Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Barbara Frankowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Małgorzata Zawiło

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2016 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) P. (...) Transport & (...) Sp. z o.o. w P.

przeciwko: (...) Sp. z o.o. w K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Rzeszowie V Wydziału Gospodarczego z dnia 15 października 2015 r., sygn. akt V GC
1405/14

o d d a l a apelację.

Sygn. akt VI Ga 14/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 12 lutego 2016 r.

w trybie art. 505 ¹³ § 2 kpc

Wyrokiem z dnia 15 października 2015 r. sygn. akt V Gc 1405/14 Sąd Rejonowy w Rzeszowie w sprawie z powództwa: O.& (...) Spółka z o.o. w P. przeciwko (...) Sp. z o.o. w K. o zasądzenie kwoty 8 371,64 zł z ustawowymi odsetkami oddalił powództwo w całości i zasądził od powoda na rzecz pozwanego koszty postępowania.

W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że powód prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług spedycyjnych i przewozowych w transporcie krajowym i międzynarodowym i współpracuje z podwykonawcami, którym powierza wykonanie całości lub części przewozu, w tym m.in. z pozwanym przewoźnikiem. W dniu 7 listopada 2013 r. zostało wystawione i przesłane pozwanemu zlecenie transportowe nr (...), w którym wskazano numer załadunku (...), miejsce i datę załadunku: 8 listopada 2013 r. (...) C.-B. w Luksemburgu oraz osobę nadawcy: (...) S.A., a także datę i miejsce rozładunku: 12 listopada 2013 r. (...) (...) A. H. w (...)oraz osobę odbiorcy: (...) P. A. L. G. (...). Stawka frachtowa został ustalona na kwotę 1.600 euro. W punkcie 3. zlecenia wskazano, że przewoźnik ma obowiązek sprawdzić kompletność i zgodność danych zawartych w dokumentach z podjętym ładunkiem i realizowanym zleceniem. W punkcie 4. stwierdzono, że kierowca ma obowiązek kontrolować ilość i jakość ładowanego towaru a w przypadku niezgodności z niniejszą umową niezwłocznie skontaktować się ze zleceniodawcą. W przypadku braku możliwości sprawdzenia ilości lub jakości ładowanego towaru kierowca jest zobowiązany do dokonania adnotacji o tym fakcie w liście przewozowym CMR. W dniu 8 listopada 2013 r. pozwany podstawił samochód w miejscu załadunku wynikającym ze zlecenia transportowego. Załadunek został w całości wykonany przez firmę (...) S.A. działającą w imieniu nadawcy. Pracownicy magazynu nadawcy sprawdzali każdą załadowaną oponę przy pomocy czytnika. Opony układane były luzem, a przewoźnik dokonał ich zabezpieczenia. Nadawca wystawił przewoźnikowi listy przewozowe CMR o nr (...).(...), w których wskazano w rubrykach nr(...)sztuki o wadze 14899 kg i objętości 98 m ^{( 3)}. Stwierdzono również w rubryce 5, że lista towarów znajduje się w suplemencie do zlecenia spedycyjnego. Listy przewozowe zostały podpisane przez pełnomocnika nadawcy oraz kierowcę J. G.. Do listu przewozowego był załączony suplement wskazujący kod towaru, jego rodzaj, liczbę sztuk, producenta oraz wagę. Łączna ilość opon wyniosła 244 sztuki o wadze 14.899 kg i obejmowała w szczególności pod kodem 6810: 9 sztuk opon marki G. (...) o łącznej wadze 614 kg oraz pod kodem 6750: 186 sztuk opon marki (...) o łącznej wadze 11.648 kg.

Przewóz został wykonany do miejsca rozładunku w dniu 12 listopada 2013 r. Obowiązek wykonania rozładunku spoczywał na odbiorcy i został przez niego w całości zrealizowany. Kierowca nie uczestniczył w rozładunku, nie został też do niego dopuszczony. Odbiorca wydał przewoźnikowi podpisany list przewozowy. Załącznik do listu przewozowego został podpisany przez odbiorcę bez żadnych zastrzeżeń. Odbiorca nie zgłosił przewoźnikowi zastrzeżeń co do braku towarów, jak również nie przystąpił do sporządzenia protokołu niezgodności. List przewozowy CMR zawierał adnotację w rubryce (...)Na liście przewozowym przeznaczonym dla odbiorcy została sporządzona adnotacja „- (...)” w rubrykach (...).

Powód został obciążony przez nadawcę (...) S.A. łączną kwotą 2.010,24 euro, na którą składały się koszty 5 opon 010 G. (...).5 M. (...) o wadze łącznej 349 kg oraz wartości netto 1.973,40 euro oraz kosztami dodatkowego transportu za zgubione opony w kwocie 36,84 euro. Na podstawie noty księgowej z dnia 7 stycznia 2014 r. powód obciążył pozwanego kwotą 2.010,24 euro (8.371,64 zł) w związku z brakiem opon w dostawie i wezwał pozwanego do zapłaty. W odpowiedzi strona pozwana podniosła brak zachowania aktów staranności przez odbiorcę z art. 30 konwencji CMR, co skutkuje przyjęciem domniemania, że towar został wydany odbiorcy zgodnie ze stanem opisanym w liście przewozowym. Strona pozwana w toku postępowania reklamacyjnego zgłaszała również kwestię niewłaściwego zapisu na listach przewozowych, które w ich ocenie nie świadczyły o braku 5 opon. Strona powodowa nie dokonywała weryfikacji zastrzeżeń podnoszonych przez pozwanego w toku postępowania reklamacyjnego.

Sąd Rejonowy wskazał, że strony łączyła umowa przewozu, do której znajdują zastosowanie przepisy konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) (Dz. U. z 1962 r., nr 49, poz. 238 ze zm.) w tym jej art. 17 ust. 1 statuującym warunki odpowiedzialności przewoźnika za stan towaru, a przedmiotem sporu była kwestia odpowiedzialności przewoźnika za szkodę w przesyłce, polegającą na brakach ilościowych wydanego towaru.

Dalej Sąd Rejonowy wskazał na spoczywający na powodzie ciężar dowodu w zakresie ubytku w substancji przesyłki i wykazania ilości i rodzaju towaru przekazanego przewoźnikowi do przewozu, jak również wykazanie tego ubytku, przy czym przewoźnik odpowiada jedynie za towar przekazany mu do przewozu i w okresie przewozu. W ocenie Sądu powód nie udowodnił, aby częścią przesyłki objętej listem przewozowym CMR nr (...) (...) (...) sztuk opon marki (...) G. (...) (...) M. (...) o wadze łącznej 349 kg oraz wartości netto 1.973,40 euro – za których utratę nadawca: spółka (...) S.A. obciążyła powoda w fakturze z dnia 24 grudnia 2013 r. Sąd wskazał, że przedłożony list przewozowy, którego treść reguluje art. 6 ust. 1 lit. f-h) konwencji CMR powyższego nie wykazywał. Sąd wskazał przy tym, że jakkolwiek nie jest to wprost wyrażone w przepisach konwencji CMR, z jej art. 7 można wyprowadzić wniosek, że list przewozowy wystawia i za jego treść odpowiada nadawca – wszelkie zatem rozbieżności czy niedokładności nie mogą być tłumaczone na niekorzyść przewoźnika. Sąd wskazał na rozbieżność między wskazaną przez powoda zaginioną częścią towaru, a oznaczeniem towaru w liście przewozowym CMR , w szczególności suplementem, będącym załącznikiem do listu przewozowego. Powód, w ślad za fakturą z dnia 24 grudnia 2013 r. wystawioną przez nadawcę, wskazał, że zaginiony towar dotyczy 5 opon o kodzie (...) (marki (...) G. (...) (...) M. (...) o wadze łącznej 349 kg oraz wartości netto 1.973,40 euro), które to oznaczenie nie zostało wprowadzone do listu przewozowego CMR, ani do stanowiącego jego załącznik suplementu. W istocie w suplemencie – który zawiera wymienienie kodu i rodzaju towaru, liczby sztuk, producenta oraz wagi – są zawarte zupełnie inne dane tak co do kodu towaru, jego rodzaju oraz wagi. W odniesieniu do kodu towaru warto podkreślić, że strona powodowa argumentuje, iż kod w suplemencie do listu CMR jest kodem magazynowym stosowanym przez nadawcę, zaś kod (...) jest kodem katalogowym. Jednakże takie twierdzenie powoda nie znajduje żadnego oparcia w przedłożonych dowodach. Powód nie podejmował żadnych starań w kierunku usunięcia wątpliwości podnoszonych przez pozwanego na etapie postępowania reklamacyjnego, co potwierdzały zeznania świadka A. G.. W ocenie Sądu strona powodowa mogła rozwiązać powyższe wątpliwości uzyskując informację od nadawcy w przedmiocie wzajemnego powiązania kodów magazynowych i katalogowych, czego jednak powód nie uczynił. Należy również podkreślić, jak wskazał to świadek J. G., że przy załadunku opon w Luksemburgu każda opona była sprawdzana czytnikiem, zatem nadawca dysponował szczegółowym wykazem towaru przekazanego do tego konkretnego przewozu. Powód, który zaspokoił roszczenie nadawcy z tytułu umowy przewozu o odszkodowanie w związku z brakiem w substancji przesyłki, mógł uzyskać od nadawcy wykaz opon wraz z prawidłowym oznaczeniem kodów. W ocenie Sądu za zasadnością roszczenia powoda nie przemawiało zamieszczenie w liście przewozowym CMR adnotacji(...) (jak w egzemplarzu przewoźnika), czy „- (...)” (jak w egzemplarzu odbiorcy). Nie można tym adnotacjom przypisywać znaczenia rozstrzygającego, gdyż ich treść różni się w zależności od egzemplarzu listu przewozowego CMR, różne jest też miejsce jego zamieszczenia. Przykładowo, w egzemplarzu listu dla przewoźnika , adnotacja ta zamieszczona jest w rubryce (...) „instrukcje nadawcy”, przez co nie można jednoznacznie stwierdzić, czy jest to adnotacja sporządzona przez nadawcę świadcząca o zmianie zakresu załadunku w stosunku do zamówienia. Dodatkowo oznaczenie kodu towaru na egzemplarzu listu CMR odbiorcy nie pokrywa się z oznaczeniami kodów towarów wskazanych w załączniku do listu przewozowego. Strona powodowa nie wykazała, aby adnotacja ta została sporządzona przez odbiorcę i stanowiła dochowanie aktów staranności, o których mowa w art. 30 konwencji CMR. Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że na brak udowodnienia powierzenia wskazanych 5 opon do przewozu w ramach listu przewozowego CMR nr (...) (...) jest różnica w wadze opon wskazanych w suplemencie oraz wskazanych w reklamacji ze strony nadawcy wobec powoda. W tym kontekście należy podnieść, że waga jednej sztuki opon objętych reklamacją wynosi 69,8 kg i przekracza wagowo wartości pozostałych rodzajów opony objętych przedmiotowym listem przewozowym. Najbardziej zbliżone wagowo są opony zarejestrowane w załączniku do listu CMR pod kodem (...)sztuk opon marki G. (...) o łącznej wadze 614 kg – których waga jednostkowa wynosi 68,2 kg. Jednakże jak stwierdził świadek A. J. – objęte reklamacją 5 opon marki G. należały do modelu (...), tj. do opon na oś sterującą, a takimi oponami nie są ww. opony marki G. (...). Dodatkowo, należy podnieść, że opony były przewożone luzem, a zatem nie ma podstaw do przyjęcia, aby waga tych opon mogła ulec jakimkolwiek zmianom np. poprzez doliczenie ciężaru opakowania.

Mając powyższe na uwadze, wobec braku udowodnienia przez powoda przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, Sąd na podstawie art. 17 ust. 1 konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) w zw. z art. 6 k.c. oddalił powództwo.

Wyrok zaskarżył apelacją w całości powód zarzucając

1)  naruszenie: przepisów prawa materialnego , a w szczególności :

a) art. 8 i 9 Konwencji CMR poprzez jego niezastosowanie , w sytuacji gdy przewoźnik dysponując listem przewozowym przekazanym przez odbiorcę w (...)z adnotacją świadczącą o braku 5 opon nie poczynił żadnego zastrzeżenia , że zapis taki jest nieprawidłowy , co oznaczało , że przewoźnik uznaje, że wszelkie zastrzeżenia odbiorcy są zgodne ze stanem faktycznym w tym również, że faktycznie przy rozładunku brakuje (...)opon i ponosi odpowiedzialność za ich brak,

b) rat. 471 kc poprzez jego niezastosowanie w niniejszej sprawie mimo, iż powinien zostać zastosowany do ustalenia istnienia skutecznej wierzytelności przysługującej powodowi od pozwanego z tytułu naprawienia szkody

2) naruszenie przepisów postępowania, które miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy , a w szczególności:

- art. 233 § 1 kpc poprzez naruszenie zasady wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności poprzez przyjęcie że powód nie udowodnił aby podczas transportu opon z (...)do (...), którego podwykonawcą był pozwany, zaginęło 5 opon, podczas gdy z treści materiału dowodowego, w tym w szczególności z korespondencji mailowej pomiędzy powodem i pozwanym z zeznań świadka A. G., pośrednio z zeznań świadka J. G., a przede wszystkim listów przewozowych znajdujących się na karcie 22 i 23 wynika bezsprzecznie, że odbiorca w momencie rozładunku odnotował brak 5 sztuk opon, zaś przewoźnik nie zakwestionował zastrzeżeniem takiego stanu rzeczy,

- art. 233 § 1 kpc poprzez wyprowadzenie z zebranego materiału dowodowego wniosków niezgodnych z zasadami doświadczenia życiowego i logiki i uznanie, że pomiędzy listem przewozowym, będącym w posiadaniu pozwanego a pomiędzy listem przewozowym dostarczonym powodowi przez firmę (...) S.A. istnieją rozbieżności , które uniemożliwiają jednoznaczne stwierdzenie braków opon, podczas gdy treść dokumentów jest tożsama albowiem z obydwu listów przewozowych wynika jaki towar, w jakiej ilości, przez kogo był przewożony oraz widnieje zapis o braku 5 opon, jak również brak jest zastrzeżenia pozwanego przewoźnika co do zastrzeżeń poczynionych przez odbiorcę,

- art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów, w tym w szczególności uznanie zeznań świadków M. B. oraz A. G. za niewiarygodne w zakresie w jakim wskazują, że adnotacja o braku opon została sporządzona przez odbiorcę, podczas gdy z pozostałej części materiału dowodowego wynika bezsprzecznie, że adnotacje tę sporządził odbiorca, bowiem listem z taka adnotacją dysponuje sam pozwany, który otrzymał list od odbiorcy oraz jak zeznaje kierowca J. G. list przewozowy, który otrzymał na miejscu załadunku sporządzony był pismem komputerowym, co wskazuje że odręczny wpis mógł umieścić bądź sam kierowca bądź odbiorca,

- 233 § 1 kpc poprzez naruszenie zasady wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, w szczególności poprzez pominięcie dowodu ze zlecenia transportowego nr (...) z dnia 7.11.2013 r. w zakresie w jakim przewiduje obowiązki przewoźnika związane z prawidłowym załadunkiem i rozładunkiem oraz w zakresie w jakim przewiduje uprawnienie do dochodzenia przez powoda zwrotu wszelkich kosztów powstałych na skutek zaniedbań przewoźnika, podczas gdy okoliczności te były istotne dla stwierdzenia zasadności roszczenia powoda.

Powód wniósł o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za pierwszą instancję według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania za drugą instancję ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W uzasadnieniu powód przytoczył i rozwinął argumenty na poparcie zgłoszonych zarzutów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i wyciągnął z niego wnioski logicznie uzasadnione. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd przedstawił
w sposób szczegółowy i wyczerpujący motywy swego rozstrzygnięcia w tym argumentację prawną na poparcie swego stanowiska. Dlatego też ustalenia Sąd Okręgowy przyjął za własne.

Pomiędzy stronami bezsporny był fakt zawarcia umowy przewozu i dokonanie przewozu przez pozwanego. Sporną okolicznością w sprawie był zaś sam fakt zaginięcia części towaru.

Niezasadnym był zarzut naruszenia art. 471 kc, który w sprawie nie będzie miał zastosowania jako, że przepis ten stosuje się do odpowiedzialności odszkodowawczej przy przewozie międzynarodowym jeżeli nie dotyczy to odpowiedzialności uregulowanej w Konwencji CMR. Tymczasem odpowiedzialność przewoźnika za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru, a to w oparciu o taki fakt powód wywodzi roszczenie przeciwko pozwanemu, uregulowana jest w art. 17 Konwencji CMR, która kształtuje ją na zasadzie ryzyka. Przewoźnik może być zwolniony z tej odpowiedzialności jedynie z przyczyn, o których mowa w art. 17 ust. 2 i 4 w zakresie dowodzenia których zasady określa art. 18 Konwencji CMR.

Kwestią jednak o fundamentalnym dla sprawy znaczeniu było wykazanie, iż rzeczywiście doszło do ubytku towaru.

Powód oparł apelację na zarzucie niewyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy wskutek naruszenia art. 233 § 1 kpc. Zarzut nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Okręgowy w całości podziela argumentację i wnioski przedstawione w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego w przedmiocie niewykazania braków w towarze, w którym to zakresie ciężar dowodzenia spoczywał na powodzie. Sąd miał na uwadze przepis art. 30 ust. 1 Konwencji CMR zgodnie z którym jeżeli odbiorca przyjął towar, nie sprawdziwszy wraz z przewoźnikiem jego stanu albo nie zgłosiwszy przewoźnikowi zastrzeżeń wskazujących ogólnie rodzaj braku lub uszkodzenia najpóźniej w chwili dostawy, jeśli idzie o widoczne braki - domniemywa się, jeżeli nie ma dowodu przeciwnego, że otrzymał towar w stanie opisanym w liście przewozowym. W sprawie załącznikiem do listu przewozowego był tzw. „suplement” zawierający specyfikację towaru, który został przez odbiorcę podpisany. Jednocześnie na okoliczność braków towarze rzeczywiście przez pozwanego przewozowym , spornym był zapis w liście przewozowym o treści (...) N.” i(...) N. (...)” /k.22 i k. 23/.

W ocenie Sąd II instancji materiał dowodowy w sprawie niewątpliwie nie pozwala na przyjęcie, że zarzucany pozwanemu ubytek przesyłki dotyczy towaru rzeczywiście przez niego przewożonego. Jak już wskazano list przewozowy co do towaru przewożonego był uzupełniony specyfikacją towaru dostarczoną przez nadawcę (k. 63). Późniejsze obciążenie powoda przez tego nadawcę należnością za ubytek nie znajduje potwierdzenia w tej specyfikacji. Z uwagi na brak tożsamości oznaczeń i niezgodność wagi nie można wg kodu towaru wskazanego jako ubytek w liście przewozowym (k.22) i fakturze za ubytek (k. 27-28) przypasować do towaru wyspecyfikowanego do przewozu przez nadawcę (brak identyfikacji oznaczenia kodowego, niezgodność wagi itd.). Zupełnie gołosłowne pozostały twierdzenia powoda (k. 71), że kod brakujących opon to nr katalogowy. Nie twierdza tego zawnioskowany przez powoda świadek powoda A. G. , który nie wiedział jaki to numer. Powód pomimo przedprocesowych zarzutów pozwanego nie wyjaśniał tej kwestii. Niewątpliwie zaś jasne stanowisko przedprocesowe drugiej strony powodowało, że winien poczynić starania i mógł uzyskać stosowne wyjaśnienia od nadawcy czy towar z kodem co do rzekomo brakujących(...)sztuk był załadowany i pod jakim produktem kryje się w specyfikacji będącej załącznikiem do listu przewozowego. Powód powinien to także wyjaśnić zanim dobrowolnie przyjął na siebie odpowiedzialność za ubytek wobec nadawcy.

Sąd Okręgowy podziela także wątpliwości co kolejnej istotnej kwestii, a to od kogo pochodzą adnotacje o braku (...) opon, jako że nie zostały podpisane, przez odbiorcę - w przeciwieństwie do specyfikacji. Przy założeniu nawet, iż adnotacje dotyczą towaru wymienionego w specyfikacji, to ta kwestia także jest istotna w sprawie. Tymczasem brak materiału dowodowego wykazującego, iż adnotacja ta została dokonana przez odbiorcę w dacie odbioru opon, a nie przykładowo przez nadawcę w dacie załadunku. Ta druga opcja, przy założeniu, że adnotacja faktycznie dotyczyła towaru wymienionego w specyfikacji świadczyłaby o tym, iż już w dacie załadunku nie było 5 sztuk, towar w tym zakresie nie został zatem przyjęty przez pozwanego do przewozu i tym samym nie odpowiada za jego niedostarczenie odbiorcy. W ocenie Sądu II instancji zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc w zakresie tego, iż to odbiorca dokonał tej adnotacji jest jedynie wyrazem odmiennej oceny dowodów dokonanej przez skarżącego, co nie może stać się podstawą skutecznie postawionego zarzutu naruszenia tego przepisu.

W ocenie Sądu II instancji, skoro dla odpowiedzialności przewoźnika za braki w towarze, stawia się wymóg zgłoszenia przez odbiorcę zastrzeżeń w chwili dostawy, wobec braku przekonywującego materiału dowodowego, iż takie zastrzeżenie i to faktycznie dotyczące przetworzonego towaru właśnie przez odbiorcę zostało poczynione, Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że niejasności nie mogą być tłumaczone na niekorzyść przewoźnika.

Niezasadnymi były także w świetle powyższych rozważań zarzuty naruszenia art. 8 i 9 konwencji CMR. W pierwszej bowiem kolejności, aby obciążać pozwanego za ubytek, jak też stawiać mu zarzut utraty towaru przyjętego do przewozu w ilości wywodzonej z treści listu przewozowego /który to towar określała specyfikacja/ należało wykazać, że odbiorca przy odbiorze w ogóle zakwestionował dostarczenie opon wymienionych w tej specyfikacji, a tego jak wskazano powyżej nie potwierdza list przewozowy ze specyfikacją w zestawieniu z niewiadomego pochodzenia i o niejasnej treści adnotacją.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację w całości na podstawie art. 385 kpc.