Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia - 11 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu w IV Wydziale Karnym - Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Szyszko

Protokolant: Katarzyna Piechowicz

przy udziale przedstawiciela Straży Miejskiej W. -

po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 11 kwietnia 2016 r.

w sprawie M. G.

córki H. i G. z domu P., ur. (...) w K.

obwinionej o czyn z art.92a kw

zażalenia Straży Miejskiej W.

na postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej

z dnia 26 stycznia 2016 r., sygn. akt: X W 3175/15

w przedmiocie umorzenia postępowania

na podstawie art.437§1 kpk w zw. z art.109§2 kpsw

p o s t a n o w i ł:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Fabrycznej do rozpoznania.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 stycznia 2016 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Fabrycznej:

I.  na podstawie art.5§1 pkt 9 kpsw w zw. z art.62§1 i 2 kpsw umorzył postępowanie przeciwko obwinionej M. G.;

II.  na podstawie art.118 pkt 2 kpsw kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

Powyższe postanowienie zaskarżyła Straż Miejska W. zarzucając Sądowi Rejonowemu obrazę przepisów prawa materialnego ( art.438 pkt 1 kpk w zw. z art.109§2 kpw ) w postaci art.17§3 ustawy kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż w następstwie wejścia w życie ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o strażach gminnych ( Dz.U.2015.1335 z dnia 2015.09.09 ) i rozporządzenia Ministra (...) z dnia 23 grudnia 2015 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego ( Dz.U.2015.2341 z dnia 2015.12.31 ), Straż Miejska W. utraciła uprawnienia oskarżyciela publicznego w zakresie art. 92a kodeksu wykroczeń.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie Straży Miejskiej zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego co do braku możliwości przyznania Straży Miejskiej uprawnień oskarżyciela publicznego nie znajduje wsparcia w treści przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, będąc wyrazem błędnej wykładni art.17§3 kpsw, tak na płaszczyźnie językowej, jak i funkcjonalnej ( w rozumieniu funkcji postępowania w sprawach o wykroczenia ) oraz systemowej (w rozumieniu wewnętrznej systematyki kodeksu).

Zgodnie z art.17§3 kpsw organom administracji rządowej i samorządowej, organom kontroli państwowej i kontroli samorządu terytorialnego oraz strażom gminnym ( miejskim ) uprawnienia oskarżyciela publicznego przysługują tylko wówczas, gdy w zakresie swego działania, w tym w trakcie prowadzonych czynności wyjaśniających, ujawniły wykroczenia i wystąpiły z wnioskiem o ukaranie. Z wyraźnego brzmienia wskazanej normy wynika, że uprawnienia oskarżyciela publicznego przysługują strażom miejskim ( z uwagi na stan procesowy rozpoznawanej sprawy rozważania prawne ograniczone zostaną wyłącznie do kompetencji procesowych straży miejskich ) w razie spełnienia dwóch, wyczerpująco opisanych warunków:

1)  straż miejska w zakresie swego działania, w tym w trakcie prowadzonych czynności wyjaśniających, ujawniła ściśle oznaczone, będące przedmiotem wniosku o ukaranie wykroczenie ;

2)  straż miejska wystąpiła z wnioskiem o ukaranie.

Z brzmienia wskazanej normy nie wynika to, co prawda wprost, jednak jej literalna wykładnia prowadzi do jednoznacznego wniosku, że z momentem spełnienia owych dwóch warunków dochodzi do petryfikacji kompetencji ( uprawnień ) straży miejskiej do korzystania w konkretnej sprawie z uprawnień oskarżyciela publicznego. Wszak norma art.17§3 kpsw posługuje się formami czasownikowymi w formie przeszłej ( „ujawniła”, „wystąpiła” ), nie wprowadzając żadnych dalszych warunków do korzystania przez oznaczony organ z uprawnień oskarżyciela publicznego. Należy więc przyjąć, że jeśli na mocy przepisów obowiązujących w dacie wnoszenia wniosku o ukaranie straż miejska była uprawniona nie tylko do ujawnienia określonego czynu (wykroczenia), ale także do wystąpienia z wnioskiem o ukaranie, to zachowuje ona uprawnienia oskarżyciela publicznego na płaszczyźnie tego konkretnego postępowania aż do momentu jego prawomocnego zakończenia.

Jedynym w zasadzie argumentem Sądu I instancji mającym przekonywać o odmiennym sposobie wykładni normy art.17§3 kpsw jest nowelizacja art.129b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, ograniczająca uprawnienia strażników miejskich w zakresie kontroli ruchu drogowego ( poprzez odjęcie strażnikom miejskim uprawnienia do używania urządzeń rejestrujących ), co w ocenie Sądu I instancji, wobec braku jakichkolwiek przepisów przejściowych, przekonywać powinno o woli ustawodawcy do odjęcia strażom miejskim uprawnienia do korzystania w postępowaniu w sprawach o wykroczenia z uprawnień oskarżyciela publicznego.

W ocenie Sądu Okręgowego argumentacji tej nie wspierają żadne przesłanki jurydyczne, zaś brak w ustawie nowelizującej ( tj. ustawie z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o strażach gminnych, Dz. U. poz.1335 ) odpowiednich przepisów przejściowych nie stanowi bynajmniej argumentu mającego wspierać tezę o rzekomym ograniczeniu uprawnień procesowych straży miejskich (w odniesieniu do postępowań wszczętych przed dniem 1 stycznia 2016 r.).

Odwołując się do opinii (...) Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 grudnia 2015 r. oraz pisma Biura (...) z dnia 29 lipca 2015 r. ( nie mających skądinąd jakiejkolwiek mocy wiążącej ), Sąd Rejonowy winien nawiązać również do innych dokumentów związanych z prowadzonym procesem legislacyjnym, w szczególności do projektu ustawy nowelizacyjnej (dokument źródłowy: http://orka.sejm.gov.pl(...). (...)%24F. (...).pdf), w którym w żaden sposób nie nawiązano do problematyki procesowej. Z treści projektu ustawy, a także z brzmienia jej ostatecznej wersji jednoznacznie wynika, że wolą projektodawcy, a następnie ustawodawcy było uregulowanie wyłącznie zagadnień prawnomaterialnych ( wyrażonych w art.129b Prawa o ruchu drogowym ), co według wszelkiego prawdopodobieństwa, zwłaszcza kierując się elementarnym dla systemu prawa założeniem o racjonalności ustawodawcy, związane jest z aktualnym brzmieniem art.17§3 kpsw, a tym samym uznaniem przez prawodawcę, że w postępowaniach, w których przed dniem 1 stycznia 2016 r. wypełnił się zakres zastosowania w/w normy ( straż miejska ujawniła wykroczenie w zakresie swojego działania oraz wystąpiła z wnioskiem o ukaranie ), znajduje zastosowanie również jej dyspozycja ( straż miejska może nadal korzystać z uprawnień oskarżyciela publicznego ).

Ponadto, skoro w ustawie nowelizacyjnej z dnia 24 lipca 2015 r. brak przepisów przejściowych, to należało także poddać analizie przepisy prawa międzyczasowego, zawarte w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia ( Dz. U. Nr 106, poz. 1149 ).

Za stanowiskiem, iż organy, które uzyskały w toku konkretnego postępowania uprawnienia oskarżyciela publicznego nie powinny ich tracić aż do końca owego postępowania - zwłaszcza wobec braku ku temu wyraźnego przepisu ustawy - przemawia również norma art.2§1 w zw. z art.2§3 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia ( Dz. U. Nr 106, poz. 1149 ), która dekoduje ogólną wolę ustawodawcy, dotyczącą relacji zachodzących między zasadniczymi nawet zmianami prawa procesowego, a uprawnieniami organów występujących dotychczas w sprawie w charakterze oskarżycieli publicznych.

Zgodnie ze wskazaną normą z dniem 17 października 2001 r. straciły moc dotychczasowe przepisy prawne regulujące zagadnienia unormowane w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia ( art.2 §1 ustawy ). Z wyraźnej woli ustawodawcy pozostawały jednak w mocy przepisy ustaw w zakresie, w jakim uprawniały określone organy do ścigania wykroczeń i występowania w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego oraz nakładania grzywien w drodze mandatu karnego ( art.2§3 ustawy). Wyrażona w powyższej normie wola ustawodawcy był nad wyraz czytelna i zmierzała do usprawnienia toku postępowania w sprawach o wykroczenia poprzez zachowanie uprawnień oskarżycielskich przez organy, którym dotychczas kompetencje takie przysługiwały.

Należy w konsekwencji uznać, że skoro w dniu 31 grudnia 2015 r. Straży Miejskiej W. niewątpliwie służyły uprawnienia oskarżyciela publicznego ( por. np. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna z dnia 30 września 2014 r., I KZP 16/14, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2014 r., III KK 393/13 ), to wobec braku wyraźnego przepisu pozbawiającego Straż Miejską owych uprawnień, zmiana obowiązującego porządku prawnego dokonana z dniem 1 stycznia 2016 r. nie wywołała żadnych skutków procesowych w stosunku do spraw, w których wniosek o ukaranie został złożony przed dniem 1 stycznia 2016 r. Na płaszczyźnie procesowej stan istniejący w dniu 31 grudnia 2015 r. rozciąga się aż do momentu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie.

Na marginesie dodać także należy, iż w polskim systemie prawnym istnieją zasady techniki prawodawczej, stanowiące załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej" ( Dz. U. Nr 100, poz. 908 ). Zasady te zawierają ważne zalecenia dotyczące tworzenia aktów prawnych oraz ustalają standardy poprawnej legislacji i tym samym ustalają także standardy poprawnej interpretacji przepisów. Nie ulega bowiem wątpliwości, że istnieje ścisła zależność między zasadami redagowania, a zasadami interpretowania tekstów prawnych, interpretacja polega wszak na ustalaniu tak czy inaczej rozumianej woli prawodawcy ( vide: wyrok SN z dnia 16 czerwca 2012 r., II CSK 436/11 ). W myśl §30 ust.2 pkt.3 załącznika do w/w rozporządzenia w przepisach przejściowych rozstrzyga się, czy zachowuje się uprawnienia i obowiązki oraz kompetencje powstałe w czasie obowiązywania uchylanych albo wcześniej uchylonych przepisów oraz czy skuteczne są czynności dokonane w czasie obowiązywania tych przepisów; sprawy te reguluje się tylko w przypadku, gdy nie chce się zachować powstałych uprawnień, obowiązków lub kompetencji albo chce się je zmienić albo też gdy chce się uznać dokonane czynności za bezskuteczne. Skoro zatem ustawodawca w ustawie nowelizacyjnej z dnia 24 lipca 2015 r. nie pozbawił Straży Miejskich nabytych wcześniej, tj. do dnia 31 grudnia 2015 r. uprawnień oskarżycielskich, to jako oczywisty jawi się wniosek, że powstałe uprawnienia chciał zachować.

Reasumując, uznać należy, iż brak przepisów przejściowych w ustawie nowelizującej, tj. ustawie z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o strażach gminnych w żaden sposób nie uprawniał Sądu Rejonowego do wysuwania takich wniosków, jakie zawarto w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, iż nawet zajęcie stanowiska odmiennego, pozbawiającego straże miejskie uprawnień oskarżyciela publicznego z uwagi na zmianę brzmienia art.129b Prawa o ruchu drogowym, nie dawałoby podstaw do umorzenia prowadzonego w sprawie postępowania sądowego. Zgodnie z treścią art.17§1 kpsw oskarżycielem publicznym we wszystkich sprawach o wykroczenia jest co do zasady Policja. Straży Miejskiej przysługują z mocy art.17§3 kpsw wyłącznie „uprawnienia oskarżyciela publicznego”. Co więcej - i co szczególnie istotne - zgodnie z treścią art.17§5 kpsw wyłączenie Policji od udziału w sprawie następuje dopiero w momencie, w którym organ, który złożył wniosek o ukaranie wziął udział w sprawie. Wskazana norma nawiązuje wprost do „wzięcia udziału w sprawie”, nie zaś do „złożenia wniosku o ukaranie”. Jeśliby więc Straż Miejska złożyła wniosek o ukaranie, ale nie brała udziału w sprawie, to i tak z uprawnień oskarżyciela publicznego korzystałaby w dalszym toku postępowania Policja. Zresztą teza taka jest spójnie i konsekwentnie podnoszona w doktrynie prawniczej, w której wskazuje się wprost, że przez udział w sprawie innego niż Policja oskarżyciela należy rozumieć jego fizyczne stawienie się na rozprawę lub posiedzenie, choćby następnie, np. po przerwie lub po odroczeniu, nie uczestniczył już w tych forach. Nie jest w szczególności udziałem w sprawie sam fakt wystąpienia przez określony organ z wnioskiem o ukaranie. Tym samym jednak o pierwszym terminie rozprawy czy posiedzenia z możliwym udziałem stron należy zawiadomić zarówno oskarżyciela - wnioskodawcę, jak i Policję, choćby wniosek o ukaranie w danej sprawie pochodził od innego oskarżyciela publicznego; zawiadomienie to następuje wokandą ( zob. art.65§2 kpsw ). Stawienie się oskarżyciela wnioskodawcy wyłącza Policję od udziału w tej sprawie już do zakończenia procesu. Dotyczy to także sytuacji, gdy w pierwszym terminie oskarżyciel niepolicyjny nie stawił się, ale pojawił się np. na przerwanej czy odroczonej rozprawie lub na rozprawie wyznaczonej np. po posiedzeniu, w którym nie uczestniczył. Wyłączenie Policji od udziału w sprawie, w sytuacji wskazanej w art.17§5 kpsw, oznacza, iż wyłącznym oskarżycielem publicznym staje się ów inny organ i tylko on może zaskarżyć zapadłe orzeczenie. Jeżeli natomiast do wyłączenia takiego nie doszło, gdyż organ niepolicyjny nie stawił się na rozprawę lub na posiedzenie, na którym wydano orzeczenie, i w sprawie nie uczestniczył, oskarżycielem publicznym pozostaje Policja (art.17§1 kpsw) - tak wprost T. G.: Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, W. 2012 r., komentarz do art.17, teza 12-13, podobnie K. D.: Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, W. 2014 r., komentarz do art. 17, teza 12-13.

Jeśli więc w ocenie Sądu Rejonowego, Straż Miejska W. straciła uprawnienia oskarżyciela publicznego z uwagi na nowelizację art.129b Prawa o ruchu drogowym, to Sąd ten powinien kontynuować postępowanie, zawiadamiając o kolejnych czynnościach, w szczególności o posiedzeniach/rozprawach Policję, która występowałaby w sprawie w charakterze oskarżyciela publicznego ( art.17§1 kpsw).

Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Okręgowy orzekł jak na wstępie.

SSO Małgorzata Szyszko