Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lutego 2016r. w W.

sprawy Z. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania Z. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 21 kwietnia 2015r. nr (...)-2015

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zalicza do okresów składkowych okres zatrudnienia Z. S. w Związku (...) w P. od dnia 1 maja 1979 roku do dnia

31 października 1980 roku.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 21 kwietnia 2015r., znak: (...)-2015 ustalił kapitał początkowy dla ubezpieczonego Z. S.. Organ rentowy w treści decyzji wskazał, że wartość kapitału początkowego wynosi 90941,85 zł. Dodatkowo ZUS podniósł, że do ustalenia wartości kapitału początkowego wnioskodawcy nie uwzględnił okresu jego zatrudnienia przypadającego od 1 maja 1979r. do 31 października 1990r., z uwagi na okoliczność, iż dokumenty mające potwierdzić to zatrudnienie nie spełniają wymogów formalnych (tj. na świadectwie pracy i zaświadczeniu brak jest pieczątki imiennej) - (vide: k.67 ar.).

Z. S., w dniu 28 maja 2015r., odwołała się od w/w decyzji organu rentowego. W treści odwołania ubezpieczony podważył ustalenia organu rentowego co do niezaliczenia mu, przy ustalaniu wartości kapitału początkowego, zatrudnienia od 1 maja 1979r. do 31 października 1990r. Ubezpieczony podniósł, że zaświadczenie dotyczące spornego okresu zawiera wymagane dane (w tym imię i nazwisko prezesa oraz księgowego) (vide: k.2 as.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 22 czerwca 2015r. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art.477 ^{( 14)} § 1 k.p.c.. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że wydał decyzję z dnia 21 kwietnia 2015r. w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy z dnia 21 czerwca 2013r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – przyjmując do podstawy wymiaru kapitału początkowego wnioskodawcy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. 1973r.-1982r., a ustalony w ten sposób wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 70,97%. ZUS wyjaśnił też, że do ustalenia wartości kapitału początkowego nie przyjęto okresu od 1 maja 1979r. do 31 października 1980r. tj. zatrudnienia w (...) w P., ponieważ świadectwo pracy z dnia 31 października 1980r. nie jest opatrzone pieczątką imienną, jak też zaświadczenie z dnia 21 lutego 1980r. nie zawiera pieczęci imiennej. Nadto organ rentowy zauważył, że wymienione wyżej zaświadczenie zawiera poprawioną datę zatrudnienia. Jednocześnie ZUS wyjaśnił, że zgodnie z art.173 ust.2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art.174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art.26 ust.3 dla osób w wieku 62 lat (vide: k.3-4 as.).

Zaakcentowania wymaga, że do zamknięcia rozprawy w dniu 12 lutego 2016r. strony postępowania nie modyfikowały zgłoszonych stanowisk i wywodziły jak dotychczas (vide: k.43-46 as. oraz nagranie protokołu od znacznika 00:00:00 do znacznika 00:41:41 k.47 as.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony Z. S. w dniu 7 sierpnia 2014r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Do wniosku ubezpieczony dołączył informację dotycząca okresów składkowych i nieskładkowych wraz z posiadaną dokumentacją z całego okresu zatrudnienia.

Złożenie wniosku wraz z dokumentacją skutkowało zainicjowaniem postępowania wyjaśniającego przed ZUS, w trakcie którego ustalono, że ubezpieczony legitymuje się stażem pracy w wymiarze: 19 lat, 11 miesięcy i 9 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąca i 19 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy ustalił też, że współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynosi w przypadku wnioskodawcy 71,60%., natomiast kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999r. wynosi 90841,85 zł. Jednocześnie organ rentowy w toku postępowania administracyjnego zakwestionował i w konsekwencji nie uwzględnił do wartości kapitału początkowego okresu zatrudnienia wnioskodawcy do dnia 1 maja 1979r. do 31 października 1980r. z uwagi na braki formalne świadectwa pracy oraz zaświadczenia o zatrudnieniu. W oparciu o te ustalenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., wydał decyzję z dnia 21 kwietnia 2015r., znak: (...)-2015.

Od decyzji organu rentowego z dnia 21 kwietnia 2015r. ubezpieczony odwołał się, co skutkowało zainicjowaniem postępowania sądowego, w toku którego (w zakresie objętym odwołaniem) ustalono, że Z. S. w okresie od dnia 1 maja 1979r. do dnia 31 października 1980r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę przez Zarząd Koła Miejskiego (...) w P. na stanowisku dyspozytora ds. renowacji opakowań dla (...) Wytwórni (...) w L.. Wnioskodawca został zatrudniony w Zarządzie Koła Miejskiego przez swojego ojca pełniącego wówczas funkcję Prezesa Zarządu Koła. Umowę o pracę podpisał z ubezpieczonym między innymi Prezes Zarządu. Praca wnioskodawcy w spornym okresie polegała na dostarczaniu do zatrudnionych krawców (zatrudnionych jako chałupnicy) materiałów do produkcji opakowań jutowych dla wytwórni tytoniu (produkcja worków), a następnie odbiór gotowego produktu. Wnioskodawca zajmował się również przydziałem pracy poszczególnym krawcom.

Z materiału dowodowego wynika również, że ubezpieczony przed zatrudnieniem w Zarządzie Koła Miejskiego (...) w P., był zatrudniony w Wojskowej Akademii (...) do dnia 30 kwietnia 1979r. na stanowisku starszego technika, w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca zdecydował się na rozwiązanie umowy o pracę z WAT w związku z możliwością uzyskania wyższych zarobków jako pracownik w Zarządzie Koła Miejskiego (...) w P.. Następnie w związku z ograniczeniem współpracy pomiędzy Zarządem Koła Miejskiego (...) w P., a (...) Wytwórnią (...) w L. i spadkiem liczby zleceń - wnioskodawca zakończył pracę w Zarządzie Koła Miejskiego (...) w P. i ze skutkiem od dnia 1 listopada 1980r. powrócił do pracy Wojskowej Akademii (...) na stanowisko starszego technika.

Ustalono też, że składki za osoby zatrudnione w Kole Miejskim (...) w P. były odprowadzane do ZUS przez Wojewódzki Oddział (...) w B., który w spornym okresie rozliczał się na deklaracjach bezimiennych. (vide: wniosek z dnia 7 sierpnia 2014r. k.1-4 ar.; informacja dotycząca okresów składkowych i nieskładkowych k.5-9 ar.; dokumentacja pracownicza k.11-21 ar.; świadectwo pracy z dnia 31 października 1980r. oraz zaświadczenie z dnia 21 lutego 1980r. k.23 ar.; pismo ZUS Oddział w L. k.59 ar.; świadectwo pracy z dnia 29 października 1982r. k.19 ar.; świadectwo pracy z dnia 29 października 1982r. k.21 ar.; dowód z przesłuchania wnioskodawcy w charakterze strony k.23 as. oraz k. 45-46 as. i zapis rozprawy od znacznika 00:01:06 do znacznika 00:08:07, od znacznika 00:28:08 do znacznika 00:38:06, od znacznika 00:38:06 do znacznika 00:39:25 k.47 as.; zeznania świadka A. S. k.44 as. oraz zapis rozprawy od znacznika 00:08:59 do znacznika 00:19:54 k.47 as.; zeznania świadka M. Ż. k.44 i 45 as. oraz od znacznika 00:20:17 do znacznika 00:26:11 k.47 as.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy, w tym dołączonych do sprawy aktach ubezpieczeniowych oraz na podstawie zeznań świadków A. S. i M. Ż. oraz zeznań złożonych przez wnioskodawcę Z. S. w charakterze strony. Sąd dał wiarę zeznaniom zarówno świadków, jak też ubezpieczonego nie znajdując podstaw do ich podważenia. Jednocześnie zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów Sąd uznał za spójny, logiczny i wzajemnie się uzupełniający. Przy tym Sąd zauważył, że zeznania świadków oraz ubezpieczonego w pełni korespondowały z materiałem dowodowym w postaci dokumentów. Zaznaczenia wymaga również, że w niniejszej sprawie strony postępowania co do zasady nie kwestionowały materiału dowodowego co potwierdza jego wysoki walor dowodowy i bezsporny charakter. Strony w toku sprawy nie zgłaszały jakichkolwiek uwag i zastrzeżeń i w związku z tym Sąd uznał zgromadzony materiał za dostateczny do wydania orzeczenia w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie Z. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 21 kwietnia 2015r., znak: (...)-2015 jest uzasadnione i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa - treść decyzji wydanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a także zakres wniesionego od niej odwołania wyznacza przedmiot sporu (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 listopada 2004r., sygn. akt III AUa 430/2004). Opierając się na powyższym stanowisku Sąd zauważył, że rozpoznanie niniejszej sprawy sprowadzało się do rozstrzygnięcia co do możliwości uwzględnienia do wyliczenia wartości kapitału początkowego okresu zatrudnienia ubezpieczonego przypadającego od dnia 1 maja 1979r. do dnia 31 października 1980r. – tj. zatrudnienia wnioskodawcy w Zarządzie Koła Miejskiego (...) w P. na stanowisku dyspozytora ds. renowacji opakowań dla (...) Wytwórni (...) w L..

Zauważyć przy tym należy, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – zwanej dalej „ustawą” (Dz.U.2015.748 j.t.) - kapitał początkowy ma być odtworzeniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed dniem 1 stycznia 1999 roku. Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury zostały określone w art. 15 ustawy emerytalnej, a wysokość kapitału początkowego, zależy od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określonego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu. Natomiast, do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z okresu ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok zgłoszenia wniosku o emeryturę lub z dowolnych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku (art. 15 ust. 1 ww. ustawy).

Zgodnie natomiast z treścią art. 175 ust. 1 zd. 2 ustawy emerytalnej, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad, dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie, co w szczególności dotyczy katalogu środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu ubezpieczonego, jak i wysokości przychodów. Sąd zważył, że niektórzy ubezpieczeni mają problemy z dostarczeniem dokumentacji spełniającej rygorystyczne wymogi formalne i w konsekwencji - wobec ograniczonej dopuszczalności zastosowania innych środków dowodowych w postępowaniu przed organem rentowym (np. zeznań świadków) – nie są w stanie udowodnić okoliczności faktycznego polegania ubezpieczaniu, czy też wysokości przychodów. W dacie wydania przez organ rentowy spornej decyzji możliwość dowodzenia była ograniczona Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412 – które zmieniło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń - Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.). Zgodnie z obowiązującym § 22 ust 1 i ust. 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412) (ust. 1) - Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: (ust. 1 pkt. 1) legitymacja ubezpieczeniowa; (ust. 1 pkt. 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. (ust. 2) Jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres. (§ 27 Rozporządzenia). Dowody z dokumentów, pisemne zeznania świadków oraz pisemne oświadczenia zainteresowanego powinny być dołączone do wniosku w oryginale.

Wyjątek od tej zasady przewidziany został w § 28 Rozporządzenia, w myśl którego (ust. 1) Środkiem dowodowym w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również poświadczone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów stwierdzających stan zdrowia oraz dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych, a także wysokości wynagrodzenia, przychodu, dochodu i uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, wydawane przez jednostki upoważnione do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy.

Reasumując powyższe, jednoznacznym jest, iż tryb postępowania przed organem rentowym w zakresie zaliczania poszczególnych okresów zatrudniania przy ustaleniu kapitału początkowego jest niezwykle sformalizowany, a co za tym idzie nawet drobne uchybienia w złożonej dokumentacji powodują nieuwzględnienie części okresów do stażu pracy.

Zauważyć jednak należy, że zgodnie z utrwalonym i zachowującym dalszą aktualność stanowiskiem orzecznictwa (odnoszącym się bezpośrednio do wcześniej obowiązującego aktu prawnego regulującego kwestię postępowania przed organami rentowymi tj. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń - Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm., które zostało następnie zastąpione Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe - Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412) - w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w treści Rozporządzenia w sprawie postępowania dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95). W postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują odstępstwa od ogólnych zasad dowodzenia podyktowane dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu tym dopuszczalne jest wykazanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995 roku, II URN 23/95). W trakcie postępowania dowodowego w sprawach z ubezpieczenia społecznego, mogą być przeprowadzane wszelkie dowody przewidziane przepisami kodeksu postępowania cywilnego, w tym także dowód z zeznań świadków, w celu udowodnienia wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia (odmiennie niż w trakcie postępowania przed organem rentowym), ale wiarygodność i moc wszystkich dowodów jest oceniana przez Sąd według jego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007 r., III AUa 482/07, Apel.-W-wa 2008/1/154).

W ocenie Sądu Okręgowego powołane powyżej tezy, wyrażone w orzecznictwie, w sposób jednoznaczny wskazują te okoliczności, których spełnienie jest niezbędne dla ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości zgodnie z przepisami ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ponadto wskazują te uprawnienia strony, które umożliwiają jej dowodzenie swoich racji zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak też w postępowaniu przed sądem powszechnym.

W oparciu o powyższe Sąd zauważył, że organ rentowy przy ustaleniu kapitału początkowego niesłusznie nie uwzględnił do ustalenia wartości kapitału początkowego okresu zatrudnienia ubezpieczonego przypadającego od dnia 1 maja 1979r. do dnia 31 października 1980r. – tj. zatrudnienia wnioskodawcy w Zarządzie Koła Miejskiego (...) w P..

Zdaniem Sądu zgormadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci zeznań świadków oraz zeznań zainteresowanego w charakterze strony, jak też złożone do akt sprawy i akt rentowo-emerytalnych (dotyczące spornego okresu) zaświadczenie o zatrudnieniu i świadectwo pracy, zbiorczo stanowią dostateczną podstawę do uznania, że wnioskodawca w omawianym okresie był faktycznie zatrudniony i pracę tą wykonywał. Z zeznań świadków wynika bowiem, że ubezpieczony dowoził im materiał do produkcji oraz odbierał gotowe wyroby w postaci worków. Sąd zważył również, że wiarygodne były też twierdzenia ubezpieczonego, iż zatrudnienie w Zarządzie Koła Miejskiego (...) w P. podjął w związku z możliwością uzyskania wyższego wynagrodzenia niż uzyskiwanego przez niego w ramach zatrudnienia w WAT, jak też, że zakończył pracę w (...) z powodu spadku liczby zleceń składanych (...) w P. przez (...) Wytwórnię (...).

Na marginesie Sąd jest zdania, iż nawet ewentualne uchybienie przez ówczesnego pracodawcę procedurom związanym z wydaniem w przewidzianej przepisami formie zaświadczenia o zatrudnieniu oraz prawidłowego świadectwa pracy, jak też ewentualne nieprawidłowości związane z dokonaniem zgłoszenia wnioskodawcy do ubezpieczeń społecznych oraz ewentualne nieodprowadzenie za niego należnych składek na ubezpieczenia społeczne nie może obciążać Z. S. jako byłego pracownika.

Reasumując przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

wu