Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Jelenia Góra, dnia 18-03-2014 r.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSR Paweł Siwek

Protokolant:Beata Plata     

po rozpoznaniu w dniu 04.03.2014 r. w Jeleniej Górze

sprawy z powództwa Gminy S.

przeciwko Skarbowi Państwa-Staroście J.

o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

I. powództwo oddala,

II. zasądza od strony powodowej Gminy S. na rzecz strony pozwanej Skarbu Państwa - (...) kwotę 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 989/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 kwietnia 2012 r. Gmina S. domagała się uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym w ten sposób, aby w księdze wieczystej numer (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze dla nieruchomości w postaci działek nr (...) położonej w A. nr (...):

1.  wykreślić w podrubryce 2.2.2 Skarb Państwa – (...)

2.  wpisać w podrubryce 2.2.3 Gminę S.

3.  wykreślić w podrubryce 3.4.1. (nr 1 ) ostrzeżenie, (nr 2) ostrzeżenie o niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym wobec nabycia przez E. G. działek nr (...), (nr 3) działki (...)

4.  wykreślić w podrubryce 3.4.5. – (nr 1.1) Ella (nr 1.3.) G.

Ewentualnie strona powodowa domagała się ustalenia że przysługuje jej prawo własności działek numer (...) położonych w A. nr (...) wraz ze znajdującymi się tam zabudowaniami.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, że Wójt Gminy S. prawomocnymi decyzjami z dnia 30 października 1995 r. nr (...) i z dnia 21 listopada 1995 r. nr (...) stwierdził nieodpłatne nabycie przez E. G. na własność nieruchomości gruntowych w A. (działki nr (...)) w związku z przekazaniem gospodarstwa rolnego na rzecz Państwa za świadczenia emerytalne decyzją Naczelnika Gminy S. z dnia 06 listopada 1975 r. nr (...).

E. G. we własnym zakresie powinna ujawnić swoje prawa własnościowe w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, czego nie dokonała, dlatego też w przedmiotowej księdze figuruje nadal Skarb Państwa.

W dziale III wymienionej księgi wieczystej w rubryce 3.4 widniej ostrzeżenie o niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym wobec nabycia przez E. G. działek nr (...).

Prawomocnym postanowieniem z dnia 28 listopada 2003 r. Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze w sprawie o sygn. akt I Ns 991/03 stwierdził, że spadek po zmarłej E. G. zmarłej w dniu (...) w A., ostatnio stale zamieszkałej w A., na podstawie testamentu z dnia (...) nabyli H. H. S. oraz G. S. po ½ części.

Zgodnie z ustawą z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, jeżeli cudzoziemiec – a takimi są spadkobiercy po E. G. – nie uzyska zezwolenia właściwego ministra, na podstawie wniosku złożonego w ciągu dwóch lat od dnia otwarcia spadku, prawo własności nieruchomości nabywają osoby, które byłyby powołane do spadku z ustawy.

Spadkobiercy nie dopełnili tego wymogu, stąd Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze (...) oddalił ich wniosek o wpis jako współwłaścicieli, prawomocnym postanowieniem z dnia 14 stycznia 2011 r.

Spadek więc nabyła w części dotyczącej w/w nieruchomości, na mocy ustawy gmina ostatniego zamieszkania spadkodawcy czyli Gmina S..

Strona powodowa wskazała również, iż ewentualnie wnosi o ustalenie że przysługuje jej prawo własności działek numer (...) położonych w A. nr (...) wraz ze znajdującymi się tam zabudowaniami. Strona powodowa ma interes prawny w ustaleniu, gdyż umożliwi to objęcie władztwa nad tymi nieruchomościami.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa – (...) wniósł o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu swojego stanowiska strona pozwana przyznała okoliczności faktyczne na które powoływała się strona powodowa.

Równocześnie jednak wskazała, iż zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, jeżeli cudzoziemiec, który nabył wchodzącą w skład spadku nieruchomość na podstawie testamentu nie uzyska zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych na podstawie wniosku złożonego w ciągu dwóch lat od dnia otwarcia spadku, prawo własności nieruchomości lub prawo użytkowania wieczystego nabywają osoby, które byłyby powołane do spadku z ustawy.

Spadkodawczyni zmarła w dniu (...) W chwili otwarcia spadku obowiązywał przepis art. 935 § 3 kodeksu cywilnego w brzmieniu, iż w braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Wobec powyższego spadek po zmarłej E. G. na podstawie ustawy nabywa Skarb Państwa, a nie gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawczyni. Przepis na podstawie którego spadek nabywa gmina ostatniego miejsca zamieszkania został wprowadzony nowelizacją kodeksu cywilnego dopiero 25 września 2003 r., a więc już po śmierci E. G. i otwarciu spadku.

Postanowieniem z dnia 06 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. zawiesił postępowanie w sprawie.

Zostało ono podjęte postanowieniem z dnia 10 grudnia 2013 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wójt Gminy S. decyzjami z dnia (...) nr (...) i z dnia (...) nr (...) stwierdził nieodpłatne nabycie przez E. G. na własność nieruchomości gruntowych w A. (działki nr (...)).

(Dowód: - okoliczność bezsporna

- pismo z dnia 19.08.2011 r. k. 7)

E. G. nie ujawniła w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze (...) nr (...) swojego prawa do nieruchomości w postaci działek (...) położonych w (...).

W przedmiotowej księdze wieczystej do dnia dzisiejszego jako właściciel figuruje Skarb Państwa – (...)

Widnieje w tej księdze również ostrzeżenie o niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

(Dowód: - okoliczność bezsporna

- pismo z dnia 19.08.2011 r. k. 7

- odpis z księgi wieczystej nr (...) k. 13 - 19)

Spadkobiercami po E. G. zmarłej w dniu (...) w A., ostatnio stale zamieszkałej w A., na podstawie testamentu z dnia (...) są H. H. S. oraz G. S. po ½ części.

(Dowód: - postanowienie Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 28.11.2003 r., sygn. akt I Ns 991/03, k. 8)

Postanowieniem z dnia 14 stycznia 2011 r. Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze oddalił wniosek H. H. S. oraz G. S. o wpisanie ich w księdze wieczystej nr (...) jako współwłaścicieli nieruchomości.

Podstawą oddalenia wniosku był brak zgody Ministra Spraw Wewnętrznych na nabycie przez nich nieruchomości.

(Dowód: - postanowienie Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 14.01.2011 r., Dz. Kw nr 13751/10, k. 9 – 12)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Jak stanowi art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 06 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn.: Dz. U. z 2013, poz. 707 z późń. zm.) w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

W niniejszej sprawie w zasadzie niesporny był stan faktyczny.

Strony miały jedynie odmienne stanowiska co do tego jakie skutki prawne wynikały z tego stanu faktycznego.

I tak nie bezspornym było, że Wójt Gminy S. decyzjami z dnia (...) nr (...) i z dnia (...) nr (...)stwierdził nieodpłatne nabycie przez E. G. na własność nieruchomości gruntowych w A. (działki nr (...)).

Nie stanowiło przedmiotu sporu, że E. G. nie ujawniła w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze (...) nr (...) swojego prawa do nieruchomości.

Jak wynikało z postanowienia Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 28 listopada 2003 r., wydanego w sprawie o sygn. akt I Ns 991/03, spadkobiercami po E. G. zmarłej w dniu (...) w A., ostatnio stale zamieszkałej w A., na podstawie testamentu z dnia (...) są H. H. S. oraz G. M. S. po ½ części.

Bezspornym również było, że H. H. S. oraz G. S. – będący cudzoziemcami - nie uzyskali zgody ministra właściwego do spraw wewnętrznych na nabycie nieruchomości.

Przy czym nie było sporne, iż taka zgoda była potrzebna – co do tej kwestii wyczerpujące rozważania przeprowadził Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze w uzasadnieniu postanowienia z dnia 14 stycznia 2011 r., które Sąd Rejonowy w niniejszym składzie w pełni podziela, stąd też zbędnym było ich powielanie w przedmiotowym uzasadnieniu.

Natomiast spornym było pomiędzy stronami jak interpretować art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, który na dzień upływu terminu do złożenia stosownego wniosku o zgodę na nabycie nieruchomości brzmiał - jeżeli cudzoziemiec, który nabył wchodzącą w skład spadku nieruchomość na podstawie testamentu, nie uzyska zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych na podstawie wniosku złożonego w ciągu dwóch lat od dnia otwarcia spadku, prawo własności nieruchomości lub prawo użytkowania wieczystego nabywają osoby, które byłyby powołane do spadku z ustawy.

Strona powodowa stała na stanowisku, że należy ustalać krąg spadkobierców ustawowych na dzień upływu terminu do złożenia wniosku o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca, tj. w niniejszej sprawie 01 listopada 2004 r.

Natomiast strona pozwana twierdziła, że decydujący powinien być dzień otwarcia spadku, tj. 01 listopada 2002 r.

Było to o tyle decydujące, że w dacie 01 listopada 2004 r. przepis art. 935 § 3 k.c. brzmiał „w braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli miejsca ostatniego zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić lub ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu”.

Natomiast w dacie 01 listopada 2002 r. przepis brzmiał „w braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu”.

A zatem w zależności od tego na jaki dzień zostałby wzięty stan prawny - na skutek braku zgody ministra właściwego do spraw wewnętrznych na nabycie przedmiotowej nieruchomości przez H. H. S. oraz G. S. - prawo własności przysługiwałoby albo Gminie S. albo Skarbowi Państwa.

W ocenie Sądu Rejonowego z art. 7 ust. 3 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wprost wynika, że przy ustaleniu spadkobiercy ustawowego należy przyjąć dzień otwarcia spadku po zmarłej E. G., tj. (...)

Wskazany przepis bowiem jednoznacznie stwierdza, iż „prawo własności nieruchomości (…) nabywają osoby, które byłyby powołane do spadku z ustawy”.

Decydujące znaczenie należało nadać tutaj wyrazowi „byłyby”. Użycie tego słowa oznacza, iż w odniesieniu do nieruchomości należało ustalić kto byłby spadkobiercą ustawowym gdyby nie było testamentu (odmienna wykładnia nie znajduje jakichkolwiek podstaw).

Nie mogło zaś budzić wątpliwości, że gdyby E. G. nie pozostawiła testamentu to spadkobiercą ustawowym po niej byłby Skarb Państwa – w sprawie I Ns 991/03 nie ustalono innych spadkobierców ustawowych.

Stąd też żądanie Gminy S. aby wpisać ją w księdze wieczystej jako właściciela nieruchomości, należało uznać za bezzasadne.

W konsekwencji w takim samym zakresie bezzasadne było również roszczenie ewentualne strony powodowej polegające na żądaniu ustalenia, że to ona jest właścicielem nieruchomości.

W związku z powyższym trzeba było jeszcze tylko rozważyć, czy zasadnym nie było żądanie Gminy S. wykreślenia ostrzeżenia o niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

W księdze wieczystej wpisany jest bowiem jako właściciel nieruchomości Skarb Państwa – Starosta (...), a jak wynikało z powyższych rozważań rzeczywiście Skarb Państwa jest tym właścicielem.

Tym niemniej Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że skoro Gmina S. nie jest właścicielem nieruchomości, to nie ma w niniejszej sprawie interesu prawnego do żądania wykreślania wpisów, które jej nie dotyczą i nie naruszają jej praw.

I z tych też względów powództwo zostało oddalone w całości.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony

Strona pozwana poniosła koszty zastępstwa procesowego w wysokości 1.200 zł (§ 6 pkt 5 w zw. z § 7 pkt 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późń. zm.).