Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów XVII Wydział Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSR (del.) Magdalena Kurc - Mazurkiewicz

Protokolant: protokolant sądowy - stażysta Piotr Hołyś

po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2012 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w K.

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

I.  uznaje za niedozwolone i zakazuje (...) S.A. z siedzibą w K. wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień zawartych w:

- § 10 ust. 2 „umowy o przyłączenie (inwestycja – realizacja po stronie przedsiębiorcy energetycznego) oraz § 11 ust. 2 „umowy o przyłączenie (inwestycja – realizacja po stronie konsumenta)” postanowienia wzorca o treści: „W przypadku odstąpienia od umowy przez podmiot przyłączany uiszczona opłata za przyłączenie nie podlega zwrotowi (…)”;

- w § 6 ust. 2 „umowy o przyłączenie (inwestycja – realizacja po stronie konsumenta)” postanowienia wzorca umowy o treści: „Natomiast na poprawność wykonywanych prac zgodnie z § 5 ust. 4 podmiot przyłączany udzieli przedsiębiorstwu energetycznemu 60 miesięcy gwarancji”,

- w § 6 ust. 2 „umowy o przyłączenie (inwestycja – realizacja po stronie konsumenta)” postanowienia wzorca umowy o treści: „Cena sprzedaży urządzeń, o których mowa w ust. 1 oraz cena sprzedaży majątkowych praw autorskich do dokumentacji techniczno - budowlanej zostanie ustalona na podstawie:

1)  kosztorysu powykonawczego na roboty budowlano – montażowe związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust 4 , dostarczonego przez podmiot przyłączany i zweryfikowanego przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

2)  faktur na roboty budowlane związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4 (pomiar geodezyjny powykonawczy, nadzory branżowe, zajęcie pasa drogi itp.), dostarczonych przez podmiot przyłączany i zweryfikowany przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

3)  wyceny dokumentacji techniczno – budowlanej, o której mowa w § 5 ust. 1, opracowanej w oparciu o cennik prac projektowych (...), dostarczonej przez podmiot przyłączany i zweryfikowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT)”;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  koszty postępowania pomiędzy stronami wzajemnie znosi,

IV.  nakazuje pobrać od (...) S.A. z siedzibą w K. na rzecz Skarbu Państwa - Sąd Okręgowy w Warszawie kwoty 600 (sześćset) złotych tytułem opłaty stałej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony z mocy prawa,

V.  zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt (...) S.A. z siedzibą w K..

SSR (del.) Magdalena Kurc – Mazurkiewicz

Sygn. akt XVII AmC 5378/11

UZASADNIENIE

Powód – Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w dniu 26 sierpnia 2011 r. złożył pozew o uznanie za niedozwolone i zakazanie wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień zawartych w:

-

§ 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)” oraz § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)” o treści „Przedsiębiorstwo energetyczne jest zwolnione z realizacji przyłączenia w terminie określonym w ust. 1 w przypadkach: (…) 2) w przypadku wystąpienia siły wyższej, (…) jak również w przypadku działania lub zaniechania organów państwowych lub samorządowych- uniemożliwiających realizację przyłączenia w terminie określonym w ust. 1. W takich przypadkach- przedsiębiorstwo energetyczne poinformuje niezwłocznie podmiot przyłączany o przyczynach opóźnienia w realizacji przyłączenia określając jednocześnie w sposób wiążący dla podmiotu przyłączanego-nowy termin przyłączenia (…)”.

-

§ 3 ust. 2 pkt 2a wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)” o treści „W szczególności za okoliczności uniemożliwiające realizację przyłączenia w terminie określonym w ust. 1- strony uznają: a) brak wymaganych decyzji administracyjnych pomimo dołożenia przez przedsiębiorstwo energetyczne należytej staranności w celu ich uzyskania (…)”,

-

§ 10 ust. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)” oraz § 11 ust. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)” o treści „ W przypadku odstąpienia od umowy przez podmiot przyłączany uiszczona opłata za przyłączenie nie podlega zwrotowi (…)”,

-

§ 6 ust. 2 zd. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)” o treści „Natomiast na poprawność wykonywanych prac zgodnie z § 5 ust. 4 podmiot przyłączany udzieli przedsiębiorstwu energetycznemu 60 miesięcy gwarancji”,

-

§ 6 ust. 3 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)” o treści „Cena sprzedaży urządzeń, o których mowa w ust. 1, oraz cena sprzedaży majątkowych praw autorskich do dokumentacji techniczno- budowlanej zostanie ustalona na podstawie:

1)  kosztorysu powykonawczego na roboty budowlano- montażowe związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4, dostarczonego przez podmiot przyłączany i zweryfikowanego przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

2)  faktur na roboty niebudowlane związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4 (pomiar geodezyjny powykonawczy, nadzory branżowe, zdjęcia pasa drogi itp.), dostarczonych przez podmiot przyłączany i zweryfikowanych przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

3)  wyceny dokumentacji techniczno- budowlanej, o której mowa w § 5 ust. 1, opracowanej w oparciu o cennik prac projektowych (...), dostarczonej przez podmiot przyłączany i zweryfikowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT)”.

stosowanych w obrocie z konsumentami przez pozwanego - (...) spółkę akcyjną w G. (dawniej: (...) S.A. w G.).

W pierwszej kolejności powód podniósł, że postanowienia zawarte w § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)”, w § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)” oraz w § 3 ust. 2 pkt 2a wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)” należy uznać za niedozwolone, gdyż mogą one naruszać art. 385 ¹ § 1 k.c. oraz art. 385 ³ pkt 2 k.c., między innymi z uwagi na zastosowaną przy ich sformułowaniu nadinterpretację siły wyższej. Zdaniem powoda przedsiębiorstwo energetyczne, formułując w taki sposób postanowienie wzorca umowy, uzyskuje uprawnienie do uznawania danej okoliczności będącej przyczyną niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania jako okoliczności niezależnej od niego, nieprzewidywalnej i której nie mógł zapobiec. Ponadto powód wskazał, że jednym z wymienionych w ustawie - Prawo energetyczne elementów umowy o przyłączenie do sieci jest wskazanie terminu wykonania przyłączenia do sieci przez przedsiębiorstwo energetyczne, a termin ten powinien być zaakceptowany przez obie strony umowy. W dalszej kolejności powód w odniesieniu do postanowienia zawartego § 10 ust. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)” oraz § 11 ust. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)” podniósł, że narusza ono art. 385 ¹ § 1 k.c. oraz może naruszać art. 385 ³ pkt 12 i 13 k.c. W ocenie powoda konsument powinien mieć prawo do otrzymania zwrotu części uiszczonej opłaty za przyłączenie w przypadku, gdy wydatki poniesione przez pozwaną spółkę do dnia odstąpienia od umowy są niższe od jej wysokości. W odniesieniu do postanowienia zawartego w § 6 ust. 2 zd. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)” powód wskazał, że narusza ono art. 385 ¹ § 1 k.c., gdyż główny ciężar prac spoczywa na konsumentach, którzy wykonują przyjęte na siebie obowiązki korzystając z usług podmiotów specjalizujących się w ich wykonaniu. Ponadto zdaniem powoda wszystkie wymienione prace wykonywane są w oparciu o dokumentację zatwierdzoną i zweryfikowaną przez pozwaną spółkę. Odnośnie postanowienia zawartego w § 6 ust. 3 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)” powód zarzucił pozwanemu, iż cena sprzedaży uiszczana przez pozwaną spółkę na rzecz konsumenta ustalana jest z pominięciem wartości uiszczonego przez konsumenta podatku VAT, co prowadzi do sytuacji, w której konsument nigdy nie otrzyma pełnej rekompensaty za wykonane roboty lub prawa przenoszone na rzecz przedsiębiorcy energetycznego (pozew).

Pozwany dniu 19 września 2011 r. złożył odpowiedź na pozew wnosząc o oddalenie powództwa w zakresie żądań zawartych w punkcie 1, 3, 4 i 5 pozwu oraz przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadka G. K., na okoliczności wskazane w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew. W uzasadnieniu pozwany podniósł, że zmianie uległa klauzula, wskazana w punkcie 2 pozwu, zgodnie z którą „W przypadku odstąpienia od umowy przez podmiot przyłączany uiszczona opłata za przyłączenie nie podlega zwrotowi”. Odnosząc się do postanowień zawartych w § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)” oraz § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)” pozwany podniósł, że siła wyższa oraz działania organów państwowych i samorządowych uniemożliwiające realizację przyłączenia w terminie zostały w nich ujęte alternatywnie, same zaś postanowienia odwzorowują typowy model odpowiedzialności kontraktowej - będącej odpowiedzialnością na zasadzie winy (art. 471 k.c.). Zdaniem pozwanego w zakwestionowanych wzorcach brak jest jakiejkolwiek próby definiowania - w tym rozszerzająco pojęcia siły wyższej, a postanowienie wskazujące na siłę wyższą ma w istocie charakter jedynie informacyjny względem konsumenta. W dalszej kolejności pozwany wskazał, odnosząc się do zarzutu powoda, dotyczącego wyznaczenia nowego terminu przyłączenia, że stanowi on wypełnienie obowiązku informacyjnego względem konsumenta, ponieważ w sytuacji, w której dochodzi do opóźnienia w spełnieniu świadczenia, świadczenie powinno być spełnione przez dłużnika niezwłocznie po ustaniu przeszkody powodującej przekroczenie terminu, gdyż w przeciwnym wypadku dłużnik popadnie w zwłokę. Zdaniem pozwanego postanowień zawartych w § 6 ust. 2 zd. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)” oraz w § 6 ust. 3 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)” nie można uznać za niedozwolone, ponieważ konsument może wybrać pomiędzy dwoma, alternatywnymi modelami umów, a wybór ten nie jest mu w jakikolwiek sposób narzucany. Uzasadniając natomiast procedurę kalkulacji ceny przeniesienia urządzeń na rzecz pozwanego z pominięciem poniesionego przez konsumenta podatku VAT, pozwany wskazał, że jest to uzasadnione faktem, iż konsument nie dysponuje możliwością wystawienia faktury. Z tego też powodu, pozwany nie mógłby dokonać odliczenia podatku od towarów i usług, ponosząc nieuzasadnioną stratę finansową, zaś zakwestionowany przez powoda 60 -miesięczny okresu gwarancji wynika ze zwyczajowo przyjętego przez pozwanego w obrocie ze wszystkimi podmiotami świadczącymi na jego rzecz usługi (k. 66 – 81).

Pismem z 9 marca 2012 r. pozwany poinformował o zmianie firmy spółki (...) S.A. w G. na (...) S.A. w G. (k. 150 - 151).

Pismem z dnia 29 października 2012 r. pozwany poinformował, że z dniem 1 października 2012 r. spółka (...) spółka akcyjna w K. na podstawie połączenia dokonanego w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) zgodnie z art. 494 § k.s.h. wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki (...) S.A. w G. (k. 184 - 185).

Na rozprawie w dniu 29 października 2012 r. w imieniu powoda stawiła się r. pr. D. S., zaś w imieniu pozwanego r. pr. S. N.. Stawił się również świadek G. K.. Strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe. Sąd dopuścił i przeprowadził dowód z zeznań świadka (k. 197 - 200).

W dalszych pismach procesowych – stanowiących załączniki do protokołu, strony zajęły stanowiska jak dotychczas.

Na ogłoszeniu orzeczenia w dniu 11 grudnia 2012 r. w imieniu prawidłowo zawiadomionych stron stawili się: pełnomocnik powoda - r. pr. D. S. i pełnomocnik pozwanego- r. pr. S. N. (k. 220).

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ustalił następujący stan faktyczny:

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W. prowadził postępowanie mające na celu ustalenie, czy pozwany (...) spółka akcyjna w G. stosuje we wzorcach umownych zawieranych z konsumentami postanowienia, mogące nosić znamiona niedozwolonych postanowień umownych. W toku kontroli uznano, że uzasadnione jest domniemanie, iż kwestionowane przez powoda postanowienia zawarte we wzorcach umownych stosowanych przez pozwanego nie są uzgodnione indywidualnie z konsumentami, ponieważ dokumenty te obowiązują wszystkich korzystających z usług pozwanej (załączniki do pozwu - zawezwanie pozwanego do udzielenia powodowi informacji i dokumentów, odpowiedź pozwanego z 13 lipca 2011 r. wraz z załącznikami).

W dniu 15 czerwca 2011 r. pozwany zrezygnował ze stosowania postanowienia zawartego w § 10 ust 2 wzorca o nazwie „umowa o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego) oraz w § 11 ust. 2 wzorca o nazwie „umowa o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta).

Sąd uznał, iż na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego kwestionowane przez powoda postanowienia umowne znajdują się w załączonych do pozwu: „umowie o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)” oraz „umowie o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)” stosowanych przez pozwanego w obrocie z konsumentami.

W ocenie Sądu pozwany - (...) spółka akcyjna w G. stosował w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umownego pod nazwą „umowa o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)” , a co za tym idzie zawarte w § 3 ust. 2 pkt 2, § 10 ust. 2, § 3 ust. 2 pkt 2a oraz pod nazwą „umowa o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)”, a co za tym idzie zawarte w § 3 ust. 2 pkt 2, § 11 ust. 2, § 6 ust. 2 zd. 2, § 6 ust. 3 kwestionowane przez powoda postanowienia umowne.

Bezsporny w niniejszej sprawie wobec przyznania przez pozwanego jest fakt stosowania w obrocie z konsumentami postanowienia zawartego w § 10 ust. 2 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego) oraz § 11 ust. 2 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta) o treści „ W przypadku odstąpienia od umowy przez podmiot przyłączany uiszczona opłata za przyłączenie nie podlega zwrotowi (…)”.

Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanej G. K. w całości, gdyż pozostają one kompatybilne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Podstawową zasadę ochrony konsumentów wyraża art. 76 Konstytucji RP, zgodnie z którym „władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa” (Dz. U. z 1997, Nr 78, poz. 483 ze zmianami).

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

W ocenie Sądu pozwany prowadząc działalność gospodarczą, polegającą na świadczeniu usług dystrybucji energii elektrycznej oraz usługi przyłączenia do sieci przedsiębiorstwa energetycznego wykorzystywał w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca, które należało uznać za niedozwolone. Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. „ postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa lub obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy”. Natomiast art. 385 ¹ § 3 k.c. stanowi, że „nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta”.

Co prawda pozwany podniósł argument, że zrezygnował ze stosowania postanowienia zawartego w § 10 ust wzorca o nazwie „umowa o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego) oraz w § 11 ust. 2 wzorca o nazwie „umowa o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta), jednakże stosownie do treści art. 479 ³⁹ k.p.c. „z żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone można wystąpić również wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy”.

Po pierwsze, postanowienie zawarte w § 10 ust. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)” oraz § 11 ust. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)” o treści „ W przypadku odstąpienia od umowy przez podmiot przyłączany uiszczona opłata za przyłączenie nie podlega zwrotowi (…)” Sąd uznał za niedozwolone w świetle art. 385 ³ pkt 13 k.c., z uwagi na to, że przewiduje utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy, a przez to kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami - rażąco naruszając ich interesy. Odstąpienie od umowy to rodzaj uprawnienia pozwalającego stronom zakończyć stosunek prawny w następstwie zajścia określonych okoliczności, lub bez konieczności zaistnienia jakichkolwiek obiektywnych przesłanek. Zgodnie z art. 395 § 1 k.c . „można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie”. Warto zwrócić uwagę na § 2 tego przepisu, który chroni przedsiębiorcę w przypadku odstąpienia od umowy konsumenta. Zgodnie z tym przepisem „w razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za nie zawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie”. Oznacza to, że przedsiębiorcy przysługuje prawo do otrzymania wynagrodzenia za świadczone usługi, do momentu w którym konsument od umowy odstąpił. Możliwe jest również zastrzeżenie określone w art. 492 k.c., zgodnie z którym „jeżeli uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym, strona uprawniona może w razie zwłoki drugiej strony odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowiązania przez jedną ze stron po terminie nie miałoby dla drugiej strony znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania, albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce”.

Po drugie, postanowienie zawarte w § 6 ust. 2 zd. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)” o treści „Natomiast na poprawność wykonywanych prac zgodnie z § 5 ust. 4 podmiot przyłączany udzieli przedsiębiorstwu energetycznemu 60 miesięcy gwarancji” Sąd uznał za niedozwolone w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., gdyż kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Sąd nie przychylił się do stanowiska pozwanego, że jest to termin zwyczajowo przez niego przyjęty w umowach z innymi podmiotami. Zdaniem Sądu pozwany stosując w/w postanowienie umowne w rzeczywistości wpływał na proces decyzyjny konsumentów, którzy nie chcąc ponosić odpowiedzialności gwarancyjnej oraz ciężarów związanych z koniecznością uiszczenia podatku VAT decydowali się na zawarcie umowy z wykonaniem wszystkich niezbędnych prac przez przedsiębiorców, wybranych przez pozwanego. Oznacza, to że konsument nie miał w istocie żadnej możliwości wpływu na wybór wykonawcy prac związanych z przyłączeniem go do sieci, ani tym bardziej na inne istotne cechy tych usług, takie jak: jakość, cena, czas, czy gwarancja.

Po trzecie, postanowienie zawarte w § 6 ust. 3 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)” o treści „Cena sprzedaży urządzeń, o których mowa w ust. 1, oraz cena sprzedaży majątkowych praw autorskich do dokumentacji techniczno- budowlanej zostanie ustalona na podstawie:

1)  kosztorysu powykonawczego na roboty budowlano- montażowe związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4, dostarczonego przez podmiot przyłączany i zweryfikowanego przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

2)  faktur na roboty niebudowlane związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4 (pomiar geodezyjny powykonawczy, nadzory branżowe, zdjęcia pasa drogi itp.), dostarczonych przez podmiot przyłączany i zweryfikowanych przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

3)  wyceny dokumentacji techniczno- budowlanej, o której mowa w § 5 ust. 1, opracowanej w oparciu o cennik prac projektowych (...), dostarczonej przez podmiot przyłączany i zweryfikowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT)”.

Sąd uznał w/w postanowienie za niezadowolone w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., gdyż kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Stosując w/w postanowienie pozwany doprowadził do przerzucenia kosztów prowadzenia działalności gospodarczej na konsumenta, obciążając go konieczności uiszczenia podatku VAT. Sąd nie przychylił się do stanowiska pozwanego i uznał, że skoro konsument „pozyskał” dla pozwanego wykonawcę prac związanych z przyłączeniem do sieci, to nie podpisał stosowną umowę. Przedsiębiorca ten jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą ma wówczas możliwość wystawienia faktury VAT i może odliczyć podatek. Powyższe odnosi się również do kwestii gwarancji na wykonane usługi. Zdaniem Sądu pozwany obciążając konsumenta odpowiedzialnością gwarancyjną i obowiązkiem zapłaty podatku VAT, rażąco narusza równowagę stron stosunku prawnego.

Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

W ocenie Sądu postanowienia zawarte w:

- § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)” oraz § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)” o treści „Przedsiębiorstwo energetyczne jest zwolnione z realizacji przyłączenia w terminie określonym w ust. 1 w przypadkach: (…) 2) w przypadku wystąpienia siły wyższej, (…) jak również w przypadku działania lub zaniechania organów państwowych lub samorządowych- uniemożliwiających realizację przyłączenia w terminie określonym w ust. 1. W takich przypadkach- przedsiębiorstwo energetyczne poinformuje niezwłocznie podmiot przyłączany o przyczynach opóźnienia w realizacji przyłączenia określając jednocześnie w sposób wiążący dla podmiotu przyłączanego-nowy termin przyłączenia (…)”.

- § 3 ust. 2 pkt 2a wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)” o treści „W szczególności za okoliczności uniemożliwiające realizację przyłączenia w terminie określonym w ust. 1- strony uznają: a) brak wymaganych decyzji administracyjnych pomimo dołożenia przez przedsiębiorstwo energetyczne należytej staranności w celu ich uzyskania (…)”,

nie stanowią niedozwolonych postanowień umownych, gdyż brak jest spełnienia przesłanek uzasadniających uznanie je za niedozwolone w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. Pozwany stosując powyższe klauzule nie wyłączył swojej odpowiedzialności względem konsumentów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Sąd uznał za słuszne stanowisko pozwanego, iż stanowią one jedynie powielenie treści ogólnie obowiązujących reguł odpowiedzialności kontraktowej ukształtowanych przez kodeks cywilny. Samo posłużenie się przez pozwanego pojęciem „siły wyższej” nie uzasadnia przyjętego z kolei przez powoda stanowiska, że pozwany doprowadził do nadinterpretacji, bądź rozszerzenia tego pojęcia. Mimo, iż Kodeks cywilny posługuje się pojęciem siły wyższej lecz jej nie definiuje, to przez pojęcie to należy rozumieć (zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 1952 r., CR 962/51, OSN 1954, poz. 2; wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 1953 r. I C 60/53, OSN 1954, poz. 35 i wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 1962 r., I CR 34/62, OSNCP 1963, nr 11, poz. 262) zdarzenie zewnętrzne, niemożliwe do przewidzenia, a także niemożliwe do zapobieżenia nie tyle samemu zjawisku, ile szkodliwym jego następstwom przy zastosowaniu współczesnej techniki. Istotne jest, aby zdarzenie to spełniało łącznie wszystkie trzy przesłanki. Wskazać w tym miejscu należy, że dostawca energii elektrycznej ponosi odpowiedzialność kontraktową wyrażoną w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zmianami). Podstawową zasadę odpowiedzialności dostawcy wyraża art. 471 k.c., zgodnie z którym „dłużnik jest obowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”. Dłużnik może się uwolnić od odpowiedzialności, jeśli wykaże, że wykonał zobowiązanie, albo że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło nie z jego winy. Pozwany posługując się w/w postanowieniami umownymi w sposób wyraźny wskazuje, na siłę wyższą oraz brak wymaganych decyzji administracyjnych, pomimo dołożenia przez przedsiębiorstwo energetyczne należytej staranności w celu ich uzyskania jako przesłanki wyłączenia jego odpowiedzialności. Stanowisko takie jest zgodne z k.c., który gwarantuje pozwanemu ochronę przewidzianą w art. 471 i n. k.c. Zgodnie zaś z art. 476 k.c. „dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”. Warto zwrócić również uwagę na art. 121 pkt 4 k.c., zgodnie z którym „bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody”.

O kosztach postępowania orzeczono w punkcie trzecim i czwartym wyroku na podstawie art. 100 k.p.c. oraz art. 98 § 1 k.p.c. Zgodnie z art. 100 k.c. „w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone”. Zaś art. 98 § 1 k.c. stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Przedmiotowe powództwo zostało uwzględnione w części, zatem Sąd na podstawie art. 100 k.p.c. postanowił koszty postępowania między stronami wzajemnie znieść, a opłatą stałą od pozwu w kwocie 600 złotych obciążyć pozwanego. Sąd obciążył pozwanego również kosztami publikacji prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym zgodnie z art. 479 ⁴⁴ k.p.c.

Mając powyższe na względzie, Sąd orzekł jak w sentencji.