Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2016 r. w Gliwicach

sprawy A. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania A. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 7 listopada 2014 r. nr (...) 5 (...)

1.  zmienia częściowo zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu prawo do obliczenia wysokości emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 do (...) dniówek przepracowanych w okresie od 1 czerwca 1987 r. do
28 lutego 1995 r.,

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Grażyna Łazowska

Sygn. VIII U 63/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13.08.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury górniczej, a obliczając jej wysokość nie zastosował przelicznika 1,8 do okresów pracy od 2.07.1982r. do 3.03.1985r. oraz od 7.04.1987r. do 28.02.1995r., ponieważ zajmowane przez niego stanowiska pracy ślusarza, mechanika maszyn i urządzeń nie są wymienione w zał. Nr 3 rozporządzenia z 3.12.1994r.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany i przyznania prawa do zastosowania przelicznika 1,8 do wysokości emerytury za sporne okresy podnosząc że w tym czasie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako rzemieślnik wykonujący prace mechaniczne na odkrywce bezpośrednio w przodku na koparkach i zwałowarkach tj. na stanowisku wymienionym pod pozycją 7, dział III załącznika Nr 3 do rozporządzenia. (...) z 23.12.1994r

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zawarte w skarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony został zatrudniony w (...) w dniu 2.07.1982r. na stanowisku ślusarza na oddziale zwałowania Z-2. W dniu 20.07.1982r. ukończył kurs taśmowego – konserwatora tras.

W charakterystyce stanowiska pracy z dnia 6.10.2014r. pracodawca wskazał, że w okresie od 2.04.1982r. do 3.03.1985r. ubezpieczony wykonywał:

- jako obchodowy tras - kontrolę przenośników w czasie ruchu,

- prace konserwacyjno-remontowe na zwałowarce:

- obsługa i kontrola wózków zrzutowych, wozów kablowych,

- prace konserwacyjno-remontowe na stacji napędowej, stacji zwrotnej i trasie przenośników,

- prace konserwacyjno-remontowe na trasie przenośników,

- prace związane z przesuwaniem przenośników,

- remont podtorza szynowego,

- budowa, demontaż, przebudowa przenośników taśmowych. Wymienione prace wykonywane były na zwałowarkach i przenośnikach taśmowych zlokalizowanych na odkrywce.

Ubezpieczony wykonywał wszystkie te prace w różnym natężeniu w zależności od potrzeb pracodawcy, na terenie odkrywki. Przenośniki taśmowe miały długość nawet do 3 km, praca obchodowego polega na tym, pracownik idzie wzdłuż taśmociągu i kontroluje prawidłowość jego działania. Przesuwanie taśmociągów odbywało się raz na dwa miesiące i trwało do 3 dni.

Pracodawca, w świadectwie wykonywania pracy górniczej z dnia 8.10.2014r. wskazał, że ubezpieczony w okresie od 2.07.1982r. do 1.04.1987r. pracował na stanowisku górnika kopani odkrywkowej; - rozporządzenie (...) z dnia 23.12.1994r., Z.. Nr 3, dział III poz. 1.

W okresie od 4.03.1985r. ubezpieczony odbywał służbę wojskową, po czym z dniem 2.04.1987r. został ponownie zatrudniony na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń górniczych w oddziale M-6. W badaniu psychologicznym z dnia 19.03.1987r. stwierdzono, że nie ma przeciwwskazań do zatrudnienia ubezpieczonego na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń g.o. - smarownika.

Następnie pracodawca w kolejnych angażach powierzał ubezpieczonemu stanowiska mechanika maszyn i urządzeń g.o., a od 1.09.1991r. - mechanika maszyn i urządzeń układu (...); / orzeczeniem psychologicznym z 24.02.1992r. stwierdzono brak przeciwwskazań do zatrudnienia ubezpieczonego na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego – samodzielnego ślusarza maszyn podstawowych/.

Po wojsku ubezpieczony przez około 2 miesiące wykonywał różne prace w brygadzie smarowniczej. W zależności od poleceń przełożonego dowoził smar na poszczególne koparki albo wymieniał pompy przy koparce. Ubezpieczony rozpoczął pracę na koparce na stałe od 1.06.1987r., przydzielono mu najpierw koparkę wielonaczyniową K36 a potem K 39. Od tej pory zajmował się wszystkimi pracami mechanicznymi na koparce, koniecznymi do utrzymania jej w ruchu, pracując w systemie stykowym. Były to prace takie jak wymiany silników, bębnów, przekładni, ślizgów, łożysk, lin czy podestów.

W maju 1996r. na skutek wniosku ubezpieczonego odbyło się posiedzenie komisji weryfikacyjnej. Odwołujący i podani przez niego świadkowie podali, że od czerwca 1987r. do nadal ubezpieczony wykonuje prace mechaniczne na koparkach. Komisja uznała, że ubezpieczony od czerwca 1987r. do nadal pracuje na stanowisku mechanika koparki wymienionym w zał. nr 3 rozporządzenia (...) z dnia 23.12.1994r. dział III pkt. 7, natomiast w okresach od 2.07.1982r. do 3.03.1985r. oraz od 2.04.1987r. do 31.05.1987r. pracował jako mechanik maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce tj. stanowisku wymienionym w zak. Nr 2 poz. 11 ww. rozporządzenia.

We wniosku o nadanie stopnia górniczego z lipca 1996r. pracodawca wskazał, że ubezpieczony od 8 kwietnia 1987r. pracuje jako mechanik maszyn i urządzeń układu (...) pełnią funkcję smarownika na K-39.

W charakterystyce stanowiska pracy z dnia 1.10.2014r. pracodawca wskazał, że

- w okresie od 2.04.1987r. do 31.05.1987r. ubezpieczony zatrudniony na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego jako pracownik brygady smarowniczej stale i w pełnym wymiarze wykonywał czynności związane z konserwacją, naprawą, remontami bieżącymi i utrzymaniem ruchu koparek – praca bez styków

- w okresie od 1.06.1987r. do30.06.2003r. ubezpieczony zatrudniony na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego jako pracownik stałej obsługi mechanicznej stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace smarownicze i mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu zespołów i urządzeń na koparce – praca stykowa.

Pracodawca, w świadectwie wykonywania pracy górniczej z dnia 8.10.2014r. wskazał, że ubezpieczony od 2.04.1987r. do nadal pracuje na stanowisku: rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach, wykonujący prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń - rozporządzenie (...) z dnia 23.12.1994r., Z.. Nr 3, Dz. III, poz. 7.

Odwołujący korzystał z urlopu bezpłatnego (...).

Dodatek stykowy był wypłacany ubezpieczonemu od czerwca 1987r. do lutego 1998r. Pracodawca w piśmie z dnia 5.08.2015r. k. 29 podał, że za okres od 2.07.1982r. do 31.12.1983r. nie można stwierdzić czy ubezpieczony otrzymywał dodatek stykowy bowiem dokumentacja płacowa nie wymieniała tego składnika oraz że ubezpieczony nie otrzymywał dodatku stykowego za okresy od 1.04.1984 r. do 3.03.1985r. oraz od 4.03. do 31.05.1987r.

Ubezpieczony w okresie od czerwca 1987r do lutego 1995r. otrzymał dodatek stykowy za przepracowane 1657 dniówki.

[dowód: akta osobowe, charakterystyka pracy, wykaz dniówek stykowych k. 30, zeznania świadków G. B., G. D., S. F., A. K., K. H., przesłuchanie ubezpieczonego].

Sąd uznał, za niewiarygodne ustalenia Komisji Weryfikacyjnej (...) B. ze stycznia 2008r. i świadectwo wykonywania pracy górniczej w zakresie stwierdzającym, że ubezpieczony w okresie 1.07.1982r. do 2.04.1987r. pracował stale w przodku w wymiarze półtoraktrotnym jako górnik kopalni odkrywkowej, bowiem pozostają one w sprzeczności ze ustaleniami Komisji Weryfikacyjnej z maja 1996r. charakterystyką pracy ubezpieczonego za ten okres i przesłuchaniem odwołującego. Z tych ostatnich dowodów wynika niezbicie, że w wymienionym okresie [z wyłączeniem służby wojskowej] ubezpieczony wykonywał różnego rodzaju prace związane z utrzymaniem w sprawności taśmociągów a prace były wykonywane w zasadzie na terenie całej odkrywki. Z pewnością odwołujący w tym okresie nie wykonywał prac tylko na zwałowarce, co potwierdza charakterystyka stanowiska pracy, z którą zgodził się ubezpieczony. Sąd miał przy tym na uwadze, że Komisja Weryfikacyjna w maju 1996r. okres ten zakwalifikowała do prac wymienionych w zał. nr 2 pkt 11 rozporządzenia MPiPS z dnia 23.12.1994r. tj. mechanik maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce, a ubezpieczony ustaleń tych nie kwestionował. Z tych samych przyczyn Sąd uznał za niewiarygodne ustalenie Komisji Weryfikacyjnej ze stycznia 2008r. i świadectwo wykonywania pracy górniczej stwierdzające, że ubezpieczony w okresie od 2.04. do 31.05.1987r. stale i w pełnym wymiarze pracował w przodku jako rzemieślnik na koparce tj. stanowisku wymienionym w zał. 3 dział III pkt. 7 ww. rozporządzenia. Jak bowiem wynika z ustaleń poprzedniej Komisji Weryfikacyjnej, ówczesnego oświadczenia odwołującego i jego przesłuchania stałą pracę na koparce rozpoczął od 1 czerwca 1987r. Potwierdzeniem tej okoliczności, zdaniem Sądu jest również wykaz dniówek stykowych z którego wynika, że właśnie od tego miesiąca wypłacano mu dodatek stykowy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. 2015. 748 dalej ustawa emerytalna), przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, m.in. przeliczniki:

- 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego

- 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

Z kolei art. 50d, ust. 1 stanowi, że przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

W oparciu od delegację zawartą w ust 3 tego przepisu zostało wydane rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995r. Nr 2 poz.8), który w Załączniku nr 2 określa stanowiska na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej natomiast w Załączniku nr 3 zawiera wykaz stanowisk pracy, na których praca zalicza się w wymiarze półtorakrotnym.

W załączniku nr 2 do tego rozporządzenia jest m.in. mechanik maszyn i urządzeń na odkrywce [poz. 11]. Stanowiska ślusarza rozporządzenie nie wymienia.

W Załączniku nr 3 dział III wymieniono m.in. stanowiska: górnik kopalni odkrywkowej – pkt. 1 oraz rzemieślnicy zatrudnieni na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji , montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń – pkt. 7.

Podkreślenia wymaga, że art. 50d ustawy emerytalnej mówi o pracy w przodku na odkrywce, a art. 51 ust.1 pkt 4 ustawy o pracy na odkrywce. Przodek jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Za prace przodkowe mogą być uznane tylko takie czynności, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Z kolei pojęcie „inne prace przodkowe” musi wiązać się z bezpośrednim zasadniczym procesem zakładu górniczego, polegającego na urobku i wydobywaniu kopalin (vide: tak Sąd Najwyższy np. w wyrokach: z dnia 11 lutego 2010 r., sygn. I UK 236/09, LEX nr 585722 - oraz w wyroku z dnia 21 lutego 2012 r., sygn. akt I UK 295/11, LEX nr 1170218).

Kwestia sporna sprowadza się do ustalenia, czy odwołujący ma prawo do przeliczenia świadczenia emerytalnego z zastosowaniem przelicznika 1,8 we wskazanych w odwołaniu okresach pracy górniczej.

Zdaniem Sądu, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony jest uprawniony do zastosowania przelicznika 1,8 tylko do (...) dniówek przepracowanych w okresie od czerwca 1987r do lutego 1995r. W tym bowiem czasie odwołujący faktycznie jako pracownik stałej obsługi mechanicznej stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace smarownicze i mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu zespołów i urządzeń na koparce wielonaczyniowej w przodku co odpowiada stanowisku wymienionym w zał. nr 3 dziale III pkt. 7 rozporządzenia (...) z dnia 23.12.1994r. Potwierdzili to słuchani w sprawie świadkowie, ubezpieczony jak również dokumentacja znajdująca się w jego aktach osobowych oraz wykaz dniówek stykowych. Z tych przyczyn, Sąd częściowo zmienił zaskarżoną decyzję w sposób wskazany w punkcie 1 wyroku.

W pozostałym zakresie Sąd oddalił odwołanie uznając, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w wymiarze półtorakrotnym w okresie od 2.04.1982r. do 3.03.1985r. oraz od 2.04. do 31.05.1987r. Jeśli chodzi o okres przed wojskiem to ubezpieczony wykonywał różnego rodzaju czynności związane z utrzymaniem przenośników taśmowych, pracę świadczył na terenie całej odkrywki, a nie tylko w na zwałowarce. Przykładowo jako obchodowy tras kontrolował przenośniki taśmowe w ruchu na całej ich długości tj. nawet do 3 km. Do prac przodkowych nie mogą być również zaliczone prace związane z przesuwaniem przenośników, ich budową, demontażem czy przebudową. Jeżeli jakieś prace w tym okresie były wykonywane na zwałowarce to brak jest jakichkolwiek dowodów wskazujących na liczbę dni przepracowanych w tym charakterze. W ocenie Sądu, ten okres pracy został trafnie zakwalifikowany w maju 1996r. przez Komisję Weryfikacyjną jako stanowisko wymienione w zał. nr 2 pkt. 11 rozporządzenia MPiPS z dnia 23.12.1994r tj. mechanik maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce. Wyżej Sąd wskazał z jakich przyczyn uznał za niewiarygodne dokumenty pracodawcy, że w tym okresie ubezpieczony pracował jako górnik kopalni odkrywkowej.

Jeśli natomiast chodzi o okres zatrudnienia po wojsku tj. od 2.04. do 31.05.1987r. to Sąd uznał, zgodnie z zeznaniami ubezpieczonego, że w tym czasie jako członek brygady smarowniczej wykonywał różnego rodzaju prace takie jak dowożenie smaru czy wymiana pomp na koparkach. Dowożenie smaru do koparek nie jest pracą przodkową. Ubezpieczony nie wykazał, że czy naprawa pomp w tym okresie zajmowała całą dniówkę i ile takich dniówek przepracował. Pewnym jest, że w tym okresie nie wypłacano mu dodatku stykowego, co może wskazywać pośrednio, że nie wykonywał pracy w wymiarze półtorakrotnym. Niewątpliwym jest, że stałą pracę na koparce odwołujący rozpoczął dopiero w czerwcu 1987r.

Oddalając odwołanie w powyższym zakresie, Sąd miał na uwadze, że stosowanie przeliczników górniczych jest przywilejem, który winien być stosowany jedynie w sytuacji, kiedy fakt wykonywania pracy przodkowej jest niewątpliwy zarówno co do faktu jak i rozmiaru.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 i 108§1 k.p.c. oraz §12 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. [ Dz.U. Nr 163, poz.1348 z późn.zm.].

W tym stanie rzeczy, w oparciu o przytoczone przepisy prawa Sąd orzekł jak w sentencji.

(-) SSO Grażyna Łazowska