Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy w Gdańsku XV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Weronika Klawonn

Protokolant: st. sekr. sąd. Magdalena Florian

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2016 roku na rozprawie

sprawy z powództwa E. A. i R. A. (1)

przeciwko W. P. i L. P. (1)

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza solidarnie od powodów E. A. i R. A. (1) na rzecz pozwanych W. P. i L. P. (1) kwotę 5400 zł. (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

3.  kosztami sądowymi, od obowiązku uiszczenia których zwolniona była strona powodowa obciąża Skarb Państwa Sąd Okręgowy w Gdańsku.

UZASADNIENIE

E. i R. A. (2) wnieśli pozew przeciwko W. i L. P. (2), w którym domagali się:

⚫

pozbawienia tytułu wykonawczego w postaci wyroku o wydanie nieruchomości nr 3 przy ul. (...) w C., gmina S. wydanego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku pod sygn. akt I C 210/06 w dniu 29 sierpnia 2006 roku, wykonalności w części, która dotyczy wydania wschodniej części tej nieruchomości wyznaczonej po jej osi A-A określonej opinią biegłego z 2002 roku w sprawie sygn. akt I Ns 155/02 o podział tej nieruchomości do dalszego użytkowania i uchylenie w tym zakresie klauzuli wykonalności,

⚫

umorzenie egzekucji co do pozostających w ich posiadaniu części wschodniej nieruchomości nr 3 przy ul. (...) w C. i zwolnienie tej części nieruchomości od egzekucji,

W uzasadnieniu wyjaśniono, że E. A. oponuje wskazanemu w petitum pozwu tytułowi egzekucyjnemu jako nie wydanemu przeciwko niej, na co wskazuje treść pisma przewodniego komornika sądowego E. F. o podjęciu postępowania egzekucyjnego z dnia 7 maja 2014 roku oraz zawiadomienia o wszczęciu egzekucji w sprawie I KM 3451/06.

Powodowie wskazali ,że z przyczyn od siebie niezależnych, wobec braku zawiadomień o terminach sądowych, nie mieli możliwości uczestniczyć w postępowemu o stwierdzenie zasiedzenia pod sygn. I Ns 155/02 ani tym bardziej we wszczętym przez pozwanych postępowaniu o wydanie nieruchomości pod sygn IC 260/06 i postępowaniu o nadanie temu wyrokowi klauzuli wykonalności. Jako dłużnicy, powodowie kwestionują w/w tytuł wykonawczy albowiem został on uzyskany w wyniku wprowadzenia tutejszego Sądu w błąd przez pozwanego, który bezpodstawnie stwierdził, że nie ma innych spadkobierców nieruchomości po J. K., co zaś skutkowało tym, że spadkobiercy w ogóle nie uczestniczyli w postępowaniu początkowo o podzielenie nieruchomości do dalszego użytku ani w późniejszym etapie postępowania o jej zasiedzenie. – tylko pozwani mają interes prawny w zasiedzeniu nieruchomości, podczas gdy tak samo istotny interes w ochronie posiadania jej części wschodniej mają powodowie, którym jej część wschodnią podarowano.

Zarówno pozwany jak i jego brat W. przez 30 lat posiadali całość nieruchomości podczas gdy faktycznie każdy z nich posiadał i zamieszkiwał tylko jej połowę.

Powodowie nigdy nie czynili żadnych starań w celu pozbawienia pozwanych posiadania ich zachodniej części nieruchomości. W celu uregulowania kwestii podatkowych, adresowych itp., strony zgodnie postanowiły na drodze prawnej dokonać jej podziału do dalszego korzystania w postępowaniu pod sygn. akt I Ns 155/02.

W dalszej części tego postępowania dotyczącej stwierdzenia zasiedzenia całości nieruchomości przez pozwanych, powodowie z w/w przyczyn nie uczestniczyli i nie mogli sprzeciwić się twierdzeniom pozwanych. Powodowie nie mogli też zgłosić zarzutu, że nabyli własność wschodniej części nieruchomości w drodze notarialnego aktu ani żadnych innych zarzutów lub choćby wniosku o przyznanie im lokalu zastępczego.

Uwzględniając pierwotny cel, do którego strony zgodnie dążyły oraz fakt, że nieruchomość zamieszkują dwie rodziny, powodowie podali, że wytoczenie niniejszego powództwa jest konieczne - o ile pozwani wierzyciele mają interes w zasiedzeniu zamieszkiwanej zachodniej części nieruchomości, to powodowie mają interes w utrzymaniu własności tej części. W zaistniałej sytuacji, tylko powództwo przeciw-egzekucyjne jako środek merytorycznej obrony dłużnika pozwala na zakwestionowanie wykonalności tytułu wykonawczego w drodze badania zasadności i wymagalności obowiązku nim objętego.

Powodowie zaprzeczyli przy tym aby pozwani posiadali wschodnią część nieruchomości przez 30 lat.

Powodowie nie powinni realizować obowiązku wynikającego z tytułu wykonawczego bowiem narusza to elementarne poczucie sprawiedliwości, zasady współżycia społecznego oraz postanowienia Konstytucji RP. Wyrok o wydanie nieruchomości sygn. akt IC 260/06 tutejszego Sądu nie powinien być opatrzony klauzulą wykonalności jako niezgodny z prawem. W toku postępowania prowadzącego do wydania przedmiotowego tytułu wykonawczego Sąd naruszył art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c. - Sąd nie wymógł na wnioskodawcy dokładnego określenia zakresu jego żądania zasiedzenia co do części czy co do całości budynku. Wbrew zasadzie art. 214 § 1 k.p.c. mimo nie stawienia się uczestników ani ich pełnomocnika na rozprawę wyznaczona po zmianie przedmiotu żądania, Sąd nie odroczył posiedzenia, nie wyznaczył dodatkowego terminu. Powodowie zarzucili obrazę innych przepisów koeksu postępowania cywilnego.

Powodowie w drodze niniejszego powództwa dążą do uzyskania ochrony przed wykonalnością wskazanego tytułu wykonawczego co do stanowiącej ich własność części wschodniej nieruchomości nr 3 przy ul. (...) w C., bowiem wyrok zasądzający jej wydanie pozwanym uzyska wyniku w błąd i częściowo na skutek wskazanych wyżej pośpiechu i błędów Sadu w postępowaniu oraz brakowi udziału powodów i następców właściciela w obu wskazanych postępowaniach, co powinno skutkować ich nieważnością.

Powodom i ich rodzinie w następstwie wykonania orzeczeń wyrządzono niepowetowaną szkodę powodom. Pominięcie okoliczności, że powodowie zamieszkują część wschodnią nieruchomości w toku nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności jest wynikiem braku udziału w tym postępowaniu powodów i pozostałych spadkobierców, co skutkowało brakiem możliwości zaoponowania i w konsekwencji wadliwością nadania klauzuli orzeczeniu z czerwca 2006 r., bowiem już w 2002 r. istniał akt darowizny na rzecz powodów, których prawa były ujawnione w księdze wieczystej. Działania pozwanych są niemożliwe do pogodzenia z zasadami, których mowa w art. 5 k.c. oraz wskazanych przepisach Konstytucji RP co Wysoki Sąd powinien zweryfikować z ustalonym stanem faktycznym sprawy, bowiem jej okoliczności – w ocenie powodów - stanowią dostateczne uzasadnienie do wydania rozstrzygnięcia zgodnego z ich żądaniem, przy zachowaniu zasady dwuinstancyjności postępowania oraz zapewnieniu obrony interesów małżonki dłużnika oraz jego synów polegających na prawie posiadania miejsca zamieszkania. Powodowie wskazują, że wezwali pozwanych wierzycieli do uregulowania zaistniałej sytuacji na zasadzie wzajemności aktem notarialnym, jednak nie liczą na skuteczność tego działania wobec roszczeniowej postawy pozwanych, czemu dali wyraz żądając podjęci podjęcia egzekucji.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwani zaprzeczyli wszelkim twierdzeniom z pozwu – jako oczywiście bezzasadnym i zmierzającym do „sparaliżowania” wykonania prawomocnego wyroku Sądu.

W postępowaniu przeciw-egzekucyjnym – z uwagi na istotę tego postępowania, nie bada się istnienia obowiązku objętego tytułem wykonawczym, na podstawie okoliczności, które nastąpiły przed jego wydaniem. Wyrokiem Sadu Rejonowego w Wejherowie z dnia 29 sierpnia 2006 roku, sygn. akt I C 210/06 została rozstrzygnięta sprawa o wydanie nieruchomości pozwanym. Wyrok ten korzysta z powagi rzeczy osądzonej, stanowi tytuł wykonawczy w przedmiotowej sprawie.

Abstrahując od oczywistej bezzasadności stanowiska powodów – okoliczności przez nich podnoszone (rzekome bezzasadne stwierdzenie zasiedzenia, błędy proceduralne popełnione przez Sąd) dotyczą okresu sprzed wydania wyroku nakazującego wydanie nieruchomości i nie powinny być badane w tymże postępowaniu. Strona powodowa zaprezentowała stan faktyczny w sposób wybiórczy.

Sprawa o zasiedzenie została prawomocnie rozstrzygnięta przez Sąd Rejonowy w Wejherowie postanowieniem z dnia 19 maja 2004 roku, sygn. akt I Ns 155/02. Powodowie wbrew ich twierdzeniom, uczestniczyli w tejże sprawie poprzez obecność na rozprawie w dniu 23.03.2004 roku. Mimo zawiadomienia – nie stawili się na kolejny termin rozprawy wyznaczony przez Sąd.

Powodowie zainicjowali sprawy o wznowienie postępowań: o stwierdzenie zasiedzenia (I Ns 1693/07, SR w Wejlierowie – poprzednio sygn. akt I Ns 155/02) jak również wydanie nieruchomości (sygn. akt 1 C 656/07, SR w Wejherowie). Obie sprawy zakończyły się prawomocnym odrzuceniem skarg.

Żaden ze składów sędziowskich pochylających się nad sprawami powodów nie podzielił argumentacji o rzekomym braku możliwości obrony praw powodów. Co więcej – treść przedstawionych w sposób jednoznaczny obala tezę strony powodowej o rzekomym braku możliwości uczestnictwa powodów obu postępowaniach.

Pozwani zwrócili uwagę na specyficzną postawę powodów reprezentowaną w toku postępowania. Skarżyli oni wszystkie zapadłe rozstrzygnięcia (mimo oczywistej bezzasadności podnoszonych twierdzeń) w postępowaniu jurysdykcyjnym komorniczym (sygn. akt I KM 3451/06, Komornik przy SR w Wejherowie E. F.). Wskutek tejże postawy- pozwani do dnia dzisiejszego nie byli w stanie wyegzekwować zapadłego ponad 8 łat temu wyroku. Przedmiotowe postępowanie – podobnie jak inne wskazane wyżej postępowania – zmierza do dalszego utrzymywania stanu obstrukcji procesowej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 czerwca 2002 roku U. B., H. K., J. K., B. D. R. S. i E. małżonkom A. do ich majątku objętego wspólnością ustawową, całe swoje udziały wynoszące 4/7 części we współwłasności nieruchomości obszaru 0,07 ha o numerze 76/2 w C., objętą ówcześnie księgą wieczystą C. karta 99 Sądu Rejonowego w Wejherowie, a obdarowani darowiznę tę przyjęli.

Aktualnie dla przedmiotowej nieruchomości Sąd Rejonowy w Wejherowie prowadzi KW nr (...).

Dowód: umowa darowizny nieruchomości sporządzona w formie aktu notarialnego przed Notariuszem A. K. pod rep. A nr 3828/2002 k. 7-8, odpis zupełny KW k. 9;

W postanowieniu z dnia 22 listopada 2012 roku wydanym w sprawie sygn. akt I C 656/07 Sąd Rejonowy w Wejherowie podjął postępowanie w sprawie o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 29 sierpnia 2006 roku w sprawie IC 210/06 i odrzucił skargę powodów o wznowienie przedmiotowego postępowania. Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie III Cz 463/13 odrzucił zażalenie na postanowienie w przedmiocie podjęcia postępowania, oddalił zaś zażalenie na postanowienie w przedmiocie odrzucenia skargi. Skarga kasacyjna powodów wniesiona od postanowienia Sądu Okręgowego w Gdańsku została przez ten Sąd odrzucona w postanowieniu z dnia 29 października 2013 roku wydanym w sprawie III Cz 463/13, III Wsc 30/13. Odrzucono również zażalenie na postanowienie z dnia 29 października 2013 roku.

Dowód: odpisy powołanych postanowień k. 68-78;

W piśmie z dnia 3 maja 2014 roku powodowie z pośrednictwem swojego pełnomocnika wystąpili do pozwanych o „zamknięcie” sprawy o zasiedzenie oraz sprawy o wydanie ugodą zawartą przed notariuszem.

Dowód: pismo z dnia 3 maja 2014 roku z potwierdzeniem nadania k. 10-11;

W piśmie z dnia 7 maja 2014 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Wejherowie E. F., prowadzący postępowanie pod sygn. akt KM 3451/06, poinformował powoda R. A. (1) o przystąpieniu do czynności mających na celu wykonanie tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 29 sierpnia 2006 roku, sygn. akt I C 210/06 zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 21 września 2006 roku.

Dowód: pismo komornika sądowego z dnia 7 maja 2014 roku k. 12;

Powodowie wykupili w okresie od 18 czerwca 2013 roku do 17 czerwca 2014 roku polisę ubezpieczeniową (...) (J4) (...) nr (...). Przedmiotem ubezpieczenia pozostawała nieruchomość położona w miejscowości C. przy ul. (...).

Dowód: polisa k. 13;

W postanowieniu z dnia 21 listopada 2014 roku wydanym przez Sąd Rejonowy w Wejherowie w sprawie I WSC 1/14 na wskutek skargi powodów o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 18 maja 2014 roku wydanego w sprawie o sygn. akt I Ns 155/02 odrzucono zażalenie skarżących z dnia 12 października 2014 roku od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 24 września 2014 roku.

Dowód: odpis postanowienia k. 78-79;

Powodom zaoferowano mieszkanie socjalne z zasobów gminy S..

Okoliczność bezsporna;

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zaoferowanego przez strony niniejszego postępowania. Sąd ocenił wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art. 233 § 1 k.p.c.).

Pierwszą a zarazem jedyną grupę dowodów, na których oparł się Sąd przy ustaleniu stanu faktycznego stanowiły dokumenty prywatne i urzędowe. Z uwagi na to, że żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności ani prawdziwości złożonych wzajemnie dokumentów, Sąd przyznał tym dokumentom domniemania, o których mowa w art. 244 § 1 oraz 245 k.p.c. W oparciu o dokumenty powołane w stanie faktycznym Sąd ustalił, że powodowie wszczynali liczne postępowania zmierzające do zmiany orzeczeń skutkujących obowiązkiem wydania przedmiotowej nieruchomości w trybach nadzwyczajnych. Nie ma to jednak przeważającego znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu w niniejszej sprawie.

Podczas rozprawy w dniu 6 kwietnia 2016 roku Sąd oddalił wnioski dowodowe powodów zawarte w punkcie 7 pozwu, tj. dowodów:

⚫

z akt sprawy I Ns 155/02 oraz I C 260/06 na okoliczność braku udziału w nich strony powodowej oraz prawidłowości doręczeń w tych postępowaniach, pozbawienia możliwości działania w tych sprawach,

⚫

z przesłuchania stron,

⚫

z zeznań świadków

• komornika sądowego E. F. na okoliczność ustalenia kiedy powodowie powzięli wiadomość o istnieniu postanowienia o zasiedzeniu i wyroku o wydanie nieruchomości,

• E. K. (1), K. K., E. K. (2), T. K., T. B. na okoliczność, że nigdy nie byli powiadomieni o toczących się postępowaniach o zasiedzenie, o wydanie ani o nadaniu klauzuli wykonalności i nie mieli możliwości uczestnictwa w tych postępowaniach.

Po pierwsze wskazać należy, że niedopuszczalne jest przeprowadzanie dowodu z akt sprawy. W orzecznictwie jako utrwalony jest pogląd, że przedmiotem dowodu mogą być konkretne dokumenty zgromadzone w tychże aktach. Co więcej okoliczności wskazywane przez powodów, na które miałyby zostać przeprowadzone wyżej wymienione dowody nie są istotne z punktu widzenia rozpoznania powództwa przeciw-egzekucyjnego. Wszakże w art. 840 k.p.c. enumeratywnie wskazano przesłanki wniesienia takiego powództwa. Reasumując, na podstawie art. 227 k.p.c. stosowanego a contrario, należało orzec jak wyżej.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zasadniczą podstawę prawną roszczenia powoda stanowił przepis art. 840 § 1 k.p.c., w myśl którego dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1.  przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym nie-będącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2.  po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;

Argumentacja powodów sprowadzała się w istocie do merytorycznej polemiki z ustaleniami i rozstrzygnięciami podjętymi przez Sądy rozpoznające sprawę o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości jak również o wydanie nieruchomości. Tymczasem powództwo opozycyjne przewidziane w art. 840 k.p.c. nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. W związku z tym nie jest dopuszczalna merytoryczna zmiana uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia w oparciu o przepis art. 840 k.p.c. (por. wyrok SN z dnia 12 grudnia 1972 roku, sygn. akt II PR 372/72.

W konsekwencji wszelkie okoliczności podnoszone przez powodów a związane w szczególności z naruszeniem przepisów postępowania podczas merytorycznego rozpoznawania spraw z ich udziałem nie mogą pozostawać przedmiotem weryfikacji sądu. Nie zaoferowano dowodów, które mogłyby podważyć tytuł wykonawczy w sposób określony dyspozycją art. 840 § 1 pkt 1 oraz 2 k.p.c.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 stycznia 1999 roku, sygn. akt II CKN 151/98 jednoznacznie wskazał, że art. 5 k.c. nie może stanowić skutecznej podstawy trwałego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności. Powodowie całkowicie bezzasadnie w ocenie Sądu powoływali się na to, jakoby egzekucja z nieruchomości pozostawała sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Egzekucja prowadzona w oparciu o tytuł wykonawczy, tj. prawomocny wyrok sądu zaopatrzony w klauzulę wykonalności nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. O prawie własności przesądzono w sposób należyty prawomocnym wyrokiem, który podlegał kontroli z inicjatywy powodów. Co więcej Sąd, a następnie w wykonaniu stosownego orzeczenia – gmina S. przyznała powodom prawo do lokalu socjalnego ze swoich zasobów mieszkaniowych. Powodowie nie zostaną więc pozbawieni „dachu nad głową”. Wszystkie sądy oraz organy administracji samorządowej działają w granicach i na podstawie prawa.

Wobec powyższego, na podstawie art. 5,6 k.c. oraz art. 840 § 1 pkt 1,2 k.p.c. stosowanych a contrario Sąd orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 2 i 3 sentencji wyroku biorąc pod uwagę art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c. Powodowie przegrali sprawę, zatem zobowiązani są solidarnie zwrócić pozwanym na ich żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów postępowania w niniejszej sprawie złożyły się: koszty zastępstwa procesowego adwokata – 5.400 zł ustalone w oparciu o §6 pkt 6 i §13 pkt 2 ppkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j Dz. U. z 2013.461 ze zm.). Przy wartości przedmiotu sporu przekraczającej 50.000 zł pełnomocnikowi należy się zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 3.600 zł. Nadto w niniejszej sprawie powodowie złożyli zażalenie do Sądu Apelacyjnego na postawienie w przedmiocie oddalenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia. Stawka zastępstwa procesowego za ten etap postępowania wyniosła ½ stawki, o której mowa w §6 pkt. 6.

Sąd na podstawie art. 102 k.p.c. kosztami sądowymi, od obowiązku uiszczenia których zwolniona była strona powodowa obciążyć Skarb Państwa Sąd Okręgowy w Gdańsku. Przyczyną takiego rozstrzygnięcia pozostawało to, że powodowie znajdują się w trudnej sytuacji materialnej, powództwo w niniejszej sprawie w ich subiektywnym przekonaniu stanowiło jedną z możliwości rozwiązania ich problemu życiowego – ryzyka utraty miejsca zamieszkania. Stąd obciążanie powodów dalszymi kosztami pozostawałoby nadmierne.