Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2016r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa R. G.

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Zakładu Karnego w(...)

o ochronę dóbr osobistych

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 21 maja 2015r., sygn. akt II C 329/14

oddala apelację.

Sygn. akt V ACa 697/15

UZASADNIENIE

Powód R. G. wystąpił do Sądu Okręgowego w Gliwicach z pozwem, w którym domagał się ochrony swoich dóbr osobistych poprzez zobowiązanie pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Zakładu Karnego w (...) do przeproszenia go w sposób wskazany w pozwie, a także zasądzenia od pozwanego: na swą rzecz zadośćuczynienia w kwocie 40.000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, a na rzecz Fundacji (...) kwoty 5.000zł, wniósł także o zasądzenie kosztów procesu. Uzasadniając żądania podał, że we wskazanej wyżej jednostce penitencjarnej, gdzie odbywa karę pozbawienia wolności, nie spełniono standardu 3m ^{( 2 )}powierzchni mieszkalnej na osobę. Skutkowało to brakiem komfortu psychicznego oraz utrudniało zachowanie prywatności i intymności, a nadto prowadziło do częstych konfliktów i agresji więźniów osadzonych z powodem. Dodatkowo wskazywał on na niezapewnienie właściwych warunków związanych z korzystaniem z kącików sanitarnych, zagrzybione cele, brak odpowiedniej wentylacji i oświetlenia, niezapewnienie wystarczającej ilości środków higieny osobistej oraz niezbędnej opieki medycznej. Opisane zaniedbania doprowadziły do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci jego czci, godności osobistej i poczucia własnej wartości, prawa do prywatności i intymności, a wieloletnie osadzenie w niehumanitarnych warunkach spowodowało wzrost poczucia przygnębienia i obniżenie poczucia własnej wartości.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa domagał się oddalenia powództwa i zasądzenia na swą rzecz kosztów procesu. Kwestionując żądania pozwu co do zasady, jak i co do wysokości zarzucił, że warunki odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności odpowiadają obowiązującym przepisom.

Wyrokiem z 21 maja 2015r. Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił powództwo oraz nie obciążył powoda kosztami procesu. Rozstrzygnięcie to zapadło przy ustaleniu, że powód został skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności za przestępstwo z art.148 § 1 k.k., art.200 § 1 k.k. w zw. z art.64 § 1 k.k. Koniec kary przypada na 17 sierpnia 2037r. Cele, które zajmował i zajmuje powód, są wyposażone w sprzęty kwaterunkowe przewidziane w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17.10.2003r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Na ich wyposażeniu znajduje się stół, szafki więzienne, taborety i łóżka dla każdego osadzonego. Osadzeni spożywają posiłki w celach, dysponując sztućcami i naczyniami. Posiłki wydawane skazanym w Zakładzie Karnym w (...) są urozmaicone, spełniają wszelkie normy ilościowe, kaloryczne i jakościowe określone w obowiązujących przepisach. Ponadto każdy z osadzonych ma zapewnioną możliwość korzystania z miski plastikowej, zmiotki, szufelki i kosza na śmieci. Za utrzymanie czystości i porządku w celach oraz higieny osobistej odpowiedzialni są sami osadzeni. W tym celu na początku miesiąca do każdej celi wydawane są środki czystości oraz każdorazowo w przypadku zgłaszania potrzeb w tym zakresie. Dla utrzymania higieny osobistej osadzeni otrzymywali (i nadal otrzymują) stosowne środki i mają stały dostęp do sanitariatów. Nadto, zgodnie z uprzednio obowiązującymi przepisami, więźniom przysługiwała ciepła kąpiel raz w tygodniu. Obecnie od czerwca 2014 r. Zakład Karny w(...) zapewnia dwie kąpiele (po 10 min.), a dla osób pracujących kąpiel przewidziana jest codziennie. Po kąpieli osadzeni mają możliwość wymiany bielizny osobistej, co tydzień ręczników, a co dwa tygodnie pościeli. Dodatkowo więźniom wydawane jest mydło toaletowe, papier toaletowy, 200 g proszku do prania, nożyk do golenia, a w razie zgłoszenia potrzeby także pasta i szczoteczka do zębów oraz krem do golenia. Do cel mieszkalnych doprowadzona jest zimna bieżąca woda, a osadzeni mają prawdo do korzystania z grzałek oraz czajników elektrycznych do podgrzania wody. Jeżeli sprzętu takiego nie posiadają, to gorącą wodę mogą otrzymać od osadzonych porządkowych. Ręczniki i pościel są prane w zewnętrznej pralni, a rzeczy osobiste każdy osadzony pierze we własnym zakresie. Cele mieszkalne oświetlane są naturalnym światłem padającym z okna. Ponadto w każdej celi jest oświetlenie jarzeniowe (2x40W) oraz oświetlenie żarowe do kontroli celi w porze nocnej, które jest zgodne z przyjętymi normami w tym zakresie. Za zgodą dyrektora osadzeni mogą też korzystać z własnych lampek stołowych. Ponadto w porze nocnej oświetlenie zewnętrzne jednostki skierowane jest na ściany pawilonów mieszkalnych co powoduje, że w celach mieszkalnych panuje półmrok umożliwiający rozpoznanie konturów przedmiotów i poruszanie się po celi. W jednostce penitencjarnej pozwanego cele mieszkalne posiadają ponadto sprawną wentylację grawitacyjną wyposażoną w kratki, poprzez które odbywa się wymiana powietrza w celach. Drożność kanałów wentylacyjnych jest sprawdzana co najmniej raz w roku przez kominiarza. Prowadzone w tym zakresie kontrole, w czasie pobytu powoda, w jednostce pozwanego nie stwierdziły żadnych nieprawidłowości. Ponadto zwiększenie cyrkulacji powietrza w celach można uzyskać poprzez otwieranie okien o każdej porze dnia i nocy. Całe cele są remontowane w zależności od potrzeb, według ustalonego wcześniej harmonogramu, ewentualnie poza kolejnością w trybie pilnym, gdy stan celi tego wymaga. W ostatnich latach zostało skontrolowanych kilkadziesiąt cel i jedynie w kilku celach zakwestionowano ich stan z uwagi na zniszczone ściany i sufity. Stosowne remonty zostały wykonane. Wszystkie cele w Zakładzie Karnym posiadają instalację c.o., a ilość żeberek grzejnikowych została określona dla każdego pomieszczenia indywidualnie przez projektanta instalacji. Temperatura grzejników regulowana jest automatycznie w zależności od temperatury zewnętrznej. Cele mieszkalne mają minimum 8m ^{( 2 )}powierzchni, z której wyłącza się powierzchnię kącika sanitarnego, jednakże wymóg 3m ^{( 2)} na osadzonego jest wszędzie zachowany. Kąciki sanitarne usytuowane są wewnątrz cel mieszkalnych i mają powierzchnię 1,4 m x 0,9 m oraz zabudowane są nieprzeźroczystym materiałem do wysokości co najmniej 1,2 m (1,3 m), co zapewnia minimum intymności i wynika z obowiązujących przepisów, w tym z art.110 § 3 k.k.w. W kąciku znajduje się muszla klozetowa i umywalka z bieżącą zimną wodą. Zabudowa tych kącików do pełnej wysokości nie jest możliwa ze względów architektonicznych, gdyż brak jest dodatkowych wolnych kanałów wentylacyjnych. Wynika to też z konieczności monitorowania więźniów i ma na celu zapobieganie próbom samobójczym i stosowaniu przemocy pomiędzy osadzonymi. Na Oddziale X cztery cele mają kącik sanitarny w odrębnym pomieszczeniu. Natomiast w celach jednoosobowych nie ma konieczności zabudowy kącika sanitarnego. Sąd Okręgowy ustalił także, że w latach 2012-2014 w Zakładzie Karnym w(...) zjawisko przeludnienia praktycznie nie istniało. Średnie roczne zaludnienie jednostki nie wynosiło więcej niż 99,95 % ogólnej pojemności. W czasie pobytu w Zakładzie Karnym powód dwukrotnie przez krótki czas przebywał w warunkach przeludnienia, z uwagi na brak wolnych miejsc w innych celach mieszkalnych oraz braku możliwości przetransportowania powoda do innej jednostki. Na mocy Decyzji Dyrektora ZK nr (...) oraz nr (...) powód przebywał w takich warunkach od dnia 2 stycznia 2013r. do dnia 11 stycznia 2013r. oraz od dnia 28 sierpnia 2013r. do dnia 1 września 2013r. Jednocześnie pozwany cały czas podejmuje działania, które mają na celu poprawę warunków odbywania kary, m.in. poprzez ograniczanie czasu przebywania osadzonych w celach mieszkalnych. Osadzeni mają możliwość korzystania ze spacerów, z biblioteki, dokonywania zakupów w kantynie, brania udziału w imprezach oświatowo–kulturalnych (koncerty, spotkania, wystawy, oglądanie filmów) oraz sportowych (m.in. gra w siatkówkę, tenisa stołowego, czy udział w zajęciach lekkoatletycznych). W ramach zajęć z zakresu kultury fizycznej organizowane są turnieje tenisa stołowego, pięcioboju siłowego, siatkówki i piłki nożnej. Osadzeni mają też dostęp do spotkań religijnych oraz w razie konieczności mogą udać się do laboratorium medycznego. W Zakładzie Karnym w (...) prowadzi się działalność z zakresu profilaktyki uzależnień i działa wewnętrzny radiowęzeł, gdzie programy dostosowywane są do potrzeb osadzonych oraz dobierane tak aby niosły walory edukacyjne, pozytywne treści i promowały postawy prospołeczne. Ponadto w istnieje możliwość wykonywania pracy. Przynajmniej raz na dwa tygodnie każdy osadzony może wypożyczyć książki oraz prasę. W bibliotece znajduje się około 15 000 wolumenów, w tym istnieje dostęp do aktów prawnych. Powód jedynie sporadycznie uczęszczał na świetlicę w ramach zajęć kulturalno-oświatowych. Świetlica na Oddziale, na którym przebywa jest wyposażona w telewizor, a ponadto jest możliwość pobrania gier planszowych. Powód otrzymywał również telewizor do celi. Zgodnie z grafikiem korzystał z biblioteki oraz uczestniczył w kółku modelarskim i uczęszczał na spotkania dyskusyjnego klubu filmowego. Obecnie ma prawo do 2 godzin widzeń w miesiącu bez zgody Dyrektora jednostki. Inną formą kontaktu z bliskimi i znajomymi jest korespondencja, którą powód może prowadzić bez ograniczeń. Dotychczas miał kontakt z matką, głownie poprzez korespondencję, sporadycznie widzenia. Jeżeli nie ma środków, może wysłać 2 listy na miesiąc na koszt Zakładu Karnego. Korespondencja skazanych jest cenzurowana, z wyjątkiem korespondencji z pełnomocnikami oraz z organami państwowymi. Jako osoba tymczasowo aresztowana powód nie mógł korzystać z telefonu, obecnie może się kontaktować codziennie z osobami z zewnątrz za pośrednictwem telefonu stacjonarnego - do kilku minut, według grafiku. Osadzeni posiadający środki własne mogą dokonywać zakupów produktów w kantynie. Każda z osób przebywająca w Zakładzie Karnym ma zapewnioną darmową opiekę lekarską bez konieczności oczekiwania w kolejkach na odległe terminy wizyt w razie potrzeby konsultacje lub specjalistyczne badania w cywilnych ośrodkach medycznych, a także bezpłatny dostęp do lekarstw. Wszelkie wypadki związane z utratą zdrowia są natychmiast zgłaszane lekarzowi. W razie braku lekarza lub w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia pacjentów wzywane jest pogotowie ratunkowe. W Zakładzie Karnym zatrudnionych jest kilkunastu lekarzy oraz cztery osoby w ramach opieki pielęgniarskiej. Jak ustalono, od dnia przyjęcia powód był konsultowany przez lekarzy różnych specjalności, w tym okulistę, psychiatrę, laryngologa, ortopedę, stomatologa i internistę, łącznie około 40 razy. Dnia 22 sierpnia 2012r. był konsultowany przez specjalistę psychiatrę. W trakcie konsultacji podał, że w 2008r. podjął nieudaną próbę samobójczą, dokonał też samookaleczenia w postaci pocięcia przedramienia. W dniu 25 sierpnia 2012r. dokonał samouszkodzenia poprzez pocięcie lewego dołu łokciowego, w wyniku czego został zaopatrzony chirurgicznie. Dwa dni później odbyło się badanie kontrolne, w którym stwierdzono dwie rany cięte łokcia, suche i nieropiejące. W późniejszym okresie czasu powód, wbrew zaleceniom lekarskim, usunął samodzielnie szwy, nie informując o tym fakcie pracowników służby zdrowia. Kolejne konsultacje miały miejsce dnia 3 grudnia, 6 grudnia, 10 grudnia, 17 grudnia 2012r. i 7 stycznia 2013 r. Dotyczyły one urazu lewego oka powoda spowodowanego uderzeniem o kant szafki. W późniejszym okresie korzystał on z porad innych lekarzy, przy czym w wyniku konsultacji laryngologicznej został skierowany na badanie RTG zatok, na które nie wyraził zgody. Sąd Okręgowy ustalił również, że charakter popełnionej przez powoda zbrodni zabójstwa nieletniej spowodował zainteresowanie lokalnego środowiska, w tym prasy regionalnej. Od czasu przyjęcia do Zakładu Karnego parokrotnie spotykał się on z atakami agresji ze strony niektórych osadzonych. W stronę powoda kierowane były wyzwiska i wulgaryzmy. Z tej przyczyny w początkowym okresie osadzenia powód nie chciał korzystać z możliwości wychodzenia na tzw. spacerniak. Zdarzyło się również, że spotkał się z agresją fizyczną. W 2012 r. został uderzony przez współosadzonego, ale w wyniku jego zgłoszenia został przeniesiony do innej celi. Ponadto był jeszcze dwukrotnie zaatakowany, raz na Oddziale, a raz w konwoju. W każdym z tych przypadków spotkało się to z adekwatną interwencją funkcjonariuszy służby więziennej. Z tego też powodu Zakład Karny podejmował działania mające na celu zapobieżenie sytuacjom konfliktowym, a przede wszystkim wyzwalaniu się agresji osób przebywających w izolacji więziennej. Powód znajdował się pod szczególnym nadzorem administracji pozwanego. Jeżeli zachodziły jakiekolwiek okoliczności odnoszące się do współosadzenia, na które powód się uskarżał, były one na bieżąco i bezzwłocznie rozwiązywane. Ponadto powód od 20 sierpnia 2012r. do 20 lutego 2015r. był ponad dwudziestokrotnie konsultowany psychologicznie: w 2012r. – 7 razy, w 2013r. – 8 razy, w 2014r. 7 razy oraz w 2015r. 2 razy. W Zakładzie Karnym jest stale zatrudnionych 2 psychologów, którzy każdy przypadek analizują indywidualnie. Zdarzają się jednak sytuację, że psychologowie dokonują pewnej selekcji zapisywanych osadzonych, gdyż wielu z nich tego prawa nadużywa. Jednakże jeżeli dany osadzony znajduje się w złym stanie psychicznym, to nawet gdy się nie zapisze na wizytę jest doprowadzany do psychologa. W dniu 20nsierpnia 2012r. została wydana pierwsza opinia psychologiczna powoda w ramach przyjęcia na Oddział Aresztu Śledczego w (...) - powód został objęty profilaktyką presuicydalną i założono mu kartę osadzonego zagrożonego samobójstwem, zgodnie z Instrukcją Nr 16/10 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 13 sierpnia 2010r. w sprawie zapobiegania samobójstwom osób pozbawionych wolności. Psycholog nie stwierdziła myśli samobójczych ani zagrożenia ze strony innych osadzonych. Stopień ryzyka popełnienie samobójstwa zostało oceniony na średni. Zalecono skierowanie do psychiatry i objęcie wzmożonym dozorem, a w przypadku niepokojących objawów podjęcie niezwłocznego kontaktu z psychologiem. W kolejnych dniach i miesiącach stan psychiczny powoda był regularnie kontrolowany. Poza początkowym załamaniem – dokonanie samouszkodzenia w postaci podcięcia przedramienia (powód obawiał się konsekwencji jakie będzie musiał ponieść) – zazwyczaj znajdował się on w dobrej kondycji psychicznej i nie miał myśli samobójczych, a także nie zgłaszał żadnych uwag odnośnie warunków bytowych i agresji współosadzonych. Występowały u niego okresowe stany przygnębienia z uwagi na toczące się postępowanie karne, a także trudną sytuację rodzinną (rozwód i pozbawienie praw rodzicielskich). Powód podkreślał jednak, że stara się myśleć pozytywnie. Zgłaszał się jednocześnie do psychologa, aby uzyskać stosowne wsparcie. Korzystał też czasowo ze wsparcia farmakologicznego. W lipcu 2013r. wychowawca wspólnie z psychologiem przeprowadził rozmowę z powodem w związku z wpłynięciem pisma z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, będącym reakcją na wysłaną przez powoda prośbą o zwrócenie uwagi na to, w jak trudnej sytuacji się znajduje. Podczas rozmowy powód zaprzeczył przeżywaniu rzeczywistego poczucia zagrożenia bezpieczeństwa osobistego. Wyraził jednocześnie zadowolenie z prowadzonej wobec niego opieki wychowawczej i psychologicznej oraz poczucie zainteresowania jego sprawami przez personel jednostki. Nie zgłaszał uwag odnośnie rozmieszczenia w oddziale oraz negował myśli samobójcze, czy trudności adaptacyjne. Podniósł przy tym, że niepokój jest podyktowany niepewnością o własną przyszłość, o dalszy przebieg prowadzonego śledztwa. W dniu 23 czerwca 2014r. ponownie został objęty profilaktyką presuicydalną i założono mu kartę osadzonego zagrożeniem samobójstwem, gdyż zgłaszał myśli samobójcze (w dniu 7 marca 2013r. stwierdzono brak podstaw do dalszego kwalifikowania powoda do grupy osadzonych zagrożonych samobójstwem). Powód podnosił, że jest zmęczony prawie dwuletnim pobytem w jednostce penitencjarnej oraz nie czuje wystarczającego wsparcia rodziny. Ponownie zaprzestał wychodzenia na spacery ponieważ miał, w ocenie psychologa, subiektywne poczucie zagrożenia. Obecnie stan powoda nie budzi już niepokoju, nie zgłaszał on żadnych uwag ani skarg, a w oddziale stara się funkcjonować poprawnie. Nie sprawia również problemów wychowawczych. Stara się o nieodpłatną pracę jako porządkowy oddziału. Z uwagi na powyższe ponownie stwierdzono brak podstaw do dalszego kwalifikowania powoda do grupy osadzonych zagrożonych samobójstwem.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Przywołując art.448 k.c. oraz art.24 k.c. i sformułowane na ich gruncie wypowiedzi judykatury wskazał, że Konstytucja oraz akty prawa międzynarodowego zawierają tożsame regulacje, ustanawiając zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania jak również karania, a także deklarując humanitarne traktowanie każdej osoby pozbawionej wolności. Podkreślił, że osoba pozbawiona wolności przez sam fakt uwięzienia nie traci podstawowych praw gwarantowanych przez Konstytucję i akty prawa międzynarodowego, a poszanowanie i ochrona jej godności jest obowiązkiem władzy publicznej, wypełniającej zadania represyjne państwa. Realizacja pozbawienia wolności wiąże się z ustaleniem poziomu, na którym warunki uwięzienia są „odpowiednie” i nie naruszają przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka. Jako bezwzględnie wymagane wskazał, aby traktowanie człowieka pozbawionego wolności nie było poniżające i niehumanitarne, a ograniczenia i dolegliwości, które musi on znosić, nie przekraczały koniecznego rozmiaru wynikającego z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka oraz nie przewyższały ciężaru nieuniknionego cierpienia, nieodłącznie związanego z samym faktem uwięzienia. Miał przy tym na uwadze, że ciężar dowodu, iż warunki w zakładzie karnym odpowiadały obowiązującym normom i nie doszło do naruszenia dóbr osobistych, spoczywał na pozwanym, natomiast powoda obciążał tylko dowód odbywania kary pozbawienia wolności w określonych warunkach oraz wykazania poniesienia niematerialnej krzywdy spowodowanej naruszeniem dóbr osobistych, a nadto przedstawienia dowodów wskazujących na zakres doznanej krzywdy. O bezprawnym naruszeniu dóbr osobistych, w szczególności godności, może być mowa dopiero, gdy dochodzi do poniżającego i nieludzkiego traktowania, sprzecznego z zasadą humanitaryzmu, a zatem wtedy, gdy pozbawi się więźniów jakiejkolwiek intymności przy spełnianiu potrzeb fizjologicznych, gdy brak wyżywienia będzie powodował głód u więźniów, lub nie zapewni niezbędnych składników odżywczych, gdy przeludnienie osiągnie stan uniemożliwiający funkcjonowanie w celi, w szczególności gdy więźniowie zostaną zmuszeni do spania na przemian w jednym łóżku, gdy w celi nie będzie możliwości pozostawania w pozycji leżącej, gdy niewykonywanie obowiązków przez służbę zdrowia spowoduje permanentny stan chorobowy u osadzonego, gdy w celach będzie panowało zimno. Sąd Okręgowy uznał, że tego rodzaju okoliczności w niniejszej sprawie nie wystąpiły. Odnosząc się do dwukrotnego umieszczenia powoda w celi nie spełniającej wymogu 3m ³ na osobę Sąd Okręgowy wskazał, że pozwany wykazał brak swej bezprawności - odbyło się to bowiem na krótki okres (9 dni i 4 dni), na mocy Decyzji Dyrektora ZK (nr (...) oraz nr (...)) mających umocowanie w art.110 k.k.w. i z przyczyn nagłych, tj. z uwagi na brak wolnych miejsc w innych celach mieszkalnych oraz braku możliwości przetransportowania powoda do innej jednostki, w której miałby zapewnioną normę powierzchniowo. Nadmienił też, że powód nie skarżył przedmiotowych decyzji. Odnosząc się do wyników postępowania dowodowego Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że pozwany zapewnił powodowi warunki odbywania kary zgodne z obowiązującymi normami, a warunków tych w żadnym razie nie można poczytywać za przejaw nieludzkiego, poniżającego traktowania. Odnosząc się szczegółowo do każdego z podnoszonych przez powoda zarzutów Sąd stwierdził, że nie były one niezasadne, zarówno co do warunków bytowych, jak i opieki medycznej i psychologicznej, zachowania tajemnicy korespondencji oraz zapewnienia powodowi bezpieczeństwa fizycznego. Oddalając powództwo Sąd miał na uwadze, że istotą zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek kwalifikowanego działania innej osoby jest istnienie krzywdy i to w wymiarze zarówno obiektywnym (uznanym społecznie), jak i subiektywnym, a więc odczuwanym przez osobę pokrzywdzoną. Powód nie zdołał wykazać, że subiektywnie odczuwał krzywdę związaną z przebywaniem w celach nie zapewniających odpowiednich warunków odbywania kary pozbawienia wolności - nigdy nie skarżył się w administracji zakładu karnego na te warunki i nie domagał się ich zmiany (skargi dotyczyły i to dopiero w ostatnim okresie czasu utrudnionego kontaktu z bliskimi, niestosownego zachowania funkcjonariusza, czy niewłaściwego sposobu leczenia). Z jego zachowania można było wnosić, że je akceptuje i nie odbiera jako subiektywnie odczuwaną krzywdę. Sąd Okręgowy stwierdził też, że skoro osadzenie powoda w Zakładzie Karnym w R. było zgodne z prawem i miało na celu ochronę interesu społecznego i wartości nadrzędnych, jakimi są izolacja przestępców od społeczeństwa i osiągnięcie celów probacji, a nadto odbywało się w godziwych warunkach i nie miało cech poniżającego i nieludzkiego traktowania powoda, to samo subiektywne, a nie obiektywne przekonanie powoda, że nastąpiło przy tym naruszenie jego dóbr osobistych, jest bezpodstawne i nie może znaleźć ochrony prawnej przewidzianej w art. 23 i 24 k.c., jak również być podstawą przyznania mu zadośćuczynienia przewidzianego w art. 448 k.c. O kosztach procesu orzeczono w oparciu o art. 102 k.p.c.

Z apelacją od tego wyroku wystąpił powód zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego, to jest art.23 i 24 k.c. w związku z art.448 k.c., a nadto naruszenie prawa procesowego, a to art.233 k.p.c., polegające na nierozważeniu w toku podejmowania decyzji wszystkich okoliczności, które to uchybienie miało istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia. Ponadto w swej apelacji osobistej powód dodatkowo zakwestionował ustalenia faktyczne stanowiące podstawę zaskarżonego wyroku. Na tej podstawie domagał się zmiany wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Wniósł też o zasądzenie od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany domagał się oddalenia apelacji.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje.

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, będące wynikiem oceny dowodów spełniającej wymogi przewidziane w art.233 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny akceptuje zatem te ustalenia w pełnym zakresie i przyjmuje jako własne.

Podniesione w apelacji zarzuty odwołujące się do sposobu oceny dowodów okazały się zatem nieskuteczne. Skarżący twierdził, że w sprawie naruszono art.233 k.p.c. (bez bliższego wskazania o który paragraf tego przepisu idzie), jednak zarzutu tego w żaden sposób nie uzasadnił. Z kolei w apelacji osobistej podważał poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne, co jednak także nie mogło odnieść skutku. W judykaturze powszechnie przyjmuje się bowiem, że kwestionując ustalenia faktyczne skarżący jest zobowiązany wskazać na czym polegały uchybienia w zakresie oceny dowodów, w szczególności winien wskazać naruszenie zasad logiki czy doświadczenia życiowego, jakich miał dopuścić się sąd I instancji. Nie jest wystarczające przeciwstawienie ustaleniom sądu własnej wersji wydarzeń, choćby była tak samo prawdopodobna.

Skarżący, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, obowiązkom tym nie sprostał, a tym samym nie zdołał wzruszyć podstawy faktycznej zaskarżonego orzeczenia.

Niezasadnie zarzucał też powód naruszenie przepisów prawa materialnego. Sąd Okręgowy w jasny i precyzyjny sposób wyjaśnił jurydyczne przyczyny, dla których powództwo okazało się bezzasadne. Stanowisko to Sąd Apelacyjny również akceptuje i bez zbędnego powtarzania trafnych wywodów czyni własnym.

Zawarte w apelacji argumenty są ogólnej natury, a przez to nie uwzględniają wywodów Sądu Okręgowego. Odnosząc się do kwestii przeludnienia skarżący pomija argumentację Sądu I instancji dotyczącą braku bezprawności umieszczenia powoda w celach nie spełniających wymogów w zakresie powierzchni. Nie tylko nie polemizuje, ale nie zauważa nawet argumentów związanych z zapewnieniem właściwych warunków higienicznych. Wobec oddalenia powództwa chybione są z kolei zarzuty kwestionujące wysokość kwoty, jaka miała zostać zasądzona na rzecz powoda jako nie spełniającej funkcji przypisywanych zadośćuczynieniu i odszkodowaniu. Niezrozumiałe zwłaszcza są obszerne wywody o tym, że nieproporcjonalność zasądzonego zadośćuczynienia do wyrządzonej krzywdy jest wyraźna i rażąca, co uzasadnia w ocenie skarżącego konieczność zmiany wyroku w tym zakresie.

Podsumowując – wobec spełnienia przez pozwanego przesłanek uchylających bezprawność krótkotrwałego umieszczenia powoda w przeludnionej celi, a nadto wobec wykazania, że warunki odbywania przez niego kary pozbawienia wolności jako zgodne z obowiązującymi przepisani nie noszą znamion nieludzkiego i niehumanitarnego traktowania, Sąd Apelacyjny podzielił przekonanie Sądu Okręgowego, iż powód nie doznał naruszenia dóbr osobistych w rozumieniu art.23 k.c. i art.24 k.c. Tym samym nie wystąpiły przesłanki do zasądzenia na rzecz skarżącego zadośćuczynienia w oparciu o art.448 k.c., ani do zobowiązania pozwanego by złożył oświadczenie o żądanej przez powoda treści.

Z tych przyczyn apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu, o czym orzeczono po myśli art.385 k.p.c.

SSA Wiesława Namirska SSA Zofia Kołaczyk SSA Aleksandra Janas