Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2016 roku w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko(...)w W.

o ustalenie

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia
3 czerwca 2013 roku sygnatura akt I C 957/11

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób, że ustala, że M. K. jest członkiem(...) w S. [poprzednio w S.] i oddala powództwo o ustalenie członkostwa M. K. w (...) w S. [poprzednio w S.] w stosunku do (...);

II.  w pozostałej części oddala apelację;

III.  oddala wniosek (...) o zasądzenie kosztów procesu od M. K..

I A Ca 856/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 3 czerwca 2013r. Sąd Okręgowy w Lublinie po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2013r. sprawy z powództwa M. K. przeciwko (...)” w S. [poprzednio w S.] i (...)o ustalenie ustalił, że M. K. jest członkiem (...) w S. [pkt I].

Oddalił powództwo w pozostałej części[pkt II].

Koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie zniósł[pkt III].

Apelację od tego wyroku wniósł jedynie pozwany – (...)zaskarżając wyrok w części uwzględniającej powództwo – pkt I i rozstrzygającej o kosztach procesu – pkt III wyroku.

Apelujący zarzucał naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na wydane orzeczenie - tj. błędne zastosowanie art. 365 par. 1 kpc oraz art. 366 kpc. poprzez przyjęcie, iż trzy pierwsze zarzuty z uchwały nr (...)nie mogły stanowić podstawy do wykluczenia M. K. z członkostwa w (...), co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania sprawy co do istoty.

Apelujący wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt I oraz III i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie pierwszym i oddalenie powództwa, oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za obie instancje według norm przepisanych.

Powód wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Powód M. K. po ostatecznym sprecyzowaniu żądania i cofnięciu powództwa w części, wnosił o ustalenie nieważności uchwały Walnego Zgromadzenia Członków (...) w Starym B. z dnia 8 maja 2011, oznaczonej nr (...)roku i ustalenie istnienia stosunku członkostwa w (...) w S..

W pozwie powód pozywał wyłącznie (...)

W odpowiedzi na pozew pozwane K. złożyło wniosek o dopozwanie (...)[ (...)] w trybie art. 194 § 1 kpc. Wniosek ten K. uzasadniało faktem, że w pozwie powód wnosił także o ustalenie nieważności uchwały nr (...)Zarządu Okręgowego (...)w C., która to uchwała została podjęta w wyniku odwołania powoda od uchwały nr(...)o jego wykluczeniu z Koła (...). Ponieważ Zarząd Okręgowy (...) w C. jest organem (...)z tego względu pozwany wywodził, że (...) w sprawie winien być również pozwanym w sprawie.

Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 24 października 2012r. [k. 148] wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) w trybie art. 194 § 1 kpc. (...) wnosił o oddalenie powództwa w całości.

Ponieważ legitymacja procesowa strony procesu stanowi materialnoprawną przesłankę rozstrzygnięcia, którą Sąd odwoławczy bada w granicach zaskarżenia niezależnie od podniesionych w apelacji zarzutów, Sąd Apelacyjny zbadał zasadność postanowienia Sądu pierwszej instancji o dopozwaniu (...) i legitymację bierną (...) w sprawie niniejszej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego (...) [ (...)] nie ma legitymacji biernej w procesie o ustalenie istnienia członkostwa powoda w (...) w S. [dawniej w S.].

Jak wynika z utrwalonego stanowiska orzecznictwa i doktryny stroną pozwaną w procesach o ustalenie prawa lub stosunku prawnego na podstawie art. 189 kpc mogą być podmioty ustalanych praw lub stosunków prawnych, jak i osoby nieobjęte tymi prawami, ale takie, w stosunku do których istnieje interes prawny powoda w ustaleniu prawa lub stosunku prawnego. Legitymacja bierna pozwanego w procesie z art. 189 kpc musi wynikać z jego prawnego związku z ustalanym prawem lub stosunkiem prawnym. W sprawie z art. 189 kpc pozwanym nie może być zatem ktokolwiek, lecz tylko podmiot, który jest prawnie zainteresowany wynikiem postępowania. Odpowiedź na pytanie komu przysługuje legitymacja bierna w takiej sprawie zależy od tego, jakie prawa i interesy ma chronić wystąpienie z tym rodzajem żądania. Pozwanym musi być podmiot, który z punktu widzenia obiektywnych regulacji prawnych, a nie subiektywnego przekonania, stwarza chociażby potencjalne zagrożenie dla prawnie chronionych interesów powoda (por. uchw. SN z 25 stycznia 1995 r., III CZP 176/94, LexPolonica nr 303662, OSNC 1995, nr 5, poz. 74, z glosami: A. Szpunara, OSP 1995, nr 12, s. 247; E. Budnej, OSP 1995, nr 2, s. 27; uchw. SN z 25 stycznia 1995 r., III CZP 179/94, LexPolonica nr 303664, OSNC 1995, nr 5, poz. 76; uchw. SN z 15 marca 1995 r., III CZP 28/95, Lex Polonica nr 325985, RPr. 1995, nr 4, s. 104; orz. SN z 10 września 1997 r., II CKN 299/97, LexPolonica nr 327027, OSNC 1998, nr 2, poz. 29; por. także orz. SN z 30 maja 2000 r., IV CKN 36/00, LexPolonica nr 347721, OSNC 2000, nr 12, poz. 223, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r. II CSK 33/09, LEX nr 515730; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2013 r. I CSK 146/13, LEX nr 1415181].

W sprawie niniejszej powód wnosił pozew wyłącznie przeciwko(...)w S., który to podmiot mocą uchwały własnego organu wykluczył go z członkostwa w tym K..

(...), jak i poszczególne koła łowieckie, tworzące podstawowe ogniwa organizacyjne tego Związku, należą do osób prawnych typu zrzeszeniowego. (...) jest odrębną od K.osobą prawną [ art. 32 ust. 2 i art. 33 ust. 2 Pr. łowieckiego].

Zgodnie z art. 32 ust. 3 ust. pr. ł. (...) jak i (...)działają na podstawie ustawy oraz statutu uchwalonego przez Krajowy Zjazd Delegatów (...).

Prawo członkostwa osoby fizycznej w kole łowieckim jest prawem regulującym relacje pomiędzy osobą fizyczną aspirującą do bycia członkiem konkretnego koła łowieckiego jako odrębnej osoby prawnej, a tym konkretnym kołem łowieckim. Koła (...) są odrębnymi osobami prawnymi, które zrzeszają osoby fizyczne, będące członkami (...), i są podstawowym ogniwem organizacyjnym w (...)w realizacji celów i zadań łowiectwa [art. 33 ust. 1 pr.ł.]. Z tych względów legitymacja bierna (...)w S. w niniejszym procesie jest oczywista.

Członkiem koła łowieckiego może być jedynie osoba, która jest członkiem (...) [ § 36 ust. 1 pkt 1 Statutu]. Utrata przez członka koła łowieckiego członkostwa w Zrzeszeniu (...) stanowi przesłankę negatywną do ustalenia istnienia członkostwa w kole łowieckim [porównaj: wyrok SA w Warszawie w sprawie VI ACa 1417/10]. Zatem członkostwo w Polskim Związku Łowieckim jest warunkiem koniecznym i wstępnym do bycia członkiem koła łowieckiego. Jednocześnie jednak brak jest podstawy do przyjęcia, że członkostwo w kole łowieckim wpływa na zakres prawa członka koła jako członka (...). Relacje pomiędzy członkiem (...) a Polskim Związkiem Łowieckim wynikają z członkostwa w (...), które jest niezależne od członkostwa w kole łowieckim.

Art. 32 ust. 1 pr.ł. stanowi, że (...) jest zrzeszeniem osób fizycznych i prawnych, które prowadzą gospodarkę łowiecką poprzez hodowlę i pozyskiwanie zwierzyny oraz działają na rzecz jej ochrony poprzez regulację liczebności populacji zwierząt łownych. Przepisy Statutu (...) w odrębnych przepisach regulują kwestie członkostwa w (...) i kołach łowieckich, przyjmowania , wykreślania i wykluczania członków z (...) i koła łowieckiego. § 7 Statutu (...) stanowi, że członkami zrzeszenia są: osoby fizyczne będące członkami kół łowieckich, osoby fizyczne niezrzeszone w kołach, i osoby prawne [koła łowieckie]. § 19 Statutu stanowi, że utrata członkostwa w Zrzeszeniu (...) następuje wskutek wykreślenia z listy członków bądź wykluczenia z (...).

Członkami (...) mogą być osoby niezrzeszone w kołach łowieckich. Wykluczenie członka z koła łowieckiego nie skutkuje utratą przez niego członkostwa w (...), a jedynie utratą prawa przynależności do konkretnego koła łowieckiego.

Przepisy ustawy pr. łowieckie i Statut (...) także odrębnie regulują status prawny i ustrój organizacyjny w (...)i w kołach łowieckich. Koła łowieckie jako odrębne osoby prawne zachowują pełną samodzielność w stosunku z (...) w zakresie dotyczącym praw ich członków, z tym ograniczeniem, że koła łowieckie mogą zrzeszać jedynie członków (...).

Prawem podlegającym ochronie w sprawie niniejszej jest prawo powoda do bycia członkiem koła łowieckiego jako osobnej osoby prawnej. Przedmiotem roszczenia powoda nie jest i nigdy nie było ustalenie członkostwa powoda w Polskim Związku Łowieckim. Powód przez cały czas procesu pozostawał członkiem (...).

Negatywne bądź pozytywne przesądzenie kwestii członkostwa powoda w Kole (...) nie wpływa na prawa powoda jako członka (...). Negatywne stanowisko (...) w kwestii członkostwa powoda w (...)[ (...) żąda oddalenia ustalenia] nie stanowi nawet potencjalnego zagrożenia dla prawa powoda do bycia członkiem tego K. i jest w sprawie prawnie obojętne.

Co więcej, jak przyznał pełnomocnik (...) na rozprawie apelacyjnej w dniu 5 kwietnia 2016r. na podstawie uchwały (...) po wydaniu [zaskarżonego przez (...)] wyroku przez Sąd pierwszej instancji, podjęta została uchwała o przyjęciu powoda do Koła (...), na którą to decyzję (...) nie miał i nie ma żadnego wpływu. Dla wyjaśnienia – dla Sądu Apelacyjnego nie ma znaczenia, że powód został przyjęty do K. na podstawie „nowej” uchwały. W tym zakresie powód i Koło (...) miały pełną swobodę uregulowania stosunków członkowskich. Istotne jest natomiast, że wyrok Sądu pierwszej instancji nie został zaskarżony ani przez powoda, ani przez Koło (...), a tym samym przy przesądzeniu braku legitymacji biernej pozwanego w sprawie, stał się prawomocny i przesądzał o ciągłości członkostwa powoda w Kole (...).

W świetle powyższych regulacji brak jest podstaw do uznania aby w zakresie praw powoda jako członka Koła (...) Polski Związek Łowiecki był podmiotem, który ma prawny związek z tym prawem, że jest zainteresowany wynikiem postępowania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego fakt, że w sprawie wykluczenia powoda z Koła (...) orzekał organ (...) jakim jest Zarząd Okręgowy (...) w C., także nie uzasadnia uznania legitymacji biernej (...) w sprawie niniejszej.

Wskazane w statucie organy (...) koordynują i nadzorują działalność kół łowieckich oraz członków - osób fizycznych zrzeszonych w kołach łowieckich. Organy te uchylają w ramach nadzoru sprzeczne z prawem lub statutem (...) uchwały kół łowieckich (art. 33 ust. 3 i 4 ŁowU). Orzekanie przez organy (...) w trybie nadzorczym, uregulowanym w Dziale IV Statutu (...) w sprawie uchwał podejmowanych przez Koła (...) nie zmienia faktu i oceny, że przedmiotem roszczenia powoda w sprawie niniejszej jest ustalenie jego członkostwa w Kole (...), a nie w (...), w związku z czym, podmiotem wyłącznie biernie legitymowanym w sprawie jest (...)” w S. [dawniej w S.].

Przesądzenie o braku legitymacji biernej (...) zwalnia Sąd Apelacyjny od oceny zarzutów apelacyjnych jako bezprzedmiotowych. Wyrok Sądu Okręgowego podlegał zmianie z innych względów aniżeli wskazane w apelacji. Z tych też względów Sąd Apelacyjny na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2016r. oddalił wnioski dowodowe zgłoszone przez pełnomocnika (...) jako bezskuteczne.

Konsekwencją ustalenia braku legitymacji biernej (...) w sprawie niniejszej jest konieczność zmiany zaskarżonego wyroku w granicach zaskarżenia i oddalenia – wyłącznie w stosunku do (...), powództwa o ustalenie, że M. K. jest członkiem Koła (...) w S. [dawniej w S.]. Sąd Okręgowy ani w wyroku, ani w jego uzasadnieniu nie wypowiedział się, w stosunku do których pozwanych uwzględnił powództwo o ustalenie członkostwa w (...), a z uzasadnienia wyroku wynika, że oddalił powództwo [pkt II wyroku] jedynie w zakresie żądania powoda ustalenia nieważności uchwały nr (...)z dnia 8 maja 2011r. Uznać zatem należy, że Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w pkt I w stosunku do obydwu pozwanych. Przy stwierdzeniu braku legitymacji biernej (...) wyrok Sądu pierwszej instancji podlegał zmianie.

Z tych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób, że w stosunku do (...) oddalił powództwo także w części ustalenia prawa powoda do bycia członkiem (...)w S. [ dawnej w S.].

W pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc.

Sąd oddalił także wniosek (...) o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu od powoda. Wezwanie (...) do udziału w sprawie poprzedzone zostało wnioskiem (...)zawartego w odpowiedzi na pozew. Wniosek ten okazał się bezzasadny wobec przesądzenia braku legitymacji biernej (...) w sprawie niniejszej. Zgodnie z art. 194 § 1 kpc zd. drugie osoba wezwana do udziału w sprawie na wniosek pozwanego może domagać się zwrotu kosztów jeśli okaże się, że wniosek był bezzasadny - wyłącznie od pozwanego. A zatem (...) mógł domagać się zasądzenia kosztów procesu wyłącznie od pozwanego (...) gdyż jego wniosek o dopozwanie (...) był bezzasadny. Z tego względu żądanie pełnomocnika (...) o zasądzenie kosztów procesu od powoda, mimo zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa w stosunku do (...), nie mógł być uwzględniony.