Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 3 marca 2016 r. Sad Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie M. S. od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w Ł. z dnia 25 lutego 2015 r., znak (...) zaliczającego wnioskodawczynię do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

M. S. w dniu 19 sierpnia 2013r. ukończyła 16 lat. U wnioskodawczyni rozpoznaje się padaczkę z napadami uogólnionymi toniczno-klonicznymi, z przewagą fazy tonicznej. Schorzenie to powoduje u małoletniej lekki stopień niepełnosprawności.

Wnioskodawczyni ma sprawność intelektualną na granicy normy i upośledzenia umysłowego. Z punktu widzenia psychiatry nie jest osobą niepełnosprawną.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sad Rejonowy uznał, iż wniesione odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd podniósł, iż zgodnie z art. 1 ustawy z dnia z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 ze zm.) ustawa ta dotyczy osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem:

1) o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności określonych w art. 3,

2) o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy - na podstawie odrębnych przepisów lub

3) o niepełnosprawności , wydanym przed ukończeniem 16 roku życia ,

zwanych dalej "osobami niepełnosprawnymi".

W art. 3 ust. 1 tej ustawy ustalono trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych ustawą:

1) znaczny,

2) umiarkowany,

3) lekki.

Ustawa w art. 4 określa kryteria zaliczania do poszczególnych stopni niepełnosprawności. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Z kolei ust. 4 art. 4 stanowi, że niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Art.6b ust. 3 pkt 7 cytowanej ustawy stanowi, iż w orzeczeniu powiatowego zespołu, poza ustaleniem niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności, powinny być zawarte wskazania dotyczące m.in. konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz koniecznością stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (pkt 8 omawianego przepisu).

Z ustaleń poczynionych na podstawie materiału dowodowego, w szczególności opinii biegłego neurologa, zdaniem Sądu w sposób jednoznaczny wynika, że brak jest podstaw do zmiany stopnia niepełnosprawności wnioskodawczyni. W niniejszej sprawie Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe z urzędu, dopuszczając dowód z opinii biegłych lekarzy. Wnioskodawczyni nie wykazała, iż zachodzą podstawy do orzeczenia u niej wyższego stopnia niepełnosprawności. W świetle powyższego Sąd uznał opinię biegłego za w pełni wiarygodną i wyczerpującą.

Apelację od powyższego orzeczenia w całości wniósł pełnomocnik wnioskodawczyni.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r., Nr 127, poz. 721 ze zm.) w zw. §3, §30, §32 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności poprzez ich błędną interpretację i niewłaściwe niezastosowanie w niniejszej sprawie, wynikające z niezasadnego przyjęcia, że brak jest podstaw do zmiany stopnia niepełnosprawności wnioskodawczyni.

2. naruszenie przepisów prawa procesowego, mające wpływ na treść wyroku:

a. tj. art. 232 k.p.c., art. 233 §1 k.p.c., art. 285 k.p.c., art. 316 k.p.c. poprzez:

-

wadliwą i wybiórczą ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, wskazaniom wiedzy i logicznemu rozumowaniu, co w konsekwencji doprowadziło do dokonania wadliwych ustaleń faktycznych co stopnia niepełnosprawności wnioskodawczyni,

-

dokonanie ustaleń faktycznych w oparciu o niepełne i niejasne opinie biegłych, zwłaszcza opinii biegłego psychiatry, która zaniechała ustalenia, czy zaburzenia lękowe na które cierpi odwołująca się są utrwalone i jaki jest ich stopień nasilenia, a nadto nie wyjaśniła dlaczego lęk społeczny nie wpływa na pełnienie przez Wnioskodawczynię ról społecznych, opinii biegłego neurologa, który stwierdził, iż padaczka, na którą cierpi M. S. kwalifikuje ją jedynie do lekkiego stopnia niepełnosprawności, a Wnioskodawczyni nie wymaga pomocy osób trzecich, i nie jest osobą niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej.

-

niedostateczne zebranie materiału dowodowego.

b. naruszenie art. 328§ 2 k.p.c. poprzez nie wskazanie i nie wystarczające wyjaśnienie podstawy prawnej zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Z uwagi na powyższe skarżąca wniosła o:

1.  Dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentacji medycznej M. S. z Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Ośrodka (...) Sp. z o.o., którą składam w załączeniu, na okoliczność stanu zdrowia wnioskodawczyni, faktu iż cierpi na oczopląs zwiększający się, zez pionowo - poziomy, podwójne widzenie,

2.  dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu okulistyki, który na podstawie akt sprawy, dokumentacji chorobowej i badania wnioskodawczyni wypowie się na okoliczność stopnia niepełnosprawności wnioskodawczyni, ewentualnych wskazań w zakresie wynikającym z art. 6b ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a nadto wypowie się co do terminu powstania niepełnosprawności, ustali czy stopień niepełnosprawności ma charakter trwały czy też okresowy, oraz wskaże, czy do wydania pełnej opinii w sprawie potrzebny będzie udział innego biegłego z zakresu medycyny.

3.  dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego psychiatry, który na podstawie akt sprawy, dokumentacji chorobowej i badania wnioskodawczyni określi czy zaburzenia lękowe (lęk społeczny) na które cierpi odwołująca się są utrwalone i jaki jest ich stopień nasilenia, a nadto czy przedmiotowa choroba powoduje ograniczenie w pełnieniu przez Wnioskodawczynię ról społecznych, czy Wnioskodawczyni wymaga pomocy i w jakim zakresie w pełnieniu przedmiotowych ról.

4.  ewentualnie zaś o wydanie przez biegłych z zakresu neurologii, psychiatrii i okulistyki opinii łącznej, którzy na podstawie akt sprawy, dokumentacji chorobowej i badania wnioskodawczyni, poprzez pryzmat wszystkich stwierdzonych schorzeń wypowiedzą się na okoliczność stopnia niepełnosprawności wnioskodawczyni,

sygnalizując, że zdaniem wnioskodawczyni Sąd I instancji zaniechał dokonania ustaleń w tym zakresie, pomimo podnoszenia tych okoliczność w odwołaniu, a nadto potrzeba powołania tych dowodów wyniknęła dopiero na tym etapie postępowania, po zapoznaniu się z treścią uzasadnienia wyroku.

Natomiast co do meritum skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania w całości i ustalenie, że M. S. posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności, oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i obowiązujących przepisach prawa.

Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd drugiej instancji nie dopatrzył się w postępowaniu pierwszoinstancyjnym naruszenia przepisów prawa materialnego czy przepisów postępowania, skutkujących koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku.

Zgodnie z art. 233 § 1 kpc. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Z kolei art. 278 § 1 kpc. stanowi, iż dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości „specjalne”. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje więc wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości wykraczające poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego.

W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów – art. 233 kpc, Sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. (wyrok SN z 2003-10-30 IV CK 138/02 Legalis). Niemniej jednak polemika z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc (wyrok SN z 2002-01-09 II UKN 708/00 Legalis). Dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza bowiem przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, iż wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna.

Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26).

Żądanie ponowienia lub uzupełnienia dowodu z opinii biegłych jest bezpodstawne, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania (wyrok SN z 1999-10-20 II UKN 158/99 OSNAPiUS 2001/2/51).

Samo niezadowolenie strony z oceny przedstawionej przez biegłych nie uzasadnia potrzeby dopuszczenia przez sąd dowodu z opinii innych biegłych (wyr. SN z 6.10.2009 r., II UK 47/09, Legalis).

Podkreślić należy również, iż dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych (wyrok SN z 28 lutego 2001 roku, II UKN 233/00 Legalis). Zwraca na to także uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z 8 lipca 1999 roku, II UKN 37/99 OSNAPiUS 2000/20/741 wskazując, że sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy (art. 217 § 2 k.p.c.).

Z kolei w myśl art. 217 § 1 i 3 kpc strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej. Sąd pomija twierdzenia i dowody, jeżeli są powoływane jedynie dla zwłoki lub okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione.

Zdaniem Sądu II instancji niewątpliwym jest, że ocena stopnia niepełnosprawności wnioskodawczyni, to jest ocena jej stanu zdrowia oraz niezdolności do pracy bądź ograniczonej zdolności do pracy (wyłącznie w warunkach pracy chronionej), nadto ewentualnej konieczności zapewnienia jej w celu pełnienia ról społecznych, czasowej albo częściowej pomocy innych osób, wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych nie zaś tylko subiektywnym odczuciu zainteresowanej rozstrzygnięciem strony.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy uczynił podstawą swego rozstrzygnięcia opinie biegłych lekarzy: neurologa oraz psychiatry.

Pod względem neurologicznym u wnioskodawczyni rozpoznaje się padaczkę z napadami uogólnionymi toniczno – klonicznymi, z przewagą fazy tonicznej, która powoduje lekki stopień niepełnosprawności. Biegły dokonał również badania neurologicznego wzroku wnioskodawczyni uznając, iż zaburzenia w tym przedmiocie nie występują. Biegły w oparciu o dokonany wywiad, zgromadzoną w sprawie dokumentację oraz badanie przedmiotowe widział wyłącznie konieczność przebadania wnioskodawczyni przez lekarza psychiatrę.

Natomiast punktu widzenia psychiatry wnioskodawczyni nie jest osobą niepełnosprawną, ma sprawność intelektualną na granicy normy i upośledzenia umysłowego. Psychiatrycznie jest leczona z powodu lęku społecznego, objawy zaburzenia nie przeszkadzają jednak w podjęciu pracy zawodowej. Biegła podkreśliła, iż w nowych sytuacjach wnioskodawczyni bywa mało wydolna, ale ma to przyczynę w nadmiernej ochronie ze strony rodziny – nadopiekuńczości, co niestety wyrobiło we wnioskodawczyni postawę unikania, oczekiwania na wyręczanie (wyuczona bezradność). Zdaniem biegłej jest zdecydowanie prawdopodobne, że usamodzielnienie badanej miałoby pozytywny wpływ na funkcjonowanie społeczne i podejmowane relacje rówieśnicze.

Tym samym biegli wyjaśnili iż z uwagi na posiadane schorzenia wnioskodawczyni nie kwalifikuje się do przyznania umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Podkreślenia wymaga fakt, iż w postępowaniu przed Sądem I instancji strona powodowa nie była ograniczona co do możliwości przedstawienia swych twierdzeń i dowodów w kwestiach istotnych dla rozstrzygnięcia. Ówczesny pełnomocnik wnioskodawczyni – jej matka- był prawidłowo wezwany przez Sąd do ewentualnego zgłoszenia umotywowanych zastrzeżeń do wskazanych opinii biegłych. Ta jednak nie zgadzając się z ich wnioskami końcowymi, w żaden sposób ich nie kwestionowała ani nie domagała się ich uzupełnienia.

Natomiast w apelacji strona skarżąca polemizując z wnioskami opinii wskazanych biegłych co do oceny stopnia niepełnosprawności charakteryzującego wnioskodawczynię, myli się twierdząc, iż poszczególne aspekty dotyczące stanu zdrowia M. S. w tym zakresie nadal nie zostały kategorycznie wyjaśnione.

W ocenie Sądu biegli skrupulatnie odnieśli się do wszystkich posiadanych przez wnioskodawczynię schorzeń i szczegółowo uzasadnili, dlaczego brak jest podstaw do stwierdzenia wyższego stopnia niepełnosprawności. Biegły neurolog przy wydaniu swej opinii uwzględnił fakt okulistycznego leczenia wnioskodawczyni i wzywany przez Sąd do wskazania innych lekarzy specjalistów, którzy wini odnieść się do stanu zdrowia wnioskodawczyni w kontekście jej niepełnosprawności, nie widział takiej potrzeby. Biegły nie widział również żadnych przesłanek świadczących o tym, iż ewentualna opinia okulisty, przy niekwestionowanych schorzeniach wnioskodawczyni, dotyczących również narządu wzroku, mogłaby w jakikolwiek sposób wpłynąć na ocenę stopnia niepełnosprawności. Z tych też względów Sąd Rejonowy był zwolniony z przeprowadzenia wskazanego dowodu z urzędu. Również biegła psychiatra skrupulatnie oceniając stan zdrowia wnioskodawczyni, mając na uwadze fakt leczenia jej z powodu lęku społecznego, odnotowanego także w wywiadzie, doszła do przekonania, iż charakteryzuje się ona wyłącznie lekkim stopniem niepełnosprawności. W ocenie Sądu Okręgowego, wobec powyższego brak jest jakichkolwiek podstaw do kwestionowania wniosków Sądu Rejonowego, opartych na opiniach powołanych biegłych i stwierdzenia, iż także wobec nieprzeprowadzenia dowodu z opinii biegłego okulisty kompleksowo nie odzwierciedlały one stanu zdrowia wnioskodawczyni oraz jej zdolności dopełnienia ról społecznych.

Zdaniem Sądu, z uwagi na schorzenia wnioskodawczyni i przedmiot zaskarżonej decyzji (...) opinie w sprawie wydali biegli wszystkich tych specjalności, które z punktu istoty niniejszego sporu miały w sprawie ważkie znaczenie. Tym samym zgromadzony w postępowaniu pierwszo instancyjnym materiał dowodowy był kompletny. Samo zaś przekonanie strony apelującej, iż fakty wyglądały inaczej nie usprawiedliwiało potrzeby mnożenia środków dowodowych w tym przedmiocie. Jeszcze raz podkreślenia wymaga fakt, iż wydane w sprawie opinie biegłych neurologa oraz psychiatry dostarczały Sądowi wiedzy w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia, były spójne i prawidłowe, odnosiły się do całości dokumentacji medycznej przedłożonej w sprawie i przedmiotowego badania wnioskodawczyni, a strona skarżąca jedynie w sposób subiektywny, odmiennie niż specjaliści, ocenia stan zdrowia M. S.. Powyższe nie usprawiedliwia jednak dalszego prowadzenia postępowania dowodowego i wobec dostatecznego wyjaśnienia okoliczności spornych, zgodnie z art. 217 § 3 kpc skutkuje oddaleniem wniosków apelacyjnych o dopuszczenie dowodu z opinii jeszcze innych biegłych tych samych specjalności, nadto dowodu z biegłego okulisty, jako zbędnych dla rozstrzygnięcia.

Reasumując, zdaniem Sądu Okręgowego, w świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, ocenionego logicznie, brak podstaw do uznania, iż wnioskodawczyni na chwilę wydania zaskarżonego orzeczenia (...) była osobą z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Wnioskodawczyni pomimo schorzeń neurologicznych, okulistycznych i psychiatrycznych, powodujących w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, może jednak z powodzeniem funkcjonować na rynku pracy. Młody wiek wnioskodawczyni sprawia, iż ograniczenia mają charakter czasowy -stopień niepełnosprawności datuje się do dnia 28 lutego 2017 r. - i z uwagi na dalszy rozwój psychofizyczny i naukę mogą ustąpić w przyszłości. Natomiast występujące ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dają się kompensować przy pomocy określonych środków pomocniczych i przy próbie usamodzielnienia wnioskodawczyni (na konieczność której kategorycznie wskazywali biegli), mają również szansę zostać całkowicie wyeliminowane. Tym samym, żaden z zarzutów apelacji dotyczących zarówno naruszenia prawa procesowego jak i materialnego nie zasługiwał na uwzględnienie. Ustalenie umiarkowanego stopnia niepełnosprawności wnioskodawczyni w świetle opisanych ograniczeń i rokowań nie znajduje żadnego usprawiedliwienia.

Z tych też względów zaskarżony wyrok w pełni odpowiada prawu.

Na marginesie jedynie podnieść należy, że gdyby stan zdrowia wnioskodawczyni i związanej z nim sprawności, pomimo pozytywnych rokowań uległ jednak pogorszeniu, zmiana tego rodzaju uprawniać będzie stronę do wystąpienia z ponownym wnioskiem o ustalenie wyższego stopnia niepełnosprawności. Tym samym niniejsze rozstrzygnięcie w żaden sposób nie godzi w zabezpieczenie interesów wnioskodawczyni na przyszłość. Hipotetyczna jedynie możliwość w tym przedmiocie nie może jednak stanowić argumentu do wzruszenia decyzji już istniejącej, opartej na zupełnie innych podstawach.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc. oddalił apelację skarżącej jako całkowicie bezzasadną.