Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2013 roku

Sąd Okręgowy – V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Główczyński

Protokolant: Magdalena Pańków

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2013 roku w Legnicy

sprawy z wniosku T. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o ponowne ustalenie wysokości emerytury

na skutek odwołania T. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 11 stycznia 2013 roku

znak (...)

zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 11 stycznia 2013 roku, znak (...) w ten sposób, że do przysługującej wnioskodawcy T. B. emerytury, podwyższonej do kwoty najniższej emerytury, przyznaje ponadto zwiększenie świadczenia z tytułu okresów prowadzenia gospodarstwa rolnego, odpowiadające części składkowej świadczenia rolniczego.

VU 604/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 grudnia 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. przyznał T. B. prawo do emerytury, przy czym nie uwzględnił przerw w jego zatrudnieniu przed rozpoczęciem służby wojskowej od 20 października 1965 r. do 21 października 1965 r. oraz po odbyciu tej służby, od 13 października 1967 r. do 20 października 1967 r. Ustalona w najniższej wysokości emerytura obejmuje zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie rolne.

W związku z przedłożeniem przez wnioskodawcę zaświadczenia Rp-7, ustaliwszy decyzją z dnia wskaźnik wysokości podstawy wymiaru na poziomie 1,44 %, organ rentowy wysokość emerytury pozostawił na dotychczasowym poziomie.

W odwołaniu od decyzji z dnia 23 grudnia 2011 r. T. B. zakwestionował nieproporcjonalnie niską w jego ocenie w stosunku do 40 letniego okresu zatrudnienia emeryturę. Wniósł o przeliczenie świadczenia z uwzględnieniem jego okresów składkowych z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym.

Wyrokiem z dnia 31 maja 2012 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy oddalił odwołanie.

Uwzględniając apelację T. B., Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z dnia 25 października 2012 r. uchylił wymieniony wyżej wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 23 grudnia 2011 r. i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu.

W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że organ rentowy niewłaściwie obliczył wysokość przysługującej wnioskodawcy emerytury, z pominięciem art. 57 ust. 7 ustawy o FUS, który stanowi, że emerytury, o których mowa w ust. 1-4, wypłaca się z Funduszu, z tym, że koszty tych emerytur podlegają odpowiedniej refundacji:

1)  w części odpowiadającej zwiększeniu o część składkową w wysokości obliczonej zgodnie z ust. 3 i 4 – z funduszu emerytalno-rentowego określonego w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników;

2)  w części odpowiadającej podwyższeniu do kwoty najniższej emerytury – z budżetu państwa

W tej ostatniej sytuacji, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 04 lutego 1999 r., III ZP 38/98 (OSNAPiUS 1999, Nr 11, poz. 371), kwota zwiększenia powinna być jednak doliczona do emerytury dopiero po ustaleniu minimalnej wysokości świadczenia. Według Sądu Najwyższego dosłowne stosowanie dawnego art. 15 ust. 5 ustawy rewaloryzacyjnej (a obecnie art. 56 ust. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) w istocie pozbawiłoby osobę opłacającą składki na ubezpieczenie społeczne rolników rekompensaty w postaci faktycznego zwiększenia świadczenia. Tymczasem organ rentowy pomimo rzekomego zwiększenia emerytury wnioskodawcy z tytułu opłacania składek na ubezpieczenia rolnicze i tak ustalił wysokość świadczenia na poziomie minimalnym, co jest błędne. Wskazując na powyższe, uchylając zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję, Sąd Apelacyjny przekazał sprawę organowi rentowemu w celu obliczenia jeszcze raz prawidłowej wysokości emerytury według wskazanych zasad.

Wykonując wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 11 stycznia 2013 r. przyznał wnioskodawcy emeryturę od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. Ustalając wysokość świadczenia organ rentowy uwzględnił 15 lat i 10 miesięcy (190 miesięcy) okresów składkowych oraz 9 lat i 2 miesiące (110 miesięcy) okresów pracy w gospodarstwie rolnym. Według ustaleń tej decyzji, emerytura za 190 miesięcy okresów składkowych obliczona proporcjonalnie do sumy okresów składkowych, nieskładkowych i pracy w gospodarstwie rolnym przyjętych do ustalenia prawa do emerytury, tj. 300 miesięcy

24 % x 2.822,66 = 677,44

(300 x 1,3) : 12 x 40,65 = 13,22

190,0 : 300 x 690,66 = 437,42

Do emerytury przysługuje część składkowa świadczenia rolniczego za okres pracy w gospodarstwie rolnym, tj. za 24 lata, 3 miesiące i 16 dni

(3,65 x 728,18) + (267 x 1,0 %) : 12 x 728,18 = 188,6

2,04 x 728,18 = 14,65.

Organ rentowy ustalił wysokość emerytury na kwotę 437,42 zł, przy czym, wskazał, że emerytura nie może przekraczać 100 % podstawy wymiaru i wobec tego ograniczył jej wysokość do kwoty równej podstawie wymiaru, tj. do kwoty 40,65 zł. Ostatecznie organ rentowy podwyższył emeryturę do kwoty najniższej emerytury, od 01 listopada 2011 r., 728,18 zł i od 01 marca 2012 r., 799,18 zł.

W odwołaniu od powyższej decyzji T. B. zakwestionował wysokość naliczonej emerytury poprzez nie uwzględnienie wszystkich lat opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Wnioskodawca wskazał, że ma 39-letni staż ubezpieczeniowy w ZUS i KRUS.

Zakład Ubezpieczeń Oddział w L.wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych (1991 – 2010) poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 1,44 % i dotyczy okresu 1995-2004. Podstawa wymiaru emerytury wynosi 40,65 zł (1,44 % x 2.822,66 zł). Organ rentowy wskazał ponadto, iż brak podstaw do ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, ponieważ wnioskodawca udokumentował łączny okres zatrudnienia jedynie 15 lat, 10 miesięcy i 19 dni.

Do ustalenia wysokości emerytury ZUS uwzględnił 15 lat, 10 miesięcy i 19 dni (190 miesięcy) okresów składkowych oraz 9 lat i 2 miesiące (110 miesięcy okresów pracy w gospodarstwie rolnym jako uzupełnienie okresu brakującego do wymaganych 25 lat pracy. Kwota emerytury została ustalona zgodnie z art. 56 ust. 1 i wynosi 437,42 zł. Zgodnie z art. 56 ust. 3 świadczenie zwiększono o kwotę odpowiadającą części składkowej emerytury ustalonej według zasad wymiaru określonych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, z uwzględnieniem całego udokumentowanego okresu pracy w gospodarstwie rolnym – 24 lata, 3 miesiące i 16 dni, tj. o kwotę 203,45 zł (188,60 zł + 14,85 zł).

W myśl art. 86 ust. 1 kwota emerytury wraz ze zwiększeniami , o których mowa w art. 56 ust. 3 nie może przekraczać 100 % podstawy wymiaru emerytury, wobec czego emerytura została ograniczona do wysokości podstawy wymiaru, do kwoty 40,65 zł. Ponieważ ustalona na te kwotę emerytura jest niższa od najniższej emerytury, zgodnie z art. 85 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach została podwyższona do obowiązującej kwoty najniższej emerytury, 799,18 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Niespornie w świetle uzasadnienia wyroku z dnia 25 października 2012 r. Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, obliczenie emerytury wnioskodawcy według zasad określonych w przepisach art. 15 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych było niemożliwe dlatego, że ostatni okres ubezpieczenia pracowniczego ustał w 1980 r., co oznacza, że w ciągu 10 lat kolejnych lat wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę (1991 – 2010), wnioskodawca w ogóle nie opłacał składek na ubezpieczenia społeczne, gdyż nie podlegał ubezpieczeniu pracowniczemu. Ponadto, T. B. nie podlegał ubezpieczeniom społecznym przez 20 lat (a jedynie przez 15 lat i 10 miesięcy), co oznacza, że niemożliwe było obliczenie emerytury zgodnie ze sposobem wskazanym w ust. 6 art. 15 ustawy.

Wobec faktu, że w okresie od 10 września 2003 r. do 30 kwietnia 2004 r. wnioskodawca pobierał zasiłek dla bezrobotnych możliwe stało się ustalenie podstawy wymiaru z 10 lat kalendarzowych (styczeń 1995 – 2004), w tym wskaźnika wysokości podstawy wymiaru na poziomie 1,44 % i ustalenie wysokości emerytury nadal w najniższej wysokości.

Ustalając wysokość emerytury organ rentowy uwzględnił 15 lat, 10 miesięcy i 19 dni okresów składkowych oraz 24 lata, 3 miesiące i 16 dni okresów pracy w gospodarstwie rolnym; łącznie 40 lat, 1 miesiąc i 26 dni.

Organ rentowy obliczył emeryturę w trybie art. 56 ust. 1 ustawy na kwotę 437,42 zł, następnie na podstawie art. 56 ust. 3 zwiększył to świadczenie o kwotę odpowiadającą części składkowej emerytury według zasad określonych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, z uwzględnieniem całego udokumentowanego okresu pracy w gospodarstwie rolnym (24 lata, 3 miesiące i 16 dni). Ponieważ kwota emerytury wraz ze zwiększeniami, o których mowa w art. 56 ust. 3 ustawy emerytalnej nie może przekraczać 100 % podstawy wymiaru (art. 86 ust. 1), organ rentowy ograniczył wysokość świadczenia do wysokości podstawy wymiaru, tj. kwoty 40,65 zł. Tak obliczona emerytura jest niższa od najniższej emerytury, w trybie art. 85 ust. 4 ustawy, ZUS podwyższył kwotę świadczenia do obowiązującej kwoty najniższej emerytury.

(niesporne)

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie jest uzasadnione.

Istotny dla rozstrzygnięcia sprawy jest fakt, że przedmiotowa sprawa jest na skutek wyroku z dnia 25 października 2012 r. Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu rozpoznawana ponownie. Zgodnie bowiem z art. 386 § 6 k.p.c., ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiążą zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Zasada ta z mocy art. 13 § 2 k.p.c. ma zastosowanie także w postępowaniu odrębnym, w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Ocena prawna sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w wyroku uchylającym decyzje organu rentowego wiąże zarówno organ rentowy, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd przy ponownym rozpoznaniu sprawy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1986 r., III PZP 78/86; OSP 1988/3/48).

W realiach rozpoznawanej sprawy Sąd Apelacyjny dokonał oceny prawnej i wskazał, że wypłata emerytury w najniższej wysokości, bez zwiększenia z tytułu opłacania składek jest błędna. Poza ustaloną bowiem na poziomie najniższego świadczenia emeryturą, wnioskodawcy przysługuje także zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Ustalając po uchyleniu decyzji z dnia 23 grudnia 2011 r. ponownie wysokość emerytury, wbrew ocenie prawnej i wskazaniom co do dalszego postępowania, organ rentowy nadal wypłacał emeryturę w najniższej wysokości, bez należnego z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników zwiększenia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 4771 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i na podstawie art. 386 § 6 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł co do istoty sprawy.