Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSR del. Zygmunt Drożdżejko

Protokolant: Karolina Lipka

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2016 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego w W.

przeciwko E. G.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  ustala, iż umowa darowizny z dnia 07.12.2009r. – zawarta pomiędzy A. A.
i E. G. – sporządzona przed notariuszem H. K. (Repertorium A
nr (...)) jest bezskuteczna w stosunku do strony powodowej Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w W., w stosunku do:

a)  wierzytelności o zapłatę odsetek od kwoty 111 979zł wraz z kosztami egzekucyjnymi, wynikającej z tytułu wykonawczego wystawionego w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...);

b)  wierzytelności o zapłatę kwoty 168 001 zł
(sto sześćdziesiąt osiem tysięcy jeden złotych)
z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi, wynikającej z tytułu wykonawczego wystawionego w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...)

c)  wierzytelności o zapłatę kwoty 533 zł (pięćset trzydzieści trzy złote) z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi, wynikającej z tytułu wykonawczego wystawionego w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W.
o nr (...)

II.  zasądza od pozwanego E. G. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3 600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem kosztów procesu;

III.  nakazuje ściągnąć od pozwanego E. G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 8 427 zł (osiem tysięcy czterysta dwadzieścia siedem złotych) tytułem kosztów sądowych

Sygn. akt I C 1907/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 kwietnia 2016 r.

Powód Skarb Państwa – Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. wystąpił przeciwko E. G. o uznanie umowy darowizny z dnia 7.12.2009r.– zawartej pomiędzy A. A. i E. G. – sporządzoną przed notariuszem H. K. (Repertorium A nr (...) za bezskuteczną w stosunku do strony powodowej Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w W., w stosunku do:

d)  wierzytelności o zapłatę odsetek od kwoty 111 979 zł wraz z kosztami egzekucyjnymi wynikającej z tytułu wykonawczego wystawionego w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...);

e)  wierzytelności o zapłatę kwoty 168 001 zł (sto sześćdziesiąt osiem tysięcy jeden złotych) z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi, wynikającej z tytułu wykonawczego wystawionego w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...)

f)  wierzytelności o zapłatę kwoty 533 zł (pięćset trzydzieści trzy złote) z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi, wynikającej z tytułu wykonawczego wystawionego w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...)

Powód wniósł również o zwrot kosztów procesu.

W uzasadnieniu zostało wskazane, że powodowi przysługuje wierzytelność wobec A. A.. Egzekucja jest bezskuteczna. A. A. przeniosła na pozwanego własność nieruchomości czym pokrzywdziła powoda, działała z zamiarem pokrzywdzenia, a pozwany był świadomy działania w celu pokrzywdzenia wierzyciela.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa podnosząc, że nie wiedział nic o długach córki. Darczyńca nie była dłużnikiem w chwili dokonywania darowizny i nie działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Po pierwsze w ogóle nie istnieje zobowiązanie darczyńcy względem wierzyciela. Wystawiono tytuły wykonawcze błędnie interpretując przepisy. Wniesiona została skarga kasacyjna. Ponadto wskazano, że zobowiązanie podatkowe powstaje w momencie złożenia zeznania podatkowego. W momencie składania zeznania podatkowego darczyńca wskazała na swoje zobowiązania i je wypełniła. Dokonując darowizny nie była zobowiązana do niczego. W dniach 17.11.2009r.- 24.11.2009r. została przeprowadzona kontrola finansowa. A. A. kwestionowała wyniki kontroli i zgłosiła stosowne wnioski dowodowe. Naczelnik w dniu 12.09.2012r. wydał decyzję określającą wysokość jej zobowiązania. Darczyńca kwestionował tą decyzję i nie stała się ostateczna i prawomocna. Darczyńca odwołał się od tej decyzji. 30.10.2013r. Dyrektor Izby skarbowej utrzymał decyzje Naczelnika w mocy. A. A. złożyła skargę do WSA, który wyrokiem z dnia 28.02.2014r. oddalił skargę. Została złożona skarga do NSA. O zobowiązaniu A. A. można mówić dopiero od dnia 28.02.2014r.

Przyczyną zawarcia umowy darowizny były problemy małżeńskie A. A.. Były one na tyle poważne, że rozważali oni rozwód i definitywne rozstanie. Bała się ona, że mąż będzie chciał dochodzić praw do przedmiotowej nieruchomości. Podnosił on, że wprawdzie nieruchomość jest wpisana na A. A., ale on poniósł nakłady finansowe na nabycie tej nieruchomości. Darczyńca chciała ochronić nieruchomość przed roszczeniami małżonka.

Pozwany podniósł również, że byłoby niesprawiedliwym obciążać go kosztami.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarb Państwa – Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. jest wierzycielem A. A.. Jego wierzytelność to wierzytelność o

a) zapłatę odsetek od kwoty 111 979 zł wraz z kosztami egzekucyjnymi wynikająca z tytułu wykonawczego wystawionego w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...);

b) zapłatę kwoty 168 001 zł (sto sześćdziesiąt osiem tysięcy jeden złotych) z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi, wynikająca z tytułu wykonawczego wystawionego w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...)

c) zapłatę kwoty 533 zł (pięćset trzydzieści trzy złote) z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi, wynikającej z tytułu wykonawczego wystawionego w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...)

Dowód: tytułu wykonawczy wystawiony w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...) k.85-86, tytuł wykonawczy wystawiony w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...) k.87-88, tytuł wykonawczy wystawiony w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...) k. 89-90.

Tytuły wykonawcze powstały w następujący sposób: A. A. prowadziła działalność gospodarczą. W dniach 17.11.2009r. – 24.11.2009r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. przeprowadził kontrolę podatkową. Stwierdzono nieprawidłowości. A. A. wniosła uwagi. Dwoma decyzjami z dnia 14.09.2012r. określono:

1)  wysokość odsetek za zwłokę z tytułu uiszczanych zaliczek na podatek w 2008r.;

2)  wysokość zobowiązania podatkowego za 2008 r, w wysokości 168 918 zł.;

Dwoma decyzjami z dnia 30.10.2013r. Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy decyzje Naczelnika Urzędu Skarbowego w W..

Dowód: zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej k.11, protokół kontroli k.12- 17, pismo A. A. z dnia 30.11.2009r. k.18-20, decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 14.09.2012r. (...) k. 21- 38; decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 14.09.2012r. (...) k. 39- 57; pismo do Dyrektora Izby skarbowej k.126-175, dwie decyzje Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 30.10.2013r. k.58-84, skarga do WSA k.176-227

Egzekucja wierzytelności powoda była bezskuteczna. A. A. nie ma majątku z którego można przeprowadzić egzekucję.

Dowód: tytułu wykonawczy wystawiony w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...) k.85-86, tytuł wykonawczy wystawiony w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...) k.87-88, tytuł wykonawczy wystawiony w dniu 20.11.2013r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. o nr (...) k. 89-90, protokół o stanie majątkowym k. 91-92, częściowo zeznania świadka A. A. k. 257, częściowo zeznania świadka J. A. k.257-258.

A. A. była właścicielem nieruchomości wpisanej do księgi wieczystej (...). W dniu 7.12.2009r. A. A. i E. G. zawarli umowę darowizny, sporządzoną przed notariuszem H. K. (Repertorium A nr (...), na mocy której A. A. przeniosła własność nieruchomości na rzecz E. G.. A. A. jest córką E. G..

Dowód: Umowa darowizna z dnia 7.12.2009r. k. 9-10

A. A. pozostaje w związku małżeńskim z J. A.. W 2009r. przeżywali kryzys małżeński, ale obecnie wszystko wróciło do normy. J. A. nigdy nie podjął żdancyh kroków prawnych celem odzyskania, podziału nieruchomości objętej umową darowizny.

Dowód: częściowo zeznania świadka B. G. k.252, częściowo zeznania świadka K. K. k.252, częściowo zeznania świadka A. A. k. 257, częściowo zeznania świadka J. A. k.257-258, częściowo zeznania pozwanego E. G. k.263

Ocena dowodów:

Sąd dał wiarę dokumentom zgromadzonym w sprawie, albowiem ich prawdziwość nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Nie ujawniły się również żadne okoliczności, które wskazywałyby na to, iż nie są one prawdziwe.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków i pozwanego w zakresie w jakim tłumaczą przyczyny dla których A. A. przekazała nieruchomość pozwanemu. Wprawdzie trudno odmówić logiki tym tłumaczeniom, ale nie są one przekonujące. Skoro pomiędzy A. A. i jej mężem było już tak źle, skoro się pogodzili, to dlaczego nie doprowadzili do powrotu majątku. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że dodatkowo A. A. mieszkanie przepisała na rzecz dziecka to bardziej przekonująca jest wersja, że po prostu próbowała usunąć majątek spod egzekucji. Świadczy o tym zbieżność czasowa. Kontrola podatkowa została przeprowadzona w listopadzie 2009r. i zakończyła się niekorzystnie dla A. A. i już wiedziała co jej grozi. Protokół otrzymała bowiem jeszcze w listopadzie 2009r., a w grudniu 2009r. nieruchomość darowała ojcu. Należy również podkreślić, że świadkowie i pozwany to najbliższa rodzina, a zatem są oni zainteresowani w określonym rozstrzygnięciu niniejszej sprawy. Wprawdzie ta okoliczność sama w sobie nie świadczy o wiarygodności zeznań świadka, ale nie można jej całkowicie pomijać.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą roszczenia był art. 527 kc.

Art. 527 § 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

§ 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

§ 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

§ 4. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Przesłankami warunkującymi możliwość skorzystania przez uprawnionego z ochrony paulińskiej są więc: 1) istnienie wierzytelności; 2) dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią; 3) pokrzywdzenie wierzyciela wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika; 4) dokonanie przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela; 5) uzyskanie wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią; 6) działanie osoby trzeciej w złej wierze.

Zgodnie z art. 527 kc dla zastosowania skargi pauliańskiej wszystkie wymienione przesłanki muszą wystąpić kumulatywnie, a ciężar ich udowodnienia co do zasady - zgodnie z regułą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. - obciąża wierzyciela, który jest uprawniony do zaskarżenia czynności prawnej dłużnika. Należy jednak podkreślić, że jeżeli pozwany powołuje się na okoliczności wyłączające jego odpowiedzialność to w tym zakresie ciężar dowodu spoczywa na nim. Również na pozwanym spoczywa obowiązek dowodu w sytuacji gdy chce on obalić domniemania wynikające z przepisów.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego istniała wierzytelności powoda względem pozwanego. Wynika ona z decyzji administracyjnych i sąd jest nimi związany. Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargi na powyższe decyzje.

Zawarta umowa darowizny spowodowała pokrzywdzenie powoda – wierzyciela. A. A. wyzbyła się majątku i nie ma żadnego majątku, z którego można by przeprowadzić egzekucję. Ponadto zgodnie z art. 529 kc domniemywa się, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, jeżeli stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.

Powódka działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Zarzuty pozwanego, że dopiero po zawarciu umowy, wydano decyzje, które spowodowały powstanie obowiązku podatkowego nie zasługują na uwzględnienie. Wszystkie decyzje i tytuły wykonawcze dotyczą zobowiązań podatkowych za 2008r., a wiec zobowiązań powstałych przed zawarciem umowy darowizny (grudzień 2009r). Zobowiązania A. A. dotyczą zaległych odsetek za nieterminowe zapłaty zaliczek na podatek dochodowy od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz podatku dochodowego z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 44.1.1, art. 44.3f i art. 44.6 ustawy „o podatku dochodowym od osób fizycznych” obowiązek zapłaty zaliczek powstaje do 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, natomiast zgodnie z art. 45.1a.2 z 45.4.3 i z art.45.6 w/w ustawy, obowiązek zapłaty podatku za rok poprzedni powstaje najpóźniej w dniu 30 kwietnia roku następnego po roku podatkowym. Istotnie obowiązek podatkowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym, chyba że organ podatkowy ustali inaczej. Taka konstrukcja wynika z założenia, że to podatnik sam oblicza należny podatek i ustala jego wysokość wg. reguł wyznaczonych przez prawo. Natomiast organy skarbowe jedynie kontrolują prawidłowość wyliczenia. Nie oznacza to jednak, że zobowiązanie podatkowe wskazane w zeznaniu jest rzeczywistym zobowiązaniem podatnika. Rzeczywiste zobowiązanie podatkowe powstaje w takiej wysokości w jakiej wynika to z przepisów prawa i zdarzeń ekonomicznych mających wpływ na podatek, a nie z zeznania podatkowego. Oczywiście w większości wypadków wysokość zobowiązania podatkowego wynikająca z zeznania jest tożsama z rzeczywistym zobowiązaniem, albowiem zeznanie winno odpowiadać prawu i rzeczywistości. Jednakże w przypadku wadliwie wypełnionego zeznania podatkowego, mamy do czynienia z błędnie wypełnionym zeznaniem, a nie z niższym zobowiązaniem.

Ponadto z samych decyzji i tytułów wykonawczych wynika, że wymagalność odsetek za zwłokę w płatności zaliczek naliczano od poszczególnych miesięcy w 2008r., a wymagalność samego podatku ustalono od 1.05.2009r. i od tego dnia naliczane są odsetki.

Świadomość i wiedza pozwanego co do pobudek działania A. A. pozostaje bez znaczenia, albowiem jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 528 kc).

Pozwany uzyskał korzyść majątkową ponieważ pod tytułem darmym otrzymał nieruchomość o określonej wartości.

Jedynie uzupełniająco należy dodać, że nawet gdybyśmy przyjęli, że obowiązek podatkowy powstał dopiero w momencie wydania decyzji tj. w 2012r. to i tak roszczenie byłoby uzasadnione z uwagi na art. 530 kc, który stanowi, że przepisy dotyczące skargi pauliańskiej stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała.

W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z darowizną, a więc świadomość pozwanego pozostaje bez znaczenia. A. A. błędnie wypełniając zeznanie podatkowe wiedziała, że urząd skarbowy może to sprawdzić i powstanie obowiązek zapłaty wyższego podatku. Zwłaszcza, że to zostało już zasygnalizowane w kontroli z listopada, gdzie sformułowano odpowiednie wnioski, a sam protokół został jej doręczony jeszcze w listopadzie, a wiec przed zawarciem umowy darowizny. Zatem wiedziała, że w przyszłości powstanie zobowiązanie i że dokonując darowizny działa z pokrzywdzeniem wierzycieli, ponieważ nie będzie miała majątku, aby spełnić swoje zobowiązanie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § l i 3 k.p.c., uwzględniając zasadę odpowiedzialności stron za wynik procesu. Na kwotę zasądzonych od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu się kwota 3600 zł tytułem wynagrodzenia radcy.

Koszty sądowe wyniosły 8 427 zł (opłata od pozwu – 5 % z kwoty 168 534 zł). Sąd nie pobrał tej kwoty od powoda, ponieważ był on ustawowo zwolniony od obowiązku jej uiszczenia, Dlatego w punkcie III wyroku sąd nakazał ją ściągnąć - na zasadzie art. 113 ustawy „o kosztach sądowych w sprawach cywilnych” w związku z art. 98 kpc.

Sąd nie znalazł podstaw do odstąpienia od obciążenia pozwanego kosztami na zasadzie art. 113.4 ustawy „o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Odstąpienie od obciążenia kosztami może nastąpić tylko w wypadkach szczególnie uzasadnionych. Pozwany twierdził, że nie wie o co chodzi, co się stało, ale do końca kwestionował zasadność roszczenia. Nie uznał roszczenia. Kwestionował praktycznie wszystko. Zatem nie można przyjąć, że nie dał powodu do wytoczenia powództwa.

Mając powyższe na uwadze orzec należało jak w sentencji wyroku.