Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 września 2012 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) (Polska) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 5 kwietnia 2012 r. sygn. akt IX GC 2/12

I/ oddala apelację,

II/ zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt I ACa 488/12

UZASADNIENIE

Powód (...) (Polska) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
w G. wniósł pozew w postępowaniu nakazowym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W., domagając się zasądzenia kwoty 390.870,58 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania tytułem odsetek umownych za okres od 28 stycznia 2008 do 30 grudnia 2010r w wysokości 7% od zawartej umowy pożyczki z dnia 28 stycznia 2008 r. udzielonej w wysokości 1.910.000 zł .

W dniu 26 października 2011 r w sprawie IX GNc 604/11 Sąd Okręgowy w Gdańsku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany złożył zarzuty przeciwko nakazowi zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2012 r po rozpoznaniu zarzutów pozwanego Sąd Okręgowy w Gdańsku uchylił nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w dniu 26 października 2011 r. w sprawie o sygn. akt IX GNc 604/11 co do kwoty 56.256,28 zł i w tym zakresie powództwo oddalił (pkt I), w pozostałym zakresie, tj. co do kwoty 334.614,30 zł nakaz zapłaty utrzymał w mocy (pkt II) i orzekł o kosztach procesu (pkt III).

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 28 stycznia 2008 r. strony zawarły umowę pożyczki. W preambule umowy strony zważyły, że w dniu 22 stycznia 2007 r. pozwany podpisał umowę kredytową z (...) Bank (...) S.A. na udzielenie kredytu na sfinansowanie części ceny nabycia nieruchomości oraz, że dnia 5 czerwca 2007 r. pozwany zawarł ze S. S. umowę pożyczki kwoty 3.820.000 zł, przeznaczonej na sfinansowanie wkładu własnego w cenie nabycia tej nieruchomości oraz, że w dniu 28 stycznia 2008 r. powód nabył 50% udziałów w kapitale zakładowym pozwanego. Wobec powyższego strony ustaliły, że powód udziela pozwanemu na okres do dnia 31 grudnia 2010 r. pożyczki pieniężnej w kwocie 1.910.000 zł z przeznaczeniem na spłatę 50% kwoty pożyczki zawartej ze S. S.. Wymienioną kwotę powód zobowiązał się przelać na rachunek bankowy pozwanego. W § 2 pkt 2 umowy strony ustaliły, że wysokość oprocentowania pożyczki wynosić będzie 7% w stosunku rocznym.

Dodatkowo strony uzgodniły, że termin spłaty lub zapłaty pożyczki nie nastąpi przed terminem spłaty lub zapłaty zobowiązań wynikających z umowy kredytowej pozwanego.

Następnie w dniu 30 czerwca 2008 r. strony oraz S. S. zawarli umowę,
w której preambule zważyli, że w dniu 22 stycznia 2007 r. Bank (...) S.A. udzielił pozwanemu kredytu inwestorskiego, S. S. w dniu 5 czerwca 2007 r. udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 3.820.000 zł, zaś w dniu 28 stycznia 2008 r. powód zobowiązał się udzielić pozwanemu pożyczki w kwocie 1.910.000 zł, którego to obowiązku do dnia podpisania tej umowy nie wykonał. Biorąc pod uwagę powyższe powód oświadczył, że w wykonaniu swoich zobowiązań jako pożyczkodawcy przystępuje w charakterze dłużnika indywidualnego do umowy pożyczki zawartej przez pozwanego ze S. S., przez co zobowiązuje się zapłacić na rzecz S. S. kwotę
1.910.000 zł. S. S. wyraził zgodę na przystąpienie przez powoda do długu
i w związku z powyższym zwolnił pozwanego z długu w kwocie l .910.000 zł oraz z innych związanych z tą kwotą świadczeń przewidzianych w umowie pożyczki. Pozwany oświadczył, że wyraża zgodę na wykonanie przez powoda zobowiązań z tytułu umowy pożyczki poprzez przystąpienie powoda do długu z tytułu umowy zawartej ze S. S., zwolnił powoda z obowiązku przeniesienia na jego rzecz kwoty 1.910.000 zł oraz oświadczył,
iż pozostałe postanowienia umowy pożyczki zawartej ze S. S. oraz umowy z powodem, w tym przede wszystkim jego zobowiązania jako dłużnika z wymienionych wyżej umów, pozostają w mocy.

Nadto Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 17 września 2009 r. pomiędzy powodem, pozwanym i (...) spółką z o.o. zawarta została umowa, na podstawie której (...) spółka z o.o. zobowiązała się do zapłaty na rzecz powoda kwoty 1.910.000 zł na wypadek, gdyby pozwany w terminie do dnia 31 grudnia 2010 r. nie zwrócił pożyczki w kwocie 1.910.000 zł. W dniu 29 września 2009 r. powód jako cedent zawarł
z M. K. oraz Ł. K. jako wspólnikami spółki cywilnej (...) umowę, zgodnie z którą zobowiązał się przenieść na cesjonariuszy prawo do wierzytelność
z tytułu umowy pożyczki z dnia 28 stycznia 2008 r., zawartej z pozwanym do wysokości roszczenia głównego, pod warunkiem zawieszającym w postaci zapłaty całej ceny nabycia wierzytelności.

Wolą stron umowy przelewu było wyłączenie z niej odsetek od kwoty pożyczki. Pozwany w terminie do dnia 31 grudnia 2010 r. nie zwrócił powodowi pożyczki. (...) spółka z o.o. spłacił pożyczkę w dwóch ratach, a mianowicie w kwocie 500.000 zł w dniu l lutego 2011 r. oraz w kwocie 1.410.000 zł w dniu 3 lutego 2011 r. W dniu 30 marca 2011 r. Ł. i B. K. złożyli powodowi oświadczenie, iż nabycie umową cesji
z dnia 29 września 2009 r. przysługującej powodowi wobec pozwanego wierzytelności było ograniczone do kwoty roszczenia głównego i nie obejmowało odsetek umownych
w wysokości 7% w stosunku rocznym.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał iż, powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Stan faktyczny Sąd pierwszej instancji oparł na dokumentach złożonych przez strony, które nie były kwestionowane. Odnośnie zarzutu niewykazania przez powoda faktu udzielenia pożyczki Sąd ten stwierdził, że został on udowodniony jedynie za okres od 30 czerwca 2008r, skoro w tym dniu strony zawarły umowę, w której dokonały zmiany treści umowy pożyczki w ten sposób, że powód w miejsce zobowiązania do przeniesienia środków pieniężnych na pozwanego, zobowiązał się do zwrotu części pożyczki udzielonej przez S. S.. W odniesieniu do S. S. umowa ta miała charakter zwalniającego przejęcia długu czyli wyczerpywała dyspozycję art.519§2 pkt 1 i 2 kc. Natomiast odnośnie stron doszło jedynie do modyfikacji istniejącego między nimi stosunku prawnego, a nie do jego wygaśnięcia. Wynika to jednoznacznie z §1 pkt 4 ppkt b analizowanej umowy, w którym strony utrzymały wszystkie pozostałe postanowienia umowy pożyczki. Zdaniem Sądu Okręgowego wystarczającym dowodem wywiązania się przez powoda z obowiązków przyjętych na podstawie umowy z dnia 30 czerwca 2008 r. jest fakt zwrotu pożyczki przez poręczyciela, tj. (...) spółkę z o.o. na rachunek cesjonariusza tj., wspólników spółki cywilnej (...), w powiązaniu z innymi dokumentami złożonymi do akt sprawy. Kwota spłaty należności podstawowej wynosiła 1910.000 zł, a więc należność do wysokości której poręczyciel zobowiązał się spełnić świadczenie na rzecz powoda w przypadku jego niewykonania przez pozwanego. Natomiast w umowie poręczenia wskazano, iż dotyczy ono należności głównej wynikającej z umowy pożyczki z 28 stycznia 2008r. Z treści poleceń przelewu wynikało jasno, że stanowią spłatę pożyczki przez poręczyciela, nie może być zatem zdaniem Sądu Okręgowego wątpliwości, iż spłata przez poręczyciela kwoty 1.910.000 zł dotyczyła należności, do zapłaty której na rzecz S. S. powód zobowiązał się w umowie z 30 czerwca 2008r. Wobec dowodów i twierdzeń przedstawionych przez powoda ogólnikowe zaprzeczenie przez pozwanego wykonaniu pożyczki za okres od 30 czerwca 2008r należy w ocenie Sądu Okręgowego ocenić jako nieskuteczne.

Natomiast Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska powoda
odnośnie wykonania zobowiązania tj. postawienia pożyczki do dyspozycji pożyczkobiorcy przed 30 czerwca 2008r. W realiach procesu powód, domagając się odsetek od dnia 28 stycznia 2008 r., w szczególności w związku z zaprzeczeniem pozwanego, powinien był wykazać (zgodnie z art. 6 kc), że pozostawił pożyczkę do dyspozycji pozwanego bezpośrednio po zawarciu umowy pożyczki, czego nie uczynił. Z treści umowy z dnia 30 czerwca 2008 r. wynika, że do daty tej umowy powód nie wykonał swojego zobowiązania, przez co rozumieć należy, że ani nie przekazał kwoty pożyczki pozwanemu, ani nie postawił jej do dyspozycji pozwanego, skoro „wykonanie zobowiązania” polegać powinno na wypłacie pożyczki lub stworzeniu pozwanemu możliwości wykorzystania pożyczki, tak by skorzystanie z niej zależało wyłącznie od jego woli. Wskazał Sąd, iż odsetki kapitałowe są formą wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału zatem domaganie się odsetek za okres wcześniejszy aniżeli wykonanie zobowiązania byłoby sprzeczne z istotą tego zobowiązania. W konsekwencji, w zakresie żądania odsetek za okres wcześniejszy, tj. za okres od 28 stycznia 2008 r. do 29 czerwca 2008 r. Sąd ten uznał żądanie powoda za nieuzasadnione i na mocy art. 720 § l kc w zw. z art. 359 § l kc, a contrario uchylił w tym zakresie, tj. co do kwoty 56.256,28 zł, odpowiadającej odsetkom umownym za okres od 28 stycznia 2008 r. do 29 czerwca 2008 r. nakaz zapłaty z dnia 26 października 2011 r. i oddalił powództwo.

Odmiennie natomiast, zdaniem Sądu Okręgowego, należało ocenić sytuację jaka zaistniała w związku z zawarciem umowy z dnia 30 czerwca 2008 r., kiedy to powód wstąpił do kwoty 1.910.000 zł jako dłużnik w umowę pożyczki zawartą przez pozwanego ze S. S., w wykonaniu umowy pożyczki z dnia 28 stycznia 2008 r. Strony utrzymały w niej pozostałe postanowienia umowy pożyczki ze stycznia 2008 r., w tym o odpłatności czynności pożyczki. Uznać zatem należało, że w dniu 30 czerwca 2008 r. nastąpiło wykonanie umowy pożyczki i od tej daty odsetki kapitałowe należały się powodowi. Wykonanie to nastąpiło poprzez przejęcie długu pozwanego wobec S. S..

Odnosząc się do zarzutu braku legitymacji czynnej powoda co do odsetek za okres od dnia 30 września 2009 r., do dnia 30 grudnia 2010 r. w związku z umową cesji wierzytelności z dnia 29 września 2009 r., zważył Sąd Okręgowy, że był on niezasadny. Zważył Sąd, iż zgodnie z art. 509§1 kc wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Jednak roszczenie o odsetki jest ze swej natury roszczeniem samoistnym, może być dochodzone niezależnie od roszczenia głównego i samo stanowić przedmiot umowy przelewu, bądź zostać z niego wyłączone. Nie dotyczy to jedynie odsetek niewymagalnych w dacie przelewu i w tym zakresie art. 509§2 kc należy traktować jako bezwzględnie obowiązujący. W realiach rozpoznawanej sprawy wolą stron umowy cesji było jedynie przelanie na cesjonariusza należności głównej. Wynika to jasno z §1 pkt 1, §1 pkt 4 i §3 umowy przelewu. Ponadto, strony umowy
w osobnym postanowieniu uzgodniły przejście na cesjonariuszy zabezpieczeń umownych, należących również (tzn. tak jak odsetki) do praw ubocznych związanych z wierzytelnością. Gdyby wolą stron umowy było przejście na nabywców wierzytelności wszystkich praw akcesoryjnych (a więc w tym wypadku także odsetek), niepotrzebny byłby osobny pkt 3 w paragrafie l umowy, a strony nie zaznaczałyby dwukrotnie w umowie, że jej przedmiotem jest jedynie kwota roszczenia głównego.

Sąd Okręgowy zgodził się jednak z pozwanym, iż odsetki, które w dacie umowy przelewu nie były wymagalne, nie stanowiły roszczenia samoistnego i wraz wierzytelnością główną przeszły na cesjonariusza.

Strony w umowie pożyczki nie ustaliły terminu zapłaty odsetek kapitałowych. Stosownie do art. 360 kc w braku odmiennego zastrzeżenia co do terminu płatności odsetek (jeżeli termin płatności sumy pieniężnej jest nie krótszy niż rok), są one płatne co rok z dołu. W rozpoznawanej sprawie odsetki za okres od 30 czerwca 2008 r. do 29 czerwca 2009 r. płatne były w dacie 30 czerwca 2009 r., zaś odsetki za kolejny rok - dopiero w dacie 30 czerwca 2010 r. Odsetki za okres od l lipca 2009 r. były zatem niewymagalne w dacie przelewu z dnia 30 września 2009 r. i jako takie - przeszły na cesjonariusza, gdyż nie istniała prawna możliwość wyłączenia tych odsetek z cesji. Sąd wziął jednak pod uwagę, treść oświadczenia skierowanego do powoda i przez niego przyjętego z 30 marca 2011r, w którym Ł. i B. K. stwierdzili, iż nabycie przysługującej powodowi wobec pozwanego wierzytelności było ograniczone do kwoty roszczenia głównego i nie obejmowało odsetek w wysokości 7% w stosunku rocznym. W dacie złożenia oświadczenia odsetki kapitałowe w związku z upływem terminu zwrotu pożyczki, były już wymagalne ,uzyskały byt samodzielny od świadczenia głównego z uwagi na spłatę pożyczki i mogły być przedmiotem samoistnego obrotu. W takim stanie rzeczy umowa przelewu w zakresie niewymagalnych w dacie jej zawarcia odsetek kapitałowych została rozwiązana jeszcze przed wniesieniem pozwu, a nie było przeszkód by strony umowy przelewu dokonały jej zmiany. W konkluzji, w ocenie Sądu pierwszej instancji, powód uprawniony był do żądania odsetek umownych za okres od 30 czerwca 2008 r. do dnia 30 grudnia 2010 r., w której to dacie powinna była nastąpić spłata pożyczki. Z przytoczonych względów, Sąd Okręgowy utrzymał nakaz zapłaty w mocy na podstawie art. 720 § l kc w zw. z art. 359 § l kc, a nadto § l pkt l ppkt a i § l pkt 4 ppkt b w zw. z art. 353 ¹ kc w zakresie co do kwoty 334.614,30 zł. Natomiast z przyczyn wyżej podniesionych wobec niewykazania przez powoda wykonania umowy pożyczki za okres od 28 stycznia 2008 do 29 czerwca 2008r w pozostałym zakresie tj co do kwoty 56.256,28 zł nakaz zapłaty został uchylony, a powództwo oddalone.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc dokonując ich stosunkowego rozdzielenia mając na uwadze, iż powód wygrał proces w 86%, a pozwany w 14%

Apelację od powyższego wyroku, w części uwzględniającej powództwo, dotyczącej punktu II oraz kosztów sądowych w związku z punktem II tego wyroku, wniósł pozwany, domagając się jego zmiany poprzez uchylenie tej części nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia na jego rzecz od powoda kosztów procesu za obie instancje w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Skarżący wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 6 kc,
art. 509 kc i art. 720 kc oraz naruszenie przepisu prawa procesowego- tj. art. 479 ¹² § 1 kpc.

W uzasadnieniu apelacji zarzucił, że Sąd pierwszej instancji błędnie uznał, że fakt wykonania przez powoda umowy pożyczki został udowodniony przez zachowanie osób trzecich, tj. zwrot pożyczki przez poręczyciela (...) sp. z o.o. Pozwany nie zgodził się z ww. stanowiskiem podnosząc, że gdyby powód wykonał umowę pożyczki kwoty 1.910.000 zł, to dysponowałby niekwestionowanymi dowodami na tę okoliczność i nie musiałby interpretować zachowania podmiotu niebędącego stroną umowy pożyczki. Wskazał również, że umowa z dnia 30 czerwca 2008 r. została zawarta pod warunkiem, którego ziszczenia powód nie wykazał mimo zakwestionowania tego faktu przez pozwanego w zarzutach. Zarzucił nadto, że w dacie cesji wierzytelności, tj. w dniu 29 września 2009 r. odsetki w wysokości 7% od kwoty 1.910.000 zł jeszcze nie istniały nie mógł zatem powód zastrzec tych odsetek dla siebie w sytuacji gdy zbywał prawo do należności głównej. Oświadczenie S. s.c z dnia 30 marca 2011r nie było aneksem do umowy cesji zwrotnie przenoszącym na powódkę odsetki niewymagalne w dacie cesji skoro umowa cesji w §6 zastrzegała dla jej zmian formę pisemną pod rygorem nieważności, a powódka nie złożyła w tym przedmiocie pisemnego oświadczenia. Ponadto, gdyby aneks taki miał być skuteczny to w oświadczeniu S. s. c mowa jest o odsetkach powstałych do dnia zawarcia umowy cesji, a odsetki w wysokości 7% od kwoty 1.910.000 zł za okres od 1 lipca 2009r do 31 grudnia 2010r wynoszą 200.733,15 zł.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i czyni je podstawą również własnego rozstrzygnięcia. Ustalenia te znajdują pełne oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i w zasadzie były między stronami bezsporne. Strony różniły się jedynie w ocenie jakie wnioski dla rozstrzygnięcia o zgłoszonym przez powoda żądaniu należy z tych ustaleń wyprowadzić.

W apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących poczynienia przez Sąd Okręgowy wadliwych ustaleń faktycznych, brak również zarzutów dotyczących wadliwej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego( art.233§1 kpc). Sąd II Instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego, w granicach zaskarżenia bierze jedynie pod uwagę z urzędu nieważność postępowania (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2008r III CZP 49/07 OSNC 2008, nr 6, poz. 55).

Skarżący w zakresie kwestionowania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia zgłosił jedynie zarzut naruszenia art. 479 ¹² §1 kpc. Zarzut ten nie został sprecyzowany w petitum apelacji, natomiast z jej uzasadnienia można wnosić, iż jego naruszenie ma polegać na przyjęciu przez Sąd Okręgowy w oparciu o dokumenty dotyczące zwrotu pożyczki przez poręczyciela, iż umowa pożyczki została faktycznie wykonana mimo, iż powód nie zdołał faktu tego udowodnić oraz uznaniu, iż wykonanie umowy nastąpiło przez zawarcie umowy o częściowe zwolnienie dłużnika z obowiązku świadczenia, mimo, że umowa ta została zawarta pod warunkiem, a powód nie udowodnił spełnienia tego warunku, mimo zakwestionowania przez pozwanego tej okoliczności w zarzutach.

Przywoływany w apelacji art.479 ¹² §1 kpc utracił moc z dniem 3 maja 2012r wobec jego uchylenia ustawą z 16 września 2011r o zmianie ustawy- Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. 2011, Nr 233, poz 1381) Zgodnie z art. 9 ust 1 wzmiankowanej ustawy znajduje on jednak nadal zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, skoro jej przepisy stosuje się do postępowań wszczętych po dniu jej wejścia w życie, co nastąpiło 3 maja 2012r, a pozew w niniejszej sprawie został złożony 27 września 2011r. Podniesienie zarzutu naruszenia art. 479 ¹² §1 kpc pozostaje całkowicie nieadekwatne do uzasadnienia tego zarzutu. Naruszenie art.479 ¹² §1 kpc może polegać na uwzględnieniu przez Sąd dowodów zgłoszonych z uchybieniem terminu o którym mowa w przywoływanej regulacji, które jako sprekludowane powinny podlegać pominięciu. Skarżący nie wskazuje jednak jakie sprekludowane dowody Sąd Okręgowy uwzględnił i dlaczego nastąpiło to z naruszeniem art. 479 ¹² §1 kpc. Nie wykazuje również, iż zgłaszał zastrzeżenie w trybie art.162 kpc w zakresie dopuszczenia dowodów, które uznawał za sprekludowane, co czyni jego zarzut chybionym. Na rozprawie w dniu 23 marca 2012r Sąd Okręgowy dopuścił dowód z dokumentów załączonych do pozwu i zarzutów od nakazu zapłaty (k.102) czemu obecny na rozprawie pełnomocnik pozwanej nie oponował.

Z uzasadnienia apelacji wynika, iż wbrew literalnej treści zarzutu skarżący w istocie kwestionuje, by powód wykazał wykonanie umowy pożyczki w ramach dowodów, które przedstawił i zarzuca, iż Sąd Okręgowy ustalił ten fakt mimo, iż powód wbrew treści art.6 kc okoliczności tej dostatecznie nie wykazał.

Stanowiska tego nie sposób podzielić. Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, iż powód nie wykazał, by postawił pożyczkę do dyspozycji pozwanego w okresie od 28 stycznia 2008r do 29 czerwca 2008r i z tej przyczyny powództwo dotyczące odsetek za ten okres oddalił. Nie sposób natomiast podzielić stanowiska pozwanego jakoby wykonanie umowy pożyczki nie zostało wykazane również za okres od 30 czerwca 2008r. W tej dacie strony wraz z wierzycielem pozwanego R. S. zawarły umowę o częściowe zwolnienie dłużników z obowiązku świadczeń wraz z potwierdzeniem podporządkowania pożyczek pod kredyt ( umowa k. 68-70). Zgodnie z jej postanowieniami powód przystąpił do długu pozwanego w stosunku do R. S. w zakresie kwoty 1.910.000 zł na którą opiewała umowa pożyczki, a pozwany zwolnił powoda w związku z tym z obowiązku świadczenia na jego rzecz tej kwoty, z zachowaniem wszystkich pozostałych postanowień umowy pożyczki. Jednocześnie wierzyciel R. S. wyraził zgodę na przystąpienie powoda do długu i zwolnił pozwanego z obowiązku świadczenia na jego rzecz w zakresie kwoty 1.910.000 zł oraz innych związanych z tą kwotą świadczeń wskazanych w umowie pożyczki. W świetle postanowień analizowanej umowy pożyczka została wykonana poprzez przejęcie przez powoda długu i zwolnienie pozwanego z zobowiązania na które opiewała umowa pożyczki z dniem 30 czerwca 2008r. Dodatkowym potwierdzeniem tego stanu rzeczy jest umowa poręczenia z 17 września 2009r zawarta przez strony i (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W., w której preambule pozwany potwierdził udzielenie pożyczki w kwocie 1.910.000 zł, a poręczyciel zobowiązał się spłacić kwotę pożyczki na rzecz powoda, gdyby pozwany w ustalonym umową terminie jej nie uregulował ( umowa poręczenia k.19-23). Dodatkowo wobec nie wykonania przez pozwanego świadczenia poręczyciel dokonał spłaty pożyczki zgodnie z umową poręczenia ( przelewy poręczyciela k.32-33). Omówione wyżej dowody nie pozostawiają wątpliwości, iż powód w dniu 30 czerwca wykonał swoje zobowiązanie wobec pozwanego poprzez zwolnienie go z długu do kwoty udzielonej pożyczki co pozwany sam potwierdził w treści umowy poręczenia (k.20). Skarżący w apelacji kwestionując wykonanie umowy pożyczki konsekwentnie pomija treść umowy z 30 czerwca 2008r o częściowe zwolnienie dłużników z obowiązku świadczeń oraz zawarte w treści umowy poręczenia z 17 września 2009r swoje oświadczenie o udzieleniu przez powoda pożyczki, co z pewnością nie miało by miejsca gdyby pozwany stał na stanowisku, iż umowa o zwolnienie dłużników z obowiązku świadczeń zawarta ponad rok wcześniej przed umową poręczenia nie weszła w życie, a zwolnienie z obowiązku świadczenia uzyskane na jej podstawie, a w wykonaniu umowy pożyczki przez powoda nie było definitywne.

Nie sposób również przyjąć jakoby powód nie wykazał wykonania umowy pożyczki z uwagi na warunkowy charakter umowy o częściowe zwolnienie dłużników z obowiązku świadczeń. Po pierwsze, powód dostatecznie wykazał wykonanie umowy pożyczki załączając do pozwu umowę poręczenia w której treści znajduje się potwierdzenie faktu udzielenia pożyczki przez pozwanego (k.20).

Po drugie, pozwany załączając do zarzutów umowę o częściowe zwolnienie dłużników z obowiązku świadczeń (k.68-70) na potwierdzenie, iż umowa pożyczki nie została wykonana do 30 czerwca 2008r, nie zawarł w zarzutach wbrew twierdzeniom apelacji żadnych twierdzeń dotyczących nie wejścia tej umowy w życie z uwagi na jej warunkowy charakter. Pozwany nie sformułował nawet twierdzenia jakoby powód nie zwolnił go z obowiązku świadczenia wobec R. S. na skutek rozwiązania umowy. Nie wykazał także by formułował na etapie przedprocesowym taki zarzut wobec powoda. Nie odniósł się również do swojego oświadczenia zawartego w umowie poręczenia, z którego niewątpliwie wynika wykonanie umowy pożyczki. W tej sytuacji domaganie się od powoda dysponującego późniejszym oświadczeniem pozwanego w przedmiocie wykonania umowy pożyczki by wykazywał na etapie wniesienia pozwu, iż warunek o którym mowa w §5 ust 1 umowy o częściowe zwolnienie dłużników z obowiązku świadczeń został przez pozwanego zrealizowany nie znajduje żadnego uzasadnienia. To pozwany twierdząc wbrew treści swojego oświadczenia zawartego w umowie poręczenia i załączonego do pozwu, iż umowa o zwolnienie dłużników z obowiązku świadczeń została rozwiązana i w związku z tym nie doszło do wykonania umowy pożyczki zgodnie z art.6 kc powinien okoliczności te udowodnić. Tymczasem pozwany nie tylko nie podjął próby udowodnienia tego twierdzenia, ani nawet go nie sformułował w zarzutach wbrew treści art.493§1 kpc w brzmieniu obowiązującym w dacie ich wniesienia. Zgodnie z tym przepisem przed jego zmianą ustawą z 16 września 2011r o zmianie ustawy- Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. 2011, Nr 233, poz 1381) rzeczą pozwanego było przedstawienie wszystkich zarzutów przeciwko żądaniu pozwu pod rygorem ich utraty, a także wszystkich okoliczności faktycznych i dowodów na ich potwierdzenie. Twierdzenie, iż powód nie wykazał spełnienia warunku z umowy o zwolnienie dłużników z obowiązku świadczeń pojawiło się dopiero w piśmie procesowym z 20 lutego 2012r (k.91-92) było zatem spóźnione. Ponadto pozwany powołując się na brak realizacji warunku mimo późniejszego potwierdzenia w umowie poręczenia udzielenia pożyczki powinien okoliczność tą udowodnić, skoro zaprzeczał swojemu oświadczeniu zawartemu w umowie poręczenia i wywodził z tego twierdzenia skutki prawne w postaci niewykonania przez powoda umowy pożyczki.

Sąd Apelacyjny nie podziela również stanowiska skarżącego odnośnie braku legitymacji czynnej powoda w części dotyczącej żądania odsetek niewymagalnych w dacie zawarcia umowy cesji. O tym w jakim zakresie wierzytelność przechodzi na cesjonariusza decyduje umowa stron, nie ma bowiem żadnych przeszkód prawnych by przenieść na cesjonariusza jedno lub ogół uprawnień wierzyciela w stosunku do danej wierzytelności. Analiza umowy cesji z 29 września 2009r (k.24-28) nie pozostawia wątpliwości, iż wolą stron tej umowy było przeniesienie na cesjonariuszy wyłącznie należności głównej w kwocie 1.910.000 zł i w tym zakresie stanowisko zajęte przez Sąd Okręgowy nie nasuwa żadnych zastrzeżeń. Strony umowy cesji w §1 ust1 umowy cesji wyraźnie wskazały, iż przeniesieniu podlega wierzytelność do wysokości kwoty roszczenia głównego tj. kwoty 1.910.000 zł, w §1 ust 4 dodatkowo podały, że wysokość przeniesionej wierzytelności wynosi 1.910.000 zł, a w §1 ust 3 sprecyzowały, iż na cesjonariusza przechodzą wszystkie zabezpieczenia wierzytelności w tym poręczenie dokonane przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Wykładnię tą wzmacnia i potwierdza dodatkowo oświadczenie cesjonariuszy z 30 marca 2011r (k.30) w którym wyraźnie wskazali, iż cesja była ograniczona do kwoty roszczenia głównego i nie obejmowała odsetek umownych 7% w stosunku rocznym.

Skarżący nie kwestionuje woli stron umowy cesji w tym zakresie, uznaje jednak w ślad za Sądem Okręgowym, iż tego rodzaju uzgodnienie umowne pozostaje w sprzeczności z treścią art.509 kc w części w jakiej odnosi się do odsetek nieistniejących oraz odsetek niewymagalnych w dacie cesji. Sąd Okręgowy uznał, iż odsetki niewymagalne w dacie cesji muszą dzielić los należności głównej, jako prawa akcesoryjne, które nie mogą istnieć samodzielnie bez wierzytelności której dotyczą, zatem postanowienia umowy stron nie respektujące tej zasady jako sprzeczne z bezwzględnie obowiązującym art.509§2 kc nie mogły doprowadzić do wyłączenia odsetek z przelewu. Jednocześnie jednak w świetle oświadczenia cesjonariuszy z 30 marca 2011r, złożonego w dacie gdy odsetki dochodzone pozwem były już wymagalne i mogły być przedmiotem odrębnego obrotu Sąd Okręgowy uznał, co zakwestionował skarżący, iż doszło do zmiany umowy cesji w tym zakresie poprzez przeniesienie odsetek zwrotnie na cedenta.

Nie sposób odmówić racji skarżącemu, iż oświadczenie z 30 marca 2011r nie może być traktowane jako aneks do umowy cesji przenoszący zwrotnie odsetki kapitałowe na powoda.

Po pierwsze, stanowisko to jest w sposób oczywisty sprzeczne z treścią tego oświadczenia, w którym cesjonariusze dokonali wykładni postanowień umowy cesji stwierdzając, iż nabycie wierzytelności zgodnie z wolą stron ograniczyło się do należności głównej. Ani z treści tego oświadczenia ani twierdzeń powoda przywoływanych w ramach podstawy faktycznej żądania nie wynikało, by strony zawarły aneks do umowy cesji, w której dokonały zmiany jej postanowień w zakresie odsetek.

Po drugie, w §6 umowy cesji przewidziano dla jej zmian formę pisemną pod rygorem nieważności (k.27). Powód nie przedłożył zawartego w formie pisemnej porozumienia stron umowy cesji, natomiast oświadczenie cesjonariuszy wymogu tego nie spełnia zarówno z uwagi na treść nie odnoszącą się do zmian umowy jak i brak zgodnego oświadczenia woli obu stron umowy w tym przedmiocie.

Wadliwa ocena przez Sąd Okręgowy analizowanego oświadczenia cesjonariuszy nie wpływa wbrew zarzutom apelacji na prawidłowość zaskarżonego rozstrzygnięcia, Sąd Apelacyjny nie podziela bowiem stanowiska Sądu Okręgowego odnośnie niemożności wyłączenia z cesji wierzytelności odsetek kapitałowych uzgodnionych przez strony umowy pożyczki.

W kodeksie cywilnym brak przepisu ogólnego odnoszącego się do relacji między prawem akcesoryjnym a prawem samoistnym. Przesłanką przenoszalności konkretnych roszczeń niezwiązanych funkcjonalnie z wierzytelnością jest stopień samodzielności roszczenia, które nadaje mu autonomiczną wartość w obrocie. Roszczenie o odsetki z chwilą powstania nabiera cech uprawnienia niezależnego od roszczenia głównego co wyraża się między innymi w odrębnych terminach wymagalności czy przedawnienia i może być jak się powszechnie przyjmuje przedmiotem samodzielnego obrotu nie sprzeciwia się bowiem temu ani ustawa ani właściwość zobowiązania.

Biorąc pod uwagę treść umowy pożyczki i datę realizacji zobowiązania przez powoda- 30 czerwca 2008r, w dacie zawarcia umowy przelewu ( 29 września 2009r) część odsetek była niewymagalna (art.360 kc), ale wszystkie odsetki były odsetkami istniejącymi, a jako takie uzyskały byt niezależny od świadczenia głównego i mogły być przedmiotem samodzielnego obrotu, a w konsekwencji mogły być wyłączone z przelewu. Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego odsetki niewymagalne, ale istniejące w dacie przelewu mają byt niezależny od roszczenia głównego i brak istotnych przeszkód by jako roszczenie przyszłe nie mogły być przedmiotem przelewu w oderwaniu od należności głównej. Analogicznie brak podstaw by dopatrywać się nieważności umowy cesji na podstawie art.58§1 kc w zakresie w jakim strony wyłączyły z umowy cesji niewymagalne odsetki kapitałowe należne cedentowi. Okoliczność, iż zgodnie z art.509§2 kc z braku odmiennego zastrzeżenia umownego wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki nie stało na przeszkodzie wyłączeniu z cesji odsetek w dacie jej dokonania niewymagalnych.

Prawo cywilne stoi na gruncie respektowania woli stron, które mogą ułożyć łączący je stosunek prawny wedle swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się naturze tego stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (art.353 ¹ kc). W ocenie Sądu Apelacyjnego brak istotnych racji do zakazania stronom wyłączania z umowy cesji niewymagalnych odsetek kapitałowych od kwoty pożyczki. Umownych odsetek kapitałowych nie należy utożsamiać z odsetkami za opóźnienie, które powstają odrębnie za każdy dzień opóźnienia w spłacie należności głównej, a ich byt i powstanie jest zależny od momentu spłaty należności głównej. Do chwili powstania, który jest jednocześnie datą ich wymagalności nie mają one bytu samodzielnego od należności głównej i nie mogą być przedmiotem odrębnego przelewu. W rozpatrywanym przypadku chodzi jednak o odsetki kapitałowe, których wysokość i termin spłaty strony uzgodniły w umowie, czyli o ściśle określoną wierzytelność przyszłą, której brak wymagalności w dacie przelewu nie stał na przeszkodzie wyłączeniu jej z przelewu należności głównej. Ani z przepisów o cesji wierzytelności ani z natury tego stosunku prawnego nie wynika, by strony nie mogły ograniczyć cesji do należności głównej i nie objąć jej przedmiotem odsetek kapitałowych niewymagalnych w dacie jej dokonania.

Przeszkodą dla dopuszczalności takiego wyłączenia nie może być teoretyczna możliwość wcześniejszej spłaty przez pożyczkobiorcę pożyczki, co w realiach rozpoznawanej sprawy nie nastąpiło. Uprawnienie dla dłużnika do wcześniejszej spłaty pożyczki jest wyprowadzane z treści art. 457 kc. Przepis ten dotyczy jednak sytuacji, gdy powstaje wątpliwość na kogo korzyść został zastrzeżony termin spełnienia świadczenia. Niezamieszczenie w umowie wyraźnej klauzuli określającej na czyją korzyść jest zastrzeżony termin zwrotu pożyczki nie oznacza, samo przez się, iż zachodzą wątpliwości o których mowa w art.457 kc uzasadniające zastosowanie reguły przewidzianej w tym przepisie. Przypadek udzielenia oprocentowanej pożyczki jest klasycznym przykładem zastrzeżenia terminu na korzyść obu stron, co oznacza, iż przed nadejściem terminu ani wierzyciel nie może żądać spełnienia świadczenia, ani dłużnik bez zgody wierzyciela nie może go spełnić. Z postanowień umowy pożyczki wynika, iż uzgodniony w niej termin spłaty został zastrzeżony na korzyść obu stron, skoro pozwany uzyskał możliwość skorzystania z cudzego kapitału, a na rzecz powoda zastrzeżono 7% odsetki w stosunku rocznym. Zatem nawet wcześniejsza spłata do której pozwany nie był uprawniony nie pozbawiałaby powoda prawa do odsetek kapitałowych brak bowiem w tym zakresie jakichkolwiek postanowień umownych, a sytuacja taka niewątpliwie byłaby niekorzystna dla powoda skoro musiałby w sposób uzależniony wyłącznie od woli dłużnika i niezależny od przewidzianego umową czasu lokaty kapitału pilnie poszukiwać innego sposobu jego zainwestowania w sposób przynoszący dochód przynajmniej na poziomie przewidzianym w umowie. Pozwany nie udowodnił, ani nie twierdził by przewidziany w umowie termin spłaty był zastrzeżony wyłącznie na jego korzyść i by istniały w tym zakresie wątpliwości o których mowa w art.457 kc, a treść umowy stron nie pozwala na powzięcie takich wątpliwości wobec udzielenia oprocentowanej pożyczki. Z okoliczności sprawy dodatkowo wynika, iż możliwość wcześniejszej spłaty nie tylko nie pozbawiałaby powoda prawa do odsetek kapitałowych z uwagi na okoliczności wyżej podniesione ale również byłaby czysto teoretyczna i sprzeczna z umową stron skoro postanowiły one, iż termin spłaty zostaje podporządkowany umowie kredytowej, a spłata pożyczki wraz z odsetkami nie nastąpi przed spłatą lub zapłatą zobowiązań pożyczkobiorcy wynikających z umowy kredytowej. Pozwany powołując się na nieważność umowy cesji w zakresie wyłączenia z niej odsetek kapitałowych nie udowodnił kiedy zgodnie z umową kredytową, o której mowa w §2 ust 3 umowy pożyczki miało dojść do spłaty zobowiązań kredytobiorcy oraz że miało mieć to miejsce przed uzgodnionym przez strony terminem spłaty pożyczki. Pozwany nie udowodnił zatem, iż wcześniejsza spłata umowy pożyczki byłaby zgodna z umową stron oraz by miała powodować niemożność naliczania przez powoda uzgodnionych odsetek kapitałowych. Zauważenia przy tym wymaga, iż nawet gdyby termin zastrzeżony był na korzyść pozwanego i mógł on spłacić zadłużenie wynikające z umowy pożyczki przed terminem to i tak nie mógłby odliczyć odsetek przypadających za okres między dniem wcześniejszej zapłaty a terminem płatności skoro brak w tym zakresie zastrzeżenia umownego, a wyraźny przepis ustawy go do tego nie uprawniał ( np. art.585 kc, art. 8 ustawy o kredycie konsumenckim). Istnienie przy tym wyżej przywołanych regulacji szczególnych przy sprzedaży na raty czy pożyczce „konsumenckiej” zastrzegających możliwość spłaty pożyczki przed terminem przekonuje o braku reguły o uprawnieniu pożyczkobiorcy do wcześniejszej spłaty pożyczki i niemożności naliczania przez pożyczkobiorcę odsetek kapitałowych w razie wcześniejszego zwrotu pożyczki. W takim stanie rzeczy odsetki będące przedmiotem sporu nie musiały być przenoszone wraz z należnością główną jako odsetki istniejące i skonkretyzowane kwotowo w dacie przelewu uzyskały bowiem byt niezależny od świadczenia głównego.

Zarzuty apelacji oparte na twierdzeniu, iż cesja dotyczyła odsetek nieistniejących w dacie jej dokonania, które nie mogły być przedmiotem samodzielnego obrotu nie zasługują w świetle argumentacji wyżej przywołanej na uwzględnienie.

W tym stanie rzeczy na podstawie art.385 kpc apelacja podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art.108§1 kpc, 98§1 i 3 kpc w zw z §6 pkt 7 i §13 ust 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – Dz. U. Nr 163, poz 1348 z późn zm ) na zasadzie odpowiedzialności za wynik sporu w postępowaniu apelacyjnym.