Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Grzegorz Salamon

Sędziowie: SA – Paweł Rysiński

SA – Marek Motuk(spr.)

Protokolant: – sekr. sąd. Piotr Grodecki

przy udziale prokuratora Hanny Gorajskiej - Majewskiej

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2016 r.

sprawy S. Ś., ur. (...) w G., s. P. i E. z d. (...)

w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie

z dnia 26 listopada 2015 r.

sygn. akt V Ko 472/14

I utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata D. F. Zespół Adwokacki Nr (...) w W. wynagrodzenie w kwocie 295,20 zł, obejmującej 23 % VAT, za reprezentowanie wnioskodawcy z urzędu na rozprawie apelacyjnej;

III kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie oddalił złożony przez S. Ś. wniosek o zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia w kwocie 350.000 zł oraz odszkodowania w kwocie 350.000 zł z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania od 25 marca 2013 r. do 24 lutego 2015 r.

Wyrok powyższy zaskarżył pełnomocnik wnioskodawcy zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę i mający wpływ na jego treść, a skutkujący uznaniem, że zastosowany wobec wnioskodawcy areszt tymczasowy w okresie od 25 marca 2013 r. do dnia 24 lutego 2015 r. nie był niewątpliwie niesłuszny pomimo umorzenia postępowania z przyczyn określonych w art. 31 § 1 kk w związku z art. 17 § 1 pkt 2 kpk, gdy w świetle całokształtu okoliczności zastosowanie tego środka do dnia 24 lutego 2015 r., w tym po uprawomocnieniu się Sądu II instancji z dnia 9 grudnia 2014 r. było wobec wnioskodawcy niewątpliwie niesłuszne.

Opierając się na przytoczonym zarzucie skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy całości dochodzonego przez niego odszkodowania i zadośćuczynienia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja pełnomocnika nie zasługuje na uwzględnienie.

Z analizy akt sprawy i uzasadnienia wyroku wynika, iż wnioskodawca był tymczasowo aresztowany w okresie od 25 marca 2013 r. do 24 lutego 2015 r. w sprawie o sygn. akt VIII K 294/13, w której Sąd Rejonowy dla Warszawy – Pragi Południe w Warszawie wyrokiem z dnia 17 kwietnia 2014 r. umorzył postępowanie na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 kpk w zw. z art. 31 § 1 kk i orzekł umieszczenie S. Ś. w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym z uwagi na ustalenie, iż wnioskodawca w chwili popełnienia każdego z trzech zarzucanych mu czynów zabronionych miał zniesioną zdolność rozpoznania ich znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem. Wyrok powyższy uprawomocnił się w dniu 9 grudnia 2014 r., a więc w dniu wydania przez Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie wyroku utrzymującego powyższe orzeczenie w mocy. W zakładzie psychiatrycznym wnioskodawca został umieszczony w dniu 24 lutego 2015 r., a do tego czasu stosowano w stosunku do niego tymczasowe aresztowanie.

Sąd Apelacyjny stwierdza, iż w art. 552a § 1 kpk wyrażona została generalna zasada, iż w razie umorzenia postępowania karnego wobec oskarżonego przysługuje mu od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonywania wobec niego w tym postępowaniu środków przymusu. Jednakże od tej zasady ustawodawca przewidział wyjątki, które zostały określone w art. 553 § 1 – 5 kpk, przy czym zgodnie z treścią § 3 powołanego przepisu roszczenie o odszkodowanie lub zadośćuczynienie z tytułu wykonywania środka zapobiegawczego nie przysługuje, jeżeli umorzenie postępowania nastąpiło z uwagi na niepoczytalność, zaś środek zapobiegawczy był stosowany na podstawie art. 258 § 3 kpk.

Słusznie stwierdził Sąd I instancji, iż sytuacja powyższa miała miejsce w niniejszej sprawie, albowiem w toku postępowania jurysdykcyjnego sąd mając na uwadze treść opinii sądowo psychiatrycznej, w dalszym ciągu stosował w stosunku do wnioskodawcy tymczasowe aresztowanie z uwagi na uzasadnioną obawę, iż popełnił on przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, zwłaszcza, że popełnieniem takiego przestępstwa groził. Wprawdzie przed wydaniem opinii sądowo psychiatrycznej (w postępowaniu przygotowawczym i sądowym) w podstawie tymczasowego aresztowania formalnie nie został powołany art. 258 § 3 kpk. Jednakże w ocenie Sądu Apelacyjnego, okoliczności uzasadniające stosowanie tymczasowego na tej podstawie i umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 kpk w zw. z art. 31 § 1 kpk istniały w rzeczywistości już od chwili wszczęcia postępowania karnego przeciwko wnioskodawcy, zaś ujawnione zostały dopiero w postępowaniu sądowym, po wydaniu opinii sądowo psychiatrycznej. Z tego też względu zdaniem Sądu Apelacyjnego, w świetle art. 553 § 3 kpk brak jest podstaw, do zasądzenia na rzecz wnioskodawcy odszkodowania i zadośćuczynienia za okres, w którym w podstawie tymczasowego aresztowania formalnie nie powołano także art. 258 § 3 kpk. Potwierdzeniem tego jest fakt umieszczenia wnioskodawcy w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym na mocy prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego Warszawa – Praga Południe, a także treść wydanej w trakcie pobytu w nim wnioskodawcy opinii sądowo psychiatrycznej z dnia 26 sierpnia 2015 r. przez lekarzy specjalistów z M. (...). Wynika z niej, iż biegli rozpoznali u S. Ś. chorobę psychiczną w postaci organicznych zaburzeń urojeniowych oraz organicznych zaburzeń osobowości i zachowania. Biegli orzekli, iż nadal istnieje wysokie ryzyko przerwania leczenia przez wnioskodawcę w warunkach bez kontroli i nadzoru, co może doprowadzić do zaostrzenia objawów psychotycznych, a zatem nadal zachodzi wysoki stopień prawdopodobieństwa ponawiania przez niego czynów zabronionych znacznej szkodliwości społecznej.

W kontekście powyższego nie zasługuje na uwzględnienie podniesiony przez pełnomocnika zarzut dotyczący braku podstaw do dalszego stosowania wobec wnioskodawcy tymczasowego aresztowania, po wydaniu wobec niego prawomocnego wyroku o umorzeniu postępowania. Orzeczenie w powyższym przedmiocie znajduje bowiem podstawę w treści art. 264 § 3 kpk, zgodnie z którym w przypadku prawomocnego orzeczenia środka zabezpieczającego polegającego na umieszczeniu sprawcy w zakładzie zamkniętym można stosować tymczasowe aresztowanie do czasu rozpoczęcia wykonywania tego środka, jednak nie dłużej niż 3 miesiące, z możliwością jednorazowego przedłużenia w szczególnie uzasadnionym wypadku na kolejny miesiąc. Mając na uwadze fakt, iż istniały podstawy faktyczne i prawne do stosowania tymczasowego aresztowania wobec wnioskodawcy także po wydaniu prawomocnego wyroku, zaś jego czas trwania nie przekraczał 3 miesięcy stwierdzić należy, iż jego roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie związane ze stosowaniem tegoż środka zapobiegawczego w tym zakresie także są nieuzasadnione.

Mając na względzie przytoczoną wyżej argumentację, Sąd Apelacyjny orzekł o utrzymaniu zaskarżonego wyroku w mocy.