Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09 grudnia 2015 roku

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w W., XVI Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSR Joanna Chała - Małkowska

Protokolant: Paweł Cegiełka

po rozpoznaniu w dnia 09 grudnia 2015 r. w W.,

na rozprawie

sprawy z powództwa T. D.

przeciwko A. J., Towarzystwu (...) Spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę kwoty 10.000 zł

I.  zasądza od pozwanej A. J. na rzecz powoda T. D. kwotę 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 stycznia 2013 roku do dnia zapłaty;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  zasądza od pozwanej A. J. na rzecz powoda T. D. kwotę 1.717 (jeden tysiąc siedemset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 1.217 (jeden tysiąc dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  zasądza od powoda T. D. na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) Spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1.217 (jeden tysiąc dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

V.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w W. od pozwanej A. J. kwotę 155,40 (sto pięćdziesiąt pięć 40/100) złotych oraz od powoda T. D. kwotę 155,40 (sto pięćdziesiąt pięć 40/100) złotych tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt XVI GC 1939/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 13 sierpnia 2013 r. powód T. D. wniósł o zasądzenie od pozwanych A. J. oraz Towarzystwa (...) S.A. w W. kwoty 10 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 listopada 2012 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia solidarnie od pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż dochodzi roszczenia na podstawie częściowego odszkodowania z tytułu utraconego towaru w związku z wykonywaniem umowę o współpracy w zakresie usług transportowych i spedycyjnych na rzecz spółki (...) z siedzibą w K. (Rosja), (pozew k. 2-13).

W dniu 26 sierpnia 2013 r. tut. Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. akt XVI GNc 5095/13 ( nakaz zapłaty k. 155).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwane Towarzystwo (...) spółka akcyjna w W. nie uznało powództwa, wnosząc o oddalenie powództwa w całości w stosunku do pozwanej i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana podniosła, że A. J. dopuściła się rażącego niedbalstwa w wyborze przewoźnika poprzez nie dokonanie właściwej weryfikacji podmiotu, któremu zleciła transport towaru o znacznej wartości. Zgodnie z postanowieniami OWU wina w wyborze przewoźnika na skutek rażącego niedbalstwa wyłącza odpowiedzialność ubezpieczyciela (sprzeciw (...) W. k. 162-164).

Pozwana A. J. w sprzeciwie z dnia 24 września 2013 r. zaskarżyła nakaz zapłaty w całości oraz wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana zakwestionowała istnienie roszczenia dochodzonego niniejszym pozwem jak i jego wysokości. Powód nie przedstawił żadnych dowód na okoliczność wysokości oraz wymagalności roszczenia spółki (...), którym obciążony był powód. Niezależnie od powyższego pozwana podniosła, że nie ponosi odpowiedzialności z tytułu winy w wyborze przewoźnika, gdyż dochowała należytej staranności przy jego weryfikacji przewoźnika, któremu zleciła przewóz towaru (sprzeciw pozwanej A. J. k. 173-174v).

W dalszym pismach strony podtrzymały dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej powód podjął współpracę z (...) z siedzibą w K., posiadającej sieć sklepów spożywczych na terenie F.. Podstawą współpracy była umowa nr (...) oraz umowa uzupełniająca nr 2 z dnia 25 października 2012 r. W powyższych umowach strony ustaliły zasady organizacja wzajemnych stosunków powstałych przy planowaniu, realizacji oraz zapłacie za usługi transportowe w komunikacji międzynarodowej oraz na terytorium F.. Strony ustaliły m.in., iż stosunki prawne między stronami będą rozstrzygane w oparciu o przepisy (...) z dnia 19 maja 1965 r. Ponadto strony ustaliły, że powód ponosi odpowiedzialność za utratę, uszkodzenie ładunku od chwili przyjęcia towaru do przewozu do chwili dostarczenia go do odbiorcy, jeżeli nie udowodni, ze utrata lub uszkodzenie nastąpiło nie z jego winy ( dowód: umowa z dnia 14 października 2012 r. nr (...) oraz umowa uzupełniająca nr 2 z dnia 25 października 2012 r. wraz z tłumaczeniem na język polski k. 18-27).

Na podstawie zwartych umów powód otrzymał w dniu 09 października 2012 r. zamówienie nr (...) na transport 20 ton sera na trasie H.. Data załadunku została określona na dzień 13 listopada 2012 r. pod adresem nadawcy A. C. w Z., Holandia. Datę rozładunku ustalono na dzień 18 listopada 2012 r. w miejscowości T., Rosja. Drugie zamówienie nr (...) z dnia 09 listopada 2012 r. dotyczyło przewozu 20 ton owoców i warzyw na trasie H.. Datę załadunku określono na dzień 14 listopada 2012 r. pod adresami nadawców: (...), B. (Holandia) oraz R. B. W. (H.) natomiast rozładunek ustalono na dzień 21 listopada 2012 r. w E.-S. (Rosja). ( dowód: zamówienie nr (...) wraz z tłumaczeniem k. 28-30, zamówienie nr (...) wraz z tłumaczeniem k. 31-32a)

Organizację w/w transportów zlecono A. J. prowadzącej Agencję (...) w B., z którą T. D. współpracował od końca października 2012 r. W sprawie transportów T. D. skontaktował się z I. L.. Nie był on pracownikiem A. J. a jedynie pomagał jej w wyszukiwaniu przewoźników. Organizacją transportów w imieniu T. D. zajmował się jego pracownik – R. W.. Dnia 12 listopada 2012 r. R. W. wystawił na Agencję (...) zlecenia transportowe o nr (...) oraz (...). W zleceniach podane zostały miejsca i daty załadunku i rozładunku towaru a także typ naczepy oraz nr rejestracyjne pojazdów, którymi zostanie przetransportowany. Transport serów miał być przewieziony naczepą typu chłodnia o nr rej. (...) transport owoców i warzyw również naczepą typu chłodnia o nr rej. (...)/PP 62288. W zleceniach wskazano, że zleceniobiorca musi spełniać wszystkie wymogi przewoźnika międzynarodowego, aktualne ubezpieczenie OC przewoźnika z opłaconymi składkami, certyfikat celny, aktualną koncesję na wykonywanie przewozów międzynarodowych, inne niezbędne dokumenty do realizowania transportu oraz aktualne badania techniczne pojazdu (pkt 2 warunków transportu). W zleceniu zaznaczono, iż wszelkie doładunki lub przeładunki bez zgody zleceniodawcy są zabronione (pkt 12 warunków transportu) ( dowód : zlecenie transportowe nr (...) i (...) k. 34-35, zapis rozmów R. W. z I. L. na portalu przewoźników (...) k. 36-42, zeznania świadkaArtura J. – L. k. 306-309, zeznania świadka R. W. k. 371-373, zeznania powoda k. 485-487).

A. J. w celu wykonania zlecenia wystawiła ogłoszenie na portalu transportowym trans.eu. Na ogłoszenie odpowiedział I. M. – przedstawiciel (...) sp. z o.o. w W.. A. J. nie współpracowała wcześniej z w/w przewoźnikiem w związku z czym w rozmowie telefonicznej zwróciła się do I. M. o przesłanie dokumentów firmy w postaci zaświadczenia o nadaniu nr REGON, NIP, licencji przewoźnika oraz aktualnego ubezpieczenia OC przewoźnika wraz z potwierdzeniem opłacania składek. Następnie na adres podany przez A. J., należący do I. L. przedstawiciel (...) sp. z o.o. przesłał w/w dokumenty. Brakowało jedynie polisy OC przewoźnika, jednakże I. M. zapewnił A. J., że polisa zostanie przesłana w późniejszym terminie. Celem zweryfikowania przewoźnika, A. J. sprawdziła spółkę (...) w rejestrze KRS, (...) oraz kilkakrotnie próbowała skontaktować się z siedzibą spółki pod numerem wskazanym na stronie internetowej spółki. Podejmowane próby nie przyniosły rezultatu, pomimo tego A. J., nie czekając na dosłanie polisy OC zleciła spółce (...) przewóz towaru ( dowód: zlecenie transportowe Agencji (...)/11/G./2012 oraz 14/11/G./2012 z 12 listopada 2012 r. k. 96-97v, raport firmy (...) k. 203-233v, zaświadczenie REGON, NIP, licencja, KRS spółki (...) k. 144-151, przesłuchanie powoda k. 485-487).

W dniu 14 listopada 2012 r. spółka (...) zleciła wykonanie powierzonego jej zlecenia spółce (...) sp. z o.o. w P.. W zleceniu transportowym A. – (...) dokonała zmiany adresu rozładunku towaru oraz datę rozładunku na 16 listopada 2012 r. w firmie (...) w G.. Przedstawiciel A. – (...) skontaktował się z A. J. i poinformował o zmianie nr rejestracyjnych pojazdów transportujących towar. Zmianę tę odnotowała w zleceniu transportowym (k. 34, 35). Nr rej. składu transportującego sery został zmieniony na (...) transport owoców i warzyw na (...). Kierowcy otrzymali od swojego spedytora informację SMS, iż na miejscu rozładunku będzie przedstawiciel spółki (...), który przekaże pieniądze za transport w gotówce, około 6 000 zł. W G. dostarczony towar został przeładowany na ciężarówki o (...) lub (...) nr rejestracyjnych: (...)XX, (...), BC 2001AE. Po dokonaniu przeładunku towaru w G. transport nie dotarł na miejsce rozładunku ani do organu celnego wskazane w zleceniu spółki (...). T. D. o tym fakcie został poinformowany przez swojego zleceniodawcę. W wyniku podjętych działań okazało się, że przesyłka zaginęła. Jak ustalono, pozwana A. J. z powodu braku kontaktu telefonicznego z przedstawicielem spółki (...) udała się do siedziby spółki w W.. Na miejscu okazało się, że A. – (...) nie prowadzi działalności od dłuższego czasu pod wskazanym adresem. Pod wskazanym adresem spółka wynajmowała jedno pomieszczenie od firmy (...). Brygadzista tej firmy został poproszony przez prezesa spółki A. – (...) o odbieranie korespondencji kierowanej do spółki i odsyłał na adres znajdujący się na terytorium B.. Przy wejściu do pomieszczenia wynajmowanego przez A. – (...) znajdowało się oznaczenie z nazwą firmy, natomiast wewnątrz było tylko biurko. Na miejscu nie było żadnych przedstawicieli spółki. Z rozmowy z I. M. okazało się, że przebywa on na B. nie posiada aktualnej wizy uprawniającej do wjazdu na terytorium P.. Zarówno T. D. jak i A. J. złożyli zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Postępowanie karne umorzono z powodu nie wykrycia sprawców przestępstwa ( dowód : zlecenie transportowe nr 33/11/12 i 34/11/12 k. 107-108v, protokół zawiadomienia o przestępstwie k. 98-99, postanowienie o umorzeniu postępowania k. 101-106, przesłuchanie powoda k. 485-487).

Wezwaniem z dnia 30 listopada 2012 r. spółka (...) S.A. w K. zwróciła się do T. D., w nawiązaniu do łączących strony umowy z dnia 14 listopada 2011 r., do zapłaty kwoty 95 818,47 € tytułem szkody jaką poniosła spółka (...) w związku z zaginięciem transportowanego towaru. Wartość dochodzonej szkody odpowiada wartości utraconego towaru, które zostały wykazane poprzez załączenie do wezwania faktury za zakup towarów ( dowód : wezwanie spółki (...) z dnia 30 listopada 2012 r. wraz z tłumaczeniem k. 114-125).

Dnia 05 czerwca 2013 r. T. D. zawarł ze spółką (...) porozumienie, na podstawie którego strony ustaliły, iż rozwiązują umowę z dnia 14 listopada 2011 r. dokonując jednocześnie potrąceń wzajemnych zobowiązań. T. D. uznał w szczególności swoje zadłużenie w łącznej wysokości 122 191,28 €, w tym 95 818,47 € wynikające z wezwania z dnia 30 listopada 2012 r.

W dniu 10 stycznia 2013 r. T. D. wystawił na rzecz Agencji (...) notę obciążeniową nr 001 dotyczącą zleceń nr (...) oraz (...) obciążając ją na kwotę 95 818,47 € tytułem szkody jaką poniósł w związku z zaginięciem transportowanego towaru. Pismem z dnia 08 lutego 2013 r. T. D. złożył oświadczenie o dokonaniu potrąceń wynikających z wierzytelności w łącznej wysokości 402 109,04 zł wynikających z noty nr 001 z wierzytelnościami A. J.. Na skutek potrąceń do zapłaty na rzecz powoda pozostała kwota 328 048,27 zł.

Szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi A. J., współpozwanemu w niniejszej sprawie. W okresie od 11 września 2012 r. do 10 września 2013 r. A. J. posiadała wykupioną polisę ubezpieczenia OC spedytora w Towarzystwie (...) (pozwanej ad. 1.). Pismami z dnia 06 marca 2013 r. ubezpieczyciel poinformował T. D., iż nie zachodzą przesłanki do uznania odpowiedzialności ubezpieczyciela za powstałą szkodę. W uzasadnieniu wskazał, iż zgodnie z OWU wyłącza odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkody powstałe na skutek winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa ubezpieczonego lub osób działających na jego zlecenie. Wskazał, że w okolicznościach niniejszej sprawy akty należytej staranności przy zlecaniu przewozu nowemu kontrahentowi obejmują sprawdzenie odpowiednich uprawnień przewoźnika, wymaganego taboru oraz czy w przeszłości należycie wykonywał swoje obowiązki. A. J. ograniczyła się jedynie do kontaktu telefonicznego z osobą podającego się za przedstawiciela spółki (...) oraz sprawdzenia spółki w internetowych rejestrach. Wskazał, że obowiązkiem zlecającego jest również skontrolowanie czy przewoźnik posiada ubezpieczenie OC przewoźnika z uwagi na obligatoryjny wymóg posiadania takiego ubezpieczenia zawartym w zleceniu. A. J. przy weryfikacji zaniechała dokonania tych aktów, w szczególności przy braku otrzymania polisy OC.

Ustalony przez Sąd stan faktyczny był w zasadzie bezsporny między stronami postępowania. Ustaleń tych Sąd dokonał w oparciu o bezsporne okoliczności niezaprzeczone przez strony postępowania oraz dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, uznając, że stanowią one pełnowartościowy materiał dowodowy albowiem żadna ze stron nie kwestionowała faktu ich sporządzenia ani treści i nie żądała złożenia oryginałów dokumentów. Nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości (art. 229 k.p.c.). Pozostaje przy tym bez znaczenia, że dokumenty złożone zostały w kserokopiach skoro żadna ze stron nie kwestionowała zgodności ich treści z oryginałami, a Sąd nie znalazł powodów aby czynić to z urzędu. Pomocnym dla ustalenia stanu faktycznego niniejszej sprawy okazał się dokument w postaci raportu sporządzonego przez firmę (...) a zleconego w postępowaniu wyjaśniającym przez pozwaną (...) W.. Dokument ten w sposób bardzo szczegółowy przedstawił sposób działania spółki (...) oraz przebieg wydarzeń od przekazania zlecenia tej firmie towaru do jego zaginięcia. Sąd dokonał ustaleń w sprawie w oparciu o zeznania świadków R. W. oraz A. L.. Świadek potwierdziła okoliczność prawdziwości danych zawartych w sporządzonych przez jego firmę raportu załączonego do akt niniejszej sprawy. Wyjaśnił, że treść raportów nie jest konsultowana przez zleceniodawców. Firma świadka dokonuje szczegółowych ustaleń dla jak najlepszego ustalenia rzeczywistego przebiegu zdarzeń. To zleceniodawca, ubezpieczyciel dokonuje ostatecznej oceny. Wskazał, że pozwana A. J. przedstawiała I. L. jako osobę pomagającą jej przy wyszukiwaniu przewoźników. Świadek nie umiał określić czy pozwana sama zajmowała się spedycją. Sąd dał wiarę zeznaniom świadka w całości. Natomiast Sąd dał wiarę zeznaniom świadka R. W. w części dotyczącej okoliczność wcześniejszej współpracy z firmą Agencja (...), oraz ustalania szczegółów spedycji z I. L.. Świadek zeznał, że A. J. przedstawiała I. L. jako swojego pracownika, jednakże z akt sprawy wynika, że nie był on zatrudniony w firmie pozwanej.

Sąd pominął dowód z zeznań świadka I. L. z uwagi na niemożność przeprowadzenia tego dowodu. A. J. wniosła o przeprowadzenie tego dowodu wskazując adres zamieszkania świadka. W celu przeprowadzenia tego dowodu tut. Sąd zwrócił się z odezwą o pomoc sądową do Sądu Rejonowego w B.. Pomimo wezwań świadek nie zjawiał się na kolejne terminy rozpraw. Doręczenie wezwania za pośrednictwem Policji również nie przyniosło rezultatu. Sąd wezwała kilkukrotnie wzywał pozwaną A. J. o wskazanie aktualnego adresu zamieszkania pozwanego celem doręczenia wezwania, jednakże adresy do doręczeń wskazywane przez pozwaną okazywały się nieaktualne. Wobec powyższego dowód z przesłuchania tego świadka, należało pominąć.

Sąd oddalił dowód z przesłuchania strony pozwanej. Pomimo wezwania do osobistego stawiennictwa na termin rozprawy w dniu 08 lipca 2015 r. pozwana nie stawiła się, nie poinformowała Sądu o przyczynach niestawiennictwa. Ponadto Sąd wezwał pozwaną do złożenia zwolnienia lekarskiego sporządzonego przez lekarza sądowego na okoliczność usprawiedliwienia nieobecności na terminie rozprawy w dniu 16 października 2015 r. w terminie 14 dni. Pozwana nie wykonała powyższego zobowiązania w wyznaczony m terminie. Niestawiennictwo pozwanej prowadziło do przedłużania postępowania. Wobec tego, Sąd ograniczył przeprowadzenie tego dowodu, do przesłuchania powoda.

W przedmiotowej sprawie nie było sporu na okoliczność przekazanie zlecenia przez (...) S.A. w K. (Rosja) na rzecz powoda, a następnie pozwanej A. J.. Bezsporne było również, iż pozwana A. J. przekazała wykonanie transportu podwykonawcy podającemu się za spółkę (...) sp. z o.o. w W.. Transportowany towar zaginął podczas wykonywania przewozu przez spółkę (...). Sporna w sprawie pozostaje ocena zachowania pozwanej A. J. przy wyborze przewoźnika, czy zachowanie to nosiło cechy winy w jego wyborze oraz odpowiedzialność odszkodowawcza ubezpieczyciela pozwanej w zakresie odpowiedzialności cywilnej spedytora.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części.

Jak stanowi przepis art. 794 § 1 k.c., przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Umowa spedycji należy do grupy umów o świadczenie usług, ma charakter umowy zobowiązującej, odpłatnej i wzajemnej (art. 487 § 2 k.c.), wreszcie też wymaga osiągnięcia konkretnego i obiektywnie sprawdzalnego rezultatu. Ekwiwalentem świadczonej przez spedytora usługi, polegającej na wysyłaniu lub odbiorze przesyłki albo innej związanej z jej przewozem, jest obowiązek zapłaty wynagrodzenia. Spedytor może wykonywać usługi przewozu samodzielnie lub posługiwać się przewoźnikami ewentualnie innymi spedytorami, za których ponosi odpowiedzialność, chyba że nie ponosi winy w ich wyborze.

Powód dochodził w niniejszym postępowaniu od pozwanej A. J. oraz (...) S.A. odszkodowania w wysokości części szkody poniesionej z tytułu niedostarczenia towaru do odbiorcy przesyłki (łączna wysokość 95 818,47 €), która to należność została potrącona z wzajemnych wierzytelności stron.

Celem wykazania zasadności dochodzonego roszczenie powód załączył do akt sprawy zlecenia spedycyjne, listy przewozowe oraz dokumenty (...), umowę o współpracy ze spółką (...) oraz porozumienie z dnia 05 czerwca 2013 r. Z treści przedstawionych dokumentów wynika, iż powód zajmował się przewozem oraz spedycją towarów na rzecz spółki (...). Część zleceń powód wykonywał samodzielnie, natomiast część zlecał innym przewoźnikom. W tym celu zwrócił się do pozwanej A. J. prowadzącej Agencję (...) celem zorganizowania przewozu na podstawie zlecenia o nr (...) oraz (...). Pozwana A. J. wobec braku uprawnień do dokonywania przewozów międzynarodowych przekazała powyższe zlecenia do wykonania podwykonawcy (...) sp. z o.o. w W.. Podczas wykonywania niniejszych zleceń towar zaginął. Powód ponosząc winę za powstałą szkodę na mocy porozumienia z dnia 05 czerwca 2013 r. dokonał ze spółką (...) wzajemnej kompensaty wierzytelności wynikających z tytułu utraconego towaru. Wobec powyższego powód obciążył pozwaną A. J. kosztami utraconego towaru poprzez wystosowanie noty obciążeniowej nr 001. Ponadto powód sporządził oświadczenie o dokonaniu wzajemnych potrąceń. Pozwana A. J. kwestionowała istnienie roszczenia spółki (...) wobec powoda jak i jej wysokość. Trafne jest w tym miejscu stanowisko powoda, iż jego roszczenie ma swoje źródło w umowie łączącej go z pozwaną A. J.. Zgodnie z brzmieniem art. 17 ust. 1 Konwencji (...) „przewoźnik ponosi odpowiedzialność za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub jego uszkodzenie, które nastąpi w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem”. Natomiast art. 3 Konwencji wskazuje, iż przewoźnik ponosi odpowiedzialność jak za własne czynności i zaniedbania, za czynności oraz zaniedbania swoich pracowników i wszystkich osób, co do których w ramach wykonywanych usług odwołuje się w celu wykonania przewozu. Wobec powyższego, powód ponosi odpowiedzialność za zaginięcie towaru wobec spółki (...), wobec zaginięcia towaru podczas transportu. Nie ma znaczenia czy powód wykonywał zlecenie samodzielnie czy posługiwał się innymi podmiotami.

Kwestią sporną była natomiast ocena istnienia odpowiedzialności pozwanej A. J. wobec powoda. Zgodnie z treścią art. 799 k.c., spedytor jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze.

Posługiwanie się przez spedytora w wykonaniu umowy spedycji przewoźnikiem lub dalszym spedytorem jest działaniem niejako na jego ryzyko. Jego odpowiedzialność w tym zakresie jest jednak ograniczona do winy w wyborze ( culpa in eligendo). Może ona polegać na posłużeniu się przewoźnikiem, który nie gwarantuje należytego wykonania umowy. W przypadku posłużenia się przez spedytora przewoźnikiem lub dalszym spedytorem domniemywa się istnienie jego winy. Wskazanie przez niego należytego wyboru, na który zlecający nie miał wpływu, zwalnia go jednak od odpowiedzialności. Zgodnie zatem z tym przepisem, ciężar wykazania braku winy w wyborze obciąża spedytora, w niniejszej sprawie pozwaną A. J..

Odpowiedzialność spedytora nie zależy w pierwszym rzędzie od winy bądź jej stopnia przewoźnika bądź dalszego spedytora, ale od tego czy spedytor dochował należytej staranności przy wyborze swojego podwykonawcy. Nawet więc jeśli szkoda wynikła z rażącego niedbalstwa lub winy umyślnej przewoźnika lub dalszego spedytora (oszustwa podwykonawców nie są niestety w branży transportowej niczym wyjątkowym), nie oznacza to automatycznego przyjęcia odpowiedzialności głównego spedytora. Spedytor mógł bowiem wybrać swojego podwykonawcę starannie i pomimo tego paść ofiarą oszustwa. W takim wypadku ma możliwość uchylenia się od skutków działania swojego podwykonawcy.

Nie można przyjmować, że tożsamy z winą w wyborze spedytora jest sam fakt wystąpienia szkody w towarze. Przyjęcie takiej interpretacji sprawiałoby, że przepis art. 799 k.c. nigdy nie mógłby znaleźć zastosowania – jeśli szkoda by nie wystąpiła, nie byłoby potrzeby wykazywania winy w wyborze. Stanowisku takiemu dał wyraz również Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 25.09.2003 r. sygn. akt V CK 204/02, stwierdzając, iż sam fakt wystąpienia szkody transportowej nie dowodzi odpowiedzialności spedytora.

Konstrukcja art. 799 k.c. wskazuje, że wina spedytora w wyborze przewoźnika lub dalszego podwykonawcy jest domniemana i to spedytor w celu uwolnienia się od odpowiedzialności musi wykazać, że takiej winy nie ponosi. Z pewnością nie jest wystarczający sam fakt, że spedytor posłużył się podmiotem, który zawodowo trudni się działalnością przewozową bądź spedycyjną. Wynika to z prostego faktu, iż zgodnie z art. 774 i 794 k.c. przewoźnikiem bądź spedytorem w umowach przewozu i spedycji może być wyłącznie podmiot, który prowadzi działalność gospodarczą w tym zakresie. Status przedsiębiorcy zajmującego się zawodowo przewozem lub spedycją nie jest więc jakimkolwiek wyróżnikiem, który może decydować o wyborze.

Nie ulega wątpliwości, iż do obowiązków spedytora należy sprawdzenie, czy potencjalny przewoźnik posiada uprawnienia do wykonania zlecenia, w szczególności czy legitymuje się licencją na wykonywanie przewozów krajowych bądź zagranicznych. Ponadto w wyroku z dnia 18.02.2004 r. sygn. akt V CK 227/03 Sąd Najwyższy stwierdził, iż element posiadania przez przewoźnika ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu szkód w transporcie powinien mieć istotne znaczenie przy ocenie jego kondycji finansowej, a przez to renomy i rękojmi należytego wykonania umowy przewozu.

Do obowiązków spedytora należeć powinno również ustalenie, jakie jest doświadczenie przewoźnika w wykonywaniu określonego rodzaju transportów, czy przewóz wykonywany będzie osobiście czy też poprzez podwykonawcę, jaka jest dotychczasowa szkodowość przewoźnika, w jaki sposób były likwidowane poprzednie szkody (jeśli miały miejsce), dla jakich kontrahentów przewoźnik wykonywał przewozy do tej pory. W miarę możliwości spedytor winien skontaktować się z tymi kontrahentami w celu uzyskania opinii na temat przewoźnika.

Katalog działań, których można oczekiwać od profesjonalnego spedytora przy wyborze przewoźnika, nie jest zamknięty. Ocena prawidłowości działania spedytora będzie musiała zatem być przeprowadzona odrębnie w każdym konkretnym przypadku. Ani w doktrynie, ani w orzecznictwie nie wypracowano bowiem jednego wzorca właściwego postępowania spedytora. Siłą rzeczy konieczne jest więc kierowanie się zdrowym rozsądkiem oraz doświadczeniem zawodowym, wskazującym, jakie okoliczności powinny być przez spedytora zbadane, aby zminimalizować możliwość powstania szkody w towarze. Należy zarazem pamiętać, że zgodnie z art. 355 § 2 k.c. należyta staranność osoby w zakresie prowadzonej przez nią działalności gospodarczej powinna być określona z uwzględnieniem zawodowego charakteru tej działalności. W podobnym duchu wypowiedział się Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 27.01.2004 r. sygn. akt II CK 389/02 stwierdzając, iż należyta staranność w rozumieniu art. 355 k.c. w zw. z art. 799 k.c. jest zachowana, jeśli wykaże, że powierzył określone usługi przewozowe przewoźnikowi, którego profesjonalizm i jakość świadczonych usług budziła zaufanie. Sąd Najwyższy nie sprecyzował, w wyniku jakich konkretnych czynności takie zaufanie powinno być uzyskane, wskazał jednak, iż zaufanie spedytora oparte musi być na jego wiedzy dotyczącej poziomu usług świadczonych przez wybranego przewoźnika.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy nie sposób jest uznać, iż pozwana A. J. obaliła domniemanie winy w wyborze dalszego spedytora (...) sp. z o.o. w W.. Pozwana zawodowo zajmowała się spedycją wobec czego można od niej oczekiwać profesjonalnego zachowania wynikającego z doświadczenia zawodowego oraz posiadanych kwalifikacji. Pozwana nie współpracowała wcześniej ze spółką (...), wobec tego powinna wykazać się ostrożnością i zachować minimum standardów przy weryfikacji nowego przewoźnika. Powszechnym oraz obowiązującym sposobem nawiązywania porozumiewania się między spedytorami jest kontakt telefoniczny oraz żądanie nadesłania dokumentów prowadzonej działalności. Za takie czynności można uznać zwrócenie się do przewoźnika do przedstawienia niezbędnych licencji, dokumentacji rejestrowej spółki czy listy poprzednich kontrahentów spółki. Pozwana w celu wykonania zlecenia zamieściła ogłoszenie na profesjonalnym portalu trans.eu. Na zamieszczone ogłoszenia odpowiedział I. M. – prezes (...) sp. z o.o. w W.. Mężczyzna ten wzbudził zaufanie pozwanej. Na prośbę pozwanej przedstawił stosowne dokumenty w postaci licencji, dokumenty rejestrowe spółki, NIP, Regon. Spółka istniała od niedawna, na portalu trans.eu nie posiadała żadnych komentarzy. Jak wynika z raportu sporządzonego przez firmę (...), na zlecenie pozwanego (...) W., A. J. kontaktowała się ze spółką (...) wyłącznie za pośrednictwem telefonu. Podczas weryfikacji odnalazła nr telefonu do siedziby spółki, jednakże pomimo wielu prób nie udało się nawiązać kontaktu. Ponadto wśród nadesłanych przez osobę podającą się za przedstawiciela spółki (...) brakowało ubezpieczenia OC przewoźnika. I. M. zapewniał, że polisa zostanie dosłana. Pomimo przyjętego zwyczaju oraz obligatoryjnego wymogu posiadania przez przewodnika ubezpieczenia OC zawartego w zleceniu transportowym pozwana zbagatelizowała tę okoliczność i powierzyła zlecenie spółce (...). Nie podjęła dalszych czynności celem sprawdzenia rzetelności firmy. Brak komentarzy oraz opinii na temat nowego przewoźnika również powinien wzbudzić uzasadnione podejrzenia co do działalności spółki (...). Sprawdzenie przewoźnika ograniczyło się jedynie do sprawdzenia w Internecie rejestrów. Wobec powyższego nie sposób uznać, że pozwana uwolniła się z ciężącego na niej ciężaru udowodnienia winy w wyborze. Co więcej stwierdzić należy, ze pozwana A. J. dopuściła się rażącego niedbalstwa w wyborze przewoźnika a także podczas wykonywania przez niego zlecenia. Pozwana powierzyła czynności wyszukiwania przewoźników I. L. wskazując, że był on pracownikiem pozwanej. Potwierdziły tę okoliczność zeznania świadków R. W. oraz A. L.. W kontakcie z I. M. podawała adres mailowy należący do I. Lewita. Pozwana A. J. jak i I. L. wykazali się bierną postawą wobec informacji zmiany numerów rejestracyjnych pojazdów transportujących towar. Nie podjęli żadnych czynności celem wyjaśnienia zaistniałej zmiany. Gdyby pozwana zareagowała na bieżąco i wykazała się aktywniejszą postawą można byłoby zapobiec zaginięciu towaru. Zachowanie pozwanej mające znamiona rażącego niedbalstwa doprowadziło ostatecznie do wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela Towarzystwa (...) S.A. w W..

W niniejszej sprawie powód dochodził zasądzenia odszkodowania również od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W., jako ubezpieczyciela pozwanej A. J. w zakresie odpowiedzialności cywilnej spedytora. W sprzeciwie pozwany wskazał, że na podstawie § 6 ust. 1 pkt 1 (...) nie ponosi odpowiedzialności za szkodę powstałą na skutek winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa ubezpieczającego, osób za które ponosi odpowiedzialność oraz osób działających na jej zlecenie, w imieniu lub na rzecz ubezpieczającego. Należy wskazać, że ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela, wynikające z postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia, nie może być dalej idące, niż przewidziane w art. 827 § 1 k.c. Przez rażące niedbalstwo, o którym mowa w art. 827 § 1 k.c. oraz w(...) rozumie się niezachowanie minimalnych (elementarnych) zasad prawidłowego zachowania się w danej sytuacji. O przypisaniu pewnej osobie winy w tej postaci decyduje więc zachowanie się przez nią w określonej sytuacji w sposób odbiegający od miernika staranności minimalnej. Przy czym rażące niedbalstwo nie może być traktowane jako równoznaczne z niedochowaniem należytej staranności, o której mowa w art. 355 k.c. Ocena, czy zasady takie przekroczono, musi być dokonywana zawsze w okolicznościach konkretnego wypadku. Za rażące niedbalstwo uznawać należy nieostrożność graniczącą z rozmyślnym działaniem, a zatem jako rażąco niedbałe należałoby ocenić przede wszystkim zachowanie lekkomyślne albowiem, jako połączone z przewidywaniem skutku jest bliższe umyślności, niż klasyczne niedbalstwo ( wyr. Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2010 r., IV CSK 153/10, LEX nr 1232801, wyr. Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 17 stycznia 2014 r. I ACa 659/13, LEX nr 1425368). Sąd zgadza się z twierdzeniami powoda, iż ubezpieczyciel nie może być zwolniony niejako automatycznie z odpowiedzialności odszkodowawczej poprzez zawarcie zapisów w (...) o wyłączeniu jego odpowiedzialności za skutki rażącego niedbalstwa. Na ubezpieczycielu ciąży obowiązek udowodnienia tych okoliczności. W okolicznościach niniejszej sprawy należy uznać, że pozwana A. J. nie dochowała aktów należytej staranności przy dokonywaniu weryfikacji nowego kontrahenta. Co więcej poprzez swoje działanie dopuściła się rażącego niedbalstwa. Pozwany (...) W. wskazała, że pozwana A. J. działała poprzez „osobę postronną” I. Lewita – nie będącego jej pracownikiem. Pozwana wykazała się rażącym niedbalstwem poprzez powierzenie czynności spedycyjnych osobie nie będącej jej pracownikiem, a przez to nie posiadającej odpowiednich kwalifikacji. Ponadto nie dopełniła należytej staranności wynikających z profesjonalnego charakteru prowadzonej działalności gospodarczej. Weryfikując nowego kontrahenta nie wykazała minimalnej ostrożności wynikającej z doświadczenia i posiadanych kwalifikacji. Czynności podjęte przez pozwaną ograniczyły się jedynie do zweryfikowania przewoźnika w rejestrach. Jej kontakt z przewoźnikiem ograniczył się do kontaktu telefonicznego. Pozwana nie podjęła działań mających na celu sprawdzenia opinii o przewoźniku czy prawdziwości posiadanych kwalifikacji. Poza tym zawarła umowę spedycji i powierzyła transporty, pomimo nieprzedstawienia przez przedstawienia A. - (...) obowiązkowej polisy OC z opłaconymi składkami. Zarówno w zleceniu powoda, jak i pozwanej obowiązek jej posiadania występował. Mimo to nie wyegzekwowała jej przedstawienia przez (jak się później okazało) osobę podszywającą się pod przedstawiciela firmy (...). W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że pozwana A. J. poprzez swoje nieudolne zachowanie dopuściła się rażącego niedbalstwa w wyborze przewoźnika. W tym też zakresie tut. Sąd podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w C. z dnia 22 stycznia 2015 roku (k. 453-454). Pozwana A. J. ograniczając się w zasadzie jedynie do zapoznania z dokumentacją rejestrową Spółki, bez jakiejkolwiek weryfikacji wiarygodności tego podmiotu, w tym jego sytuacji finansowej, poprzez zasięgniecie opinii od jego kontrahentów, lub innych przewoźników, dopuściła się rażącego niedbalstwa w podejmowanych czynnościach, odbiegając dalece od miernika minimalnej staranności. Pozwana nie pozostając wcześniej w jakichkolwiek stosunkach handlowych z firmą (...), nie dokonała przeglądu jej działalności, w tym nie podjęła żadnych działań celem sprawdzenia stopnia jej wiarygodności na rynku. Nie miała zatem żadnych podstaw aby wyrobić sobie pozytywną opinię na temat tego przewoźnika i jemu ostatecznie powierzyć transport towaru. Powyższe oznacza, iż pozwany TUir W. uwolnił się od odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu odpowiedzialności ubezpieczeniowej. Stąd, w stosunku do niego powództwo podlegało oddaleniu.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., uznając za zasadne ich zasądzenie od dnia 25 stycznia 2013 r., nie zaś od daty wskazanej w pozwie.

Zgodnie z treścią art. 481 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Należy odróżnić w przedmiotowej sprawie notę obciążeniową, która może w pewnych okolicznościach sprawy pełnić rolę nie tylko dokumentu rozliczeniowo – księgowego, lecz również wezwania do zapłaty. Tę drugą funkcję pełni jedynie w przypadku zobowiązań o charakterze bezterminowym. Zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Na gruncie tego przepisu, wezwanie do spełnienia świadczenia precyzuje obowiązek dłużnika w aspekcie czasu. Do takiego sprecyzowania może dojść bądź z mocy ustawy, bądź szczególnego oświadczenia woli wierzyciela. Wierzyciel jest uprawniony do oznaczenia w wezwaniu terminu spełnienia świadczenia pieniężnego i odtąd zobowiązanie staje się właściwie zobowiązaniem terminowym; jeśli nie – dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie niezwłocznie po wezwaniu wierzyciela do jego spełnienia. Także wówczas dochodzi to określenia terminu spełnienia świadczenia przez dłużnika. W takich też okolicznościach doręczenie noty obciążeniowej może i jest traktowane jak wezwanie do zapłaty. Jeśli natomiast termin spełnienia świadczenia jest z góry oznaczony (jak w niniejszej sprawie), to jego upływ aktualizuje obowiązek dłużnika do uiszczenia należności na rzecz powoda, a wierzyciela do dochodzenia roszczenia. Roszczenie staje się wówczas wymagalne. W przedmiotowej sprawie notę obciążeniową z dnia 10 stycznia 2013 r. załączoną do pozwu należy traktować nie tylko jako powszechnie stosowany dokumentem rozliczeniowo – księgowy, lecz również wezwania do zapłaty. Pozwana nie kwestionował, iż przedmiotowa nota została jej doręczona. Jej doręczenie umożliwia dłużnikowi podjęcie czynności mających na celu sprawdzenie, czy świadczenie jest zasadne tak co do zasady, jak i co do wysokości. (uch. SN z 19 maja 1992 roku, III CZP 56/92). W niniejszej sprawie nota obciążeniowa nr 001 wydana została w dniu 10 stycznia 2013 r. Licząc 14 dni kalendarzowych termin na spełnienie roszczenia upłynął pozwanej w dniu 24 stycznia 2013 r. Stąd zasadny było zasadzenie odsetek ustawowych od kwoty należności głównej dochodzonej pozwem od dnia następnego po dacie wymagalności roszczenia tj. od 25 stycznia 2015 r.

Orzekając o kosztach procesu, Sąd postąpił zgodnie z art. 98 par. 1 i 3 k.p.c., statuującym zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.). Na kwotę zasądzoną tytułem zwrotu kosztów procesu na rzecz powoda składają się: opłata sądowa od pozwu w wysokości 500 zł oraz stawka minimalna zastępstwa procesowego w wysokości 1 200 zł wraz z kwotą 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W pkt IV wyroku Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. kwotę 1 217 zł na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu z art. 98 par. 1 i 3 k.p.c. oraz § 6 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1349 ze zm.). Na zasądzoną kwotę złożyły się stawka minimalna zastępstwa procesowego w wysokości 1 200 zł wraz z kwotą 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W pkt V Sąd na podstawie art. 83 ust 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594, j.t. ze zm.) nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W. od pozwanej A. J. oraz powoda T. D. kwotę po 155,40 zł tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa. Były to koszty stawiennictwa świadka A. L. (k. 335) do Sądu w wysokości łącznej 310,80 zł. Sad obciążył pozwaną oraz powoda po połowie tymi kosztami z uwagi na okoliczność, iż świadek był zawnioskowany przez pozwanego WARTA S>A. która wygrała postępowanie. Wobec tego, iż zarówno pozwana A. J., jak i powód w stosunku do pozwanego (...) S.A. byli podmiotami przegrywającymi postępowanie, zasadne było obciążenie obojga po połowie kosztami stawiennictwa świadka.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.