Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 maja 2016 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Wojciech Kościołek (spr.)

Sędziowie: SSA Hanna Nowicka de Poraj

SSA Marek Boniecki

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2016 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. T.

przy uczestnictwie (...) sp. z o.o. w J.

o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz nabywcy wierzytelności

na skutek zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 12 lutego 2016r. sygn.. akt IX GCo 10/16

postanawia

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nadać na rzecz wnioskodawcy M. T. klauzulę wykonalności wyrokowi Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 7 września 2011r. sygn.. akt IX GC 188/11 wydanemu w sprawie z powództwa A. D. przeciwko (...) sp. z o.o. w J. o zapłatę;

2.  zasądzić od uczestnika (...) sp. z o.o. w J. na rzecz wnioskodawcy kwotę 80 (osiemdziesięciu złotych) tytułem kosztów postępowania klauzulowego i zażaleniowego.

SSA Hanna Nowicka de Poraj SSA Wojciech Kościołek SSA Marek Boniecki

Sygn.. akt I A Cz 841/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił wniosek M. T. o nadanie na jego rzecz klauzuli wykonalności na podstawie powierniczej umowy przelewu wierzytelności objętej tytułem egzekucyjnym uznając, że osoba będąca wierzycielem nie rozporządziła wierzytelnością stwierdzoną wyrokiem, a wręcz przeciwnie dąży do jej wyegzekwowania na swoją rzecz, co wyklucza zastosowanie art. 788 § 1 k.p.c.

Zażalenie na postanowienie złoży7ł wnioskodawca domagając się zmiany zaskarżonego orzeczenia i uwzględnienia wniosku.

Rozpoznając zażalenie zważył Sąd Apelacyjny co następuje;

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Na podstawie oryginału umowy z dnia 11 grudnia 2015 r. zawartej pomiędzy wnioskodawcą a A. D. (jako cedentem, którego wierzytelność stwierdzona została prawomocnym orzeczeniem sądowym) ustalił Sąd Apelacyjny, że cedent przeniósł na rzecz wnioskodawcy wierzytelności wynikające z opisanego umową tytułu egzekucyjnego, zaś wnioskodawca zobowiązał się do prowadzenia działań zmierzających do odzyskania wierzytelności.

Istota zagadnienia sprowadza się zatem do wyjaśnienia, czy skutkiem powierniczego przelewu wierzytelności jest nabycie wierzytelności w rozumieniu art. 788 k.p.c. czy też jak przyjął Sąd I instancji umowa ta nie rozporządza wierzytelnością.

Stanowisko Sądu I instancji nie jest usprawiedliwione.

Wyjaśnienia tej kwestii należy poszukiwać w treści umowy łączącej poprzedniego wierzyciela z wnioskodawcą w niniejszej sprawie, której oryginał dołączono do akt, a nadto w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego. W uzasadnieniu wyroku SN z dnia 21 października 1999 r., I CKN 111/99 (OSNC 2000/4/82) trafnie wskazano, że istotnym celem takich umów jest z reguły ściągnięcie wierzytelności od dłużnika przez jej nabywcę (cesjonariusza) i następnie przekazanie należności wierzycielowi (cedentowi). Bezspornym jest, że w niniejszej sprawie że umowa miała charakter powierniczego przeniesienia na wnioskodawcę wierzytelności w celu jej ściągnięcia od uczestnika. Konstrukcja łączącej wnioskodawcę z pierwotnym wierzycielem dłużnika umowy powierniczego przelewu w celu wyegzekwowania wierzytelności polega na tym, że wierzyciel przelewa wierzytelność na zleceniobiorcę (cesjonariusza) przede wszystkim po to, aby ten ostatni ściągnął należność od dłużnika i wydał pierwotnemu wierzycielowi (cedentowi) uzyskane świadczenie, ale z zachowaniem określonych umową reguł. Cesjonariusz jako powiernik powinien zatem stosować się do wskazówek zleceniodawcy (cedenta), bowiem ten pierwszy działa wprawdzie w imieniu własnym, ale z gospodarczego punktu widzenia na rachunek zleceniodawcy (cedenta). Wskazany wyżej cel umowy o powierniczym przelewie na wnioskodawcę oznacza, że cesjonariusz zobowiązuje się korzystać z przelanej wierzytelności w granicach wyznaczonych przez cel przelewu, tym niemniej nie budzi wątpliwości, że aby cel ów mógł osiągnąć podejmuje w ramach umowy działania własne. Te ostatnie tworzą zatem jego prawo dochodzenia wierzytelności. Aby jednak cel ów można było zrealizować niezbędne jest uwidocznienie zmiany podmiotowej w treści tytułu wykonawczego stanowiącego podstawę czynności egzekucyjnych. W tym zakresie należy wskazać, że postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności pozwala połączyć dwa zasadnicze etapy konkretyzacji normy prawnej między indywidualnymi podmiotami: etapu rozpoznawczego i wykonawczego.

Znaczenie klauzuli wykonalności dla dopuszczalności skierowania przeciw komuś egzekucji było wielokrotnie podkreślane w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Nakaz praworządnego działania organów publicznych powinien mieć zastosowanie także przy ustalaniu podmiotów postępowania egzekucyjnego. O ile prawo żądania ochrony sądowej mieści w sobie ryzyko bezpodstawnego pozywania innej osoby, o tyle w fazie egzekucyjnej, immanentnie zawierającej element przymusu, reguły zachowania się wierzyciela i dłużnika powinny być ściśle określone. Dotyczy to zatem również wskazania wierzyciela egzekwującego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwraca się uwagę, że w powyższym ustrojowym celu, tytuł egzekucyjny precyzuje uczestników postępowania. Co prawda przepisy kodeksu postępowania cywilnego ustanawiają wyjątki, jednak według nich dochodzi do zmian podmiotowych, dotyczących przede wszystkim dłużników. W pewnych wypadkach nie wymaga to zmiany klauzuli wykonalności (art. 819 § 1 k.p.c.). Rozwiązanie takie jest usprawiedliwione szczególną przyczyną (śmierć wierzyciela lub dłużnika w toku postępowania egzekucyjnego) oraz ogólnym następstwem spadkobierców, którzy ponadto legitymują się postanowieniem stwierdzającym nabycie przez nich spadku (argument z art. 1027 k.c.). W innych wypadkach obejmujących również art. 788 k.p.c. przejście uprawnienia lub obowiązku wymaga nadania klauzuli wykonalności na rzecz lub przeciw tej osobie. Hipotezą przepisu objęte zostało przejście dokonane po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub przed jego wydaniem bez ograniczenia terminem końcowym, dlatego wykładnia językowa nie sprzeciwia się nadaniu klauzuli także w razie powierniczego przejścia uprawnienia.

W powyższym kontekście należy uznać, że także powiernicze przejście prawa dla prowadzenia egzekucji wierzytelności wywołuje potrzebę ujawnienia powiernika jako wierzyciela egzekwującego w tytule wykonawczym i usprawiedliwia wniosek takiego nabywcy wierzytelności na podstawie art. 788 § 1 k.pc.. Należy przy tym wskazać, że interesy wierzyciela chroni sama umowa powierniczego przelewu, skoro dotychczasowy tytuł został wydany wnioskodawcy, co wyklucza możność prowadzenia dwóch egzekucji z tego samego tytułu przeciwko uczestnikowi. Także powierniczy przelew wierzytelności, poza zmianą po stronie wierzyciela, w żaden inny sposób nie wpływa na dotychczasową sytuację prawną uczestnika (art. 513 k.c.), w tym co do możliwości skutecznego spełnienia świadczenia do rąk właściwego adresata (art. 512 k.c. i art. 515 k.c.).

Mając to wszystko na uwadze orzekł Sąd Apelacyjny jak w postanowieniu na podstawie wskazanych przepisów a nadto na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

SSA Hanna Nowicka de Poraj SSA Wojciech Kościołek SSA Marek Boniecki