Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 maja 2016r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Białka

Sędzia SO Ewa Adamczyk

Sędzia SO Mieczysław H. Kamiński (sprawozdawca)

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Burnagiel

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2016r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z wniosku J. N.

przy uczestnictwie L. N.-F., K. T.

o zmianę postanowienia Sądu Rejonowego w Nowym Targu w sprawie o sygn. I Ns 147/08

o stwierdzenie nabycia spadku po J. F.

na skutek apelacji uczestniczki K. T.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Nowym Targu

z dnia 7 stycznia 2016 r., sygn. akt I Ns 646/15

p o s t a n a w i a :

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od uczestniczki K. T. na rzecz wnioskodawczyni kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Mieczysław H. Kamiński Tomasz Białka Ewa Adamczyk

Sygn. akt III Ca 182/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 7.01.2016r. Sąd Rejonowy w Nowym Targu zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w Nowym Targu z dnia 11.04.2008 roku sygn. akt INs 147/08 w ten sposób, iż stwierdził, iż spadek po J. F. s. B. i S. zmarłym 7.01.2008r. w C., ostatnio stale zamieszkałym w R., na mocy ustawy nabyły żona L. F. i córki K. T., J. N. po 1/3 części każda z nich oraz orzekł o kosztach postępowania na podstawie art.520 §1 k.p.c.

Sąd Rejonowy ustalił, że postanowieniem z dnia 11.04.2008r. Sąd Rejonowy w Nowym Targu stwierdził, że spadek po J. F. s. B. i S. na mocy ustawy nabyła: żona L. F. w ½ części i córka K. T. w ½ części. W dniu 3 maja 2008 r. postanowienie stało się prawomocne. Według kolejnych ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy spadkodawca J. F. był dwukrotnie żonaty. Pierwszy związek małżeński zawarł z M. T. i z tego związku miał jedno dziecko córkę K. T.. Drugi związek małżeński zawarł z L. N.-F., z tego związku małżeńskiego nie miał dzieci. Był jednak ojcem dziecka poza małżeńskiego J. N.. Ojcostwo spadkodawcy zostało wobec niej ustalone wyrokiem Sądu Rejonowego w Zakopanem sygn. akt IC 229/81. O tym, że spadek po ojcu J. F. został przeprowadzony w Sądzie Rejonowym w Nowym Targu i o fakcie, że została pominięta w tym postanowieniu będąc spadkobierczynią ustawową, w/w dowiedziała się po uzyskaniu przez jej matkę w dniu 24.02.2015 r. informacji o treści wydanego postanowienia.

Sąd Rejonowy ustalił także, iż spadkodawca sporządził jeden testament z dnia 26.10.2007 r. w formie aktu notarialnego. W przedmiotowym testamencie tytułem zapisu przeznaczył dla córki K. T. lokal mieszkalny – apartament nr 7 położony w budynku nr (...) przy ulicy (...) dzielnica B. w miejscowości S. w Bułgarii. Uczestniczki pierwszego postępowania spadkowego na rozprawie w dniu 11.04.2008 r. zeznały, że testamentem tym uczyniony został na rzecz córki K. T. jedynie zapis i że nie jest to powołanie do całego spadku.

Mając na uwadze ustalone okoliczności Sąd Rejonowy uznał wniosek J. N. za uzasadniony, albowiem jest ona osobą zainteresowaną w zmianie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po J. F. s. B. i S., która nie brała udziału w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku z wniosku L. N.-F.. Wnioskodawczyni będąc dzieckiem spadkodawcy jest jego spadkobierczynią ustawową. Składając swój wniosek kierowała się treścią art. 679 k.p.c.

Odnośnie testamentu spadkodawcy Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z treścią art. 948 § 1k.c. testament spadkodawcy należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. Skoro z jego treści wynika, że nie powołał spadkobiercy, lecz uczynił jedynie zapis, to zdaniem Sądu, w tym wypadku nie może mieć zastosowania reguła z art. 961 k.c. W sposób jasny i jednoznaczny wskazana została wola spadkodawcy i została ona potwierdzona przez obdarowaną, na rzecz której spadkodawca uczynił zapis oraz żonę spadkodawcy na rozprawie w dniu 11.04.2008 r.

Apelację od postanowienia Sądu Rejonowego wniosła uczestniczka K. T.. Zaskarżając orzeczenie w całości zarzuciła naruszenie przepisu art. 961 k.p.c. poprzez nieuzasadnione zaniechanie jego zastosowania, co doprowadziło do stwierdzenia nabycia spadku na podstawie ustawy, w sytuacji kiedy spadkodawca sporządził testament i przeznaczył on składniki majątkowe wyczerpujące prawie cały spadek na rzecz uczestniczki, co powinno skutkować stwierdzeniem nabycia spadku na podstawie tegoż testamentu. W wyniku zaskarżenia apelująca domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, dla przeprowadzenia dowodów w zakresie ustalenia, co wchodzi w skład masy spadkowej oraz czy nieruchomość przeznaczona w testamencie skarżącej wyczerpuje cały lub prawie cały spadek według stanu z daty sporządzenia testamentu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja okazała się niezasadna.

W sprawie nie zaszły uchybienia skutkujące nieważnością postępowania, a których wystąpienie sąd odwoławczy ma obowiązek brać pod uwagę z urzędu – art. 378 § 1 k.p.c.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia dotyczące wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności. Ustalenia te znajdują potwierdzenie w materiale dowodowym zebranym w sprawie, a ich ocena dokonana została właściwie i wszechstronnie. Ocena ta nie budzi zastrzeżeń Sądu Okręgowego jako mieszcząca się w granicach swobodnej oceny dowodów. Sąd Okręgowy podziela wszystkie ustalenia Sądu I instancji, przyjmując je za podstawę własnych rozważań, jak również wysnute przez Sąd Rejonowy wnioski natury prawnej.

Za chybiony należało uznać wywiedziony w apelacji zarzut naruszenia art. 961 k.c. Stosownie do art. 948 § 1 k.c., testament należy tłumaczyć tak, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. Jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie, należy więc przyjąć taką jego wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść (§ 2 cytowanego przepisu).

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że treść testamentu spadkodawcy jest jednoznaczna i nie budzi żadnych wątpliwości co do jego woli. Sąd Okręgowy podziela także stanowisko, że dokument ten jest testamentem zawierającym wyłącznie rozporządzenie dotyczące zapisu i brak podstaw do przyjęcia by z jego treści wynikało, że apelująca została powołana do dziedziczenia całego majątku spadkodawcy. Zapis testamentowy jest rozrządzeniem spadkodawcy na wypadek śmierci pozwalającym mu na rozdysponowanie konkretnymi przedmiotami wchodzącymi w skład spadku (art. 968 § 1 k.c.). Może być ono uczynione wyłącznie w testamencie ważnym. Nie ma przy tym przeszkód, by testament ograniczał się jedynie do rozrządzenia składnikiem majątku w formie zapisu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 lutego 2013 r., VI ACa 1045/12, LEX nr 1316314).

Sąd Rejonowy prawidłowo stwierdził, że brak było podstaw, by dokonywać wykładni przedstawionego testamentu na podstawie art. 961 k.c. Przepis ten stanowi pewnego rodzaju normę kolizyjną mającą zastosowanie w sytuacji, gdy spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, wówczas w razie wątpliwości co do jego zamiaru osobę tę poczytuje się nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku. Wbrew zarzutom apelującej, powołana wyżej norma kolizyjna dotycząca wykładani woli spadkodawcy, nie ma zastosowania w niniejszej sprawie. Zaczyna ona funkcjonować dopiero wtedy, kiedy pojawiają się wątpliwości co do charakteru rozporządzenia w testamencie. Sąd Okręgowy podziela stanowisko, że w rozpoznawanej sprawie wątpliwości takie nie istnieją. Sąd Rejonowy biorąc pod uwagę okoliczność, że testament został sporządzony w formie notarialnej, a więc spadkodawca przed złożeniem oświadczenia woli mógł uzyskać informację co do tego na czym polega dokonanie zapisu, a na czym powołanie spadkobiercy.

Trafnie więc Sąd Rejonowy odwołując się do utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, zgodnie z którym do reguły z art. 961 k.c. nie należy sięgać dopiero wówczas, gdy ustaloną przy zastosowaniu reguł z art. 948 k.c. wolą testatora było ustanowienie zapisu, a także kiedy nie da się powiedzieć, iż wymienione przez spadkodawcę przedmioty wyczerpują prawie cały spadek. (orzeczenie SN z 13.10.1995r. II CKN 129/95 niepubl., postanowienie SN z 16.06.1998r.I CKN 743/97,Legalis). Apelująca w treści apelacji nie wskazuje również, aby przedmiot objęty dyspozycją testamentową wyczerpywał cały bądź prawie cały spadek.

Okoliczność, że apelująca jest także spadkobiercą ustawowym, nie stoi na przeszkodzie możliwości dokonania na jej rzecz zapisu. Uprawnioną z tytułu zapisu może być bowiem także osoba dziedzicząca po spadkodawcy spadek z ustawy lub testamentu (zapis naddziałowy).

Mając wszystkie powyższe okoliczności na względzie Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. uznając, że zachodzą przesłanki uzasadniające odstąpienie od generalnej zasady ponoszenia kosztów w postępowaniu nieprocesowym, z uwagi na sprzeczność interesów wnioskodawczyni i uczestniczki.

Mieczysław H. Kamiński Tomasz Białka Ewa Adamczyk