Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 listopada 2011 roku powódka Fabryka (...) spółka jawna z siedzibą w S. wniosła o zasądzenie od pozwanej St. (...) spółka akcyjna spółki komandytowej z siedzibą w P. kwoty 73.590 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że dochodzona kwota stanowi odszkodowanie za zniszczenie przez pozwaną deseczek, które były jej własnością. Winę za stan towaru ponosi pozwana, ponieważ mimo ciążącego na niej obowiązku przechowywania towaru, a co za tym idzie oddania go w stanie nie pogorszonym, nie dochowała należytej staranności i oddała je na przechowywanie osobie trzeciej, w takich warunkach, że towar został zniszczony.

W dniu 13 grudnia 2012 roku pozwana złożyła odpowiedź na pozew, w której domagała się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że odstąpiła od umowy dokonując zwrotu przedmiotu umowy. Odpowiedzialność za stan deseczek ponosi wyłącznie powódka, która odmówiła przyjęcia zwrotu wadliwego towaru.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 grudnia 2004 roku została zawarta umowa o współpracy pomiędzy Przedsiębiorstwem Produkcyjnym (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w I. jako Wykonawcą (obecnie Fabryka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.), a Fabryką (...). (...) spółka akcyjną z siedzibą w P. jako Fabryką (obecnie Fabryka (...). (...) spółka akcyjna spółka komandytowa z siedzibą w P.). Strony na mocy powyższej umowy zobowiązały się do wzajemnej współpracy polegającej na tym, że Wykonawca będzie produkować i sprzedawać deseczki lipowe wykonane zgodnie z specyfikacją i normami stanowiącymi Załącznik nr 1 do Umowy według zasad określonych Umową, a Fabryka będzie przedmiotowe deseczki nabywać za zapłatą ceny.

(dowód: okoliczność niesporna; umowa o współpracy – k. 20-25)

W dniu 28 marca 2007 roku miała miejsce dostawa zamówionego towaru w postaci deseczek na kredki (...) oprawne w drewno, na okoliczność czego wystawiona została w dniu 28 marca 2007 roku faktura VAT nr (...) opiewająca na kwotę 73.591,86 złotych z terminem płatności 60 dni. Deseczki były dostarczone w 22 pojemnikach w ilości ponad 300.000 sztuk. Dostarczone deseczki były obarczone wadami istotnymi, gdyż nie nadawały się do wytworzenia z nich kredek.

W piśmie z dnia 5 kwietnia 2007 roku Fabryka na zasadzie art. 8 ust. 2 umowy zażądała wymiany zareklamowanego towaru lub obniżenia jego ceny. Wykonawca w piśmie z dnia 24 kwietnia 2007 roku nie uznał reklamacji proponując jednocześnie obniżenia ceny o 10%.

Pismem z dnia 21 listopada 2007 roku Fabryka z uwagi na to, że przechowanie deseczek wymagało znacznych kosztów oraz było utrudnione (brak miejsca magazynowego) wezwała Wykonawcę do odbioru przedmiotowych deseczek w terminie 3 dni zastrzegając, że po bezskutecznym upływie tego terminu cała partia zostanie odesłana na koszt i niebezpieczeństwo Wykonawcy.

Pismem z dnia 26 listopada 2007 roku Wykonawca odmówił przyjęcia z powrotem przedmiotowych deseczek z uwagi na nie uznawanie zasadności złożonej reklamacji.

Pismem z dnia 30 listopada 2007 roku Fabryka poinformowała, że całą partię deseczek odsyła do Wykonawcy, co nastąpi 13 grudnia 2007 roku, w związku z czym wezwała do przygotowania miejsca składowania i stosownego sprzętu do rozładunku zastrzegając, że działania takie są podejmowane na koszt i niebezpieczeństwo Wykonawcy. Ponadto poinformowano, że nie zaakceptowano oferty obniżenia ceny o 10%.

Pismem z dnia 7 grudnia 2007 roku Wykonawca oświadczył, że odmawia przyjęcia deseczek i pokrycia kosztów transportu z uwagi na nie uznawanie zasadności reklamacji. Ponadto podniósł, że w przypadku ewentualnego zwrotu towaru, odeśle go z powrotem.

W dniu 13 grudnia 2007 roku Fabryka przewiozła deseczki do siedziby Wykonawcy w S.. Wykonawca odmówił przyjęcia deseczek nie wpuszczając transportu na teren posesji. Fabryka złożyła towar na sąsiedniej nieruchomości stanowiącej własność C. Z., o czym Wykonawca został powiadomiony.

Zachowanie Fabryki polegające na zwrocie przedmiotu umowy stanowiło skuteczne odstąpienie od umowy.

(dowód: okoliczności niesporne; faktura VAT nr (...) – k. 29; pismo z dnia 5 kwietnia 2007 roku – k. 30-31; pismo z dnia 24 kwietnia 2007 roku – k. 32; pismo z dnia 26 listopada 2007 roku – k. 39; wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 9 listopada 2010 roku, sygn. akt XXIII Ga 558/10 wraz z uzasadnieniem – k. 137-144; pismo z dnia 21 listopada 2007 roku – k. 148; pismo z dnia 30 listopada 2007 roku – k. 149; pismo z dnia 7 grudnia 2007 roku – k. 150; pismo z dnia 7 grudnia 2007 roku – k. 50; zeznania świadka D. W. – k. 187-188; zeznania świadka C. Z. – k. 135-136 akt I Cps 67/12 Sądu Rejonowego w Iławie; przesłuchanie w charakterze strony prezesa zarządu powódki Z. D. – k. 284-286; przesłuchanie w charakterze strony prezesa zarządu komplementariusza pozwanej M. S. – k. 286-288)

Deseczki składowane były na sąsiedniej nieruchomości na podstawie umowy najmu zawartej w dniu 13 grudnia 2007 roku pomiędzy C. Z. i St. (...) spółka akcyjna spółka komandytowa z siedzibą w W.. W treści umowy strony ustaliły, iż wobec braku możliwości składowania deseczek w warunkach zamkniętych, zostaną umieszczone w wolnej przestrzeni w warunkach atmosferycznych aktualnie panujących (pkt 4 preambuły umowy). Jednocześnie C. Z. został poinformowany, że deseczki stanowią własność powódki i są składowane na jej koszt i niebezpieczeństwo (§ 3 umowy). Aneksem nr (...) z dnia 31 grudnia 2007 roku ustalono czynsz najmu na kwotę 10 złotych netto za 1 m2 powierzchni działki, przy tym miał być on płatny jednorazowo na dzień zakończenia umowy.

(dowód: umowa przechowania z dnia 13 grudnia 2007 roku – k. 151-152; aneks nr (...) – k. 153)

Pismem z dnia 16 lutego 2011 roku, w związku z prawomocnym zakończeniem postępowania sądowego o zapłatę ceny sprzedaży, Fabryka wezwała Wykonawcę do niezwłocznego odbioru deseczek lipowych znajdujących się tymczasowo na nieruchomości C. Z. pod rygorem złożenia deseczek do depozytu sądowego.

(dowód: pismo z dnia 16 lutego 2011 roku wraz z potwierdzeniem nadania – k. 145)

W dniu 23 czerwca 2011 roku Wykonawca odebrał deseczki z nieruchomości należącej do C. Z.. W chwili odbioru deseczki były bardzo zawilgocone, powstała na nich pleśń, grzyby i zgnilizna.

(dowód: okoliczność niesporna)

Wartość deseczek w dniu 28 marca 2007 roku wynosiła 50.214,60 złotych netto, zaś w dniu 23 czerwca 2011 roku wynosiła 2.490,70 złotych (wartość opałowa).

(dowód: opinia biegłego sądowego M. W. – k. 217-219; ustne wyjaśnienia biegłego na rozprawie w dniu 17 stycznia 2014 roku – k. 258-260)

Pismem z dnia 11 października 2011 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 73.600 złotych tytułem odszkodowania za zniszczenie deseczek będących przedmiotem dostawy z dnia 28 marca 2007 roku.

(dowód: pismo z dnia 11 października 2011 roku – k. 111; zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 112)

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o okoliczności przyznane przez drugą stronę (bezsporne), dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, zeznania świadków D. W. i C. Z., opinię biegłego sądowego M. W. oraz przesłuchanie stron.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Zgodnie z ogólnymi regułami postępowania dowodowego obowiązek przedstawienia dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy spoczywa na stronach, a ciężar udowodnienia faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne – art. 6 k.c. w zw. z art.3 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c.

Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zgodnie z art. 605 k.c. przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i zapłacenia ceny. Do praw i obowiązków dostawcy i odbiorcy stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży, w tym przepisy o rękojmi za wady rzeczy.

Zgodnie z art. 560 § 1 i 2 k.c. jeżeli rzecz sprzedana ma wady, kupujący może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia ceny. Jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne. Jeżeli kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny sobie nawzajem zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej.

W świetle stanowiska wyrażonego w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2003 r., III CZP 80/02 skutkiem odstąpienia od umowy w oparciu o przepisy o rękojmi jest „upadek" umowy sprzedaży, który polega na tym, że własność rzeczy sprzedanej powraca automatycznie do sprzedawcy. Odstąpienie automatycznie wywołuje więc nie skutek obligacyjny, ale rozporządzający.

W przedmiotowej sprawie powódka dochodziła od pozwanej odszkodowania za niewłaściwe przechowywanie rzeczy (deseczek), wskutek czego doszło do pogorszenia rzeczy.

Stan faktyczny pomiędzy stronami był w istocie niesporny. Strony zgodnie podnosiły, że łączyła je umowa o współpracy z dnia 28 grudnia 2004 roku, na podstawie której powódka (Wykonawca) produkowała i dostarczała pozwanej (Fabryka) za zapłatą ceny deseczki lipowe. W dniu 28 marca 2007 roku miała miejsce dostawa zamówionego towaru w postaci deseczek na kredki (...) oprawne w drewno, na okoliczność czego wystawiona została w dniu 28 marca 2007 roku faktura VAT nr (...) opiewająca na kwotę 73.591,86 złotych. Deseczki były dostarczone w 22 pojemnikach w ilości ponad 300.000 sztuk. Dostarczone deseczki były obarczone wadami istotnymi, gdyż nie nadawały się do wytworzenia z nich kredek. Z uwagi na istniejące wady Fabryka zgłosiła Wykonawcy reklamację odmawiając zapłaty ceny. Wykonawca odmówił uznania reklamacji. W związku z trudnościami w przechowywaniu tak dużej ilości deseczek, Fabryka wezwała Wykonawcę do ich odbioru, a następnie z uwagi na brak akceptacji, wskazała, że w dniu 13 grudnia 2007 roku dostarczy deseczki do siedziby Wykonawcy. Transport deseczek nie został wpuszczony na teren Wykonawcy. Fabryka złożyła deseczki na sąsiedniej nieruchomości zawierając z jej właścicielem umowę najmu. Z uwagi na niewłaściwe przechowywanie deseczek uległy one zniszczeniu. Wykonawca odebrał deseczki dopiero po prawomocnym zakończeniu postępowania sądowego o zapłatę ceny, w której oddalono jego powództwo. Deseczki były wówczas bardzo zniszczone.

Wyżej opisane okoliczności znajdują również potwierdzenie w zeznaniach przesłuchanych w toku procesu świadków, tj. D. W. i C. Z. oraz przesłuchaniu stron. Ponadto w zakresie zawarcia umowy dostawy, istnienia wad rzeczy oraz skutecznego odstąpienia od umowy przez Fabrykę, Sąd był na podstawie art. 365 k.p.c. związany ustaleniami dokonanymi w procesie o zapłatę ceny, które toczyło się przed tutejszym sądem pod sygn. akt IX GC 558/10. Powództwo o zapłatę ceny zostało prawomocnie oddalone z uwagi na skuteczne odstąpienie Fabryki od umowy, przy tym oświadczenie o odstąpieniu od umowy zostało złożone w sposób dorozumiany – poprzez zwrot w dniu 13 grudnia 2007 roku przedmiotu umowy (strona 12 i 13 uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – k. 143v-144).

Powódka jako podstawę swojego roszczenia wskazywała art. 567 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy nadesłanej z innej miejscowości kupujący odstępuje od umowy albo żąda dostarczenia rzeczy wolnej od wad zamiast rzeczy wadliwej, nie może on odesłać rzeczy bez uprzedniego porozumienia się ze sprzedawcą i obowiązany jest postarać się o jej przechowanie na koszt sprzedawcy dopóty, dopóki w normalnym toku czynności sprzedawca nie będzie mógł postąpić z rzeczą według swego uznania. Jeżeli istnieje niebezpieczeństwo pogorszenia rzeczy, kupujący jest uprawniony, a gdy interes sprzedawcy tego wymaga - obowiązany sprzedać rzecz z zachowaniem należytej staranności. Powyższe uprawnienie przysługuje kupującemu także wtedy, gdy sprzedawca zwleka z wydaniem dyspozycji albo gdy przechowanie rzeczy wymaga znacznych kosztów lub jest nadmiernie utrudnione; w tych wypadkach kupujący może również odesłać rzecz sprzedawcy na jego koszt i niebezpieczeństwo.

Wskazane w art. 567 k.c. akty staranności kupującego mają chronić interes sprzedawcy, gdy z uwagi na nadesłanie rzeczy z innej miejscowości, powstaje problem jej przemieszczenia, co wiąże się z kosztami i ryzykiem, a na domiar może okazać się zbędne, jeśli sprzedawca w inny sposób chce zadysponować rzeczą. W szczególności kupujący powinien przede wszystkim porozumieć się ze sprzedawcą co do dalszego przeznaczenia rzeczy. Do chwili wydania przez sprzedawcę odpowiednich dyspozycji - co powinno nastąpić niezwłocznie, tj. bez zbędnej zwłoki w normalnym toku czynności - kupujący ma obowiązek postarać się o należyte przechowanie rzeczy na koszt sprzedawcy oraz - zgodnie z wymaganiami staranności w prowadzeniu cudzych spraw - powiadomić sprzedawcę o adresie przechowawcy i umożliwić mu odbiór rzeczy.

Po stronie kupującego pojawia się uprawnienie do odesłania rzeczy sprzedawcy na jego koszt i niebezpieczeństwo, w sytuacji gdy: (1) sprzedawca zwleka z wydaniem dyspozycji odnośnie do tego, jak należy postąpić z wadliwą rzeczą; (2) przechowanie rzeczy wymaga znacznych kosztów; (3) przechowanie rzeczy jest nadmiernie utrudnione. Kupujący nie ma natomiast takiego uprawnienia, jeżeli istnieje niebezpieczeństwo pogorszenia rzeczy. W tym ostatnim przypadku kupujący ma jedynie prawo do sprzedaży rzeczy.

W ocenie Sądu brak było podstaw do uznania, że pozwana nie dokonała aktów staranności i w konsekwencji jest odpowiedzialna za powstałą szkodę na podstawie art. 471 k.c.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że przepis art. 567 k.c. ma na celu ochronę interesów sprzedającego, który chce rzecz odebrać, a niezbędne jest wyłącznie ustalenie szczegółów zwrotu rzeczy nadesłanej z innej miejscowości. Sprzedający może bowiem mieć interes np. w pozostawieniu rzeczy w danej miejscowości, przesłaniu jej do innej miejscowości nie będącej jego siedzibą lub zapewnieniu innego sposobu postąpienia z rzeczą.

W przedmiotowej sprawie powódka kwestionowała zasadność złożonej reklamacji i skuteczność odstąpienia od umowy. Wobec tego odmawiała w ogóle przyjęcia rzeczy twierdząc, że stanowi ona nadal własność pozwanej. W związku z tym brak było podstaw do nakładania na pozwaną jakichkolwiek obowiązków wynikających z art. 567 k.c.

Należy ponadto podkreślić, że pozwana co najmniej dwukrotnie wzywała powódkę do niezwłocznego odbioru rzeczy zastrzegając, że po bezskutecznym upływie zakreślonego terminu rzecz zostanie odesłana na koszt i niebezpieczeństwo powódki (pismo z dnia 21 listopada 2007 roku – k. 148, pismo z dnia 30 listopada 2007 roku – k. 149), przy tym w ostatnim z tych pism pozwana wskazała nawet dzień oraz godzinę dostarczenia rzeczy do siedziby powódki. Mimo tych informacji, powódka nie tylko nie wskazała sposobu zwrotu rzeczy, lecz pismem z dnia 30 listopada 2007 roku kategorycznie odmówiła przyjęcia deseczek (k. 150). Ponadto po dostarczeniu deseczek do siedziby powódki, odmówiła ona wpuszczenia transportu na teren posesji.

Powódka przez cały okres przechowywania rzeczy, tj. od 13 grudnia 2007 roku do 23 czerwca 2011 roku, nie wydała żadnej dyspozycji odnośnie stanowiącej jej własność rzeczy. Należy przy tym podkreślić, że wiedziała ona o miejscu oraz sposobie przechowywania towaru. W konsekwencji należy przyjąć, że za stan deseczek w chwili ich odbioru wyłączną odpowiedzialność ponosi powódka, która nie wykonała swojego obowiązku odbioru rzeczy (po skutecznym odstąpieniu od umowy przez pozwaną). Odmawiając odbioru rzeczy i czekając na zakończenie postępowania sądowego dotyczącego zapłaty ceny powódka działała na własne ryzyko. Z całą pewnością nie można uznać, że pozwana była zobowiązana przez prawie cztery lata przechowywać z zachowaniem należytej staranności rzecz, która nie stanowiła jej własności.

Oprócz tego pozwana miała prawo odesłać rzecz powódce na podstawie art. 567 § 2 zd. 2 k.p.c. Zaistniały bowiem co najmniej dwie opisane tam przesłanki (przy tym każda z nich stanowiła samodzielną podstawę odesłania rzeczy): powódka zwlekała z wydaniem dyspozycji odnośnie do tego, jak należy postąpić z wadliwą rzeczą, a przechowanie rzeczy było nadmiernie utrudnione (deseczki zajmowały 22 kosze, a pozwana musiała zakupić dwa oddzielne garaże aby trzymać w nich inne środki produkcji).

Mając na uwadze powyższe, na podstawie wyżej powołanych przepisów, orzeczono jak w sentencji.

Rozstrzygając o kosztach procesu Sąd oparł się na dyspozycji przepisu art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.). Na koszty te, poniesione przez pozwaną, składają się: wynagrodzenie pełnomocnika wraz z opłatą skarbową w łącznej kwocie 3.617 złotych.

Na podstawie art. 80 ust. 1 w zw. z art. 84 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zwrócono powódce kwotę 5,61 złotych tytułem niewykorzystanej części zaliczki na opinię biegłego.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano pobrać od powódki jako strony przegrywającej proces kwotę 73,87 złotych tytułem nie uiszczonych kosztów sądowych – wypłaconego tymczasowo z sum Skarbu Państwa wynagrodzenia za stawiennictwo biegłego na rozprawie w dniu 17 stycznia 2014 roku.