Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 sierpnia 2010 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVII Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Wanda Czajkowska

po rozpoznaniu w Warszawie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Towarzystwa (...) w P.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone

1.  uznaje za niedozwolone i zakazuje wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowienia

wzorca umowy „Regulamin świadczenia usług” § 9.4 o treści „Pod pojęciem siły wyższej należy rozumieć między innymi wszelkie katastrofy i kataklizmy, strajki, blokady dróg, warunki pogodowe uniemożliwiające przemieszczanie lub inne nieprzewidziane, niezależne od (...) Sp. z o.o. zdarzenia”

2. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego

3. nakazuje pobranie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Kasy Sądu Okręgowego w Warszawie kwoty 600 zł (sześćset złotych ) tytułem opłaty od pozwu od uiszczenia której powód był zwolniony.

4. zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt pozwanego

/-/ SSO Wanda Czajkowska

Sygn. Akt XVII AmC 1277/09

UZASADNIENIE

Powód – Stowarzyszenie (...) w P. wniósł 29 lipca 2009 roku pozew o uznanie za niedozwolone postanowienia § 9 punkt 4 Regulaminu świadczeń usług stosowanego w obrocie z konsumentami przez (...) sp. z o.o.” w W. o następującym brzmieniu:

„ Pod pojęciem siły wyższej należy rozumieć między innymi wszelkie katastrofy i kataklizmy, strajki, blokady dróg, warunki pogodowe uniemożliwiające przemieszczenie lub inne nieprzewidziane, niezależne od (...) sp. z o.o.” zdarzenia.”

Zdaniem powoda postanowienie to winno zostać uznane za niedozwoloną klauzulę umowną z uwagi na sprzeczną z prawem, bo znacznie poszerza pojęcie siły wyższej, co
pozwala na uwolnienie się przez przewoźnika od odpowiedzialności za
uszkodzenie, zniszczenie towaru lub opóźnienie w przewozie.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o:

oddalenie powództwa w całości

zarządzenie rozpoznania niniejszej sprawy łącznie ze sprawami o sygnaturach XVII AmC 1272/09, XVII AmC 1279/09, XVII AmC 1274/09, XVII AmC 1276/09, XVII AmC 1271/09, XVII AmC 1273/09, XVII AmC 1275/09, XVII AmC 1278/09, albowiem zdaniem pozwanego sprawy te mogły zostać objęte jednym pozwem;

zasądzenie na rzecz pozwanego od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany przyznał, że kwestionowane postanowienie stanowi część Regulaminu świadczenia usług (...) sp. z o.o.”

Pozwany podniósł w odpowiedzi na pozew, że definicja siły wyższej zawarta w § 9 pkt 4 Regulaminu składa się z dwóch elementów tj. wskazania przykładowych zdarzeń uznanych za wyczerpujące znamiona siły wyższej a równocześnie określające charakter tych zdarzeń ( jako gwałtowane i nagłe ) oraz ogólnego sprecyzowania warunków jakie muszą być spełnione, aby daną okoliczność uznać za siłę wyższą i dopiero łączna analiza obu członów pozwala dokonać właściwej wykładni § 9 pkt. 4 Regulaminu tj. siły wyższej jako zdarzenia niemożliwego do przewidzenia, ani do zapobieżenia ( element drugi definicji) o gwałtownym charakterze ( element pierwszy).

W ocenie pozwanego ustalona w § 9 pkt. 4 Regulaminu definicja siły wyższej nie narusza interesów konsumentów, pozwala jedynie dostosować pojęcie siły wyższej do specyfiki działalności przewozowej.

Pozwany podniósł także, iż Regulamin został przedstawiony do akceptacji Urzędowi Komunikacji Elektronicznej, który zatwierdził Regulamin w obowiązującej formie.

Zważywszy na to, iż powód złożył w tutejszym Sądzie osiem pozwów przeciwko pozwanemu i każdy z nich dotyczył żądania uznania poszczególnych zapisów Regulaminu świadczenia usług za niedozwolone klauzule umowne, pozwany wniósł o zarządzenie łącznego rozpoznania spraw z uwagi na to, iż wszystkie zgłoszone żądania mogły być objęte jednym pozwem.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie.

Zakwestionowane w pozwie postanowienie o treści: „Pod pojęciem siły wyższej należy uznać między innymi wszelkie katastrofy i kataklizmy, strajki, blokady dróg, warunki pogodowe uniemożliwiające przemieszczenie lub inne nieprzewidziane, niezależne od (...) sp. z o.o.” zdarzenia.”

Pozwany jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą polegającą na przyjmowaniu, przesyłaniu i doręczaniu przesyłek w obrocie krajowym. W świetle art. 2 ust. 1 pkt. 1 ustawy Prawo pocztowe z 12 czerwca 2003 roku ( Dz. U. Nr 130 poz. 1188 ze zm.), pozwany świadczy usługi pocztowe, do których zastosowanie znajdują przepisy Prawa pocztowego. W obrocie z konsumentami pozwany stosuje wymieniony wyżej Regulamin, zawierający zakwestionowaną w pozwie klauzulę.

Powód jest stowarzyszeniem, które w zakresie swojej działalności statutowej prowadzi działalność w zakresie ochrony interesów konsumentów, a wobec tego stosownie do art. 479 ³⁸ § 1 kpc powód jest uprawniony do wytaczania powództw w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.

Wniosku pozwanego o połączenie sprawy XVII AmC 1277/09 ze sprawami AmC 1272/09, XVII AmC 1279/09, XVII AmC 1274/09, XVII AmC 1276/09, XVII AmC 1271/09, XVII AmC 1273/09, XVII AmC 1275/09, XVII AmC 1278/09 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia Sąd nie uwzględnił. Stosownie do art. 191 kpc powód może, ale nie musi dochodzić jednym pozwem kilku roszczeń. W niniejszej sprawie powód określił żądanie pozwu jako konkretne niedozwolone postanowienie umowne zamieszczone przez pozwanego w Regulaminie świadczenia usług spółki (...) sp. z o.o.”, a wobec tego miał prawo w myśl art. 191 kpc tak określić żądanie pozwu. Każde konkretne postanowienie Regulaminu zakwestionowane w pozwie stanowi oddzielne powództwo. Wymaga zatem indywidualnej oceny z punktu widzenia zaistnienia przesłanek z art. 385 ¹ § 1 kc, a wobec tego w ocenie Sądu nie jest uzasadnione i prawidłowe dla trafności i prawidłowości wydawanych w takich sprawach rozstrzygnięć łączenie tych tak wielu żądań pozwu (w niniejszej sprawie pięciu pozwów).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stosowanie do art. 385 ¹ § 1 kc postanowienia umowy zawartej z konsumentem nie uzgodnione z nim indywidualnie nie wiążą go, jeżeli doszło do ukształtowania praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny w dobrymi obyczajami i w konsekwencji do rażącego naruszenia jego interesów. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Stosownie do art. 385 ¹ § 2 kc postanowienie umowy zawartej z konsumentem nie wiąże go, jeżeli:

1.  Nie zostało uzgodnione indywidualnie z konsumentem, czyli zostało narzucone konsumentowi,

2.  Nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron,

3.  Ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami,

4.  Ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta.

W sprawie niesporne są okoliczności, że to pozwany przygotował, opracował w całości postanowienia Regulaminu świadczenia usług spółki (...) sp. z o.o.” i stosował go w obrocie z konsumentami. Powołane okoliczności oraz treść samego Regulaminu świadczenia usług spółki (...) sp. z o.o.” ( w szczególności § 3 pkt. 2, § 16 oraz § 18) uzasadniają wniosek, że jego postanowienia nie są indywidualnie uzgadnianie z konsumentami i ich treść jest narzucana konsumentom. Regulamin świadczenia usług

(...) sp. z o.o.” jest zatem typowym wzorcem umowy.

Zakwestionowane postanowienie nie jest głównym świadczeniem stron, albowiem dotyczy określenia pojęcia siły wyższej. Głównym świadczeniem stron są ze strony pozwanego- przyjęcie, przesłanie i dostarczenie przesyłki, ze strony konsumenta- zapłata za wykonaną usługę.

W § 9 pkt 4 Regulaminu ustalono, że pozwany nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie lub zwrot przesyłki w następującym między innymi przypadku – wskutek siły wyższej i ustalone zostało pojęcie siły wyższej jako „ między innymi wszelkie katastrofy i kataklizmy, strajki, blokady dróg, warunki pogodowe uniemożliwiające przemieszczenie lub inne nieprzewidziane, niezależne od (...) sp. z o.o.” zdarzenia”.

Istotnie ani ustawa Prawo pocztowe ani Kodeks cywilny nie określa pojęcia siły wyższej i nie podaje właściwych kryteriów niezbędnych do oceny pewnych okoliczności jako siły wyższej tj. okoliczności odróżniających ją od zwykłego przypadku, chociaż posługują się tym pojęciem w swych przepisach. Kc posługuje się pojęciem siły wyższej w przepisach np.: art. 121 pkt 4, 433, 435, 436, przy czym pojęcie siły wyższej nie jest dla każdego z tych wypadków identyczne.

W piśmiennictwie i orzecznictwie sądowym jest ustalone stanowisko, że za siłę wyższą uznaje się zdarzenie z zewnątrz pochodzące, którego nie można przewidzieć ani jemu zapobiec środkami zwykłymi lub zabezpieczyć się przed nim. Przy czym zdarzenie musi być zewnętrzne w znaczeniu funkcjonalnym i fizycznym a niemożliwość przewidzenia zdarzenia podlega ocenie na tle okoliczności konkretnego wypadku.

Ondosząc te kryteria oceny siły wyższej należy uznać, że wystąpienie takich okoliczności, jak blokady dróg, strajki powołane w zakwestionowanym postanowieniu jako zdarzenia o charakterze siły wyższej, tych kryteriów nie spełniają. Blokady dróg są możliwe do przewidzenia. Aktualnie podróżni są informowani o blokadach dróg na ogłoszeniach świetlnych znajdujących się na autostradach i wobec tego można podjąć działania zmierzające do zapobieżenia skutkom blokady dróg. Również możliwe jest uzyskanie wcześniej informacji o strajkach i podjęcie działań zmierzających do ich zapobieżenia.

Zasadnie zatem powód zakwestionował w pozwie treść pojęcia siły wyższej określonej przez pozwanego w § 9 pkt 4 zdanie drugie Regulaminu świadczenia usług. Pozwany ustalając to pojęcie na potrzeby świadczonych usług w sposób niezgodny z obowiązującym porządkiem prawnym rozszerzył zakres tego pojęcia, tym samym powodując ograniczenie swojej odpowiedzialności za opóźnienie lub zwrot przesyłki.

Zakwestionowane postanowienie ukształtowane zostało z naruszeniem równowagi kontraktowej na niekorzyść konsumenta, umożliwiając pozwanemu zwolnienie się od odpowiedzialności za nienależyte wykonanie lub niewykonanie usług przewozu, a wobec tego rażąco narusza interesy konsumentów i pozostaje w sprzeczności z dobrymi obyczajami, albowiem zostało ukształtowane nieuczciwie, nierzetelnie w stosunku do konsumenta z wykorzystaniem braku wiedzy prawniczej konsumenta w zakresie jego praw.

Z tych względów na podstawie art. 385 ¹ kc uwzględniono żądanie pozwu i na podstawie art. 479 ⁴² § 1 kpc orzeczono jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania postanowiono na podstawie art. 98 kpc.

Zarządzono publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt pozwanego.

/-/ SSO Wanda Czajkowska