Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 maja 2016 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący: Sędzia S.O. Lucyna Stąsik-Żmudziak

Protokolant: st. sekretarz sąd. Małgorzata Gruza

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2016 roku w Lublinie

sprawy J. F. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczeń społecznych

na skutek odwołania J. F. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 11 września 2014 roku znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 2399/14

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 11 września 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na podstawie art. 83 ust. l pkt.1,2, art. 38 ust. l w związku z art. 6 ust. l pkt. 5, art. 12 ust. l, art. 13 pkt. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. póz. 1442, z późn. zm.) oraz art. 13 ust.3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. UE.L 166 poz. l z dnia 30.09.2004r), art. 14 ust. 5b zd. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 987/2009 dotyczącym wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE z 30.10.2009 nr L 284/1) stwierdził, że J. F. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom/u emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 01.11.2013r. do nadal.

W uzasadnieniu decyzji podano, że słowacka instytucja ubezpieczeniowa odrzuciła ustalone tymczasowo słowackie ustawodawstwo, przyjmując marginalność wykonywania pracy najemnej i stąd ZUS po ustaleniu, iż wnioskodawca figuruje od 17.05.2006r do nadal jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą wszczęto z urzędu postępowanie wyjaśniające w sprawie ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

W odwołaniu od tej decyzji pełnomocnik J. F. (1) zaskarżył decyzje w całości, wniósł o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że od dnia 1 listopada 2013r. w stosunku do J. F. (2) ma zastosowanie słowackie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczenia społecznego oraz o zasądzenie od organu rentowego, na rzecz ubezpieczonego, kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według spisu kosztów.

Decyzji zarzucił naruszenie: błędne zastosowanie powołanych w decyzji przepisów, tj. art. 13 ust 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz art. 14 ust. 5b zdanie 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 987/2009 dotyczącym wykonywania rozporządzenia nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, z których nie wynika, jak to wskazał organ rentowy, aby ubezpieczony podlegał od 1 listopada 2013 r, obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu właściwym ze względu na prowadzoną przez niego działalność gospodarczą i błędne zastosowanie w uzasadnieniu zaskarżanej decyzji, art. 11 ust. 3a Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, gdyż nie ma w rzeczywistości powoływanego przepisu, ani w wersji obowiązującej od 1 maja 2010r, ani też w wersji skonsolidowanej, obowiązującej od zmian w roku 2012.

W obszernym uzasadnieniu zaprezentował argumenty na poparcie swojego stanowiska. (odwołanie k. 2-8as)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie podnosząc argumenty będące podstawą wydania zaskarżonej decyzji. Zreferowano dotychczasowe ustalenia ZUS i wskazano przepisy, będące postawą wydanych decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 2-4 as)

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

J. F. (1) od 17.05.2006r do nadal figuruje jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w Urzędzie Gminy R. a następnie w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej pod nazwą (...) J. F. (1) z określonym przedmiotem działalności gospodarczej jako sprzedaż hurtowa i detaliczna samochodów osobowych i furgonetek. (wypis z CEiIoDG k. au) Na podstawie dokumentów ZUS ustalił, że odwołujący od dnia 01.11.2013r. dokonał wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności.

Zawiadomieniem z dnia 07.04.2014r poinformowano wnioskodawcę o wszczęciu z urzędu postępowania wyjaśniającego w sprawie ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, w związku z czym złożył on do organu ubezpieczeniowego 3 identyczne w treści a jedynie różniące się wskazanym okresem trwania, umowy o pracę zawarte z pracodawcą na terenie Słowacji.

Z przedłożonych dokumentów (tj. umowy o pracę zawartej dnia 15.10.2013r, 14.01.2014r i 24.04.2014r) wynika, że od 01.11.2013r wnioskodawca jest zatrudniony przez przedsiębiorstwo mające swoją siedzibę na terenie Słowacji, firmę FINANSE (...) s.ro. z siedzibą w J. (...) i wykonuje pracę na rzecz tego przedsiębiorstwa na terenie Słowacji i jednocześnie wykonuje w Polsce działalność na własny rachunek. Wykonywanie pracy polegało na dostarczaniu materiałów reklamowych klientom wskazanym przez pracodawcę, w czasie i miejscu oznaczonym przez pracodawcę.

Pismem z dnia 28.05.2014r ZUS poinformował wnioskodawcę oraz właściwą instytucję słowacką o ustaleniu wobec J. F. (1) ustawodawstwa słowackiego od dnia 01.11.2013r zgodnie z art. 16 ust.2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 9872009 dotyczącym wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE z 30.10.2009 nr L 284/1), w związku z działalnością zawodową wykonywaną w dwóch lub więcej państwach członkowskich Unii Europejskiej. Jednocześnie poinformowano odwołującego, że ustalenie słowackiego ustawodawstwa miało charakter tymczasowy (art. 16 ust. 2 rozporządzenia 987/2009) i opierało się na złożonych dokumentach. Mogło ono zostać unieważnione, jeżeli nastąpiły by istotne zmiany w aktywności zawodowej lub instytucja ubezpieczeniowa miejsca wykonywania pracy, lub instytucja właściwa będzie miała istotne zastrzeżenia co do określonego przez ZUS O/B. Inspektorat w C. ustawodawstwa właściwego.

W dniu 14.08.2014r wpłynęło do Inspektoratu ZUS pismo instytucji słowackiej - Socialna Poistovna informujące, iż odrzuca wstępne określenie ustawodawstwa słowackiego, ponieważ działalność J. F. (1) na rzecz firmy FINANSE (...) s.r.o. wykazuje cechy działalności o charakterze nieistotnym (działalność peryferyjna). Za działalność nieistotną uznano działalność realizowaną stale, która jednak z punktu widzenia czasu i amortyzacji kosztów nie jest zasadnicza. Ze względu na czas pracy, wynagrodzenie i rodzaj działalności zatrudnienie w Słowacji instytucja słowacka uważała za działalność marginalną (peryferyjną), która dla celów artykułu 13 rozporządzenia Rady (WE) nr 883/2004 nie była brana pod uwagę. ZUS Socjalna poist!ovna poinformowała, że przy współpracy z Krajowym Inspektoratem przeprowadził u pracodawcy wnioskodawcy kontrolę realnego miejsca wykonywania pracy przez pracowników w Słowacji. Podczas drugiej kontroli stwierdzono, że przy wejściu na teren, gdzie spółka (pracodawca) ma siedzibę znajduje się tablica z określeniem spółki. Podczas kontroli obecna była jedynie członek zarządu spółki oraz przedstawiciel prawny spółki. Do kontroli przedstawili umowę najmu dotyczącą najmu pomieszczeń, umowy o pracę pracowników oraz listę obecności pracowników w pracy. Przedmiotem działalności pracodawcy są usługi reklamy i marketingu. Trzem pracownikom z miejscem zamieszkania w Polsce, na podstawie zawiadomienia oddziałów ZUS o zastosowaniu polskich przepisów prawnych, pracodawca już zlikwidował ubezpieczenie w słowackim systemie ubezpieczenia społecznego. Kolejni pracownicy, między którymi znajduje się także J. F. (1), mają, zgodnie z umowami o pracę, realizować pracę w Słowacji jedynie jeden dzień w miesiącu w zakresie 10 godzin za wynagrodzenie 2,023 EUR/godz. Według danych rejestrowanych w systemie informacyjnym Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Socialna poist'ovńa, przyznane wynagrodzenie potwierdza fakt, że pracodawca od 1.11.2013 r., wykazuje u pracownika miesięczne wynagrodzenie w kwocie 20,23 EUR.

W tej sytuacji ZUS poinformował Socjalną Poistovną, iż uznaje jej stanowisko i ustala wobec J. F. (1) jako właściwe ustawodawstwo polskie. Informację tę przekazano także J. F. (1) pismem z dnia 29.08.2014r. referując dotychczasowe czynności, dokonane ustalenia i właściwe przepisy.

W nawiązaniu do otrzymanego pisma ZUS z 29.08.2014r. wnioskodawca odpisał, że nie zgadza się ze stanowiskiem ZUS twierdząc, iż polski organ ubezpieczeniowy nie jest władny podważać ważność umowy o pracę polskiego pracownika na terenie Słowacji. Twierdził, że skoro nadal wykonuje pracę na terenie Słowacji i tam są opłacane składki na ubezpieczenia społeczne nie ma obowiązku ponownego zarejestrowania się jako płatnik ZUS. W konsekwencji dokonanych ustaleń w ocenie ZUS brak było podstaw do uwzględnienia okresu zatrudnienia w firmie na terenie Słowacji przy ustalaniu właściwego ustawodawstwa. Zgodnie z art. 11 ust. 3a rozporządzenia (WE) nr 883/2004 osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego. W świetle powyższego ZUS ustalił, że J. F. (1) od 01.11.2013r. podlega ustawodawstwu polskiemu tj. obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej i wydał zaskarżoną decyzję.

W toku postępowania sądowego na żadną z wyznaczonych rozpraw nie stawił się pełnomocnik wnioskodawcy, mimo iż był o terminach prawidłowo powiadomiony. Nie przedstawił żadnego dodatkowego stanowiska. Nie stawił się do Sądu także wnioskodawca i nie złożył wyjaśnień ani zeznań. Wezwanie na rozprawę w dniu 09.03.2015 roku odebrał osobiście natomiast wezwanie na termin w dniu 19.05.2016r. nie zostało podjęte i Sąd przyjął je ze skutkiem doręczenia.

W trakcie postępowania sądowego zobowiązano ZUS do wykazania jakie czynności podjął ZUS B. w celu wyjaśnienia ze Słowacką Instytucją ubezpieczeniową okoliczności związanych z zarejestrowaniem J. F. (1) do ubezpieczeń społecznych na terenie państwa wykonywania pracy najemnej, czy dokonano ustaleń, czy został wyrejestrowany z tych ubezpieczeń, czy na terenie Słowacji wobec odwołującego była wydana decyzja dotycząca wyłączenia z ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania pracy najemnej. (k.43as)

W dniu 27.01.2016r. ZUS przesłał do Sądu uzyskaną odpowiedź słowackiej instytucji z dnia 01.12.2015r. w sprawie prawomocności decyzji o nieobjęciu J. F. (1) od 01.11.2013r. ubezpieczeniami na terenie Słowacji.

Socjalna poist”owna wydała decyzję o niepowstaniu wobec J. F. (1) od 01.11.2013r. obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, emerytalnego i ubezpieczenia od utraty pracy. Decyzja jest prawomocna i obowiązująca od 07.07.2015r. J. F. (1) został wykreślony z rejestru osób ubezpieczonych i oszczędzających w ramach ubezpieczenia emerytalnego pracodawcy(...)na terenie Słowacji. (k. 48-61as)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumentację zawartą w aktach sprawy, w tym z dokumentów stanowiących korespondencję pomiędzy ZUS a odwołującym oraz pomiędzy ZUS a słowacką instytucją właściwą Słowacką Poistovną, które nie zostały zakwestionowane przez strony.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlega oddaleniu.

Z analizy powyższego stanu faktycznego wynika, że J. F. (1) prowadzący w Polsce działalność gospodarczą zawarł umowę o pracę z pracodawcą, który miał zarejestrowaną działalność na terenie Słowacji. Z tytułu zawartej umowy odwołujący został zgłoszony do ubezpieczeń w Słowacji. Jednakże właściwa Słowacka instytucja ubezpieczeniowa w dniu 14.08.2014 roku wyraziła zastrzeżenie do ustalonego tymczasowego ustawodawstwa słowackiego wskazując, że świadczona praca miała charakter marginalny. Skutkiem tego było ustalenie dla odwołującego tymczasowego ustawodawstwa polskiego, które stało się ostateczne w oparciu o zaskarżoną decyzję z dnia 11.09.2014r. związku z tym, że słowacka instytucja właściwa nie zgłosiła do tego ustalenia w przewidzianym w przepisach terminie zastrzeżeń. Co więcej właściwa Słowacka instytucja ubezpieczeniowa wydała decyzję o niepowstaniu wobec J. F. (1) od 01.11.2013r. obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, emerytalnego i ubezpieczenia od utraty pracy. Decyzja jest prawomocna i obowiązująca od 07.07.2015r. J. F. (1) został wykreślony z rejestru osób ubezpieczonych i oszczędzających w ramach ubezpieczenia emerytalnego pracodawcy (...)na terenie Słowacji.

W ocenie Sądu istotnym jest, że po przeprowadzeniu u pracodawcy odwołującego kontroli przez słowacką instytucję ubezpieczeniową, zakwestionowała ona rzeczywiste wykonywanie działalności przez pracodawcę i realne wykonywanie zatrudnienia przez pracowników mających zawarte z tym pracodawcą umowy o pracę. Słowacka instytucja ubezpieczeniowa miała zastrzeżenia do pierwotnie ustalonego ustawodawstwa słowackiego. Przeprowadziła kontrolę ważności zawartych umów. Skutkiem powyższego było wydanie w ramach własnych kompetencji decyzji wyłączających z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych pracowników, wobec których ustalono, że nie podlegają oni takim ubezpieczeniom ze względu na zakwestionowanie zawartych przez nich umów o pracę.

Natomiast ZUS nie czynił żadnych własnych ustaleń w zakresie dotyczącym faktycznego wykonywania na Słowacji pracy najemnej przez odwołującego. Ustalenia te były przedmiotem zainteresowania instytucji właściwej miejsca wykonywania zatrudnienia czyli instytucji słowackiej. Słowacka Poistovna miała wątpliwości dotyczące faktycznego wykonywania pracy J. F. (1), w związku z czym zaprotestowała przeciwko pierwotnemu ustaleniu tymczasowego ustawodawstwa słowackiego jak również prawomocnie wyłączyła odwołującego w spornym okresie z ubezpieczeń społecznych na terenie Słowacji.

Odwołujący nie powołał dowodów przeciwnych i nie wykazał podlegania ustawodawstwu słowackiemu. Przedłożone przez wnioskodawcę umowy o pracę zgodnie z przepisami koordynacyjnymi nie podlegały badaniu przez polski organ ubezpieczeniowy. Ich ocena należała do Słowackiej instytucji. Ocena taka została wykonana przez właściwy organ ubezpieczeniowy, który poinformował polską instytucję ubezpieczeniową, iż została wydana decyzja wyłączająca wnioskodawcę z obowiązkowych ubezpieczeń w spornym terminie na terenie Słowacji i decyzja ta jest prawomocna. Ustalenie to ma moc wiążącą dla polskiego organu ubezpieczeniowego i na terenie Polski nie podlega badaniu. Wnioskodawca nie podważył skutecznie tego ustalenia.

Wbrew twierdzeniom pełnomocnika J. F. (1) zawartym w odwołaniu, ZUS wydając skarżoną decyzję nie naruszył wskazanych w odwołaniu przepisów.

Zasady ustalania właściwego ustawodawstwa regulują przepisy powołanych wyżej rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE nr L 166/1 z 30.04.2004 r.) i rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE nr L 284/1 z 30.10.2009)

Zgodnie z art. 11 ust. 3 lit a) powołanego rozporządzenia nr 883/2004 osoba, wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego.

W myśl art. 16 ust. 1, 2 rozporządzenia nr 987/2009 osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania. Wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego 883/2004 oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego 987/2009. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu.

Zgodnie z art. 13 ust. 3 rozporządzenia 883/2004 - osoba, która wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeśli wykonuje taką pracę w dwóch lub kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami art. 13 ust. 1.

Według art. 5 ust. 1 rozporządzenia 987/2009 dokumenty wydane przez instytucję państwa członkowskiego do celów stosowania rozporządzenia podstawowego i rozporządzenia wykonawczego, stanowiące poświadczenie sytuacji danej osoby oraz dowody potwierdzające, na podstawie których zostały wydane te dokumenty, są akceptowane przez instytucje pozostałych państw członkowskich tak długo, jak długo nie zostaną wycofane lub uznane za nieważne przez państwo członkowskie, w którym zostały wydane.

W niniejszej sprawie właściwa instytucja słowacka przyjęła, że J. F. (1) świadczył pracę o charakterze marginalnym na terenie Słowacji pracy u wskazanego pracodawcy i odrzuciła pierwotnie ustalone ustawodawstwo słowackie. Z tego względu na mocy art. 14 punktu 5b rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 987/2009, praca ta nie może być brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego. Przepis art. 14 pkt 5b stanowi bowiem, że „do celów stosowania art. 13 ust. 1 rozporządzenia podstawowego osoba, która "normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub w kilku państwach członkowskich", oznacza w szczególności osobę, która w sposób ciągły wykonuje na zmianę kilka rodzajów pracy, z wyjątkiem pracy o charakterze marginalnym, w dwóch lub więcej państwach członkowskich, niezależnie od częstotliwości takiej zamiany czy też jej regularnego charakteru.”

W związku z faktem, że odwołujący wykonywał pracę na rzecz (...)wyłącznie w wymiarze marginalnym, zatrudnienie to na mocy art. 14 pkt 5b rozporządzenia nr 987/2009 nie może być brane pod uwagę dla ustalenia ustawodawstwa właściwego. Skoro według słowackiej instytucji ubezpieczeniowej J. F. (1) nie świadczył na terenie Słowacji pracy i nie podlegał ustawodawstwu słowackiemu to wobec tego, że wykonywał on i nadal wykonuje działalność gospodarczą na terenie Polski to podlega ustawodawstwu polskiemu w zakresie zabezpieczenia społecznego, zgodnie z art. 11 ust. 3 lit a Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004.

Zasady obejmowania ubezpieczeniami społecznymi osób prowadzących pozarolniczą działalność regulują przepisy powołanej ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. nr 1442 tekst jedn. z późn. zm.)

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 cytowanej ustawy z dnia 13 października 1998 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność i zgodnie z art. 13 pkt 4 tej ustawy osoby te podlegają ubezpieczeniom społecznym - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności z wyłączeniem okresu, na który działalność została zwieszona.

W tej sytuacji odwołanie jako niezasadne należało oddalić.

Z uwagi na powyższe, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.