Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I ACa 593/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2015 roku

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSA Marta Sawicka

Sędziowie:

SA Eugeniusz Skotarczak

SA Agnieszka Sołtyka (spr.)

Protokolant:

sekr. sądowy Ziemowit Augustyniak

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2015 roku na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa Biura (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Urzędu Morskiego w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 31 marca 2015 roku, sygn. akt I C 207/13

I. oddala apelację;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2 700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA E. Skotarczak SSA M. Sawicka SSA A. Sołtyka

Sygn. akt: I ACa 593/15

UZASADNIENIE

Powód Biuro (...) (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. pozwem złożonym w dniu 25 lutego 2013 roku wniósł zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Urzędu Morskiego w S. kwot: 104 334,75 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 30 listopada 2011 roku oraz 4 677,66 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 listopada 2011 roku,

a nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 3 600 zł oraz kwotę 34 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu powód wskazał, że po przeprowadzeniu przetargu nieograniczonego strony zawarły w dniu 26 listopada 2010 roku umowę nr (...), której przedmiotem było wykonanie przez powoda aktualizacji projektu wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę dotyczącego remontu falochronów i umocnień brzegowych w (...), zgodnie z opracowanym przez Biuro (...) projektami wykonawczymi i wariantową koncepcją techniczno-kosztową z 1999 roku remontu falochronów Wschodniego i Zachodniego oraz umocnienia zachodniego brzegu w (...). Przedmiot umowy obejmował opracowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej (projekt budowlany i wykonawczy) oraz uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Wykonanie umowy zostało podzielone na dwa etapy. Pierwszy miał zostać zakończony do dnia 17 grudnia 2010 roku, drugi do dnia 30 czerwca 2011 roku. Pozwany zobowiązany był do dostarczenia powodowi, w określonych terminach, niezbędnych materiałów do wykonania przedmiotu umowy. Wynagrodzenie zostało określone na kwotę 224 480 zł brutto, w tym za I etap 39 000 zł netto, a za wykonanie II etapu 145 000 zł netto. Powód zaakcentował, że już na początku realizacji umowy pozwany nie wywiązał się z obowiązku przekazania niezbędnych dokumentów w terminach określonych w umowie. Przekazanie dokumentacji nastąpiło w dniu 7 grudnia 2010 roku, natomiast decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia nr (...) została przekazana dopiero w dniu 13 grudnia 2010 roku, przy czym przekazane dokumenty miały braki, które uniemożliwiały powodowi wykonanie zobowiązania. W ocenie powoda okoliczności te miały bezpośredni wpływ na termin wykonania przez powoda umowy. Poprawne dokumenty zostały powodowi przekazane dopiero na początku kwietnia 2011 roku i wówczas powód ponownie wystąpił z wnioskiem o wydanie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Decyzja wydana została w dniu 3 czerwca 2011 roku i wówczas powód mógł inicjować kolejne postępowania administracyjne zmierzające do uzyskania pozwalania na budowę.

Powód zwrócił również uwagę, że roboty dotyczące umocnienia wschodniego brzegu D. ujęte w karcie informacyjnej i decyzji środowiskowej nie były objęte projektem budowlanym ani też nie uwzględniał ich projekt planu zagospodarowania terenu. Dokumentacja projektowa w tym zakresie wymagała uzupełnienia, co pozwany zlecił powodowi w ramach umowy o zamówienie dodatkowe z dnia 23 lutego 2011 roku Nr (...), której przedmiotem było wykonanie aktualizacji projektu umocnienia wschodniego brzegu D. na odcinku od nasady falochronu Wschodniego do Basenu Zimowego w porcie w D. wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę. Przedmiot zamówienia dodatkowego obejmował rozszerzenie projektu zagospodarowania terenu o zakres umocnienia wschodniego brzegu D., opracowanie na bazie istniejącego projektu wykonawczego projektu budowlanego dla uzyskania pozwolenia na budowę oraz dołączenie w pełnym zakresie tego projektu umocnienia do opracowywanego projektu odbudowy falochronów i umocnień brzegu, zgodnie z umową z 26 listopada 2010 r. nr (...). Termin wykonania umowy o zamówienie dodatkowe strony ustaliły na dzień 30 czerwca 2011 r., co odpowiadało terminowi wykonania pierwszej umowy.

Pomimo powyższych okoliczności związanych z brakami w dokumentacji powód realizował prace projektowe objęte dwiema umowami i przesyłał wykonane projekty na bieżąco pozwanemu drogą mailową, a pozwany zgłaszał do niej drobne poprawki nie mające charakteru merytorycznego. Dokumentacja projektowa niezbędna do złożenia wniosku o pozwolenie na budowę została przez powoda przygotowana w maju 2011 r., ale z uwagi na brak decyzji administracyjnych, których dołączenie było wymagane, wszczęcie postępowania w sprawie udzielenie pozwolenia na budowę stało się możliwe dopiero w połowie września 2011 r. Pismami z dnia 28 czerwca 2011 roku powód wskazywał pozwanemu, iż istnieje konieczność przedłużenia terminu wykonania dokumentacji objętej umowami, na co jednak pozwany się nie zgodził. Zdaniem powoda brak właściwej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach miał wpływ na wykonywanie dokumentacji projektowej, albowiem decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zawiera istotne wskazówki, co do projektowania planowanych robót. Obowiązek dostarczenia decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach obciążał pozwanego, a zatem to pozwany ponosi odpowiedzialność za zaistnienie okoliczności, które uniemożliwiły powodowi należyte wykonanie umowy, w tym także uniemożliwiły terminową realizację umowy. Powód wskazał, że kompletną dokumentację przekazał pozwanemu w dniu 7 października 2011 r., natomiast formalny protokół zdawczo-odbiorczy został podpisany przez strony dopiero w dniu 15 listopada 2011 r. Tego samego dnia powód wystawił fakturę VAT nr (...) tytułem wynagrodzenia za wykonanie II etapu umowy z dnia 26 listopada 2010 r. na kwotę 178 350 zł brutto (czyli 145 000 zł netto) z terminem płatności do 29 listopada 2011 r. oraz fakturę VAT nr (...) tytułem wynagrodzenia za wykonanie umowy z dnia 23 grudnia 2011 r. na kwotę 15 990 zł brutto (13 000 zł netto) z terminem płatności do 29 listopada 2011 r.

W dniu 23 listopada 2011 r. pozwany zapłacił powodowi kwoty 75 015,25 zł i 11 312,34 zł i jednocześnie pomniejszył należne wynagrodzenie z faktury (...) o kwotę 104 334,75 zł a wynagrodzenie z faktury (...) o kwotę 4 677,66 zł z tytułu naliczonych kar umownych za 117 dni opóźnienia.

W ocenie powoda w opisanych powyżej okolicznościach brak było podstaw do naliczania kar umownych albowiem niewykonanie umowy w terminie było wynikiem okoliczności, za które powód nie ponosi odpowiedzialności. W przypadku umowy o zamówienie dodatkowe powód wskazał, że dokumentacja, która miała zostać wykonana w ramach tej umowy została wykonana i przekazana pozwanemu jeszcze przed upływem uzgodnionego terminu, a formalne przekazanie nastąpiło 7 października 2011 r. ze względu na to, że jednym z elementów przedmiotu zamówienia było fizyczne dołączenie tej dokumentacji do dokumentacji projektowej wykonywanej na podstawie pierwszej umowy.

W razie uznania, że istnieją podstawy do naliczania kar umownych powód złożył wniosek o ich miarkowanie wskazując, że zobowiązania wynikające z obu umów zostały w całości wykonane z najwyższą starannością w należyty sposób w zakresie jakości merytorycznej opracowania, a pozwany nie poniósł żadnej szkody. Ponadto powód zakwestionował okres opóźnienia wyliczony na 117 dni podnosząc, że od 1 lipca 2011 do 7 października 2011 r. kiedy nastąpiło przekazanie dokumentacji upłynęło 99 dni. Na koniec powód wskazał, że pozwany nie dochował wymogów z art. 499 k.c. i nie złożył oświadczenia o potrąceniu.

Pozwany Skarb Państwa – Dyrektor Urzędu Morskiego w S. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Pozwany podniósł, że umowy opisane w pozwie nie zostały przez powoda wykonane należycie. Powód opóźnił się z dostarczeniem analizy nawigacyjnej w ramach I etapu umowy, a przekazana analiza zawierała liczne błędy wymagające poprawek. Ponadto po otrzymaniu wadliwej decyzji środowiskowej nr (...) dopiero po miesiącu zwrócił pozwanemu uwagę na stwierdzone braki. Pozwany przyznał, że uzupełniona decyzja środowiskowa została powodowi przekazana w dniu 6 kwietnia 2011 r, lecz jednocześnie zakwestionował, by opóźnienie w dostarczeniu tej decyzji miało wpływ na przebieg prac projektowych. Pozwany wskazał, że prace projektowe od samego początku przebiegały opieszale z przyczyn leżących po stronie wykonawcy. Ponadto wykonawca zwlekał ze złożeniem wniosku o wydanie pozwolenia wodnoprawnego do 8 lipca 2011 r. pomimo, że wszystkie dokumenty niezbędne do złożenia tego wniosku uzyskał 3 czerwca 2011 r. Zgodnie z umową z 21 listopada 2010 r. projekt wykonawczy, specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót, przedmiar robót oraz kosztorys inwestorski, informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony środowiska, harmonogram rzeczowo - finansowy miały zostać przekazane zamawiającemu do 30 czerwca 2011 r., a nastąpiło to dopiero w dniu 15 listopada 2011 r. ,podczas gdy do sporządzenia tych dokumentów nie była potrzebna decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, czy też decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Pozwany wskazał, że podstawę do naliczenia kar umownych stanowiły § 14 ust. 1 pkt 1 b) umowy z dnia 26 listopada 2010 r. i § 5 ust. 1b) umowy z dnia 23 lutego 2011 r. Zaprzeczył, by Urząd Morski w S. nie współdziałał z powodem przy wykonaniu umów oraz zakwestionował, że przekazanie wadliwej decyzji środowiskowej miało wpływ na możliwość terminowej realizacji obowiązków przez powoda. Zdaniem pozwanego powód nie może domagać się w niniejszym postępowaniu zmniejszenia kar umownych, albowiem uprawnienie, o którym mowa w art. 484 § 2 k.c może być realizowane jedynie w formie zarzutu merytorycznego dopiero wówczas, gdy wierzyciel wystąpi z żądaniem zapłaty kary umownej w formie powództwa - czyli z działaniem bezpośrednio zmierzającym do realizacji roszczenia o zapłatę kary umownej. Dopiero wówczas aktualizuje się potrzeba obrony dłużnika. Niezależnie od tego w ocenie pozwanego nie zaistniały przesłanki do miarkowania kary umownej, albowiem nie wystąpiły szczególne okoliczności uzasadniające ingerencję w treść zawartego przez strony zobowiązania. Podniósł też, że żądania powoda nie uzasadnia również przesłanka rażącego wygórowania kary umownej. Pozwany wskazał, że skutkiem zwłoki powoda było znaczne wydłużenie harmonogramu realizacji przedsięwzięcia spowodowane opóźnieniem rozpoczęcia i zakończenia procedur przetargowych związanych z wyborem inżyniera kontraktu i Wykonawcy robót budowlanych, co może skutkować naruszeniem warunków porozumienia o dofinansowanie inwestycji i zagrażać terminowemu zakończeniu i rozliczeniu inwestycji współfinansowanej ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Rybackiego.

Wyrokiem z dnia 31 marca 2015 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 72 606,67 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 30 listopada 2011 r.; oddalił powództwo w pozostałej części; zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3 277,16 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz zarządził zwrot pozwanemu od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 11,80 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki na wydatki.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Biuro (...) (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie architektury i robót związanych z budową obiektów inżynierii wodnej.

W 2010 r. Dyrektor Urzędu Morskiego w S. przeprowadził przetarg nieograniczony na wykonanie zadania pod nazwą wykonanie aktualizacji projektu wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę dotyczącego remontu falochronów i umocnień brzegowych w (...). W Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia wskazano, że przedmiotem zamówienia jest wykonanie aktualizacji projektu budowlanego wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę dotyczącego remontu falochronów i umocnień brzegowych w (...) zgodnie z opracowanym przez Biuro (...) projektami wykonawczymi i wariantową koncepcją techniczno-kosztową z 1999 r. remontu falochronów Wschodniego i Zachodniego oraz umocnienia zachodniego brzegu w (...). Planowane zadanie miało być realizowane w zachodniej części polskiego wybrzeża Morza B., na wodach Zatoki P., na obszarze (...). Inwestycja miała być zlokalizowana w województwie (...), w gminie D. na działkach nr (...) (obręb (...) D.), działkach nr (...) (obręb (...) M.). Istniejące falochrony Wschodni i Zachodni w D. stanowią obudowę kanału portowego na odcinku wejściowym do (...). Cel remontu falochronów i umocnień brzegowych. Zakres prac projektowych stanowiących przedmiot zamówienia obejmował wykonanie aktualizacji projektu budowlanego i projektu wykonawczego dla wszystkich niezbędnych branż, z kosztorysem inwestorskim i przedmiarem robót oraz szczegółową specyfikacją techniczną wykonania i odbioru robót. Wykonawca był zobowiązany do:

- uzyskania wymaganych prawem uzgodnień i decyzji administracyjnych, w tym pozwolenia na budowę. Po stronie Wykonawcy leżało również wykonanie wszystkich związanych z tym opracowań i czynności, za wyjątkiem czynności dotyczących postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, które miał wykonać zamawiający (tj. raport i wniosek o uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach),

- wykonania badań geologiczno-inżynierskich w zakresie niezbędnym dla ustalenia warunków posadowienia projektowanych obiektów.

Projekt powinien obejmować także roboty pogłębiarskie niezbędne do uzyskania projektowanych głębokości w porcie na odcinku toru podejściowego do portu, a także wykonanie analizy nawigacyjnej. Całość dokumentacji miała podlegać odbiorowi przez zamawiającego wg zasad określonych we wzorze umowy stanowiącej załącznik do SIWZ.

Zamawiający wymagał ustalenia Koordynatora Projektu ze strony wykonawcy i okresowych (co najmniej raz w miesiącu) spotkań koordynacyjnych w siedzibie zamawiającego. Zamówienie miało być realizowane w dwóch etapach: etap pierwszy do 20 grudnia 2010 r. i etap drugi do 30 czerwca 2011 r. W ramach pierwszego etapu przedmiotu zamówienia wymagane było wykonanie następujących opracowań i czynności: operat wodnoprawny opracowany zgodnie z wymogami zawartymi w art. 132 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, projekt prac geologicznych dla ustalenia warunków geologiczno - inżynierskich podłoża w zakresie niezbędnym do wykonania projektu budowlanego wraz ze złożeniem wniosków o uzyskanie niezbędnych pozwoleń, złożenie wniosku o uzyskanie decyzji ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej o pozwoleniu na wzniesienie i wykorzystywanie konstrukcji i urządzeń na morzu terytorialnym oraz analiza nawigacyjna oraz projekt oznakowania nawigacyjnego - 5 egzemplarzy

W ramach drugiego etapu przedmiotu zamówienia wymagane było wykonanie następujących opracowań i czynności: uzyskanie zatwierdzenia projektu prac geologicznych i wykonanie dokumentacji geologicznej w zakresie niezbędnym do wykonania projektu budowlanego; uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego; uzyskanie decyzji ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej o pozwoleniu na wzniesienie i wykorzystywanie konstrukcji i urządzeń na morzu terytorialnym;

projekt budowlany, z wszelkimi uzgodnieniami branżowymi i innymi koniecznymi dla kompletności dokumentacji projektowej - 5 egzemplarzy; projekty wykonawcze - obejmujące wszystkie wymagane branże i inne konieczne dla kompletności dokumentacji - 5 egzemplarzy; szczegółowe specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno -użytkowego , które winny określać wymagania jakościowe wykonania i odbioru robót objętych inwestycją, sposób ich wykonania (rozszerzony zakres prac ujętych w poszczególnych pozycjach przedmiaru) oraz wykaz użytych w tych robotach materiałów budowlanych; Specyfikacje techniczne powinny stanowić wydzieloną część dokumentacji projektowej - 5 egzemplarzy; przedmiar robót, zawierający zestawienie przewidywanych do wykonania robót w kolejności technologicznej ich wykonywania wraz z ich szczegółowym opisem oraz wskazaniem właściwych specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, z wyliczeniem i zestawieniem ilości jednostek przedmiarowych robót - zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego - 5 egzemplarzy;

kosztorys inwestorski opracowany zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno - użytkowym - 5 egzemplarzy; informacja dot. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia - 5 egzemplarzy ; harmonogram rzeczowo - finansowy dla całej inwestycji - 3 egzemplarze ; inne niezbędne opracowania w celu zapewnienia kompletności dokumentacji projektowej - nie wykraczające poza zakres rzeczowy przedmiotu zamówienia.

Niezależnie od podanej wyżej ilości egzemplarzy zamawiający wymagał wersji elektronicznej dla w/w opracowań w formacie edytowalnym (wektor i raster)

uzyskanie pozwolenia na budowę.

W SIZW określono również zakres materiałów, które zamawiający miał dostarczyć po podpisaniu umowy wykonawcy zamówienia, a mianowicie:

1) mapa do celów projektowych w wersji elektronicznej,

2) dokumentacja archiwalna istniejących obiektów portu w D.,

3) plany sondażowe akwenu objętego projektem,

4) decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia, przy czym decyzja miała być przekazana do dnia 25 listopada 2010 roku.

Po przeprowadzeniu przetargu wygrała oferta przedstawiona przez powoda i w dniu 26 listopada 2010 roku zawarta została umowa nr (...) pomiędzy Dyrektorem Urzędu Miejskiego w S. jako zamawiającym a Biurem (...) (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. jako wykonawcą. W umowie tej strony uzgodniły, że:

- zamawiający zleca, a wykonawca przyjmuje do wykonania zamówienie: aktualizacja projektu wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę, dotyczącego remontu falochronów i umocnień brzegowych w (...), zgodnie z opracowanymi przez Biuro (...) projektami wykonawczymi i wariantową koncepcją techniczno-kosztową z 1999 r. remontu falochronów Wschodniego i Zachodniego oraz umocnienia zachodniego brzegu w (...) (§1);

- przedmiot umowy obejmuje następujący zakres prac: opracowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej (projekt budowlany i wykonawczy) oraz uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę (§1);

- w ramach realizacji przedmiotu umowy wykonawca wykona następujące jego elementy:

ETAP 1:

1) operat wodnoprawny opracowany zgodnie z wymogami zawartymi w art. 132 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne

2) projekt prac geologicznych dla ustalenia warunków geologiczno - inżynierskich podłoża w zakresie niezbędnym do wykonania projektu budowlanego wraz ze złożeniem wniosków o uzyskanie niezbędnych pozwoleń,

3) złożenie wniosku o uzyskanie decyzji ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej o pozwolenie na wzniesienie i wykorzystywanie konstrukcji i urządzeń na morzu terytorialnym

4) analiza nawigacyjna oraz projekt oznakowania nawigacyjnego - 5 egz.

ETAP 2:

5) uzyskanie zatwierdzenia projektu prac geologicznych i wykonanie dokumentacji geologicznej w zakresie niezbędnym do wykonania projektu budowlanego,

6) uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego

7) uzyskanie decyzji ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej o pozwoleniu na wzniesienie i wykorzystywanie konstrukcji i urządzeń na morzu terytorialnym,

8) projekt budowlany, z wszelkimi uzgodnieniami branżowymi i innymi, koniecznymi dla kompletności dokumentacji projektowej - 5 egz.

9) projekty wykonawcze - obejmujące wszystkie wymagane branże i inne konieczne dla kompletności dokumentacji - 5 egz.

10) szczegółowe specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno - użytkowego które winny określać wymagania jakościowe wykonania i odbioru robót objętych inwestycją, sposób ich wykonania (rozszerzony zakres prac ujętych w poszczególnych pozycjach przedmiaru) oraz wykaz użytych w tych robotach materiałów budowlanych. Specyfikacje techniczne powinny stanowić wydzieloną część dokumentacji projektowej - 5 egz.

11) przedmiar robót, zawierający zestawienie przewidywanych do wykonania robót w kolejności technologicznej ich wykonywania wraz z ich szczegółowym opisem oraz wskazaniem właściwych specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, z wyliczeniem i zestawieniem ilości jednostek przedmiarowych robót - zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. wraz z późniejszymi zmianami-5 egz.

12) kosztorys inwestorski opracowany zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno - użytkowym - 5 egz.

13) informacja dot. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia - 5 egz.

14) harmonogram rzeczowo - finansowy dla całej inwestycji - 3 egz.

15) uzyskanie pozwolenia na budowę.

- wykonawca zobowiązuje się do sprawowania nadzoru autorskiego w toku realizacji inwestycji realizowanej na podstawie dokumentacji stanowiącej przedmiot umowy, w oparciu o odrębnie zawarte z zamawiającym uzgodnienia umowne (§2)

- elementy składowe przedmiotu umowy, wymienione w § 1 ust. 3 będą wykonywane i przekazywane zamawiającemu sukcesywnie w następujących terminach:

Etap 1 - elementy wymienione w § 1 ust. 3 pkt 1- 4 w terminie do 17 grudnia 2010 r. .

Etap 2 - elementy wymienione w §1 ust. 3 pkt 5-15 w terminie do dnia – 30 czerwca 2011 r.

- materiały wymienione w rozdziale XIV SIWZ ust. 6 zamawiający dostarczy wykonawcy w terminie: 7 dni od daty podpisania umowy - materiały wyjściowe wymienione w pkt 1-3 oraz do dnia 25 listopada 2010 r. - materiały wyjściowe wymienione w pkt 4 (§ 3).

- strony przewidują odbiory częściowe dla Etapu 1 oraz 2 przedmiotu umowy, których terminy wykonania określa § 3 oraz odbiór końcowy - po dostarczeniu zamawiającemu pełnego zakresu dokumentacji, określonego w § 1 ust. 3 wraz z decyzją o pozwoleniu na budowę

- czynności odbioru przedmiotu umowy, określonego w § 1 lub jego elementów składowych określonych w § 1 ust. 3 będą realizowane po dostarczeniu przedmiotu odbioru przez wykonawcę do siedziby zamawiającego oraz po podpisaniu przez strony protokołu przekazania

- zamawiający w terminie do 14 dni od daty dostarczenia mu wykonanego przedmiotu umowy sprawdzi jego kompletność i prawidłowość wykonania, a w przypadku stwierdzenia wad wyznaczy wykonawcy termin na ich usunięcie (§4);

- dokumentem potwierdzającym prawidłowość wykonania oraz przyjęcie przez zamawiającego przedmiotu umowy określonego w § 1 lub jego elementów składowych według zasad określonych w § 4, jest protokół odbioru częściowego lub końcowego podpisany przez upoważnionych przedstawicieli stron;

- wysokość wynagrodzenia umownego przysługującego wykonawcy za wykonanie przedmiotu umowy, strony ustalają, w sposób następujący: za wykonanie pełnej dokumentacji, stanowiącej przedmiot umowy - 184 000 zł netto po doliczeniu podatku VAT w wysokości 22 % - 224 480 zł brutto, w tym Etap 1 - 39 000 zł netto po doliczeniu podatku VAT w wysokości 22 % - 47 580,00 zł brutto , Etap 2 -(145 000 zł netto, po doliczeniu podatku VAT w wysokości 22 % - 176 900,00 zł brutto;

- faktury za wykonanie przedmiotu umowy będą płatne przelewem w terminie 14 dni od daty ich dostarczenia zamawiającemu wraz z podpisanym, przez obie strony protokołem odbioru, z konta zamawiającego na konto wykonawcy

- wykonawca może żądać zmiany umowy w zakresie terminów jej wykonania w przypadku, gdy:

a) zostanie zawarta pomiędzy stronami umowa na prace dodatkowe, której wykonanie będzie uniemożliwiało dotrzymanie terminów określonych umową

b) z przyczyn obiektywnych zamawiający opóźnieni się z przekazaniem wykonawcy decyzji, o której mowa w § 3 ust. 4 pkt 2 umowy;

Zmiana terminów nastąpi w zakresie uzgodnionym przez strony nie większym jednak niż rzeczywisty czas trwania przeszkód uniemożliwiających terminowe wykonanie umowy

- w przypadku, gdy w toku wykonywania umowy zmianie ulegnie obowiązująca stawka podatku VAT obciążająca usługi świadczone przez wykonawcę, zmianie ulegnie również odpowiednia część wynagrodzenia wykonawcy przez doliczenie do kwoty wynagrodzenia netto należnego wykonawcy właściwej stawki podatki VAT zgodnie z odrębnymi przepisami prawa regulującymi płatność w/w należności publicznoprawnej.

- w wypadku istotnego rozszerzenia przez zamawiającego zakresu przedmiotu umowy w trakcie jej trwania, na prace dodatkowe zostanie zawarta umowa odrębna

- wykonawca może odstąpić od umowy, jeżeli zamawiający przez czas dłuższy niż 10 dni nie wykonuje, mimo wyznaczenia dodatkowego terminu swoich zobowiązań wynikających z umowy uniemożliwiając przez to wykonanie przedmiotu umowy;

- wykonawca zobowiązuje się wykonać zlecony przez zamawiającego zakres przedmiotu umowy, zgodnie z umową, opisem przedmiotu zamówienia, zawartym w rozdziale XIV SIWZ, zgodnie z obowiązującymi normami, przepisami i zasadami wiedzy technicznej oraz w terminach zgodnych z § 3 niniejszej umowy;

- za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających w niniejszej umowy strony ustaliły kary umowne w następujących przypadkach i wysokościach:

1) wykonawca zapłaci zamawiającemu karę umowną za:

a) odstąpienie od umowy wskutek okoliczności, z przyczyn leżących po stronie wykonawcy - w wysokości 20% wynagrodzenia umownego brutto,

b) zwłokę w oddaniu określonego w umowie przedmiotu odbioru, dla którego określono w umowie odrębny termin odbioru - w wysokości 0,5% wynagrodzenia umownego brutto za przedmiot odbioru, za każdy dzień zwłoki.

c)za zwłokę w usunięciu wad dokumentacji stanowiącej przedmiot umowy - w wysokości 0,5% wynagrodzenia umownego brutto, liczonego od dnia w którym bezskutecznie upłynął termin wyznaczony do usunięcia wad,

d)naruszenie terminu, o którym mowa w § 10 ust. 5 w wysokości 300 zł dziennie za każdy dzień przekroczenia terminu.

2) zamawiający zapłaci wykonawcy kary umowne za odstąpienie od umowy z przyczyn leżących po stronie zamawiającego w wysokości 20% wynagrodzenia umownego brutto.

3) za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków związanych ze sprawowaniem nadzoru autorskiego obowiązującą formą odszkodowania będzie odszkodowanie oparte na ogólnych zasadach odpowiedzialności przewidzianych w kodeksie cywilnym,

- w przypadku, gdy szkoda przewyższa wysokość kar umownych, Stronom przysługuje prawo do dochodzenia odszkodowań uzupełniających na zasadach ogólnych.

- wszelkie zmiany treści umowy mogą być dokonane za zgodą umawiających się stron, w formie pisemnej, pod rygorem nieważności;

- integralną część niniejszej umowy stanowią:

1) oferta cenowa wykonawcy z dnia 15 listopada 2010 r. wraz z wyceną brutto poszczególnych elementów dokumentacji,

2) dostarczona wykonawcy przez zamawiającego Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia.

W dniu 7 grudnia 2010 roku Urząd Morski w S. przekazał powodowi dokumentację projektową w związku z zawarciem umowy z dnia 26 listopada 2010 r. która obejmowała: mapę do celów projektowych w wersji elektronicznej i papierowej;

plan sondażowy nr (...); książki obiektów (szt. 2); koncepcję techniczno-kosztową w dwóch wariantach na remont falochronów w D.; ekspertyzę stanu technicznego umocnienia wschodniego brzegu D.; analizę stanu technicznego falochronu wschodniego i zachodniego w D.; projekt budowlany - remont falochronu wschodniego i zachodniego w (...) (2 tomy); projekt wykonawczy - remont falochronu wschodniego i zachodniego w (...) (19 tomów); Kartę Informacyjną przedsięwzięcia (w wersji elektronicznej); postanowienie z dnia 10 listopada 2010 roku Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w S. (...) wydane na wniosek pozwanego, na mocy którego postanowiono nie nakładać obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia polegającego na przebudowie falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D.

oraz dokumentacje archiwalną (27 tomów).

Ponadto w dniu 13 grudnia 2010 r. pozwany przekazał powodowi decyzję Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w S. nr (...) z dnia 10 grudnia 2010 roku wydaną na wniosek pozwanego stwierdzającą brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięcia polegającego na przebudowie falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D.. W stanowiącej załącznik do decyzji charakterystyce przedsięwzięcia wskazano, że będzie ono realizowane na działkach nr (...) obręb (...) D. i na działkach (...) obręb (...) M. znajdujących się w stałym zarządzie Urzędu Morskiego w S.. Nie wymieniono natomiast działek nr (...).

Po zapoznaniu się z materiałami przekazanymi przez pozwanego prokurent powoda W. M. (1) przesłał pozwanemu w dniu 17 stycznia 2011 r. wiadomość pocztą elektroniczną, w której zwrócił uwagę na następujące wady w dostarczonej przez zamawiającego dokumentacji:

1) w Karcie Informacyjnej w ogóle nie wyszczególniono działki nr (...) (obręb (...) D.) obejmującej wschodnią część nurtu D. natomiast działka nr (...) obejmująca zachodnią część nurtu D. (także obręb (...) D.) jest pominięta w punkcie „Lokalizacja zadania", a została przywołana w punkcie „Powierzchnia zajęta przez nieruchomość";

2) w decyzji nr (...) o środowiskowych uwarunkowaniach z dnia 10 grudnia 2010 r. działki nr (...) nie są w ogóle wymienione mimo że decyzji stwierdza się, że część inwestycji będzie realizowana na wewnętrznych wodach morskich; wskazano, że brak ten musi być bezwzględnie uzupełniony, albowiem niemożliwe będzie uzyskanie pozwolenia na budowę dla działek niewymienionych w decyzji środowiskowej

3) w Karcie Informacyjnej opisując zakres inwestycji pominięto budowę drogi dojazdowej do falochronu zachodniego i wykonanie elektrycznej sieci kablowej na obu falochronach; w decyzji środowiskowej nr (...) roboty te również nie zostały ujęte; wskazano, że brak ten również musi być usunięty, albowiem będzie stanowił przeszkodę do uzyskania pozwolenia na budowę

4) w Karcie Informacyjnej i decyzji środowiskowej ujęto roboty dotyczące umocnienia wschodniego brzegu D., co nie ma odzwierciedlenia w posiadanej dokumentacji projektowej (brak odpowiedniego projektu na te roboty, nie uwzględnia ich też projekt planu zagospodarowania terenu); wskazano że sprawa ta wymaga wyjaśnienia oraz że możliwe jest iż obecny stan techniczny umocnienia uzasadnia włączenie ich do zakresu przebudowy,

5) z uwagi na brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego niezbędne jest uzyskanie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego gdyż zasadnicza część robót będzie realizowana na terenie lądowym.

Na koniec przedstawiciel powoda zwrócił się o zajęcie stanowiska, czy wniosek o wydanie decyzji lokalizacyjnej opracuje i uzyska stosowną decyzję Urząd Morski w S., czy też ma to zrobić odpłatnie powód.

W odpowiedzi z dnia 18 stycznia 2011 roku, którą powód otrzymał w dniu 20 stycznia 2011 r. Dyrektor Urzędu Morskiego w S. poinformował, iż:

- Urząd jest w trakcie realizacji kwestii, o których mowa w pkt 1, 2, 3

- Urząd jest w posiadaniu stosownej dokumentacji dotyczącej pkt 4

- natomiast w odniesieniu do pkt 5 wskazał, że na podstawie umowy stron z dnia 26 listopada 2010 r. (§ 1 pkt 8,15) uzyskanie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego jest integralną częścią dokumentów i uzgodnień do realizacji przedmiotowego zadania. W związku z powyższym Urząd prosi o uzyskanie wspomnianej decyzji w ramach tej umowy.

Pomimo braków w przekazanej dokumentacji powód przystąpił do prac projektowych. Dla ich realizacji nie były konieczne dokumenty w postaci decyzji środowiskowej czy lokalizacyjnej. Przygotowano m. in. analizę nawigacyjną dla inwestycji „Przebudowa falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D.”, którą w dniu 17 grudnia 2010 r. przesłano do zatwierdzenia Dyrektorowi Urzędu Morskiego w S.. W dniu 29 grudnia 2010 roku strony podpisały protokół zdawczo – odbiorczy dokumentacji technicznej wykonanej na podstawie zawartej umowy nr (...) obejmującej prace z pierwszego etapu robót: operat wodnoprawny, projekt prac geologicznych, wniosek o uzyskanie decyzji na wzniesienie i wykorzystywanie konstrukcji i urządzeń na morzu terytorialnym, analizę nawigacyjną oraz projekt oznakowania nawigacyjnego. W protokole zastrzeżono, że wykonawca zobowiązuje się do poprawienia błędów w operacie wodnoprawnym oraz ewentualnych uzupełnień we wniosku o uzyskanie decyzji na wzniesienie i wykorzystywanie konstrukcji i urządzeń na morzu terytorialnym oraz w analizie nawigacyjnej. Uwagi do analizy nawigacyjnej pozwany zgłaszał jeszcze w piśmie z dnia 2 lutego 2011 r. Po uwzględnieniu uwag powód przesłał pozwanemu poprawioną analizę w dniu 15 marca 2011 r. Kolejne uwagi do analizy nawigacyjnej pozwany zgłaszał w piśmie z dnia 18 kwietnia 2011 r., natomiast powód przekazał kolejną poprawioną wersję analizy w dniu 22 lipca 2011 r.

Po przeanalizowaniu dokumentacji przekazanej przez pozwanego a dotyczącej projektu umocnienia wschodniego brzegu D. stwierdzono, że jest ona niekompletna i wymaga uzupełnienia. W związku z powyższym strony zawarły w dniu 23 lutego 2011 roku umowę o zamówienie dodatkowe nr (...), w której strony uzgodniły, że:

- zamawiający zleca, a wykonawca przyjmuje do wykonania zamówienie: aktualizacja projektu umocnienia wschodniego brzegu D. na odcinku od nasady falochronu Wschodniego do Basenu Zimowego w porcie w D., wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę,

- przedmiot umowy obejmuje następujący zakres prac: rozszerzenie projektu zagospodarowania terenu o zakres umocnienia wschodniego brzegu D.; opracowanie na bazie istniejącego projektu wykonawczego projektu budowlanego dla uzyskania pozwolenia na budowę; dołączenie w pełnym zakresie tego projektu umocnienia do opracowywanego projektu odbudowy falochronów i umocnień brzegu, zgodnie z umową z 26 listopada 2010 r. nr (...).

- dokumentacja projektowa, obejmująca pełen zakres robót przewidzianych do wykonania powinna zawierać taki stopień szczegółowości, jaki pozwoli na wykonanie wszystkich robót, które są niezbędne dla osiągnięcia założonego przez zamawiającego celu,

- termin wykonania przedmiotu umowy przypada na dzień 30 czerwca 2011 roku

- odbiór przedmiotu umowy odbędzie się w siedzibie zamawiającego w S., Plac (...), w dniu uzgodnionym przez strony; Potwierdzeniem wykonania całości przedmiotu umowy będzie protokół zdawczo - odbiorczy podpisany przez upoważnionych przedstawicieli stron; Protokół ten stanowić będzie podstawę do zafakturowania wynagrodzenia umownego za wykonanie przedmiotu umowy.

- za wykonanie przedmiotu umowy zamawiający zobowiązuje się zapłacić wykonawcy wynagrodzenie w kwocie 13 000 zł netto plus podatek VAT 23%, to jest 15 990 zł brutto; Wynagrodzenie umowne obejmuje wszystkie koszty niezbędne do wykonania przedmiotu umowy i zostanie zapłacone przelewem z konta zamawiającego w ciągu 14 dni od daty otrzymania faktury. Za dzień zapłaty uważa się dzień obciążenia rachunku bankowego zamawiającego.

- za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy strony ustalają odpowiedzialność w formie kar umownych w następujących przypadkach:

1. wykonawca zapłaci zamawiającemu karę umowną:

a)za odstąpienie od umowy przez zamawiającego z przyczyn, za które ponosi odpowiedzialność wykonawca w wysokości 20% wynagrodzenia umownego brutto,

b)za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy - w wysokości 0,25% wynagrodzenia umownego brutto - za każdy dzień opóźnienia

2. zamawiający zapłaci wykonawcy karę umowną za odstąpienie od umowy z przyczyn zależnych od zamawiającego - w wysokości 20% wynagrodzenia umownego brutto.

W przypadku, gdy wysokość poniesionej szkody przewyższa wysokość zastrzeżonych kar umownych, żądanie odszkodowania przez każdą ze stron jest dopuszczalne na zasadach ogólnych (§5)

- za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających w niniejszej umowy strony ustalają kary umowne w następujących przypadkach i wysokościach:

1) wykonawca zapłaci zamawiającemu karę umowną za:

a) odstąpienie od umowy wskutek okoliczności, z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy - w wysokości 20% wynagrodzenia umownego brutto,

b) zwłokę w oddaniu określonego w umowie przedmiotu odbioru, dla którego określono w umowie odrębny termin odbioru - w wysokości (0,5 % wynagrodzenia umownego brutto za przedmiot odbioru, za każdy dzień zwłoki,

c) za zwłokę w usunięciu wad dokumentacji stanowiącej przedmiot umowy - w wysokości 0,5% wynagrodzenia umownego brutto, liczonego od dnia w którym bezskutecznie upłynął termin wyznaczony do usunięcia wad.

d) naruszenie terminu, o którym mowa w § 10 ust. 5 w wysokości 300 zł dziennie za każdy dzień przekroczenia terminu.

2) zamawiający zapłaci wykonawcy kary umowne za odstąpienie od umowy z przyczyn leżących po stronie zamawiającego w wysokości 20% wynagrodzenia umownego brutto (§9)

- wszelkie zmiany treści umowy mogą być dokonane za zgodą stron w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

W dniu 29 czerwca 2011 roku powyższa umowa zmieniona została aneksem nr (...), na podstawie którego z umowy wykreślono § 9.

W ramach realizacji postanowień umownych prokurent powoda działając w imieniu pozwanego pismem z dnia 28 lutego 2011 roku złożył do Burmistrza D. wniosek o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego polegającej na przebudowie falochronów wejściowych i umocnień brzegowych odcinka ujściowego D. w porcie w D. położonej na działkach nr (...) z obrębu (...) D. oraz nr (...) z obrębu (...) M.. Powyższy wniosek nadano listem poleconym w dniu 1 marca 2011 roku. Wniosek ten został złożony pomimo braku prawidłowej decyzji środowiskowej, albowiem powód zakładał, że w czasie trwania postępowania administracyjnego uzupełniona decyzja środowiskowa zostanie przez pozwanego dostarczona. Pismem z dnia 17 marca 2011 roku Burmistrz D. wezwał powoda do uzupełnienia braków formalnych wniosku z dnia 28 lutego 2011 r. poprzez:

- dołączenie 2 egz. Kopii map zasadniczych lub kopii map katastralnych zawierających określenie granic terenu objętego wnioskiem i obszaru na który inwestycja będzie oddziaływać

- zapewnienia w formie pisemnej od właściwej jednostki organizacyjnej o dostawie energii elektrycznej dla planowanego przedsięwzięcia.

Ponadto poinformowano, że po zapoznaniu się z treścią wniosku i jego załącznikami stwierdzono niezgodność w następującym zakresie:

- we wniosku nie wskazano działek nr (...) natomiast z załącznika tekstowego i graficznego wynika, ze na tych działkach będzie realizowana droga dojazdowa do falochronu zachodniego

- we wniosku nie wskazano działek (...) (wewnętrzne wody morskie), natomiast z załącznika tekstowego wynika, że działalność inwestycyjna będzie także prowadzona na tych działkach oraz morzu terytorialnym

- we wniosku i załączniku tekstowym wskazano działkę (...) natomiast z załącznika graficznego nie wynika by na tej działce miała być realizowania inwestycja.

W związku z powyższym Burmistrz D. wezwał powoda do dokonania stosownych korekt we wniosku i uzupełnienia jego braków w terminie 7 dni pod rygorem odłożenia sprawy do akt bez rozpoznania.

Powód nie uzupełnił wniosku we wskazanym zakresie, albowiem uznał, że z uwagi na brak prawidłowej decyzji środowiskowej obejmującej wszystkie działki, na których planowana jest inwestycja i tak nie uzyska decyzji lokalizacyjnej. Wobec tego Burmistrz D. pismem z dnia 29 marca 2011 roku poinformował, że wniosek o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego pozostawiono bez rozpatrzenia.

Uprzednie uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest niezbędne do wystąpienia o wydanie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Decyzję środowiskową należy załączyć do wniosku o wydanie decyzji lokalizacyjnej.

W dniu 25 marca 2011 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w S. wydał decyzję nr (...) o środowiskowych uwarunkowaniach w sprawie z wniosku Dyrektora Urzędu Morskiego w S. o zmianę decyzji wydanej w dniu 10 grudnia 2010 roku pod znakiem (...) dla przedsięwzięcia polegającego na przebudowie falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D.. W decyzji tej stwierdził brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla w/w przedsięwzięcia. Decyzja ta dotyczyła wszystkich działek, na których planowana była inwestycja. Pozwany otrzymał zmienioną decyzję środowiskową w dniu 28 marca 2011 roku i przekazał ją powodowi w dniu 6 kwietnia 2011 r.

Tego samego dnia prokurent powoda ponownie złożył do Burmistrza D. wniosek o wydanie decyzji lokalizacji inwestycji celu publicznego dla przedsięwzięcia: „Przebudowa falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D.”. Do wniosku załączono zmienioną decyzję środowiskową z dnia 25 marca 2011 roku. Burmistrz D. decyzją z dnia 3 czerwca 2011 roku nr (...) o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego ustalił na rzecz Urzędu Morskiego w S. lokalizację inwestycji celu publicznego na działkach o nr (...) położonych w obrębie D. oraz na działkach nr (...) położonych w obrębie M. polegającej na przebudowie falochronów wejściowych i umocnień brzegowych odcinka ujściowego D. w porcie w D.. Decyzja ta została powodowi doręczona w dniu 7 czerwca 2011 r.

Równolegle z prowadzonymi procedurami administracyjnymi realizowane były prace projektowe. Poprawiona decyzja środowiskowa nie wprowadzała żadnych nowych rozwiązań w zakresie oddziaływania inwestycji na środowisko, a dotyczyła jedynie poprawienia zakresu powierzchniowego inwestycji. Po jej uzyskaniu nie było konieczności wykonania dodatkowych prac projektowych lub ich zmiany. Część wykonanej dokumentacji pracownicy powoda przesyłali drogą elektroniczną pozwanemu. I tak:

- dniu 1 kwietnia 2011 roku przesłano projekt hydrotechniczny i projekt drogowy,

- w dniu 28 kwietnia 2011 r. opracowanie dotyczące świateł nawigacyjnych i jednocześnie zwrócił się o wyjaśnienia dot. części elektrycznej projektu falochronów

- w dniu 19 maja 2011 roku projekt wykonawczy umocnienia zachodniego, projekt wykonawczy drogi i ponownie zwrócił się o udzielenie informacji dotyczących części elektrycznej falochronów; odpowiedź otrzymał w dniu 26 maja 2011 r.

- w dniu 8 lipca 2011 r. kosztorys hydrotechniki

- w dniu 9 lipca 2011 r. specyfikację i kosztorys drogi, specyfikację hydrotechniki

- w dniu 14 lipca 2011 r. plan BiOZ

- w dniu 18 lipca 2011 r. harmonogram rzeczowo-finansowy

Ponadto w dniu 12 maja 2011 r. powód przekazał pozwanemu kopię otrzymanego z Ministerstwa Infrastruktury pozwolenia na wzniesienie i wykorzystanie obiektów na polskim obszarze morskim związanych z przebudowa falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D..

Urząd Morski w S. na bieżąco analizował przekazywaną dokumentację i zgłaszał swoje uwagi w pismach z dnia 7 kwietnia 2011 r., 21 kwietnia 2011 r. (dot. projektu budowlanego), pocztą elektroniczną w dniu 22 lipca 2011 r. (dot. instalacji elektrycznej).

W trakcie realizacji przedmiotu umów odbywały się spotkania, w których uczestniczyli przedstawiciele obu stron i podczas których omawiano stan zaawansowania prac. Przedstawiciele powoda nie informowali o opóźnieniach w realizacji prac i nie zwracali się o przedłużenie terminu wykonania umowy.

Pismem z dnia 8 czerwca 2011 r. Urząd Morski w S. wyraził zaniepokojenie postępem prac projektowych, zwrócił się o informację, na jakim etapie jest rozpatrzenie wniosku o wydanie pozwolenia na budowę i jednocześnie podkreślił, że termin realizacji zadania uzgodniony na 30 czerwca 2011 r. jest nieprzekraczalny, a w przypadku jego uchybienia naliczone zostaną kary umowne. W odpowiedzi powód wskazał, że w dniu 7 czerwca 2011 r. Biuro (...) otrzymało decyzję o ustaleniu lokalizacji celu publicznego dla przedmiotowego zadania, a szczegółowy raport odnośnie realizacji przedsięwzięcia prześle 13 czerwca 2011 r. Pismem z dnia 13 czerwca 2011 r. powód poinformował pozwanego, że projekty budowlane są na etapie druku, ostatnia część dokumentacji wykonawczej zostanie przekazana w dniu 15 czerwca 2011 r. a obecnie opracowywany jest projekt elektryczny dla zadania. Po jego ukończeniu będzie możliwe przekazanie w całości przedmiarów robót, kosztorysów inwestorskich i specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót.

Pismem z dnia 24 czerwca 2011 r. pozwany ponownie wyraził zaniepokojenie postępem prac projektowych. Wskazał, że nie wnosi uwag do przekazanych projektów wykonawczych i prosi o niezwłoczne przekazanie dokumentów w postaci: szczegółowej specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót, przedmiotu robót, kosztorysu inwestorskiego,, informacji dot. bezpieczeństwa i ochrony środowiska, harmonogramu rzeczowo – finansowego. W piśmie tym pozwany po raz kolejny zwrócił uwagę, że termin wykonania umowy upływa w dniu 30 czerwca 2011 r., a w razie opóźnienia naliczone zostaną kary umowne.

Pismem z dnia 28 czerwca 2011 roku powód wyjaśnił, że opóźnienie w realizacji umowy nr (...) związane jest z koniecznością uzyskania decyzji lokalizacji celu publicznego, która warunkuje dalsze procedury administracyjne w tym uzyskanie pozwolenia wodno-prawnego. Wskazał, ze decyzję lokalizacyjną dostarczono powodowi dopiero w dniu 7 czerwca 2011 r. tj. po 3 miesiącach od złożenia wniosku. W związku z powyższym powód zwrócił się do pozwanego o przesuniecie terminu uzyskania pozwolenia na budowę o okres, o jaki przedłużyła się procedura uzyskania decyzji o lokalizacji celu publicznego. Ponadto poinformował, że opracowania w postaci: specyfikacji technicznej wykonania robót, przedmiary robót, kosztorys inwestorski, informacja dot. bezpieczeństwa i ochrony środowiska, harmonogram rzeczowo- finansowy są w trakcie uzupełniania o zmienioną branżę elektryczną.

Pismem z tej samej daty powód zwrócił się do pozwanego z prośbą o podpisanie aneksu nr (...) do umowy z dnia 26 listopada 2010 r. w oparciu o § 9 ust. 1 lit. a) uzasadniając to zawarciem umowy dodatkowej z dnia 23 lutego 2011 r. obejmującej rozszerzenie planu zagospodarowania o umocnienia wschodniego brzegu Dźwiny. Ponadto wskazał, że realizacja tej umowy wymagała uzyskania decyzji lokalizacyjnej celu publicznego, którą powód otrzymał z przyczyn od niego niezależnych dopiero w dniu 7 czerwca 2011 r., w związku z czym powód wcześniej nie mógł przystąpić do uruchomienia kolejnych procedur administracyjnych. Proponowany aneks do umowy z dnia 26 listopada 2010 r. przewidywał przesunięcie terminu wykonania prac drugiego etapu umowy do dnia 30 września 2011 r. Pozwany nie podpisał proponowanego aneksu do umowy. Pismem z dnia 29 czerwca 2011 r. wskazał, że nie otrzymał wszystkich dokumentów przewidzianych umową z dnia 26 listopada 2020 r. oraz poinformował, że od dnia 1 lipca 2011 r. naliczane są kary umowne. Stanowisko to podtrzymał w piśmie z dnia 4 lipca 2011 r.

W dniu 8 lipca 2011 r. Biuro (...) (...) spółka z o.o. złożyła do Marszałka Województwa (...) wniosek o wydanie pozwolenia wodnoprawnego dla Urzędu Morskiego w S. na wykonanie urządzeń wodnych związanych z projektowaną inwestycją przebudowy falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D.. Załączniki do wniosku stanowiły m.in. decyzja z dnia 25 marca 2011 r. o środowiskowych uwarunkowaniach dla tego przedsięwzięcia oraz decyzja z dnia 3 czerwca 2011 r. o ustaleniu lokalizacji celu publicznego dla tej inwestycji. Marszałek Województwa (...) wydał decyzję o udzieleniu pozwolenia wodnoprawnego w dniu 12 września 2011 r.

Pismem z dnia 16 września 2011 r. Urząd Morski w S. zwrócił się do powoda po raz kolejny o przekazanie informacji na temat postępu prac projektowych dla drugiego etapu umowy z dnia 26 listopada 2010r.

W dniu 16 września 2011 r. powód złożył do Wojewody (...) wniosek o pozwolenie na budowę dla zadania „Przebudowa falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D.” wraz z wszystkimi załącznikami w tym: decyzją z dnia 25 marca 2011 r. o środowiskowych uwarunkowaniach, decyzją z dnia 3 czerwca 2011 r. o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzją z dnia 12 września 2011 r. o udzieleniu pozwolenia wodno-prawnego. O złożeniu wniosku powód poinformował pozwanego w dniu 19 września 2011 r.

W dniu 23 września 2011 r. zorganizowane zostało spotkanie stron celem omówienia postępu prac projektowych. Pismem z dnia 26 września 2011 r. Urząd Morski w S. wskazał, że w związku z niedotrzymaniem terminu realizacji umowy z dnia 26 listopada 2010 r. od dnia 1 lipca 2011 r. naliczane są kary umowne w wysokości 884,50 zł dziennie do dnia przekazania i protokolarnego przyjęcia przedmiotu umowy.

Decyzją nr (...) z dnia 6 października 2011 r. Wojewoda (...) zatwierdził projekt budowlany i udzielił pozwolenia na budowę dla inwestora Urzędu Morskiego w S. dla inwestycji w postaci przebudowy falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D. z budową drogi technicznej, linii kablowych 0,4 kV i oświetlenia falochronów i drogi na działkach nr (...) obręb (...) D. oraz nr (...) obręb M..

W dniu 7 października 2011 r. powód przekazał Urzędowi Morskiemu w S. pozwolenie na budowę oraz dokumentację projektową dla zadania pod nazwą „Przebudowa falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D.”. Przekazana dokumentacja podlegała sprawdzeniu przez pracowników Urzędu Morskiego, którzy zgłaszali jeszcze drobne uwagi dotyczące formatu niektórych plików przesłanych w wersji elektronicznej czy poszczególnych pozycji w kosztorysach.

W dniu 15 listopada 2011 r. strony podpisały protokół odbioru końcowego dokumentacji technicznej wykonanej na podstawie umów z dnia 26 listopada 2010 r. i 23 lutego 2011 r. W protokole stwierdzono przekazanie następujących dokumentów: projekt budowlany (5 egzemplarzy), projekt wykonawczy (5 egzemplarzy), kosztorysy i przedmiary (5 egzemplarzy), specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót (5 egzemplarzy), informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (5 egzemplarzy), harmonogram rzeczowo-finansowy dla inwestycji (3 egzemplarzy) oraz wersja elektroniczna dokumentacji na nośniku CD (1 egzemplarz). Wraz z podpisaniem protokołu powód przekazał pozwanemu kompletną dokumentację.

W dniu 15 listopada 2011 r. powód wystawił dwie faktury VAT: fakturę nr (...) na kwotę 178 350 zł (z czego kwota 33 350 zł stanowiła 23% podatku VAT) tytułem wynagrodzenia za wykonanie II etapu umowy z dnia 26 listopada 2011 r. oraz fakturę nr (...) na kwotę 15 990 zł ( z czego kwota 2 990 zł stanowiła 23% podatku VAT) tytułem wynagrodzenia za wykonanie przedmiotu umowy z dnia23 lutego 2011 r. W obu fakturach wskazano termin płatności 14 dni. Wynagrodzenie za wykonanie I etapu robót określonych w umowie z dnia 26 listopada 2010 r. w kwocie 39 000 zł zostało rozliczone wcześniej.

W dniu 21 listopada 2011 r. Urząd Morski w S. wystawił dwie noty księgowe: jedna na kwotę 104 334,75 zł, druga na kwotę 4 677,66 zł dotyczące obciążenia powoda karami umownymi za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umów z dnia 26 listopada 2010 r. i 23 lutego 2011 r. Noty te zostały przesłane powodowi faksem w dniu 21 listopada 2011 r. oraz listem poleconym, który powód odebrał w dniu 23 listopada 2011 r.

W dniu 23 listopada 2011 r. Urząd Morski w S. przelał na rachunek powoda kwotę 74 015,25 zł tytułem zapłaty za fakturę nr (...), przy czym należność z tej faktury została pomniejszona o kwotę 104 334,75 zł tytułem kary umownej za opóźnienie liczące 117 dni w wykonaniu przedmiotu umowy z dnia 26 listopada 2010 r. Tego samego dnia pozwany przelał na rachunek powoda kwotę 11 312,34 zł tytułem zapłaty za fakturę nr (...) przy czym należność z tej faktury została pomniejszona o kwotę 4 677,66 zł tytułem kary umownej za opóźnienie liczące 117 dni w wykonaniu przedmiotu umowy z dnia 23 lutego 2011 r.

W dniu 18 kwietnia 2013 r. Dyrektor Urzędu Morskiego w S. złożył pisemne oświadczenie o potrąceniu następujących wierzytelności:

- wierzytelności przysługującej Biuru (...) spółce z o.o. w S. z tytułu wynagrodzenia za prace projektowe wykonane na podstawie umowy z dnia 26 listopada 2010 r. objęte fakturą nr (...) na kwotę 178 350 zł z wzajemną wierzytelnością Skarbu Państwa-Urzędu Morskiego w S. z tytułu kar umownych naliczonych w związku ze zwłoką w wykonaniu prac projektowych na podstawie umowy z dnia 26 listopada 2010 r. potwierdzonych notą księgową z dnia 21 listopada 2011 r. wystawioną na kwotę 104 334,75 zł;

- wierzytelności przysługującej Biuru (...) spółce z o.o. w S. z tytułu wynagrodzenia za prace projektowe wykonane na podstawie umowy z dnia 23 lutego 2011 r. objęte fakturą nr (...) na kwotę 15 990 zł z wzajemną wierzytelnością Skarbu Państwa-Urzędu Morskiego w S. z tytułu kar umownych naliczonych w związku ze zwłoką w wykonaniu prac projektowych na podstawie umowy z dnia 23 lutego 2011 r. potwierdzonych notą księgową z dnia 21 listopada 2011 r. wystawioną na kwotę 4 667,66 zł;

W piśmie wskazano, że wskutek potrącenia wierzytelności umarzają się do wysokości wierzytelności niższej z mocą wsteczną, od kiedy potracenie stało się możliwe.

Po dokonaniu takich ustaleń Sąd Okręgowy uznał, że powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

Wskazał, że w rozpoznawanej sprawie powód domagał się od pozwanego zapłaty części wynagrodzenia za wykonanie przedmiotu dwóch umów, które to wynagrodzenie zostało przez pozwanego wypłacone w mniejszej, niż uzgodniono wysokości z uwagi na potrącenie kar umownych za opóźnienie w wykonaniu umów.

Sąd stwierdził, że źródłem stosunku prawnego istniejącego pomiędzy stronami były dwie umowy: umowa z dnia 26 listopada 2010 r. nr (...), której przedmiotem była aktualizacja projektu wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę, dotyczącego remontu falochronów i umocnień brzegowych w (...) oraz umowa o zamówienie dodatkowe z dnia 23 lutego 2011 r. nr (...), której przedmiotem była aktualizacja projektu umocnienia wschodniego brzegu D. na odcinku od nasady falochronu Wschodniego do Basenu Zimowego w porcie w D., wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę. Te umowy kreowały zakres uprawnień i obowiązków obu.

Poza sporem pozostawała okoliczność, że powód wykonał zobowiązania wynikające z obu umów po terminie uzgodnionym w umowach na 30 czerwca 2011 r. oraz że pozwany w związku z uchybieniem temu terminowi naliczył kary umowne, które potrącił z kwoty należnego powodowi wynagrodzenia. Powód kwestionował powstanie obowiązku zapłaty kar umownych wynikających z nieterminowego wykonania zobowiązania, wskazując, że do opóźnienia doszło z przyczyn leżących po stronie pozwanego. Ponadto kwestionował sam fakt złożenia oświadczenia o potrąceniu.

Sąd stwierdził, że źródło zobowiązania pozwanego w zakresie zapłaty wynagrodzenia za wykonanie zobowiązania stanowi § 7 umowy z dnia 26 listopada 2010 r. oraz § 4 umowy z dnia 23 lutego 2011 r. W pierwszej z powołanych umów strony uzgodniły, że wysokość wynagrodzenia przysługującego wykonawcy za wykonanie przedmiotu umowy wynosi 184 000 zł netto (po doliczeniu podatku VAT w wysokości 22 % - 224 480 zł brutto), w tym za etap 1 - 39 000 zł netto (po doliczeniu podatku VAT w wysokości 22 % - 47 580,00 zł brutto) , a za etap 2 - 145 000 zł netto, (po doliczeniu podatku VAT w wysokości 22 % - 176 900,00 zł brutto), przy czym w przypadku zmiany obowiązującej stawki podatku VAT w czasie realizacji umowy, zmianie ulec miała również odpowiednia część wynagrodzenia wykonawcy przez doliczenie do kwoty wynagrodzenia netto należnego wykonawcy właściwej stawki podatki VAT.

Poza sporem pozostawała okoliczność, że pozwany zapłacił powodowi w całości wynagrodzenie za 1 etap prac, natomiast za prace 2 etapu zapłacił jedynie kwotę 75 015,25 zł, podczas gdy należne wynagrodzenie po uwzględnieniu wyższej stawki VAT (23%) powinno wynosić 178 350 zł brutto. Wynagrodzenie z umowy o zamówienie dodatkowe strony określiły na kwotę 13 000 zł netto plus podatek VAT 23% (15 990 zł brutto), natomiast pozwany zapłacił powodowi jedynie część tej kwoty tj. 11 312,34 zł.

Istota rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia czy istniały podstawy dla przyjęcia, że zobowiązanie pozwanego z tytułu zapłaty pozostałej części wynagrodzenia za wykonanie przedmiotu umów zostało spełnione wskutek potrącenia wierzytelności powoda z wzajemną wierzytelnością pozwanego z tytułu kar umownych.

Na gruncie art. 498§1 k.c. oraz art. 499 k.c. Sąd stwierdził, że pozwany złożył oświadczenie o potrąceniu dwóch wierzytelności w dniu 18 kwietnia 2013 r., co potwierdził dokument znajdujący się na karcie 410 akt opatrzony pieczątką datownika powodowej spółki, co jednoznacznie wskazywało na datę otrzymania przez powoda tego pisma.

Sąd I instancji uznał, że rozważenia wymagało zatem, czy pozwanemu istotnie przysługiwały wierzytelności, które mógł skutecznie przedstawić do potrącenia z wierzytelnościami powoda o zapłatę wynagrodzenia za wykonanie przedmiotu umów. Podstawy tych wierzytelności pozwany upatrywał w postanowieniach § 14 ust. 1 pkt 1 b) umowy z dnia 26 listopada 2010 r. i § 5 ust. 1 b) umowy z dnia 23 lutego 2011 r. Pierwsze z przywołanych postanowień umownych przewidywało, że wykonawca zapłaci zamawiającemu karę umowną za zwłokę w oddaniu określonego w umowie przedmiotu odbioru, dla którego określono w umowie odrębny termin odbioru - w wysokości 0,5% wynagrodzenia umownego brutto za przedmiot odbioru, za każdy dzień zwłoki, natomiast zgodnie z drugim wykonawca zapłaci zamawiającemu karę umowną za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,25% wynagrodzenia umownego brutto – za każdy dzień opóźnienia. Sąd przywołał w tym zakresie także treść art. 483§1 k.c. i art. 484 k.c.

Sąd meriti wskazał, że dokumentacja projektowa wraz z pozwoleniem na budowę nie zostały pozwanemu przekazane w uzgodnionym w umowach terminie tj. do 30 czerwca 2011 r. Protokół odbioru końcowego dokumentacji technicznej został przez strony podpisany w dniu 15 listopada 2011 r. (k.265-266) i tę datę w ocenie Sądu należy traktować jako moment wykonania zobowiązania przez powoda. Podkreślił w tym zakresie Sąd, iż umowa z dnia 26 listopada 2010 r. w § 4 przewidywała, że odbiór końcowy nastąpi po dostarczeniu zamawiającemu pełnego zakresu dokumentacji wraz z decyzją o pozwoleniu na budowę a czynności odbiorowe będą realizowane po dostarczeniu przedmiotu odbioru do siedziby zamawiającego i podpisaniu przez strony protokołu przekazania. Sąd wskazał, że powód nie przedstawił protokołu przekazania, który miałby być podpisany w dniu 7 października 2011 r., a stosownie do regulacji zawartej w art. 6 kc to na powodzie spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie, dlatego Sąd przyjął, że terminem wykonania przedmiotu obu umów jest dzień podpisania protokołu odbioru końcowego z dnia 15 listopada 2011 r.

Z powyższego wynikało jednoznacznie, że zarówno przedmiot umowy z dnia 26 listopada 2010 r., jak i umowy z dnia 23 lutego 2011 r. wykonany został z opóźnieniem wynoszącym 137 dni liczonym od 1 lipca 2011 r. do 14 listopada 2011r., tj. do dnia poprzedzającego podpisanie protokołu odbioru.

W ocenie Sądu Okręgowego stwierdzenie opóźnienia nie oznaczało jeszcze jednak, że zaistniały podstawy do obciążenia powoda karami umownymi.

Sąd zauważył, że kara umowna z § 14 ust. 1 pkt 1 b) umowy z dnia 26 listopada 2010 r. została zastrzeżona na wypadek zwłoki w oddaniu przedmiotu umowy, natomiast kara z § 5 ust. 1 b) umowy z dnia 23 lutego 2011 r. – na wypadek opóźnienia. Stwierdził wobec tego sąd meriti, że skoro strony w obu umowach posłużyły się odmiennymi określeniami dla opisania przesłanek naliczania kar umownych, to rozróżnienie to uznać należy za relewantne prawnie i przyjąć, że strony przewidziały dwa różne reżimy odpowiedzialności za nieterminowe wykonanie obu umów.

Sąd wskazał, że zastrzeżenie kary na wypadek zwłoki w wykonaniu zobowiązania oznacza, że odpowiedzialność powoda ograniczona była do sytuacji, gdy opóźnienie powstało na skutek zawonionego zawinionego działania lub zaniechania powoda (art. 476 kc), natomiast w przypadku drugiej umowy reżim odpowiedzialności z tytułu kar umownych jest surowszy i aktualizuje się w każdym przypadku opóźnienia niezależnie od przyczyny niewykonania zobowiązania w terminie. W tym ostatnim przypadku dłużnik nie może bronić się przed zapłatą kary umownej tym, że opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności.

Sąd Okręgowy stwierdził, że roszczenie o zapłatę kary umownej powstaje wówczas, gdy dłużnik nie wykonał lub nienależycie wykonał swoje zobowiązanie, a więc gdy powstaje po jego stronie odpowiedzialność kontraktowa (art. 471 i nast. k.c.). Wierzyciel dla realizacji przysługującego mu roszczenia o zapłatę kary umownej musi wykazać istnienie i treść zobowiązania łączącego go z dłużnikiem, a także fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Odwołując się do treści art. 471 k.c. oraz uwzględniając art. 6 k.c. Sąd stwierdził, że przy odpowiedzialności kontraktowej wierzyciel nie musi udowadniać, że wykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło na skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (a więc przede wszystkim winy dłużnika). W art. 471 k.c. zawarte jest, bowiem domniemanie, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązana nastąpiło na skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Tym samym na dłużnika przerzucony został obowiązek wykazania, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło na skutek okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Z reguły oznacza to konieczność wykazania, że taka sytuacja wystąpiła, jako skutek zdarzeń niezawinionych przez dłużnika.

W ocenie Sądu I instancji powód w niniejszej częściowo sprostał ciężarowi dowodzenia w tym zakresie. Wskazał, że powód podnosił, że opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy z dnia 26 listopada 2010 r. zostało wywołane działaniami zamawiającego, który nie wywiązał się należycie z obowiązku dostarczenia prawidłowej decyzji środowiskowej, co opóźniło uruchomienie kolejnych procedur administracyjnych koniecznych do uzyskania pozwolenia na budowę oraz miało wpływ na postęp prac projektowych. Sąd podkreślił, że zgodnie z postanowieniami SIWZ decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia zamawiający miał przekazać powodowi do dnia 25 listopada 2010 roku. W tamtym czasie pozwany dysponował decyzją Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w S. nr (...) z dnia 10 grudnia 2010 roku stwierdzającą brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięcia polegającego na przebudowie falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D., którą przekazał powodowi w dniu 13 grudnia 2010 r. (a zatem już z 17-dniowym opóźnieniem). Decyzja ta okazała się jednak niekompletna albowiem nie uwzględniała dwóch z kilku działek ((...) i (...)), na których projektowana inwestycja miała być realizowana oraz nie obejmowała swym zakresem budowy drogi dojazdowej do falochronu zachodniego i wykonania elektrycznej sieci kablowej na obu falochronach. Braki te okazały się przeszkodą do uzyskania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, co potwierdziła korespondencja pochodząca od Burmistrza D. – jako organu właściwego do wydania decyzji lokalizacyjnej –który wobec stwierdzenia niezgodności wniosku z treścią załączników graficznych i tekstowych wezwał powoda do uzupełnienia braków w tym zakresie w terminie 7 dni, a po bezskutecznym upływie tego terminu pozostawił wniosek o wydanie decyzji lokalizacyjnej bez rozpoznania. Sąd I instancji uznał, że z opinii biegłego S. P. wynika, że decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia stanowiła podstawę do wydania decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego i powinna obejmować wszystkie działki, na których prowadzona miała być projektowana inwestycja. Wskazał Sąd, że uzupełniona decyzja środowiskowa wydana została w dniu 25 marca 2011 r. i przekazana powodowi w dniu 6 kwietnia 2011 r. Opóźnienie pozwanego w wykonaniu obowiązku umownego w tym zakresie sięgało zatem 162 dni (licząc od 25 listopada 2010 r. do 5 kwietnia 2011 r.).

Sąd nie podzielił przy tym argumentacji strony pozwanej, że powód zbyt późno zwrócił pozwanemu uwagę na braki w decyzji środowiskowej, bo dopiero w dniu 17 stycznia 2011 r., a zatem przeszło miesiąc po dostarczeniu tej decyzji przez zamawiającego. Podkreślił, że to na zamawiającym spoczywał obowiązek dostarczenia decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia, a zatem to pozwany powinien zadbać o to, by decyzja ta była prawidłowa. Ponadto sąd uznał, że u umowa stron nie nakładała na wykonawcę obowiązku sprawdzenia dostarczonej dokumentacji w sztywno określonym terminie. W tym stanie rzeczy Sąd I instancji uznał, że nie można zarzucić powodowi, że uchybił obowiązkowi, o jakim mowa w art. 634 k.c. Podniesiono, że pozwany, na którym spoczywał ciężaru dowodu w tym zakresie nie przedstawił dowodów, które pozwoliłyby ustalić, że wykonawca dużo wcześniej zdał sobie sprawę z braków decyzji środowiskowej i zwlekał z powiadomieniem o tym zamawiającego.

W ocenie sądu meriti brak prawidłowej decyzji środowiskowej determinował dalszy tok postępowań administracyjnych zmierzających do uzyskania pozwolenia na budowę. Przede wszystkim opóźnił wydanie decyzji lokalizacyjnej, przy czym za opóźnienie to nie ponosi winy powód, który niezwłocznie po uzyskaniu prawidłowej decyzji środowiskowej (co miało miejsce w dniu 6 kwietnia 2011 r.) złożył ponowny wniosek do Burmistrza D. o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego. Decyzja ta wydana została przez organ administracyjny po dwóch miesiącach, co mieściło się w terminie dwumiesięcznym przewidzianym w art. 35 § kpa i dostarczona powodowi w dniu 7 czerwca 2011 r. Dopiero wówczas powód mógł zainicjować kolejne postępowanie o wydanie pozwolenia wodnoprawnego dla Urzędu Morskiego w S. na wykonanie urządzeń wodnych związanych z projektowaną inwestycją przebudowy falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D., albowiem do tego wniosku należało załączyć zarówno decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla tego przedsięwzięcia, jak i decyzję o ustaleniu lokalizacji celu publicznego.

Sąd wskazał, że wniosek o wydanie pozwolenia wodnoprawnego powód złożył do Marszałka Województwa (...) dopiero w dniu 8 lipca 2011 r., a zatem niemal miesiąc po otrzymaniu decyzji lokalizacyjnej, przy czym nie wyjaśnił przyczyn tej zwłoki. Decyzja o udzieleniu pozwolenia wodnoprawnego została wydana w dniu 12 września 2011 r. i niezwłocznie po jej otrzymaniu powód w dniu 16 września 2011 r. złożył do Wojewody (...) wniosek o pozwolenie na budowę dla zadania „Przebudowa falochronów i umocnień brzegowych zapewniających dostęp do portu w D.” wraz z wszystkimi załącznikami w tym: decyzją z dnia 25 marca 2011 r. o środowiskowych uwarunkowaniach, decyzją z dnia 3 czerwca 2011 r. o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzją z dnia 12 września 2011 r. o udzieleniu pozwolenia wodno-prawnego. Decyzja o pozwoleniu na budowę wydana została w dniu 6 października 2011 r. i przekazana przez powoda pozwanemu w dniu następnym.

Podkreślił jednak Sąd, że przekazaniu decyzji nie towarzyszyło przekazanie kompletnej dokumentacji projektowej. Nastąpiło to dopiero w dniu 15 listopada 2011 r. Analiza przedstawionej powyżej sekwencji zdarzeń doprowadziła Sąd I instancji do wniosku, że wykonawca istotnie dopuścił się zwłoki w wykonaniu zobowiązania, przy czym zwłoka ta dotyczyła jedynie okresu pomiędzy 7 czerwca 2011 r., kiedy powód otrzymał decyzję lokalizacyjną a dniem 8 lipca 2011 r., kiedy wystąpił z wnioskiem o wydanie pozwolenia wodnoprawnego (30 dni), a nadto okresu pomiędzy 7 października 2011 r. kiedy przekazał pozwanemu decyzję o pozwoleniu na budowę, a 15 listopada 2011 r. kiedy podpisany został protokół odbioru kompletnej dokumentacji projektowej (38 dni).

Za chybioną uznał Sąd Okręgowy argumentację strony powodowej jakoby brak prawidłowej decyzji środowiskowej i związane z tym opóźnienie w uzyskaniu decyzji lokalizacyjnej miały wpływ na postęp prac projektowych. Istnienie takiego wypływu wykluczył biegły S. P., który wskazywał zarówno w opinii pisemnej, jak i ustnej, że poprawiona decyzja środowiskowa nie wprowadzała żadnych nowych rozwiązań w zakresie oddziaływania inwestycji na środowisko, a dotyczyła jedynie poprawienia zakresu powierzchniowego inwestycji. Po jej uzyskaniu nie było konieczności wykonania dodatkowych prac projektowych lub ich zmiany

Jeśli chodzi o sprawność inicjowania kolejnych procedur administracyjnych to W ocenie Sądu I instancji wykonawcy można było zarzucić zwłokę w okresie pomiędzy 7 czerwca 2011 r. kiedy powód otrzymał decyzję lokalizacyjną a dniem 8 lipca 2011 r. kiedy wystąpił z wnioskiem o wydanie pozwolenia wodnoprawnego (30 dni). Sąd uznał jednak, że okres tej zwłoki został w całości skonsumowany przez opóźnienie w dostarczeniu prawidłowej decyzji środowiskowej przez pozwanego, które wynosiło aż 162 dni. Sąd podkreślił, że gdyby pozwany dostarczył tę decyzję w umówionym terminie tj. do dnia 25 listopada 2010 r., to 30-dniowa zwłoka wykonawcy w złożeniu wniosku o uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego nie spowodowałaby opóźnienia w uzyskaniu pozwolenia na budowę.

Opóźnienie w dostarczeniu poprawionej decyzji środowiskowej nie miało natomiast zdaniem Sądu, wpływu na powstanie zwłoki w okresie pomiędzy 7 października 2011 r.- kiedy to powód przekazał pozwanemu decyzję o pozwoleniu na budowę a 15 listopada 2011 r. - kiedy podpisany został protokół odbioru kompletnej dokumentacji projektowej (38 dni). W ocenie sądu meriti powód nie wykazał, że zwłoka w tym okresie powstała z przyczyn, za które nie ponosi on odpowiedzialności, a zatem pozwany mógł za ten okres naliczyć powodowi karę umowną na podstawie § 14 ust. 1 pkt 1 b) umowy z dnia 26 grudnia 2010 r. Uwzględniając okres zwłoki kara ta wyniosła 33 886,50 zł (38 dni x 891,75 zł za dzień).

Jeśli chodzi o umowę z dnia 23 lutego 2011 r. to Sąd wskazał, że w tym przypadku powód nie może bronić się przed obowiązkiem zapłaty kar umownych zarzutem, że nie wykonał zobowiązania w terminie z przyczyn od niego niezależnych. Sąd Okręgowy uznał, że umowa ta wprowadzała surowszy reżim odpowiedzialności z tytułu kary umownej i przewidywała obowiązek zapłaty kary za samo opóźnienie, niezależnie od przyczyny niewykonania zobowiązania w terminie. Mając jednakże na uwadze przyczyny tego opóźnienia Sąd doszedł do przekonania, że w odniesieniu do umowy z 23 lutego 2011 r. uzasadnione jest miarkowanie kary, do czego upoważnił art. 484§2 k.c. Sąd orzekający w tej sprawie podzielił poglądy występujące w judykaturze , iż miarkowania kary umownej dokonuje się przy uwzględnieniu takich okoliczności jak np. relacja wysokości kary do wysokości odszkodowania należnego wierzycielowi na zasadach ogólnych, wartość świadczenia umownego, brak szkody, wykonanie zobowiązania w znacznej części, przyczynienia się do niewykonania zobowiązania przez wierzyciela, stopień winy dłużnika, przy czym Sąd jest związany, co do przyczyn miarkowania, granicami zarzutu strony go podnoszącej.

W tym zakresie Sąd podkreślił, że umowa z 23 lutego 2011 r. została w całości wykonana. Powód dostarczył bowiem pozwanemu przedmiot umowy w dniu 15 listopada 2011 r. Sąd uznał, że podstawą miarkowania kary umownej mógł być zatem fakt spełnienia świadczenia w całości. Ponadto w ocenie sądu meriti, o ile kwestia zaistnienia i wysokości szkody nie miała znaczenia dla powstania odpowiedzialności powoda z tytułu kary umownej, to jednak była istotna dla określenia jej zakresu. Sąd stwierdził, że wysokość szkody, a więc i rozmiar roszczenia odszkodowawczego, mają znaczenie dla ewentualnej oceny kary umownej, jako rażąco wygórowanej.

W ocenie sądu dowody zgromadzone w toku niniejszego postępowania świadczyły o tym, że opóźnienie się powoda w dostarczeniu przedmiotu umowy z 23 lutego 2011 r. nie spowodowało żadnej wymiernej szkody w majątku zamawiającego. Przedstawiciel pozwanego wskazywał co prawda, że niezrealizowanie zamówienia w terminie miało wpływ opóźnienie procedury przetargowej związanej z wyłonieniem wykonawcy na realizację projektowanej inwestycji, co z kolei stwarzało zagrożenie niezrealizowania inwestycji w terminie narzuconym przez instytucje finansujące inwestycję z funduszy pochodzących z Unii Europejskiej, jednakże pozwany nie przedstawił żadnych dowodów potwierdzających, że finansowanie projektu z funduszy europejskich zostało wstrzymane, bądź w jakikolwiek sposób ograniczone z uwagi na powstałe opóźnienie w wykonaniu prac projektowych i uzyskaniu pozwolenia na budowę. Sąd podkreślił, że treść art. 484§2 k.c. daje Sądowi szczególne uprawnienie do ingerowania w sposób wykonania zawartej umowy. Strony nie mogą więc uwolnić się od tej ingerencji poprzez samo tylko powołanie się na konieczność przestrzegania zawartych umów. Jeśli Sąd dochodzi do wniosku, iż umowa stron w aspekcie wysokości kary umownej ze szczególnych względów wymaga wykonania w sposób odmienny od ustalonego w kontrakcie, może to uczynić bez względu na to, że uprzednio obie strony w ten a nie inny sposób określiły wysokość sankcji za niewykonanie zobowiązania.

Miarkując zatem karę umowną Sąd wziął pod uwagę, że w znacznej części opóźnienie w realizacji przedmiotu umowy wywołane było przez pozwanego, który spóźnił się 162 dni z dostarczaniem decyzji środowiskowej. Wprawdzie obowiązek jej dostarczenia wynikał z wcześniejszej umowy stron – tj. umowy z dnia 26 grudnia 2010 r., jednakże przedmiot umowy z 23 lutego 2011 r. był integralnie związany z wcześniejszą umową stron i obejmował część projektu inwestycji, dla której wydawana była jedna wspólna decyzja środowiskowa, jedna decyzja lokalizacyjna i jedno pozwolenie na budowę. Zawinione przez pozwanego opóźnienie w wykonaniu umowy z 26 grudnia 2010 r. miało w ocenie Sądu zatem również wpływ na termin wykonania umowy z 23 lutego 2011 r., której przedmiotem było, tak jak w przypadku pierwszej umowy, uzyskanie pozwolenia na budowę. Mając powyższe na względzie Sąd dokonał miarkowania kary umownej wynikającej z umowy z 23 lutego 2011 r. w ten sposób, że ograniczył ciążący na wykonawcy obowiązek zapłacenia kary do okresu 38 dni opóźnienia pomiędzy 7 października 2011 r. do 15 listopada 2011 r. Tak wyliczona kara wynosi 1 519,24 zł (38 dni x 39,98 zł za dzień).

Sąd uznał, iż choć kara umowna zastrzeżona w przedmiotowej umowie winna podlegać miarkowaniu, to jednak powinna ona zachować również charakter realnej sankcji obciążającej powoda. W ocenie Sądu taki cel może zrealizować kara umowna w kwocie 1519,24 zł. Kara w takiej wysokości była w ocenie Sądu Okręgowego adekwatna do zamierzonego dla niej celu, a jednocześnie nie wykracza poza rozsądną miarę limitowaną wartością przedmiotu umowy.

Za niezasadny uznał Sąd podnoszony przez pozwanego zarzut niedopuszczalności miarkowania w niniejszej sprawie kary umownej z uwagi na to, że żądanie zmniejszenia kary może być tylko środkiem obrony pozwanego w razie wystąpienia przez wierzyciela z powództwem o zapłatę tej kary, a nie podstawą powództwa. Nietrafność tego zarzutu wynikała w ocenie Sądu przede wszystkim z błędnego założenia, że powód w niniejszej sprawie żąda zapłaty kwot dochodzonych pozwem tytułem „zmniejszonych kar umownych”. Sąd wskazał, że przedmiotem roszczenia zgłoszonego przez powoda jest wynagrodzenie za wykonanie dwóch umów, które nie zostało wypłacone w całości z uwagi na dokonane przez pozwanego potrącenie, a żądanie miarkowania kary umownej stanowiło w tym przypadku środek obrony dłużnika (w tym przypadku powoda) przed podniesionym przez pozwanego zarzutem potrącenia.

Sąd nie znalazł podstaw do miarkowania kary umownej naliczonej w oparciu o umowę z dnia 26 grudnia 2010 r., albowiem w tym przypadku z uwagi na odmienny reżim odpowiedzialności finansowe skutki niewykonania zobowiązania w terminie zostały złagodzone już przez sam fakt, że kara umowna została przewidziana na wypadek zwłoki (a nie opóźnienia) dłużnika i dalsze jej łagodzenie pozbawiłoby karę charakteru realnej sankcji. Kara wyliczona na kwotę 33 886,50 zł stanowi 19% wynagrodzenia za wykonanie 2 etapu umowy, natomiast 38 dni zwłoki stanowi 15% czasu przewidzianego na zrealizowanie przedmiotu 2 etapu umowy z 26 listopada 2010 r., który wynosił 251 dni.

Końcowo Sąd wskazał, że dla istoty rozstrzygnięcia nie miały znaczenia podnoszone przez pozwanego zarzuty dotyczące terminowości realizacji pierwszego etapu umowy z 26 listopada 2010 r., a odnoszące się do opóźnień w przekazaniu analizy nawigacyjnej, gdyż z arytmetycznego wyliczenia wynikało, że nota księgowa z 21 listopada 2011 r. (k.272) dotyczyła kary za wykonanie drugiego etapu umowy i bez znaczenia były podnoszone przez niego zarzuty dotyczące opóźnień w wykonaniu pierwszego etapu.

Reasumując Sąd stwierdził, że pozwanemu przysługiwały wobec powoda wzajemne wierzytelności pieniężne z tytułu kar umownych w kwotach 33 886,50 zł i 1 519,24 zł. Wierzytelności te pozwany mógł przedstawić do potrącenia z wierzytelnościami powoda o zapłatę wynagrodzenia za wykonanie przedmiotu umów z 26 listopada 2010 r. (drugi etap) i 23 lutego 2011 r. Wynagrodzenia te wynosiły odpowiednio 178 350 zł i 15 990 zł. Złożenie oświadczenia o potrąceniu skutkowało umorzeniem wierzytelności powoda o zapłatę wynagrodzenia do kwoty 144 463,50 zł (w przypadku umowy z 26 listopada 2010 r.) i do kwoty 14 470,76 zł (w przypadku umowy z 23 lutego 2011 r.). Pozwany zapłacił powodowi tytułem wynagrodzenia za wykonanie drugiego etapu umowy z 26 listopada 2010 r. kwotę 75 015,25 zł, a zatem do zapłaty pozostaje kwota 69 448,25 zł. Tytułem wynagrodzenia za wykonanie umowy o zamówienie dodatkowe pozwany zapłacił powodowi kwotę 11 312,34 zł, a zatem do zapłaty pozostaje kwota 3 158,42 zł. Suma niezapłaconego do daty orzekania wynagrodzenia wynosiła 72 606,67 zł i taką kwotę Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda w pkt I wyroku, zaś w pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt II wyroku).

Podstawę prawną orzeczenia o odsetkach ustawowych stanowił natomiast art. 481§1 i 2 k.c. W umowach z dnia 26 listopada 2010 r. i 23 lutego 2011 r. strony uzgodniły, że wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy zostanie zapłacone na podstawie wystawionych faktur przelewem w terminie 14 dni od chwili dostarczenia faktury zamawiającemu wraz z podpisanym przez obie strony protokołem odbioru. Powód wystawił faktury nr (...) w dniu podpisania przez strony protokołu odbioru tj. w dniu 15 listopada 2011 r., w którym oznaczył termin płatności 14 dni. Termin ten upływał w dniu 29 listopada 2011 r., a zatem od dnia następnego tj. od 30 listopada 2011 r. pozwany powinien zapłacić powodowi odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia.

W pkt III wyroku Sąd orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i 100 k.p.c. Sąd stwierdził, że powód wygrał spór w 67% ,dlatego też Sąd stosunkowo rozdzielił koszty pomiędzy stronami w proporcji 67% ÷ 33%. Na koszty powoda w łącznej kwocie 9 068 zł składały się opłata od pozwu 5 451 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł i wynagrodzenie radcy prawnego 3 600 zł ustalone na podstawie §2i 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Na koszty pozwanego w łącznej kwocie 8 840 zł składały się wykorzystana zaliczka na wydatki związane z opinią biegłego 2 988,20 zł, wynagrodzenie pełnomocnika 3 600 zł oraz koszty dojazdu i noclegu pełnomocnika zgodnie z przedstawionym spisem kosztów 1 891,80 zł. Po stosunkowym rozdzieleniu kosztów w proporcji wyżej wskazanej (67% x 9 068 zł = 6 075,56 zł i 8 480 zł x 33% = 2 798,40 zł) i wzajemnej kompensacie (6 075,56 zł - 2 798,40 zł) pozostała do rozliczenia kwota 3 277,16 zł, którą pozwany powinien zwrócić powodowi tytułem kosztów procesu (pkt III).

W pkt IV Sąd orzekł o niewykorzystanej zaliczce na wydatki na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

Z wyrokiem tym nie zgodził się pozwany, zaskarżając go w części, w jakiej Sąd Okręgowy w Szczecinie uwzględnił powództwo co do kwoty 72.606,67 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 30.11.2011 r. (pkt I w/w wyroku) oraz zasądził od Skarbu Państwa - Dyrektora Urzędu Morskiego kwotę 3.277,16 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III w/w wyroku).

W apelacji zarzucił:

I. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie naruszenie art. 233 §1 KPC poprzez:

• przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów i wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków z nim sprzecznych, a polegających na błędnym przyjęciu, że równolegle z prowadzonymi procedurami administracyjnymi powodowa spółka Biuro (...) (...) sp. z o. o. realizowała prace projektowe, a część wykonanej dokumentacji projektowej była przesyłana drogą elektroniczną Skarbowi Państwa, podczas gdy materiał dowodowy w sprawie nie daje podstaw do takiego stwierdzenia, a znajdujące się w aktach wydruki korespondencji elektronicznej bez załączników - przy braku innych dowodów - nie dają podstaw do stwierdzenia, aby Biuro (...) (...) sp. z o. o. wykonywało prace projektowe jak i stwierdzenia, jakie było zaawansowanie prac projektowych, co w konsekwencji doprowadziło również do naruszenia art. 232 zdanie pierwsze KPC oraz art. 231 KPC poprzez błędne przyjęcie, że spółka Biuro (...) (...) spółka z o. o. z siedzibą w S. sprostała ciężarowi dowodzenia i wykazała, że niewykonanie zobowiązania w terminie nastąpiło na skutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, podczas gdy materiał dowodowy w sprawie nie daje podstaw do wyciągnięcia takich wniosków;

• brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału, to jest zeznań świadka Ł. G., z których wynika, że strona powodowa prace projektowe skończyła w lipcu 2011 r., a także protokołu odbioru końcowego z 15.11.2011 r., z którego wynika, że kosztorysy i przedmiary robót (pkt III), Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót (pkt IV), informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (pkt V), harmonogram rzeczowo-finansowy dla całej inwestycji (pkt VI) zostały przekazane Dyrektorowi Urzędu Morskiego w dniu 15.11.2011 r., jak i opinii biegłego sądowego S. P., w zakresie lit. D pkt 3,4, 7 i lit. E pkt 4 i 5 w/w opinii, a w konsekwencji bezpodstawne przyjęcie, że okres zwłoki Biura (...) (...) sp. z o.o. w S. od 07.06.2011 r. do 08.07.2011 r. został skonsumowany przez opóźnienie Urzędu Morskiego w S. w dostarczeniu decyzji środowiskowej, co w konsekwencji doprowadziło również do naruszenia art. 232 zdanie pierwsze KPC poprzez błędne przyjęcie że spółka Biuro (...) (...) sp. z o. o. w S. sprostała ciężarowi dowodzenia i wykazała, że niewykonanie zobowiązania w terminie nastąpiło na skutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, podczas gdy materiał dowodowy w sprawie nie daje podstaw do wyciągnięcia takich wniosków.

II., naruszenie prawa materialnego, to jest:

1. art. 471 KC w zw. z art. 476 KC poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, co prowadziło do wniosku, że spółka Biuro (...) (...) sp. z o. o. w S. uwolniła się od obowiązku zapłaty kary umownej i stwierdzenia braku obowiązku zapłaty przez Biuro (...) (...) sp. z o. o. w S. kary umownej, podczas gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Wykonawca ponosi odpowiedzialność, a Biuro (...) (...) sp. z o. o. w S. nie wykazało, że nienależyte wykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności;

2. art. 484 §2 KC przez jego zastosowanie i obniżenie kary umownej ustalonej przez strony w Umowie nr (...) z 23.02.2011 r., której przedmiotem była aktualizacja projektu umocnienia wschodniego brzegu D. na odcinku od nasady falochronu Wschodniego do Basenu Zimowego w porcie w D. wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę do kwoty w wysokości 1.519,24 zł (iloczyn 38 dni i kwoty 38,98 zł za dzień opóźnienia), podczas gdy w sprawie nie zaistniały przesłanki, uzasadniające miarkowanie kary umownej;

3. art. 484 §1 KC przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na stwierdzeniu braku podstaw do naliczenia kar umownych w wysokościach zastrzeżonych w umowie nr (...) 26.11.2010 r., której przedmiotem była aktualizacja Projektu wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę, dotyczącego remontu falochronów i umocnień brzegowych w (...) zgodnie z opracowanymi przez Biuro (...) projektami wykonawczymi i wariantową koncepcją techniczno-kosztową z 1999 r. remontu falochronów Wschodniego i Zachodniego oraz umocnienia zachodniego w (...) i umowie nr (...) z 23.02.2011 r., której przedmiotem było aktualizacja projektu umocnienia wschodniego brzegu D. na odcinku od nasady falochronu Wschodniego do Basenu Zimowego w porcie w D. wraz z uzyskaniem pozwolenia na budowę, podczas gdy Biuro (...) (...) sp. z o. o. w S. nie wykazało istnienia przesłanek zwalniających go z odpowiedzialności w tym zakresie.

W oparciu o przedstawione zarzuty apelujący wniósł o: zmianę zaskarżonego wyroku

przez oddalenie powództwa także co do kwoty 72.606,67 zł wraz z odsetkami ustawowymi od w/w kwoty od 30.11.2011 r. oraz o zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego Skarbu Państwa zwrotu kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych, jednakże w zakresie kosztów zastępstwa procesowego zasądzenie ich na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa zgodnie z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8.07.2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. z 2013 r., poz. 1150 t.j.).

Ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach procesu (w tym również o kosztach postępowania apelacyjnego).

W uzasadnieniu apelacji pozwany wskazał, że materiał dowodowy zebrany w sprawie był niewystarczający, aby stwierdzić, że równolegle z prowadzonymi procedurami administracyjnymi realizowane były prace projektowe. Wskazano zatem, że strona powodowa nie wykazała, aby prowadziła prace projektowe objęte przedmiotem Umowy 1 i Umowy 2, więc uzasadniony jest wniosek, że nawet przy założeniu, iż decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach obejmowałaby elementy, na które zwróciła uwagę strona powodowa, to w sytuacji gdy Powód nie wykonał projektu budowlanego nie byłoby możliwym uzyskanie pozwolenia na budowę.

Zarzucono, że powód nawet nie podjął próby wykazania, a to na nim spoczywał ciężar dowodu, że gdyby decyzja o uwarunkowaniach środowiskowych zawierała w/w elementy to wykonałby umowy w całości w terminie. Powódka nie wykazała również, czy wykonała projekt budowlany z wszelkimi uzgodnieniami branżowymi i innymi koniecznymi dla kompletności dokumentacji projektowej do 30.06.2011 r. Podkreślił też apelujący, że w rozpoznawanej sprawie Powód nie wykazał, aby w terminie do 30.06.2011 r. uzyskał zatwierdzenie projektu geologicznych i wykonał dokumentację geologiczną w z zakresie niezbędnym do wykonania projektu budowlanego.

Kolejno podniesiono, powołując się na zeznania świadka J. C., że zweryfikowana decyzja środowiskowa dostarczona została w takim terminie, że gdyby był gotowy projekt budowlany, to można było złożyć wniosek o pozwolenie na budowę i zakończyć całą pracę w terminie.

Apelujący uznał, że skoro powód złożył wszystkie wymagane umową dokumenty dopiero 15.11.2011r, to oznacza to, że opóźnienie Urzędu Morskiego w S. w dostarczeniu decyzji środowiskowej zostało całkowicie skonsumowane przez opóźnienie Biuro (...) (...) w wykonaniu prac projektowych jak i w/w „dokumentacji przetargowej".

Uzasadniając zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego apelujący zarzucił, że nie można zapominać, że strony są związane ustaloną w zawartej Umowie 1 i 2 wysokością kary umownej zgodnie z zasadą pacta sunt servanda. Podkreślił, że ingerencja w treść zawartego przez strony zobowiązania przez dokonanie miarkowania kary, powinna następować jedynie w sytuacjach absolutnie wyjątkowych.

Podkreślono, że Sąd Okręgowy zasądzając jedynie kilka procent kary umownej nie wziął pod uwagę istotnych okoliczności sprawy, które w części sam zasygnalizował w zaskarżonym orzeczeniu. Podkreślono w związku z tym, że skoro Powód nie wykazał, aby zwłoka w przekazaniu prac projektowych, przedmiaru robót, kosztorysu inwestorskiego, harmonogramu rzeczowo-finansowego, projektu wykonawczego czy specyfikacji technicznej nastąpiła z przyczyn, za które Powód nie ponosi odpowiedzialności, pozostaje w mocy domniemanie zwłoki wynikające z art. 476 KC. Istniały zatem podstawy naliczenia przez Pozwanego kary umownej.

Apelujący zarzucił, że nie można w niniejszej sprawie uznać, że przekazanie decyzji środowiskowej skonsumowało opóźnienie Powoda z tytułu zwłoki w przekazaniu czy to prac projektowych, przedmiaru robót, kosztorysu inwestorskiego, harmonogramu rzeczowo-finansowego, projektu wykonawczego bądź specyfikacji technicznej.

Odnosząc się do zastosowania przez Sąd miarkowania kary umownej należnej za opóźnienie w wykonaniu umowy drugiej apelujący wskazał, że Sąd wziął pod uwagę to, że w znacznej części opóźnienie w realizacji przedmiotu umowy wywołane było przez pozwanego, który spóźnił się 162 dni z dostarczeniem decyzji środowiskowej. Zarzucił jednakże, że ta okoliczność w rozpoznawanej sprawie nie może być podstawą miarkowania kary umownej, gdyż niedopuszczalne jest uwzględnienie przy miarkowaniu kary umownej okoliczności, które miały miejsce przed zawarciem Umowy nr 2, a przede wszystkim dlatego, że Powód w dniu 23.02.2011 r. zawarł ze Skarbem Państwa Umowę 2 przyjmując, że zostanie ona wykonana wraz z Umową nr 1 tj. do 30.6.2011 r., pomimo pełnej wiedzy Powoda w dacie zawierania Umowy 2, że brak jest kompletnej decyzji środowiskowej.

Z tych powodów w ocenie apelującego Powód zawierając Umowę 2, przyjął na siebie ryzyko zapłaty kary umownej za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,25% wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień opóźnienia (§ 5 ust. 1 lit. b) umowy z 23.2.2011 r.). Podkreślono, że powód zawarł kolejną umowę i nie zgłaszał uwag do ustalonego przez strony terminu.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji w całości i

zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny zważył, co następuje;

Apelacja jest bezzasadna, a zarzuty w niej podniesione nie zasługują na uwzględnienie.

Tytułem wstępu należy przypomnieć, że poza sporem w niniejszej sprawie pozostawał fakt, iż dokumentacja projektowa wraz z pozwoleniem na budowę nie zostały pozwanemu przekazane w uzgodnionym w umowach terminie tj. do 30 czerwca 2011 r. Protokół odbioru końcowego dokumentacji technicznej został przez strony podpisany dopiero w dniu 15 listopada 2011 r. i tę datę Sąd Okręgowy przyjął jako moment wykonania zobowiązania przez powoda. Sąd meriti ustalił, że zarówno przedmiot umowy z dnia 26 listopada 2010 r., jak i umowy z dnia 23 lutego 2011 r. został wykonany z opóźnieniem wynoszącym 137 dni liczonym od 1 lipca 2011 r. do 14 listopada 2011 r., tj. do dnia poprzedzającego podpisanie protokołu odbioru. Tych ustaleń pozwany nie zakwestionował w apelacji.

Wskazać też należy, że obowiązkiem powoda wynikającym z umów zawartych z pozwanym było wykonanie nie tylko dokumentacji projektowej- kosztorysowej, ale także uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Te wszystkie elementy składały się na przedmiot umowy z dnia 26 listopada 2010 r., jak i umowy z dnia 23 lutego 2011 r., który został wykonany 15 listopada 2011r.

Oczywistym jest, co pomija pozwany w apelacji, aczkolwiek nie kwestionuje stanowiska Sądu I instancji w tym zakresie, że do uzyskania pozwolenia na budowę powód musiał wcześniej uzyskać inne niezbędne decyzje administracyjne, z których pierwszą, rozpoczynającą ciąg wymaganych prawem decyzji była decyzja środowiskowa. Tę decyzję zgodnie z umową łączącą strony dostarczyć miał pozwany w terminie do 25 listopada 2010r. Bez tej decyzji powód nie mógł składać wniosków o wydanie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego, pozwolenia wodnoprawnego i w końcu o wydanie pozwolenia na budowę. Poza sporem pozostaje, że prawidłową decyzję środowiskową pozwany uzyskał dopiero 25 marca 2011r i przekazał ją powodowi 6 kwietnia 2011r., a zatem z opóźnieniem 162 dni w stosunku do terminu wynikającego z umowy stron. Dopiero od tej daty powód mógł skutecznie wszczynać kolejne postępowania administracyjne zmierzające do wydania decyzji niezbędnych do uzyskania pozwolenia na budowę. Postępowania te toczyły się swoim tokiem, a decyzje wydawane były w terminach wynikających z kodeksu postepowania administracyjnego. Na szybkość postępowań administracyjnych powód co do zasady wpływu nie miał, od niego zależało jedynie terminowe składanie kolejnych wniosków, które mógł złożyć dopiero po uzyskaniu kolejnych decyzji. W tym zakresie terminowość postępowania powoda ocenił Sąd Okręgowy i, co istotne, pozwany w apelacji tych ustaleń nie kwestionuje.

Dlatego w ocenie sądu odwoławczego nie mają istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy te zarzuty pozwanego, które odnoszą się do błędnych ustaleń faktycznych prowadzących do przyjęcia, że równolegle z prowadzonymi procedurami administracyjnymi powodowa spółka realizowała prace projektowe, a część wykonanej dokumentacji przesyłała drogą mailową, skoro dla wykonania przedmiotu zamówienia powód miał obowiązek wykonać zarówno kompletną dokumentację projektowo- kosztorysową, jak również uzyskać pozwolenie na budowę.

Podkreślić też należy, że na potrzeby uzyskania kolejnych decyzji administracyjnych do wniosków powód zobligowany był dostarczyć odpowiednią dokumentację techniczną. Skoro takie decyzje zostały wydawane w ustawowym terminie uznać należy, że wnioski te ( poza wnioskiem o wydanie decyzji lokalizacyjnej, ale w tym przypadku wniosek nie spełniał wymogów, gdyż pozwany nie dostarczył aktualnej i pełnej decyzji środowiskowej) spełniały wymogi formalne. Przeciwnej tezy pozwany nie wykazał.

Wskazać nadto trzeba, wbrew odmiennemu stanowisku apelującego, który jedynie wybiorczo cytuje zeznania świadka J. C., że z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków wynika, że prace projektowe były systematycznie prowadzone i etapami przesyłane pozwanemu drogą elektroniczną. Wskazać też należy, że świadek J. Z. wyraźnie zeznał, że uzyskanie pełnej decyzji środowiskowej było niezbędne do dalszego postępowania, wskazał, że pozwolenie na budowę było objęte jedną decyzją dla dwóch umów. Wskazać należy na zeznania świadka W. M., który zeznał, że nowa decyzja środowiskowa obejmowała wszystkie elementy, których pierwotna ( z grudnia 2010r) nie obejmowała, a gdyby od początku decyzja środowiskowa była prawidłowa, to prace wykonaliby w terminie. Przytoczyć też trzeba zeznania świadka Ł. G., który zeznał, że głównym problemem była decyzja środowiskowa, która nie obejmowała wszystkich kwestii. Ona była podstawą do uzyskania kolejnych decyzji. Strona powodowa nie mogła uzyskać decyzji lokalizacyjnej bez prawidłowej decyzji środowiskowej. Po uzyskaniu od pozwanego decyzji środowiskowej powód czekał dwa miesiące na wydanie decyzji lokalizacyjnej, którą uzyskali 3 czerwca 2011r. Świadek ten zeznał także, że brak decyzji środowiskowej ostatecznie nie wpływał na tempo prac projektowych, ale przed jej uzyskaniem tego nie można było przewidzieć. I co jest istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, że przed uzyskaniem decyzji środowiskowej nie można było uzyskać kolejnych decyzji niezbędnych do uzyskania pozwolenia na budowę.

Końcowo także sąd odwoławczy wskazuje na te zeznania świadka J. C., które pominął apelujący, a z których wynika, że obowiązkiem zamawiającego było dostarczenie decyzji środowiskowej, a do uzyskania pozwolenia na budowę potrzebne były: projekt budowlany, decyzja środowiskowa i pozwolenie wodno-prawne. Decyzja środowiskowa pierwotnie dostarczona przez zamawiającego obarczona była wadą- zapomniano o dwóch działkach, a wykonawca powinien przestrzegać elementów wynikających z decyzji środowiskowej. Świadek ten zeznał także, że decyzja środowiskowa może mieć wpływ na projekt, gdyby była zmieniona.

W tym miejscu wskazuje Sąd Apelacyjny, że o tym, jaką treść ostatecznie miała decyzja środowiskowa powód mógł przekonać się dopiero po jej wydaniu, zatem wiedzę o tym, że nie będzie musiał dokonywać zmian w projekcie posiadał najwcześniej 6 kwietnia 2011r. Od tej daty, a zatem z opóźnieniem 162 dni, dysponował dopiero pełnym materiałem, który zobowiązany był dostarczyć zamawiający, by wykonać przedmiot umowy.

Odnosząc się zatem do podniesionego zarzutu naruszenia art. 233 §1 k.p.c. Sąd Apelacyjny stwierdza, że zarzut ten nie jest zasadny, gdyż sąd I instancji bez obrazy tego przepisu dokonał oceny materiału dowodowego, dokonana ocena mieści się w ramach oceny swobodnej i nie jest oceną dowolną. Za zgromadzonych w sprawie dowodów sąd meriti wyciągnął logicznie poprawne wnioski, czemu dał wyraz w pisemnym uzasadnieniu wyroku. Wskazać też trzeba, że zgodnie z utrwalonym zarówno w doktrynie, jaki i w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych poglądem, dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie można poprzestać na stwierdzeniu, że dokonane ustalenia faktyczne są wadliwe, odnosząc się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Niezbędne jest wskazanie przyczyn, które dyskwalifikują postępowanie sądu w zakresie ustaleń, skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny zostały naruszone przez sąd przy analizie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im taką moc przyznając. Tego w apelacji nie uczyniono.

Dlatego ustalenia faktyczne dokonane prze Sąd Okręgowy Sąd Apelacyjny akceptuje w całości i jako niewadliwe przyjmuje za własne, co czyni zbędnym ich powtarzanie.

Uznaje też Sąd odwoławczy, że nie naruszył też przy orzekaniu sąd I instancji art. 232 k.p.c. i art. 231 k.p.c., stwierdzając, że strona powodowa wykazała, że częściowo za opóźnienie w wykonaniu przez nią przedmiotu zamówienia odpowiedzialność ponosi pozwany.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko I instancji, że kara umowna z § 14 ust. l pkt 1 lit. b umowy z dnia 26 listopada 2010 r. została zastrzeżona na wypadek zwłoki w oddaniu przedmiotu umowy, natomiast kara z § 5 ust. 1 lit. b umowy z dnia 23 lutego 2011 r. - na wypadek opóźnienia.

Wskazuje także , że prawidłowo ustalone zostało, że opóźnienie, które można zarzucić powodowi to okres od 7 czerwca 2011r do 8 lipca 2011r. oraz 7 października 2011r do 15 listopada 2011r. Ten ostatni okres stał się podstawą do uznania za zasadnych kar umownych, a powód tego nie zakwestionował.

Pozostaje zatem rozważyć na potrzeby rozstrzygnięcia zarzutów apelacji , czy w realiach tej sprawy zasadnie uznał sąd meriti, że opóźnienie w podejmowaniu przez powoda czynności zmierzających do uzyskania decyzji pozwolenie wodnoprawne tj. okres od 7 czerwca 2011r do 8 lipca 2011r może zostać usprawiedliwiony i skonsumowany w przypadku pierwszej umowy o czas opóźnienia pozwanego w dostarczeniu decyzji środowiskowej, a także czy w przypadku umowy z lutego 2011r zwłoka pozwanego daje podstawę do miarkowania kary umownej.

Sąd Apelacyjny w tym zakresie podziela stanowisko Sądu Okręgowego, że spóźnione o 162 dni dostarczenie przez zamawiającego prawidłowej decyzji środowiskowej w pełni uzasadniało uznanie, że opóźnienie 30 dniowe w wystąpieniu przez powoda z wnioskiem o wydanie pozwolenia wodnoprawnego zostało skonsumowane przez opóźnienie pozwanego. Obie strony umowy były zobowiązane do wykonania swych obowiązków w ustalonym w umowie terminie, podobnie jak nienależyte wykonanie tej umowy powinno obciążać obie strony w jednakowej mierze.

Wskazać dodatkowo trzeba, co uszło uwadze skarżącego, że powód wykonał umowę z opóźnieniem 137 dni, przy czym zastrzeżenia budzi okres 68 dniowy, a zamawiający spóźnił się z dostarczeniem decyzji środowiskowej o 162 dni. To już samo przez się w ocenie sądu odwoławczego uzasadniało odstąpienie od naliczania kar umownych przynajmniej za okres od 7 czerwca 2011r do 8 lipca 2011r.

W zakresie natomiast opóźnienia wynikającego z wykonania umowy z lutego 2011r w okresie od 7 czerwca 2011r do 8 lipca 2011r., to wobec wykonania całej umowy przez stronę powodową, nie wykazania przez pozwanego, że z powodu opóźnienia w wykonaniu obu umów poniósł szkodę ( twierdzeń w tym zakresie pozwany nie podnosi nawet w apelacji) za zasadne uznaje Sąd Apelacyjny miarkowanie kar umownych w sposób dokonany przez Sąd I instancji i ich ograniczenie o ten 30 dniowy okres opóźnienia .

Za niezasadny zatem uznaje Sąd Apelacyjny zarzut naruszenia art. 471 k.c. w związku z art. 476 k.c. Poza sporem bowiem jest to, i tego w apelacji pozwany nie podważył, że z opóźnieniem 162 dni zamawiający dostarczył prawidłową decyzję środowiskową, a bez tej decyzji nie mógł powód wdrożyć procedury uzyskiwania kolejnych decyzji administracyjnych niezbędnych do uzyskania pozwolenia na budowę. Tej kolejności w procedurze administracyjnej apelujący nie podważył, a potwierdza ją opinia biegłego sądowego S. P.. Spóźnienie zamawiającego było okolicznością, za którą powód nie ponosi odpowiedzialności, natomiast przełożyło się ono wprost na opóźnienie w uzyskaniu przez powoda pozwolenia na budowę, niezbędnego do pełnego wykonania zamówienia. Przypomnieć trzeba, że kary umowne zastrzeżone w umowie z listopada 2010r były zastrzeżone za zwłokę w wykonaniu umowy, zatem powód mógł zwolnić się z obowiązku zapłaty kary, jeśli wykaże, że opóźnienie spowodował pozwany, co skutecznie uczynił w procesie.

Za niezasadny uznaje Sąd odwoławczy zarzut naruszenia art. 484§ 2 k.c.

Umowa z dnia 23 lutego 2011 r. przewidywała surowszy reżim odpowiedzialności z tytułu kary umownej, gdyż przewidywała obowiązek zapłaty kary za samo opóźnienie niezależnie od przyczyny niewykonania zobowiązania w terminie. Wskazać jednak należy na przyczyny tego opóźnienia, tj. spóźnione dostarczenie właściwej decyzji środowiskowej. Podkreślić trzeba, że umowa z 23 lutego 2011 r. została w całości i bez zastrzeżeń zamawiającego wykonana, a opóźnienie powoda nie spowodowało żadnej wymiernej szkody w majątku zamawiającego.

Były zatem podstawy, by na wniosek powoda dokonać miarkowania kary umownej, tym bardziej, że w znacznej części opóźnienie w realizacji przedmiotu umowy wywołane było przez pozwanego, który spóźnił się 162 dni z dostarczeniem decyzji środowiskowej, który to obowiązek wprawdzie wynikał z wcześniejszej umowy z dnia 26 grudnia 2010 r., jednakże przedmiot umowy z 23 lutego 2011 r. był integralnie związany z wcześniejszą umową stron. Bez tej decyzji nie można było uzyskać pozwolenia na budowę- wspólnej decyzji dla obu umów, elementu niezbędnego do wykonania przedmiotu umowy.

Z tych też względów w ocenie Sadu Apelacyjnego Sąd I instancji bez obrazy art. 484§ 2 k.c. dokonał miarkowania kary umownej w ten sposób, że ograniczył ciążący na wykonawcy obowiązek zapłacenia kary do okresu pomiędzy 7 października 2011 r. do 15 listopada 2011 r. (38 dni).

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie można w rozpoznawanej sprawie pominąć i tej okoliczności, iż w okresie od 7 czerwca 2011 r. do dnia 30 czerwca 2011 r. trudno w ogóle mówić o zwłoce powoda, albowiem termin wykonania przedmiotu obu umów upływał dopiero w dniu 30 czerwca 2011 r. Ponadto należy zwrócić uwagę, iż pozwany dopiero w dniu 26 maja 2011 r. udzielił powodowi odpowiedzi na pytania dotyczące branży elektronicznej, które powód przekazał prawie miesiąc wcześniej. W związku z udzielonymi przez pozwanego odpowiedziami powód musiał dokonać stosownych zmian w projekcie budowlanym branży elektrycznej. Zmiany te wymagały uwzględnienia w operacie wodnoprawnym, co było niezbędne do wystąpienia z wnioskiem o udzielenie pozwolenia wodnoprawnego.

Z tych względów Sąd Odwoławczy stoi na stanowisku, że w stanie faktycznym przedmiotowej sprawy ziściły się przewidziane w art. 484 § 2 KC podstawy do zmniejszenia przez Sąd kary umownej. Przede wszystkim bowiem powód zgłosił żądanie zmniejszenia kary umownej i Sąd meriti zobowiązany był do rozważenia, czy zaistniały okoliczności uzasadniające zmniejszenie kary. Sąd orzekając w tym zakresie uwzględnił wszelkie okoliczności związane z wykonaniem przedmiotu umowy. Miarkowanie kary umownej w trybie art. 484 § 2 k.c. na żądanie dłużnika należy do tzw. prawa sędziowskiego, zaś regulacja tego przepisu nie zawiera jakichkolwiek wyłączeń. Przepis ten, mający charakter normy ogólnej może wchodzić w grę w każdym przypadku, gdy w świetle oceny określonego stanu faktycznego, można mówić o tym, że kara umowna w zastrzeżonej wysokości jawić się będzie jako rażąco wysoka. Trafnie zatem wskazał Sąd Okręgowy, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, że miarkowania kary umownej dokonuje się przy uwzględnieniu takich okoliczności jak np. relacja wysokości kary do wysokości odszkodowania należnego wierzycielowi na zasadach ogólnych, wartości świadczenia umownego, brak szkody, wykonanie zobowiązania w znaczniej części, przyczynienia się do niewykonania zobowiązania przez wierzyciela, stopień winy dłużnika, przy czym Sąd jest związany, co do przyczyn miarkowana, granicami zarzutu strony go ponoszącej. Bezsprzecznym jest fakt, na co również zwracał uwagę Sąd w uzasadnieniu wyroku, że umowa z 23 lutego 2011 r. została w całości wykonana. Okoliczność wykonania umowy w całości, nie zaś jak twierdzi pozwany fakt opóźnienia się pozwanego w przekazaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach o 162 dni, legła w pierwszej kolejności u podstaw zmniejszenia wysokości kary umownej. Natomiast okoliczność opóźnienia pozwanego została przez Sąd Okręgowy uwzględniona przy ocenie rażącego wygórowania kary umownej. Dokonując tej oceny Sąd słusznie wziął przede wszystkim pod uwagę, że w znacznej części opóźnienie w realizacji przedmiotu umowy wywołane było przez pozwanego, który spóźnił się 162 dni z dostarczeniem decyzji środowiskowej. Sąd prawidłowo dokonał oceny okoliczności sprawy wskazując, że wprawdzie obowiązek doręczenia przedmiotowej decyzji wynikał z umowy z dnia 26 grudnia 2010 r., jednakże przedmiot umowy z 23 lutego 2011 r. był integralnie związany z wcześniejszą umową stron i obejmował część projektu inwestycji, dla której wydawana była jedna wspólna decyzja środowiskowa, jedna decyzja lokalizacyjna i jedno pozwolenie na budowę.

Ponadto należy wskazać, że Sąd prawidłowo dokonał oceny zgromadzonego materiału dowodowego i stwierdził, że opóźnienie się powoda w dostarczeniu przedmiotu umowy z dnia 23 lutego 2011 r., nie spowodowało żadnej wymiernej szkody w majątku zmawiającego. Pozwany w apelacji oceny tej skutecznie nie zakwestionował. Podnoszone bowiem przez pozwanego okoliczności dotyczące zawierania przez strony umowy z dnia 23 lutego 2011 r. nie mają związku z oceną rażącego wygórowania kary. Dokonując oceny wszystkich powyższych okoliczności, Sąd dokonał miarkowania kary umownej wynikającej z umowy z 23 lutego 2011 r. naliczonej przez Pozwanego, ograniczając ciężący na wykonawcy obowiązek zapłacenia kary do okresu 38 dni opóźnienia pomiędzy 7 października 2011 r. a 15 listopada 2011 r.

Z tych względów zarzut naruszenia art. 484 § 1 k.c. Sąd Apelacyjny uznaje za niezasadny, wskazując ponadto, że przy jego formułowaniu uszło uwadze apelującego, że w zakresie kar umownych za okres od 7 października do 14 listopada 2011r Sąd I instancji uznał, że istnieją podstawy do ich naliczenia i w tym zakresie powództwo oddalił.

Końcowo zauważa sąd odwoławczy, że nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia zarzuty pozwanego, że powód nie dotrzymał nawet terminu, który proponował w projekcie Aneksu nr (...) do umowy, gdyż poza sporem pozostaje, że takiego aneksu strony nie podpisały.

Z tych wszystkich względów apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu, o czym na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono w punkcie I wyroku.

Orzeczenie o kosztach postepowania apelacyjnego wydano przy zastosowaniu zasady odpowiedzialności za wynik procesu- art. 98 i 99 k.p.c.

E. Skotarczak M. Sawicka A. Sołtyka

I ACa 593/15

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE