Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2016 roku

Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodnicząca Sędzia Sądu Rejonowego Agata Gronkiewicz

Protokolant sekretarz Kinga Kamińska-Niedziela

po rozpoznaniu w dniu 07.04.2016 roku w Starogardzie Gd.

sprawy z powództwa M. A.

przeciwko małoletniemu O. A. zastępowanemu przez matkę A. Z.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności i o ustalenie

I. Pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy – wyrok Sądu Rejonowego w S. (...)z dnia (...). wydany w sprawie (...)w części tj. w zakresie punku I zasądzającego od M. A.na rzecz małoletniego O. A.tytułem alimentów kwotę 500 zł za okres od dnia (...). do dnia (...). płatną do rąk matki A. Z..

II. Oddala powództwa w pozostałym zakresie.

III. Zasądza od M. A. na rzecz A. Z. kwotę 617(sześćsetsiedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

M. A.pozwem złożonym przeciwko małoletniemu O. A.zastępowanemu przez matkę A. Z.domagał się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego tj. wyroku Sądu Rejonowego w S. (...)z dnia (...)r. sygn. akt (...)w zakresie: pkt. I w całości z uwagi na spełnienie świadczenia oraz pkt. II co do należności za okres od września 2014 r. do marca 2015 r. także z uwagi na spełnienie świadczenia za w/w okresy oraz ewentualnych należności za dalsze okresy do dnia wyrokowania w niniejszej sprawie. Nadto, powód wniósł o ustalenie, że na dzień wniesienia powództwa powód ma nadpłatę w płatności alimentów na rzecz mał. O. A.. Nadto, powód wniósł o podjęcie czynności w trybie nadzoru nad egzekucją prowadzoną przez Komornika S. J. K.o sygn. akt (...)

Powód wniósł również o zabezpieczenie roszczenia o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego na czas trwania postępowania poprzez nakazanie komornikowi J. K.uchylenia dokonanych czynności w ramach postępowania o sygn. (...)z uwagi na dobrowolne zaspokajanie świadczeń alimentacyjnych, względnie poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego.

Postanowieniem tut. Sądu z dnia (...)r. oddalono wniosek w przedmiocie zabezpieczenia roszczenia (k. 35-39).

W odpowiedzi na pozew, małoletni O. A. zastępowany przez matkę A. Z. wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Zarządzeniem z dnia (...)r. roszczenie M. A.zawarte w pkt 3 pozwu przekazano do W. (...), jako właściwego do wykonywania czynności w trybie nadzoru nad prowadzoną egzekucją (k. 24).

W ostatecznie sformułowanym stanowisku powód domagał się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w S. (...)z dnia(...)r. sygn. akt (...)w zakresie: pkt. I w całości z uwagi na spełnienie świadczenia oraz pkt. II co do należności za okres od 1 września 2014 r. do 31 marca 2016 r. , z uwagi na spełnienie świadczenia za w/w okresy (k. 85) oraz ustalenia, że na dzień 01.09.2014 r. istniała nadpłata alimentów w kwocie 500 zł uzasadniając, iż bez tego rodzaju ustalenia, że istniała nadpłata nie ma możliwości zakwestionowania rozliczenia egzekucji oraz jest ono niezbędne by rozliczyć koszty komornika (k. 85, vide minuta 24:40, 26:15, 26:45 rozprawy z dnia (...))

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Małoletni O. A. jest synem powoda M. A. oraz A. Z..

Wyrokiem Sądu Rejonowego w S. (...)z dnia (...)r. w sprawie o sygn. akt (...) zasądzono od pozwanego M. A.na rzecz małoletniego powoda tytułem alimentów:

- kwotę 500 zł za okres od dnia (...)do dnia (...)r. (pkt I wyroku)

- oraz kwotę po 450 zł miesięcznie, płatną do rąk matki A. Z. do dnia 15-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności każdej raty, poczynając od dnia 01.09.2014 r. (pkt II wyroku).

Zawarte w punkcie I w/w wyroku zobowiązanie w wysokości 500 zł stanowiło różnicę pomiędzy opłaconą przez pozwanego kwotą 400 zł miesięcznie a kwotą 450 zł - tj. po 50 zł za każdy miesiąc za okres od (...)r. do (...) r. włącznie.

Wezwaniem przedegzekucyjnym z dnia 20.08.2014 r. mał. O. A. domagał się od M. A. wpłaty kwoty 900 zł jako dopłaty za czas trwania procesu tj. za okres 01.12.2013 r. do 31.08.2015 r.

W dniu 20.08.2014 r. M. A.dokonał wpłaty na rzecz mał. O. A.kwoty 1.000 zł ze wskazaniem, iż uiszczona kwota stanowi wyrównanie "zgodnie z wyrokiem sądu 10x100 zł = 1000 zł".

W dniu 09.09.2014 r. pełnomocnik M. A.otrzymał uzasadnienie pisemne wyroku tut. Sądu z dnia (...)r. w sprawie(...)z którego jednoznacznie wynikało, że w pkt I tego wyroku, Sąd zasądził kwotę 500 zł tytułem alimentów za cały okres od (...). do (...) r. jako dopłatę do uiszczanych już w toku sprawy alimentów od ojca na syna, a nie jak mylnie zrozumiały to strony - kwotę 500 zł za każdy miesiąc toczącego się postępowania.

Wówczas M. A., w kolejnym przelewie alimentów tj. za miesiąc październik 2014 r. dokonał zapłaty kwoty 350 zł wskazując w tytule przelewu, że "odciąga" od kwoty 450 zł kwotę 100 zł z nadpłaty 500 zł. Z przelewu wynikało, że przez 5 miesięcy powód będzie opłacał alimenty w kwocie 350 zł miesięcznie, skoro nadpłacił je o 500 zł.

Z uwagi na to, że za październik 2014 r. A. Z.otrzymała tytułem alimentów na syna kwotę 350 zł zamiast zasądzonej w pkt II wyroku tut. Sądu z dnia (...)r. w sprawie (...) kwoty 450 zł, skierowała ona wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji co do pkt II ww. wyroku.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w S. (...)w sprawie (...)wszczął w dniu (...) r. egzekucję świadczeń alimentacyjnych (z pkt II wyroku).

Niespornym jest, że od momentu wszczęcia postępowania egzekucyjnego do marca 2016 r. Komornik egzekwował od dłużnika alimenty w wysokości po 450 zł miesięcznie. Były one uiszczane przez dłużnika na konto Komornika i wówczas przelewane na rzecz A. Z.. Od momentu wszczęcia postępowania egzekucyjnego M. A. nie dokonywał żadnych wpłaty tytułem alimentów bezpośrednio do rąk przedstawicielski ustawowej mał. wierzyciela.

dowody: zestawienie operacji k. 9-12, wydruk przelewu k. 13-16, k. 61-66, wezwanie do wykonania wyroku k. 17, postanowienie k. 54-55, zeznania A. Z.k. 69-70, k. 84-85 zeznania M. A.k. 76-77, akta postępowania (...), akta postępowania (...)

Sąd ustalając stan faktyczny w sprawie oparł się w głównej mierze na dokumentach załączonych do akt sprawy takich jak dowody przelewów, wezwanie przedegzkucyjne oraz do akt sprawy alimentacyjnej (...) (...)oraz akt komorniczych (...) których prawdziwość nie budziła wątpliwości.

Nadto należało uznać za wiarygodne zeznania stron w takim zakresie w jakim są spójne, logiczne i korespondują z pozostałym materiałem zebranym w sprawie. W szczegolności Sąd uznał za wiarygodne zeznania stron w których zgodnie podawały one, że od daty wszczęcia egzekucji wszystkie należności z tytułu wyroku którego dotyczy niniejsza sprawa są uiszczane przez powoda na rzecz komornika. Sąd pominął zeznania A. Z. w których opisywała ona jak spożytkowała kwotę 1.000 zł otrzymaną od powoda tytułem alimentów, albowiem okoliczności te nie miały żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy (miałoby one znaczenie gdyby sprawa dotyczyła zwrotu bezpodstawnego świadczenia).

Zgodnie z treścią art.840§1 kpc dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;

3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

Uwzględniając powyższe, stwierdzić, trzeba, że zgłoszone przez M. A. powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

Słusznym było żądanie powoda pozbawienia tytułu wykonawczego w postaci wyroku (...)r,. wykonalności co do jego pkt I z uwagi na jego spełnienie. W niniejszej sprawie niesporny był fakt, iż powód uiścił należność z tytułu ww. wyroku dobrowolnie na rzecz przedstawicielski ustawowej małoletniego wierzyciela w dniu 20.08.2014 r. powód przedłożył na tą okoliczność kopię przelewu, a A. Z.nie kwestionowała tej okoliczności. Tym samym uznać trzeba, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie wskutek którego zobowiązanie wynikające z pkt I wyroku wygasło poprzez jego spełnienie. W tym zakresie, zdaniem Sądu powództwo M. A.zasługiwało na uwzględnienie.

W pozostałym zakresie powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

M. A. domagał się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w zakresie jego pkt II wskazując, ze świadczenie zostało przez niego spełnione.

W tym miejscu wskazać trzeba, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego - wyrażonym przykładowo w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 30.05.2014 r. w sprawie III CSK 679/13 - powództwo przeciwegzekucyjne skierowane na pozbawienie lub ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego może być skutecznie wniesione tylko pod warunkiem, że istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego w całości lub w określonej jego części. Dłużnik traci możliwość wytoczenia powództwa opozycyjnego z chwilą wyegzekwowania świadczenia objętego tytułem wykonawczym w całości lub w określonej części w odniesieniu do już wyegzekwowanego świadczenia. Powództwo to jest więc niedopuszczalne w części, w której wykonalność tytułu wykonawczego wygasła na skutek jego zrealizowania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17 listopada 1988 r., I CR 255/88, nie publ.; z dnia 20 stycznia 1978 r. III CKN 310/77, nie publ.; z dnia 24 czerwca 1997 r., III CKN 41/97, nie publ.; z 4 kwietnia 2002 r. I PKN 197/01, niepubl., z 14 maja 2010 r., II CSK 592/09, niepubl.). Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14.05.2010r. w sprawie II CSK 592/09 (Lex nr 677750), w którym wskazał, że powództwo przeciwegzekucyjne skierowane jest na pozbawienie lub ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego. Może więc być realizowane tylko pod warunkiem, że istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego. Prawo do wytoczenia powództwa opozycyjnego dłużnik traci z chwilą wyegzekwowania świadczenia objętego tytułem wykonawczym w każdym przypadku. Wbrew bowiem temu założeniu powszechnie w orzecznictwie i doktrynie przyjmowany jest pogląd, że w razie zupełnego zaspokojenia roszczenia z egzekucji na podstawie danego tytułu wykonawczego odpada możliwość wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego przewidzianego w art. 840 kpc, gdyż zgasła wykonalność wykonanego w całości tytułu wykonawczego. Taki też pogląd konsekwentnie prezentuje Sąd Najwyższy (por. wyrok I CR 255/88 z 17 listopada 1988 r., nie publ.; III CKN 310/77 z dnia 20 stycznia 1978 r., nie publ.; III CKN 41/97 z dnia 24 czerwca 1997 r., nie publ.). Stanowisko to jest oczywiste, jeśli zważyć, że powództwo przeciwegzekucyjne skierowane jest na pozbawienie lub ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego. Może więc być realizowane tylko pod warunkiem, że istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego. Prawo do wytoczenia powództwa opozycyjnego dłużnik traci z chwilą wyegzekwowania świadczenia objętego tytułem wykonawczym w każdym przypadku.

Tym samym, skoro co do pkt II wyroku Sądu Rejonowego w S. (...) Komornik prowadził i prowadzi egzekucję i na bieżąco egzekwuje należności alimentacyjne na rzecz O. A.(do marca 2016 r. włącznie) to uznać trzeba, że w tym zakresie powództwo zgłoszone przez M. A.o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego z przyczyn opisanych wyżej było całkowicie nieuzasadnione, albowiem co do tego okresu nie istnieje już potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego, skoro Komornik ściągnął te należności w toku egzekucji. Wobec powyższego, powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 kpc a contrario.

Odnośnie żądania zawartego w pkt 3 pozwu tj. roszczenia o ustalenie, wskazać trzeba, że zgodnie z treścią przepisu art. 189 kpc - powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. W przedmiotowej sprawie powód uzasadniał powyższe roszczenie tym, że uzyskanie wyroku ustalającego umożliwi mu wykazanie przed organem egzekucyjnym, że kosztami niezasadnie wszczętej egzekucji winien być obciążony wierzyciel, a nie dłużnik.

Zauważyć trzeba, że powództwo z art. 189 kpc ma na celu ustalenie istnienia lub nieistnienia określonego stosunku prawnego lub prawa. Trudno w zgłoszonym w niniejszej sprawie żądaniu dopatrzeć się jakiego stosunku prawnego albo prawa wyrok ustalający miałby dotyczyć. Swym żądaniem powód zmierzał raczej do ustalenia konkretnego faktu lub stanu faktycznego, co nie jest uzasadnione w świetle art. 189 kpc. Nadto, istotnym jest, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego - powództwo o ustalenie nie może zmierzać do uzyskania dowodów, które miałyby być wykorzystane w innym postępowaniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 23 lutego 1999 r., I PKN 597/98, OSNP 2000/8/301). Ocena czy powód posiada interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie wymaga indywidualizacji. W niniejszej sprawie powód uzasadniał, że uzyskanie wyroku ustalającego, iż po jego stronie istniała nadpłata alimentów we wrześniu 2014 r. umożliwi mu dowodzenie przed organem egzekucyjnym, iż kosztami niesłusznie wszczętej egzekucji powinien być obciążony wierzyciel, a nie dłużnik. Tymczasem oczywistym jest, że postępowanie sądowe o ustalenie nie może być środkiem do uzyskania dowodów, które miałyby być wykorzystane w innych postępowaniach. Nadto, na razie komornik sądowy nie wydał orzeczenia w przedmiocie kosztów postępowania - uczyni to dopiero w przypadku umorzenia egzekucji. Tym bardziej brak interesu prawnego w ustaleniu, o które powód wnosił.

Nadto, powodowi przysługują roszczenia dalej idące np., może on wytoczyć powództwo o zwrot bezpodstawnego świadczenia i w takim postępowaniu uzyskać ocenę czy we wrześniu 2014 r. istniała po jego stronie nadpłata alimentów. Nadto, może on skorzystać z dyspozycji przepisu art. 883 § 2 kpc, wpłacając do depozytu Ministra Finansów sumę równającą się sumie świadczeń periodycznych za sześć miesięcy, z równoczesnym umocowaniem komornika do podejmowania tej sumy, co spowoduje umorzenie egzekucji na wniosek dłużnika i wówczas organ egzekucyjny będzie rozstrzygał która ze stron ponosi koszty egzekucji. Na tego rodzaju orzeczenie służy skarga na czynności komornika.

Wobec powyższego, i w tym zakresie powództwo należało oddalić, o czym Sąd orzekł na mocy art. 189 kpc a contrario.

Co do kosztów postępowania Sąd uwzględnił fakt, iż powód wygrał sprawę co do kwoty 500 zł (w tym zakresie Sąd pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy) podczas gdy całe roszczenie z art. 840 kpc dotyczyło łącznej kwoty 19 m-cy x 450 zł = 8.550 zł plus 500 zł tj. 9.050 zł oraz oddalonego powództwa o ustalenie. Zatem skoro Sąd uwzględnił żądanie tylko co do 500 zł - uznać należy, że powód przegrał sprawę w 94,5 %. Zgodnie natomiast z art. 100 zd. 2 kpc -. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania […]. Skoro pozwany wygrał sprawę w ponad 90 %, Sąd obciążył w całości kosztami postępowania powoda. Zatem, skoro wartość przedmiotu spory ustalona została w treści pozwu na kwotę 3.650 zł to Sąd zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej tytułem kosztów procesu kwotę 617 zł (na którą składała się kwota 600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa - k. 53), działając w oparciu o przepis § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, zgodnie z brzmieniem rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (dz. U. z 2015 r. Nr 1804), który w § 21 stanowi, że do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

Sąd nie uwzględnił żądania strony pozwanej zasądzenia zwrotu kosztów dojazdu na rozprawę w dniu 07.04.2016 r. i wynajęcia w tym dniu opiekunki, albowiem zostały one zakwestionowane przez stronę przeciwną i nie zostały w żaden sposób udowodnione.