Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Teresa Mróz (spr.)

Sędzia SA– Irena Piotrowska

Sędzia SA – Marek Podogrodzki

Protokolant: – sekr. sądowy Mariola Frąckiewicz

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2013 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa K. K.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 11 lipca 2012 r.

sygn. akt III C 12/09

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od K. K. na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI A Ca 1577/12

UZASADNIENIE

Powód – K. K. wniósł o zasądzenie od pozwanej Bank (...) S.A. w W. kwotę 121.021 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lipca 2002 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za utratę tej kwoty z związku z niezgodnym z przepisami prawa obrotem jego środkami finansowymi przez pracowników pozwanej.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 11 lipca 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo i rozstrzygnął o kosztach postępowania.

Orzeczenie powyższe zapadło na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych Sądu Okręgowego:

W dnu 31 stycznia 2001 r. K. K. zawarł z (...) Banku (...) S. A. umowę świadczenia usług brokerskich w zakresie praw pochodnych. Na mocy tej umowy Biuro Maklerskie zobowiązane było do zawierania umów zlecenia nabycia lub zbycia praw pochodnych, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi na rynku regulowanym giełdowym. Aneksem do tej umowy z dnia 11 lipca 2001 r. strony uzgodniły, że wprowadzają zmiany do umowy do paragrafu 10, który otrzymał brzmienie „Biuro maklerskie określa maksymalny limit otwartych pozycji klienta na 30”. Kolejnym aneksem z dnia 12 września 2001 r. strony uzgodniły, że wprowadzają zmiany do paragrafu 10, który otrzymał brzmienie „Biuro Maklerskie określa maksymalny limit otwartych pozycji klienta na 50. Przy świadczeniu usług brokerskich obowiązywał regulamin świadczenia usług brokerskich w zakresie praw pochodnych w (...) Banku (...) S.A.

Powód złożył w dniu 15 marca 2004 r. pismo do Komisji Papierów Wartościowych i Giełd opisując sprawę związaną z obsługą jego rachunku papierów wartościowych i pieniężnego oraz ze zleceniami, jakie miały miejsce w 2002 r. w (...) S. A. w K. przez K. A. (1) i M. B. (1). W związku z tym pismem zarządzono kontrolę celem sprawdzenia, czy Biuro (...) S.A. działa zgodnie z przepisami prawa. W ramach tej kontroli ustalono, że K. A. (2) był zatrudniony w Biurze (...) w K. na stanowisku asystenta maklera od 1999 r. do 15 sierpnia 2002 r., natomiast M. B. (1) zatrudniony był na takim stanowisku od 1997 do 15 sierpnia 2002 r. Umowy z nimi rozwiązane zostały za porozumieniem stron. W trakcie kontroli poddano analizie rachunki papierów wartościowych i rachunki pieniężne powoda i ustalono, że zlecenie powoda nr (...) z dnia 24 lipca 2002 r. nie zostało podpisane przez niego. Ustalono też, że wobec braku potwierdzenia przez powoda w rozmowie z L. T. – dyrektorem Biura (...) S.A., by składał tego dnia zlecenie uznano, że wprowadzenie tego zlecenia do systemu BM, a następnie jego realizacja nastąpiły omyłkowo i wynikały z pośpiechu pracownika. W czasie kontroli ustalono, że pracownicy podczas wykonywania czynności postępowali zgodnie z instrukcją w sprawie postępowania pracowników BM, w przypadku nie uzupełnienia przez klientów depozytu zabezpieczającego, stanowiącej załącznik do wytycznych dyrektora (...) S.A. nr (...) z dnia 11 czerwca 2002 r. Ustalono też, że dnia 5 września 2002 r. dyrektor (...) S.A., zgodnie z paragrafem 20 Regulaminu świadczenia usług brokerskich przez (...) S.A. wypowiedział powodowi umowę świadczenia usług brokerskich. Wypowiedzenie nastąpiło w związku z informacją, jaka znalazła się w piśmie klienta z dnia 24 sierpnia 2002 r. skierowanym do (...) S.A. o zawarciu nielegalnej odpłatnej umowy o doradztwo inwestycyjne z M. B. (1) i K. A. (2).

Sąd Okręgowy ustalił również, że wobec K. A. (2) i M. B. (1) w sprawie II K 233/04 wyrokiem z dnia 30 marca 2005 r. zostali skazani za czyn polegający na tym, że w okresie od 6 marca do 26 czerwca 2002 r. w K. nie będąc wpisanymi na listę papierów wartościowych nie posiadając wymaganego zezwolenia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd prowadzili działalność w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi w ten sposób, że zarządzali odpłatnie pakietem papierów wartościowych o numerach (...) i (...) prowadzonym w Biurze (...) S.A. Oddział R. Punkt Obsługi Klienta w K. dla K. K. w ramach posiadanych przez niego środków pieniężnych i zapisanych na jego rachunkach papierów wartościowych, z które to działanie zgodnie z zawartą umową mieli otrzymać wynagrodzenie w wymiarze 50% od kwoty osiągniętego zysku z poczynionych inwestycji, uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 5.300 zł, tj. o czyn z art. 166 ustawy o publicznych obrocie papierami wartościowymi, na podstawie art. 66 § 1 k.k. i art. 67 § 1 k.k. warunkowo umorzył postępowanie na okres próby wynoszący 2 lata. Wyrok ten uprawomocnił się.

Na podstawie opinii grafologicznej sporządzonej w niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy ustalił, że nieczytelny podpis przy zleceniu zbycia kontraktów terminowych nr (...) z datą 27.03.2002 10:39, nr (...) z datą 26.03.2002 13:19, nr (...) z datą 25.03.2002 13:45, nr (...) z datą 5.03.2002 10:01, nr (...) z datą 15.02.2002 12:05, nr (...) z datą 5.04.2002 10:41, nr (...) z datą 2.04.2002 10:49, (...) z datą 2.04.2002 10:49, nr (...) z datą 28.03.2002 9:32, nr (...) z datą 28.03.2002 9:23, nr (...) z datą 22.04.2002 11:18, nr (...) z datą 23.04.2002 14:53, nr (...) z datą 25.04.2002 10:31, nr (...) z datą10.04.2002 10:22, nr (...) z datą 10.04.2002 10:23, nr (...) z datą 22.04.2002 9:09, (...):04, nr (...) z datą 22.04.2002 8:58 nie jest autentycznym podpisem powoda, jednocześnie stwierdzono, że podpis ten nie jest przydatny do konfrontacji z materiałem porównawczym M. B. (1) i K. A. (2).

Postępowanie prowadzone przez Prokuraturę Okręgową w R. w sprawie VI Ds9/06 w sprawie podrobienia w okresie od stycznia do 17 lipca 2002 r. w Punkcie Obsługi Klienta w K. Biura Maklerskiego (...) S. A. w R. podpisów K. K. na dokumentach w postaci zleceń kupna – sprzedaży kontraktów terminowych zostało umorzone wobec braku znamion czynu zabronionego.

Zgodnie z opinią biegłego Sąd Okręgowy ustalił, że wskutek podwyższenia maksymalnego limitu otwartych pozycji w dniu 25 czerwca 2002 r. z 50 na 100 zostały zawarte transakcje wymienione na stronie 2 i 3 opinii. Strata osiągnięta na tych transakcjach z uwzględnieniem prowizji maklerskiej osiągnęła poziom 30.950,00 zł. Przy realizacji transakcji na podstawie nieautoryzowanych przez powoda zleceń osiągnięty został wynik finansowy na poziomie + 6.580,00 zł. Biegły wskazał też, że strata na rachunku powoda w wysokości 121.021,00 zł była przede wszystkim rezultatem ryzyka związanego z grą giełdową i niekorzystnego ukształtowania się trendu na rynku w połowie czerwca 2002 r., a tylko częściowo wynikała z nieprawidłowości w (...) S.A. Biegły wskazał również, że załączona do akt kopia dokumentu dyspozycji przelewu kwoty 100.000 zł na rachunek praw pochodnych zawiera wszelkie niezbędne elementy – podpis osoby wydającej dyspozycję tj. powoda, którego autoryzacja nie jest kwestionowana, podpis pracownika (...) S.A. – K. A. (2), wskazanie konta docelowego rachunku instrumentów pochodnych (...) oraz datę przyjęcia dyspozycji. W związku z powyższych, Sąd uznał za niezasadny zarzut powoda dokonania przelewu bez jego wiedzy i zgody.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał roszczenie powoda za niezasadne.

Sąd, powołując się na wyrok karny wydany w stosunku do K. A. (2) i M. B. (1), uznał, że powód przez cały czas był świadomy podejmowanych przez te osoby działań na jego rachunku papierów wartościowych, tym samym Sąd uznał za niezasadny zarzut powoda niewłaściwego wykonania przez Biuro Maklerskie (...) S.A. umowy z dnia 31 stycznia 2001 r. o świadczenie usług brokerskich. Ponadto Sąd wskazał, że to nie Biuro Maklerskie było stroną ustnej umowy zarządzania portfelem powoda.

Sąd podkreślił, że nawet przy zakwestionowanych przez powoda transakcjach, osiągnął on wynik finansowy dodatki na poziomie +11.981,00 zł, a strata w wysokości 121.021,00 była przede wszystkim rezultatem ryzyka związanego z grą giełdową i niekorzystnego ukształtowania się trendu na rynku w połowie czerwca 2002 r.

Sąd Okręgowy podniósł, że w sprawie niniejszej nie może znaleźć zastosowania art. 322 k.p.c., ponieważ w sprawie jest kwestionowane roszczenie co do zasady, a nie jedynie co do wysokości. Sąd wskazał, że nawet gdyby przyjąć, że w wyniku nieprawidłowości występujących po stronie pozwanej powstały jakieś straty na rachunku powoda, t można co najwyżej mówić o kwocie 18.969,00 zł.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł powód. Zaskarżając wyrok w całości zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 6 k.c. poprzez uznanie, że powód nie udowodnił przesłanek swojego roszczenia, art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia, co powoduje, że zaskarżone orzeczenie ni poddaje się kontroli instancyjnej w następstwie pominięcia w całości oceny dowodów zgromadzonych w toku niniejszej sprawy, w oparciu o które Sąd dokonał ustaleń faktycznych, braku wskazania konkretnych dowodów, w oparciu o które sąd doszedł do przekonania, że powód był świadomy podejmowania podejmowanych przez K. A. (2) i M. B. (1) na jego rachunkach papierów wartościowych, a ograniczenie się w tym zakresie do wskazania, że powyższe sąd ustalił w oparciu o materiał dowodowy w szczególności wyrok Sądu Rejonowego w Kozienicach, pominięcia w całości wyjaśnień podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz brak ustosunkowania się do wskazanej w pozwie podstawy prawnej roszczenia z art. 474 k.c., braku ustosunkowania się do zarzutów, jakie zostały podniesione pod adresem wydanych w sprawie opinii, w tym opinii B. D., oparcia ustaleń faktycznych o treść zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów bezkrytycznie uznanych za wiarygodne. Powód zarzucił również Sądowi Okręgowemu naruszenie prawa materialnego – art. 471 k.c. w zw. z art. 474 k.c. poprzez nieuprawnione niezastosowanie w następstwie błędnego uznania, że pozwany nie ponosi odpowiedzialności za szkodę, jaką powód poniósł wskutek działań, jakie podejmowali M. B. (1) i K. A. (2), ponadto zarzucił też błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia poprzez bezpodstawne uznanie, że powód nie poniósł szkody, pozwany nie ponosi odpowiedzialności za szkodę, jaką poniósł powód w następstwie działań podejmowanych przez M. B. (1) i K. A. (2), powód miał świadomość, że wyżej wskazane osoby nie miały uprawnień do świadczenia usług w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi, powód świadomie, w tajemnicy przed pozwaną, zawarł z jego pracownikami umowę działając z przekonaniem, że korzysta z nieformalnych usług osób, które nie są do tego uprawnione w świetle przepisów prawa.

W konkluzji apelacji powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda pozbawiona jest uzasadnionych podstaw prawnych i jako taka podlega oddaleniu.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa procesowego, które ewentualnie uzasadniałby konieczność uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania tj. art. 328 § 2 k.p.c. stwierdzić należy, że przepis ten określa elementy konstrukcyjne uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Jedynie takie braki uzasadnienia, które uniemożliwiają kontrolę instancyjną czynią skutecznym zarzut naruszenia tego przepisu. Pisemne motywy wyroku w przedmiotowej sprawie nie zawierają uchybień, które powodowałyby niemożność odtworzenia toku rozumowania sądu pierwszej instancji. Wbrew twierdzeniom zwartym w apelacji Sąd Okręgowy wskazał w uzasadnieniu dowody, na jakich oparł swoje ustalenia faktyczne. Dla zadośćuczynienia obowiązkowi wynikającemu z art. 328 § 2 k.p.c. w zakresie wskazania dowodów, na których sąd opiera ustalenia faktyczne wystarczy ich powołanie w treści uzasadnienia.

Podobnie wbrew twierdzeniom apelującego, powód po złożeniu przez biegłego B. D. opinii na rozprawie w dniu 28 marca 2012 r. nie zgłaszał do tej opinii żadnych zarzutów, nie wnioskował też o przeprowadzenie innych dowodów w sprawie. Zatem nie sposób jest zasadnie twierdzić, że Sąd Okręgowy nie ustosunkował się w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia do zarzutów powoda w stosunku do powyższej opinii.

Ponadto podnieść należy, że sąd odwoławczy jest również sądem merytorycznym, co wynika z modelu apelacji pełnej. Oznacza to, że w granicach zaskarżenia sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę na nowo, związany jest jedynie podniesionymi zarzutami naruszenia prawa procesowego, natomiast ma obowiązek brania pod uwagę z urzędu prawidłowość zastosowanych przepisów prawa materialnego. Dlatego też ewentualny brak ustosunkowania się do wskazanej podstawy prawnej roszczenia, nie może być uznany za uchybienie uniemożliwiające instancyjną kontrolę orzeczenia.

Przede wszystkim jednak należy podkreślić, że naruszenie przepisów prawa procesowego spełniać musi przesłankę istotnego wpływu na treść orzeczenia. W przypadku zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. brak jest jakiegokolwiek wpływu na treść wyroku. Uzasadnienie bowiem sporządzane jest już po wydaniu wyroku i stanowi jedynie uzewnętrznienie motywów, które doprowadziły sąd do wydania zaskarżonego orzeczenia.

Wskazać należy, że powód w apelacji nie podniósł innego zarzutu naruszenia prawa procesowego, bowiem naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. powód połączył z naruszeniem art. 328 k.p.c. bez sformułowania zarzutów mogących stanowić uzasadnienie naruszenia art. 233 k.p.c. Przepis ten dotyczy oceny materiału dowodowego, a jego naruszenie może polegać bądź to na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, bądź też na braku wszechstronności zgormadzonego w sprawie materiału dowodowego. Powód nawet w uzasadnieniu apelacji nie wskazał, na czym miałoby polegać naruszenie tego przepisu przez Sąd Okręgowy, ograniczając się jedynie do wskazania ogólnych zasad oceny dowodów, nie odnosząc się do dowodów zebranych w przedmiotowej sprawie i wadliwej ich oceny przez sąd pierwszej instancji.

Odnośnie do błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia należy stwierdzić, że zarzut ten nie jest zasadny. Przede wszystkim należy podkreślić, że powoda z pozwaną łączyła umowa z dnia 31 stycznia 2001 r. o świadczenie usług brokerskich w zakresie praw pochodnych aneksowana w dniu 11 lipca i 12 września 2001 r. Umowa zawarta między powodem a K. A. (2) i M. B. (1) była umową o doradztwo finansowe. Przepis art. 474 k.c. stanowi o odpowiedzialności dłużnika jak za własne działania lub zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa. Wobec tego, że czego innego dotyczyła umowa zawarta przez powoda z bankiem, natomiast szkodę, jaką powód, zgodnie z jego twierdzeniami poniósł, wiąże z działalnością powyższych osób, które zawarły z powodem umowę o doradztwo finansowe nie mając do tego odpowiednich uprawnień, nie jest zasadne twierdzenie, że pozwana odpowiada za podejmowane przez te osoby działania w ramach umowy o doradztwo finansowe. Należy również przywołać wyrok karny, jaki zapadł przeciwko K. A. (3) i M. B. (1) właśnie z prowadzona przez nich działalnością wymagającą odpowiednich uprawnień, a których to uprawnień nie posiadali.

Powód miał świadomość zawarcia umowy nieformalnej o doradztwo finansowe. Wynagrodzenie, na jakie umówił się z K. A. i M. B. miało trafiać do nich, a nie do pozwanej. Brak po stronie powoda świadomości, że powyższe osoby nie posiadają uprawnień w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi pozostaje bez znaczenia dla oceny działań podejmowanych przez nie. Wystarczające bowiem jest to, że poprzez zawarcie umowy powód określił w ten sposób podmiot odpowiedzialny za ewentualne szkody.

W tym stanie rzeczy należy, że nie są zasadne podniesione w apelacji zarówno zarzuty naruszenia przez Sąd Okręgowy prawa procesowego, jak i prawa materialnego.

Mając powyższe na uwadze, sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 978 k.p.c. stosownie do jego wyniku.