Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 marca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Gabriela Sobczyk (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2016 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowo – akcyjnej w W.

przeciwko A. M. (M.)

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 24 sierpnia 2015 roku, sygn. akt II C 734/15

oddala apelację.

SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III Ca 142/16

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z o.o. spółka komandytowo – akcyjna w W. wniosła powództwo o zapłatę 1247,20 zł z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie.

Na uzasadnienie pozwu powódka podała, iż pozwany A. M. zawarł w dniu 13 sierpnia 2012r. umowę pożyczki poprzez stronę internetową www.V..pl i nie wywiązał się z obowiązku jej zwrotu wraz z należnymi prowizjami opłatami i odsetkami, zaś powód nabył przysługującą od pierwotnego wierzyciela wierzytelność umową przelewu. Pozwany nie uregulował należności wobec nabywcy wierzytelności.

Postanowieniem z dnia 23 lutego 2015r. – wobec braku podstaw do wydania nakazu zapłaty Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie przekazał niniejszą sprawę do rozpoznania w trybie zwykłym do Sądu Rejonowego w Gliwicach.

Zaskarżonym wyrokiem zaocznym Sąd Rejonowy w Gliwicach oddalił powództwo.

Wskazał w uzasadnieniu, że na rozprawie przeprowadzonej pod nieobecność prawidłowo powiadomionych stron powziął wątpliwość, co do prawdziwości twierdzeń pozwu, albowiem powódka nie przedłożyła wiarygodnych dowodów istnienia swojej wierzytelności.

Przywołał treść art. 339 § i 2 k.p.c., zgodnie z którym jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia nie bierze w niej udziału, sąd wyda wyrok zaoczny. W tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódka podała w pozwie, że roszczenie wynikało z umowy pożyczki, zawartej poprzez Internet. Powódka złożyła wydruk umowy pożyczki. Wydruk ten nie zawierał podpisów, kwoty, ani żadnego potwierdzenia, że istotnie doszło do jej zawarcia. Kolejnym dowodem przedłożonym w pozwie było wezwania do zapłaty wystosowane przez (...) Spółkę z o.o. w W. na kwotę 1047,60 zł. oraz ponowny monit - wezwanie do zapłaty kwoty 1104,60 zł, a nadto wezwanie przedsądowe wystosowane przez powoda na kwotę 1247,86 zł. Swoją legitymację czynną powódka wykazywała przedłożonymi kserokopiami Umowy ramowej z dnia 30 listopada 2013r. zawartej pomiędzy firmą (...) Spółką z o.o. w W., a spółką z o.o. spółką komandytową (...) w W. wraz z załącznikiem oraz dokumentów o nazwie „zawiadomienia o rozliczeniu z fizyczną dostawą” pomiędzy w/w firmami. Sąd Rejonowy wskazał, że żaden z tych dokumentów - złożonych w maksymalnie pomniejszonych formatach - co znacznie utrudniało Sądowi zapoznanie się z ich treścią – nie zawierał wzmianki o cesji wierzytelności dochodzonej od pozwanego A. M.. Zbiorowy wydruk na k. 26 – 28 akt w ocenie Sądu Rejonowego stanowił jednostronny wykaz powoda bez jakiegokolwiek związku z pozostałymi dokumentami, w szczególności z ewentualną cesją wierzytelności.

W tym stanie sprawy Sąd Rejonowy powołał art. 339 § i 2 k.p.c. i podał, że w niniejszej sprawie powódka nie przytoczyła i nie przedłożyła dokumentów, potwierdzających istnienie wierzytelności, tj. faktu zawarcia umowy między stronami. Sam wydruk treści umowy z danymi stron, bez podpisów, czy potwierdzenia, że pozwany istotnie potwierdził zawarcie umowy w formie elektronicznej nie był wystarczający. Sposoby zawierania umów, w tym w ich formie elektronicznej szczegółowo precyzują przepisy art. 66 i nast. kodeksu cywilnego. W szczególności oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeśli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie /vide: art. 66 ¹ § 1 k.c. /, zaś tryb postępowania w przypadku umów zawieranych przez Internet szczegółowo określa § 2 cytowanego przepisu w powiązaniu z Ustawą z dnia 2 marca 2000 r o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.

Sąd Rejonowy wskazał, że niczego również nie dowodziły wezwania do zapłaty, wystosowane przez powódkę i nie występujący w sporze podmiot. Brak było potwierdzenia doręczenia wezwań. Figurowały na nich różne kwoty, bez żadnego wyliczenia. W kontekście niewykazania istnienia wiążącej umowy między stronami drugorzędne znaczenie miało niewykazanie kwoty dochodzonego roszczenia, w tym data wymagalności należności i prawidłowość wyliczenia odsetek. Tym samym Sąd Rejonowy uznał, że powódka nie wykazała dochodzonego roszczenia, ani co do zasady, ani co do kwoty.

Sąd Rejonowy podniósł ponadto, że powód w żaden sposób nie udowodnił swojej legitymacji w sporze. Dokumenty, które dowodzić miały skutecznej cesji wierzytelności, w słabo czytelnej, pomniejszonej kserokopii, niepełne i w sposób dowolny zmodyfikowane, z nałożonymi na tekst pieczęciami pełnomocnika nie poświadczały faktu zawarcia umowy cesji. Umowa cesji wierzytelności, określona w przepisach art. 509 i nast. kodeksu cywilnego wymaga dla swej ważności, jako elementu essentialia negotii podania wierzytelności, będącej jej przedmiotem. Przedłożone przez powódkę kserokopie dokumentów tego elementu nie zawierały, gdyż nie konkretyzowały wierzytelności w sposób możliwy dla jej identyfikacji /np. poprzez podanie nazwiska lub nazwy dłużnika, stosunku prawnego, z którego wynikały oraz kwoty wierzytelności z wyliczeniem należności ubocznych/.

Wszystkie te dokumenty były jednostronnymi, prywatnymi pismami powódki i nie stanowiły żadnego dowodu na okoliczność istnienia wierzytelności pierwotnej, ani legitymacji czynnej powoda.

Sąd Rejonowy wskazał, że powód, jako profesjonalista na rynku obrotu wierzytelnościami /w dodatku w interakcji z konsumentem/ powinien we własnym interesie dochować aktów należytej staranności, umożliwiającej dochodzenie nabywanych wierzytelności w sądzie, z uwzględnieniem obowiązującej w tym zakresie procedury, czego powód nie uczynił niezależnie od naruszeń w sferze dobrych obyczajów kupieckich.

Sąd Rejonowy podniósł, że w trybie postępowania procesowego strona ma obowiązek wykazania swoich twierdzeń oraz prawo stawiennictwa na rozprawie i złożenia wyjaśnień. Z uprawnień tych powód - mimo istnienia możliwości – nie skorzystał. Skutkami tej niestaranności w działaniu powoda Sąd nie mógł obciążyć strony przeciwnej /konsumenta/, nawet w sytuacji gdy nie podjęła ona obrony procesowej z własnej inicjatywy.

Sąd Rejonowy tym samym uznał, że – mimo zaoczności wyroku - na powódce ciążył obowiązek udowodnienia zasadności całego roszczenia, zgodnie z ogólną zasadą dowodową, opisaną w art. 6 kodeksu cywilnego, czemu powódka w niniejszym sporze nie sprostała, gdyż nie wykazała swojego roszczenia w żaden wiarygodny sposób, ani nawet go nie uprawdopodobniła.

W tej sytuacji roszczenie pozwu, jako nie udowodnione w myśl art. 6 k.c. podlegało oddaleniu.

Apelację od tego wyroku złożył powód, zarzucając naruszenie prawa materialnego, a to art. 7 prawa bankowego poprzez jego niezastosowanie. Skutkowało to jego zdaniem przyjęciem, że powód mimo przedłożenia oryginału dokumentu jakim jest wyciąg z rachunku bankowego pożyczkodawcy potwierdzający przelew pożyczki oraz przelew 0,01 zł nie przedłożył dowodów potwierdzających dokonanie rejestracji w systemie teleinformatycznym powoda oraz faktu zawarcia umowy.

Zarzucił też naruszenie art. 6 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że powód nie wykazał istnienia roszczenia, podczas gdy powód dołożył wszelkich starań załączając wszelkie dokumenty wykazujące zasadność oraz wysokość roszczenia, w szczególności za pomocą wyciągu z rachunku powoda dokumentującego przelew kwoty 0.01 zł inicjujący umowę i potwierdzający wyrażenie zgody na związanie się umową pożyczki oraz przelew kwoty tytułem pożyczki na rachunek pozwanego. Zarzucił też naruszenie art. 6 kc w zw. z art. 509 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, ze powód nie wykazał, że w sposób skuteczny przejął wierzytelność przysługująca (...) sp. z o.o. od pozwanego, podczas gdy dołożył wszelkich starań, załączając wszelkie dokumenty wykazujące ciągłość przelewu wierzytelności przysługującej od pozwanego spółce (...) sp. z o.o. wraz z jednoczesnym określeniem w załączniku A wysokości wierzytelności oraz osoby zobowiązanej.

Apelacja zarzuciła też naruszenie przepisów postępowania, a to art.233§1kpc poprzez dokonanie dowolnej i nielogicznej oceny dowodów przedłożonych w sprawie, w skutek czego brak przyznania wiary dokumentom wskazanym przez powoda, z których wynikała podstawa jego roszczenia, podczas gdy zdaniem skarżącego prawidłowa ocena pozwoliłaby uznać roszczenie powoda za zasadne. Zdaniem skarżącego doszło tym samym do naruszenia art. 60 kc poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że zawarcie umowy pożyczki w formie elektronicznej (przelew dokonany przez pozwanego na 0,01zł na rachunek bankowy (...) sp. z o.o. potwierdzający wolę zawarcia umowy oraz przelew przez powoda kwoty tytułem pożyczki)nie stanowią dowodu zawarcia umowy pożyczki, podczas gdy naruszony przepis stanowi, że wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde jej zachowanie w sytuacji, w której pozwany nie kwestionował w toku postępowania okoliczności zawarcia umowy pożyczki.

Powód zarzucił też niezasadne uznanie, ze powód nie wykazał w toku postępowania, że faktycznie doszło do zawarcia umowy z pozwanym, w szczególności gdy pozwany nie kwestionował w toku postępowania okoliczności zawarcia umowy pożyczki, a powód jako dowód zawartej umowy przedłożył do akt pełną dokumentację w sprawie ( w tym umowę ramową, wezwania pozwanego do zapłaty, wyciąg z rachunku pożyczkodawcy), a tym samym udowodnił istnienie, wysokość oraz wymagalność roszczenia.

Zarzucił też błędne uznanie, ze powód nie wykazał, że pozwanemu pożyczkę wypłacono, pomimo przedłożenia oryginału dokumentu jakim jest wyciąg z rachunku bankowego pożyczkodawcy potwierdzający przelew kwoty pożyczki.

Zarzucił na koniec naruszenie art. 339§2kpc poprzez jego niezastosowanie i wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo bez wykazania, iż okoliczności przedstawione przez powoda budzą uzasadnione wątpliwości, których następstwem było wydanie wyroku oddalającego powództwo w całości, podczas gdy przedstawione przez powoda dokumenty w sposób jednoznaczny poświadczają legitymację czynną powoda w niniejszej sprawie, fakt zawarcia umowy przez pozwanego, fakt jej wykonania przez powoda oraz wykazują wysokość roszczenia powoda wobec pozwanego.

Stawiając te zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty dochodzonej pozwem wraz z odsetkami i kosztami procesu za pierwszą i druga instancję, w tym kosztami zastępstwa adwokackiego według norm prawem przepisanych. Ewentualnie wniósł on o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy podzielić wywód Sądu Rejonowego co do niewykazania przez powoda swej legitymacji czynnej w niniejszej sprawie. Złożone na poparcie tej okoliczności dokumenty wbrew treścią art. 509 kc nie wymieniają konkretnej wierzytelności w szczególności tej, której dotyczy niniejsze postępowanie. Załącznik, na jaki powołuje się powód nie posiada oznaczenia „ załącznik A”. Złożony do akt wykaz, zawierający zresztą opisy w języku angielskim w żaden sposób nie da się przyporządkować do konkretnej umowy przelewu czy innego ze złożonych dokumentów. Nadto brak na tym dokumencie jakiegokolwiek nazwiska, w tym nazwiska pozwanego oraz brak czyichkolwiek podpisów.

Ponadto ze złożonej umowy ramowej wynika, że cesja dokonywana była pod warunkiem zawieszającym [ pkt 2(a) (iii)], do czego powód w żaden sposób się nie odniósł.

Należy przy tym podnieść, że wątpliwości budzą dokumenty złożone w formie uniemożliwiającej lub znacznie utrudniającej Sądowi zapoznanie się z ich treścią, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy.

Wskazane okoliczności prowadzą do wniosku o niewykazaniu legitymacji powoda i już one same w sobie stanowiły wystarczającą podstawę do oddalenia powództwa.

Tym samym uznając niewykazanie przez powoda legitymacji w procesie Sąd Rejonowy nie naruszył art. 6kc i 509kc.

Odnosząc się do dalszych zarzutów apelacji należy zwrócić uwagę, że w złożonym wyciągu z rachunku bankowego dotyczącym przelewu kwoty 0,01zł przez pozwanego wskazany jest zapis o zgodzie na umowę pożyczki V..pl nr (...), a więc nie o numerze wskazanym w pozostałych dokumentach. Nadto przelew ten nosi datę 11 sierpnia 2013r., a w pozwie wskazano dzień 13 sierpnia 2013r. jako datę zawarcia umowy. Nie pozwala to na uznanie, że opisany wyciąg jest dowodem na zawarcie umowy o innym numerze i w innej dacie, niż z niego wynikające. Nie wynika poza tym z niego kwota pożyczki, jakiej dotyczyła zgoda pozwanego ani jej warunki. Zatem na tle zaoferowanego materiału dowodowego twierdzenie powoda, że potwierdzenie przelewu0.01zł przez pozwanego na rzecz powoda stanowi jego zgodę na zawarcie umowy pożyczki konkretnej treści stanowi nadinterpretację i nie da się wywieść z treści wskazanego dokumentu.

Ponadto samo przelanie na konto pozwanego kwoty 1000 zł z zapisem „umowa pożyczki (...)” nie stanowi dowodu, że obie strony wyraziły zgodne oświadczenia woli co do zawarcia umowy na określonych warunkach. Nie jest też jednoznacznym dowodem na udzielenie takiej pożyczki pozwanemu. Przelew ten bowiem został opisany zbyt zdawkowo. Mógł on stanowić np. rozliczenie z umowy, czego nie można wykluczyć.

Uznając zatem, że w zaskarżonym wyroku nie doszło do naruszenia art. 60kc i art. 7 prawa bankowego, Sąd Okręgowy podziela wnioski Sądu Rejonowego co do niewykazania roszczenia przez powoda oraz co do tego że jego roszczenie budzi wątpliwości.

Nie ma przy tym racji powód, podnosząc, że został pozbawiony możliwości dowodzenia swego roszczenia. Niewątpliwie dokumenty nie są jedynymi środkami dowodowymi w postępowaniu cywilnym. Powód mógł skorzystać ze świadków czy przesłuchania stron
( osoby za powoda), lecz nie złożył takich wniosków.

Tym samym jako podmiot zajmujący się zawodowo obrotem wierzytelnościami musi liczyć się z konsekwencjami swego zaniechania( art. 6kc). Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena materiału sprawy nie ma w sobie elementów dowolności, skoro Sad ten szczegółowo odniósł się do złożonych przez powoda dokumentów a zawarte w jego wywodach zarzuty potwierdziły się podczas analizy dokonanej przez Sąd Okręgowy. Tym samym brak podstaw do uznania, aby w sprawie naruszony został art. 233§1kpc.

W ocenie Sadu Okręgowego Sąd Rejonowy nie naruszył art. 339§1 i 2 kpc, uznając że roszczenie powoda budzi wątpliwości. W świetle przedstawionych wywodów w istocie takie zasadnicze wątpliwości się pojawiają. Art. 339§2kpc wyraźnie pozwala na oddalenie powództwa w przypadku zaistnienia takich wątpliwości przy zaistnieniu podstaw do wydania wyroku zaocznego.

Tym samym także zarzut naruszenia art. 339§1kpc uznać należy za chybiony.

Z przytoczonych powodów zaskarżony wyrok zaoczny Sądu Rejonowego uznać należało za prawidłowy, a apelację jako nieuzasadnioną oddalono- na podstawie art. 385kpc.

SSO Gabriela Sobczyk