawą nabycia i podstawą utraty prawa do tego wynagrodzenia , ale skoro wskazał , że źródłem prawa do wynagrodzenia są zdarzenia wynikające z przepisów procesowych ( zasądzenie zwrotu kosztów), a podstawą odpadnięcia tego prawa jest uchylenie orzeczenia o zwrocie kosztów, to oznacza , że również wysokość tego wynagrodzenia musi być określana na zasadach innych niż wynikających z przepisów prawa pracy. Nie można bowiem wybiórczo wykładać przepisu szczególnego (art. 22(4] ustawy o radcach prawnych) w taki sposób , że nabycie prawa do wynagrodzenia (a także podstawa do jego zwrotu) wynika z przepisów procesowych, ale wysokość wynagrodzenia wynika z przepisów prawa pracy, co daje pracodawcy możliwość arbitralnego, wg własnego uznania określenia jego wysokości. Niedopuszczalne bowiem jest pominięcie istoty zasądzonej i ściągniętej kwoty kosztów. Skoro zatem istotą źródła zobowiązania do wypłaty wynagrodzenia jest zasądzony zwrot poniesionych kosztów zastępstwa procesowego, to wysokość wypłaconego radcy prawnemu wynagrodzenia winna stanowić różnicę między zasądzoną i ściągniętą kwotą , a kosztem pracodawcy poniesionym w tej sprawie , ale innym niż samo wynagrodzenie dodatkowe. Do tych innych kosztów zalicza się przede wszystkim składki ZUS należne od pracodawcy, ale też inne wydatki jak np. koszty manipulacyjne tj. operacji księgowych , przelewów bankowych itp. Tego rodzaju kosztów pozwana nigdy nie przedstawiała. Niedopuszczalne natomiast jest uznanie , że kwota ściągnięta tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w poszczególnych sprawach może rekompensować pozwanej również koszt podstawowego wynagrodzenia za pracę radcy prawnego. Jak to wynika z zakresu czynności radca prawny wykonując obsługę prawną jednostki, wykonuje szereg innych czynności (porady, konsultacje, opinie prawne itp.) i za to otrzymuje wynagrodzenie podstawowe. Reprezentowanie pracodawcy w procesach sądowych - jakkolwiek mieści się w zakresie jego obowiązków- jest tylko częścią obsługi prawnej i nie w każdym przypadku radca prawny nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia (choćby z powodu niemożności ściągnięcia zasądzonej kwoty kosztów) . Zgodzić się należy z Sądem , że koszty zastępstwa procesowego zasądzane są kwotą ryczałtową, która nie zawsze pokrywa się z faktycznie poniesionymi przez stronę kosztami na ten cel (np. jest niższa). Jeżeli jednak ta ryczałtowa kwota (zasądzona i ściągnięta) jest wyższa niż wypłacone pełnomocnikowi wynagrodzenie plus koszty związane z tą wypłatą, to różnica stanowi świadczenie nienależne, świadczenie uzyskane bez żadnej podstawy prawnej , a strona - pracodawca będący jednostką budżetową - jest bezpodstawnie wzbogacony. Uzyskał bowiem zwrot kosztów, których nie poniósł. W sposób oczywisty wynika to z przepisów regulujących zasady zwrotu kosztów postępowania (art. 202 do 207 p.p.s.a.). W niniejszej sprawie pozwana z przyczyn podanych wyżej jest bezpodstawnie wzbogacona. Zatrzymała dla siebie bowiem część zwróconych jej kosztów zastępstwa procesowego , których nie poniosła. W tej sytuacji niezasadna jest odmowa Sądu zastosowania przepisu art. 405 kc.

Pozwana nie ustosunkował się do apelacji.

Sąd okręgowy zważył co następuje:

W sprawie bezsporny był stan faktyczny. Sąd okręgowy ustalenia sądu rejonowego podziela w całości. Tym samym zastosowanie znalazł art. 387 § 2 ¹ KPC.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. Przedmiotem apelacji jest wyłącznie dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego - przekraczające 65 % przyznanych pozwanemu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu sądowoadmistracyjnym.

Zgodnie z art. 22 ⁴ ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U.2016.233)

1. Radca prawny wykonujący zawód na podstawie stosunku pracy ma prawo do wynagrodzenia i innych świadczeń określonych w układzie zbiorowym pracy lub w przepisach o wynagradzaniu pracowników, obowiązujących w jednostce organizacyjnej zatrudniającej radcę prawnego. Wynagrodzenie to nie może być niższe od wynagrodzenia przewidzianego dla stanowiska pracy głównego specjalisty lub innego równorzędnego stanowiska pracy. Jeżeli prawo do dodatków uzależnione jest od wymogu kierowania zespołem pracowników, wymogu tego nie stosuje się do radcy prawnego.

2. Radca prawny jest uprawniony do dodatkowego wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż 65% kosztów zastępstwa sądowego zasądzonych na rzecz strony przez niego zastępowanej lub jej przyznanych w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu zagranicznym lub w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli koszty te zostały ściągnięte od strony przeciwnej. W państwowych jednostkach sfery budżetowej wysokość i termin wypłaty wynagrodzenia określa umowa cywilnoprawna.

Sąd przywołał w uzasadnieniu art. 78 § 1 i art. 80 KP, jednakże nie zastosował ich w sprawie - niw wskazał w jaki sposób ich treść miałaby wpływać na zasadność roszczenia. Tym samym i zarzuty apelacyjne w tym zakresie się niezasadne.

Niezależnie od charakteru prawnego umowy opartej na art. 22 ⁴ ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, wobec niezawarcia umowy, nie może ona stanowić podstawy zasądzenia wynagrodzenia. Brak jest także postawy do zasądzenia przedmiotu apelacji w przepisach Kodeksu pracy, jak i w art. 22 ⁴ ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych.

Skoro ustawodawca uznał, iż dodatkowe wynagrodzenie w jednostkach budżetowych może być niższe niż 65 % (tak SN w wyroku w sprawie III PK 4/13), to nie sposób uznawać, iż takie umowne ustalenie powodowałoby bezpodstawne wzbogacenie pracodawcy. Tym bardziej więc w przypadku niezawarcia umowy w zakresie wysokości dodatkowego wynagrodzenia (niezależnie od zasadności stanowiska sądu rejonowego co do zasadności roszczenia wynoszącego 65 % ściągniętych kosztów), nie można uznać, iż prowadziłoby to do bezpodstawnego wzbogacenia pracodawcy. Podzielić należy także argumentację sądu rejonowego co do kosztów pracowniczego zatrudniania radcy prawnego. Tym samym zarzut naruszenia art. 405 KC nie jest zasadny.

Brak jest podstaw do zasądzenia zasadzenia żądanej kwoty tak na podstawie umownej, jak i na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 KPC, oddalono apelację.

za SSR(del.) Jacka Przybylskiego, SSO Tomasz Korzeń SSO Marek Zwiernik

którego okres delegacji się zakończył

SSO Tomasz Korzeń