Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 czerwca 2015 r.

Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie Wydział V Gospodarczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR J. Dams

Protokolant: S. Poborczyk

po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2015 r. w Dzierżoniowie na rozprawie sprawy

z powództwa :

Gminy Miejskiej N.

przeciwko:

Przedsiębiorstwu Usług (...) sp. z o. o. w W.

o zapłatę 46.110,20 zł

I.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 5.719,20 zł (pięć tysięcy siedemset dziewiętnaście złotych dwadzieścia groszy) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 19 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie

III.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 1.570 zł tytułem zwrotu kosztów procesu

Sygn. akt V GC 47/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 stycznia 2015r. Gmina Miejska N. domagała się od Przedsiębiorstwa Usług (...) sp. z o.o. w W. zapłaty kwoty 46 110,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia pozwu. W uzasadnieniu żądania podała, że na podstawie łączącej strony umowy z dnia 22 kwietnia 2010r. pozwana pełniła funkcję Inżyniera Kontraktu w ramach realizacji zadania „ (...) – rewaloryzacja budynków mieszkalnych”. Umowa ustalała okres jej obowiązywania do zakończenia realizacji przez powódkę uprawnień z tytułu gwarancji oraz rękojmi, tj. 36 mies. od daty zakończenia ostatniego zadania inwestycyjnego objętego robotami budowlano – montażowymi. W umowie jednocześnie określono termin przewidywanego zakończenia robót budowlano – montażowych na 30 czerwca 2012r. Termin ten został przekroczony z winy wykonawcy Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) i w sierpniu 2012r. strona pozwana domagała się od powódki odstąpienia od umowy z tym wykonawcą, ku czemu jednak nie było podstaw. Powódka nie godziła się też, by zapłacić pozwanej podwyższone wynagrodzenie z tytułu wydłużenia realizacji robót. Od tego czasu pozwana przestała należycie wykonywać swoje obowiązki. W konsekwencji pismem z dnia 30 listopada 2011r. pozwana skierowała do strony powodowej oświadczenie o rezygnacji z pełnienia funkcji Inżyniera Kontraktu. Powódka nie uznała skuteczności tego oświadczenia z uwagi na brak umownych podstaw do wypowiedzenia umowy przez pozwaną. Jednak pozwana przerwała realizację robót, w związku z czym powódka została zmuszona do wypowiedzenia umowy pozwanej. Powództwo obejmuje zatem znajdujące podstawę w umowie kary umowne: w kwocie 34 196,05 zł za nieterminowe składanie raportów oraz w kwocie 11 914,78 zł za odstąpienie od umowy z winy wykonawcy.

W odpowiedzi na pozew złożonej dnia 20 lutego 2015r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Zarzuciła przedawnienie dochodzonych roszczeń. Nadto podniosła, iż została zmuszona do wypowiedzenia umowy z ważnego powodu, albowiem wskutek postępowania strony powodowej została narażona na znaczącą szkodę. Powódka bowiem nie współdziałała z pozwaną w sposób właściwy, jak również okazała się nielojalnym kontrahentem. Otóż powódka – wykorzystując swoją niewątpliwą przewagę podmiotową nad pozwaną – próbowała wymusić na niej pracę bez wynagrodzenia poza określony w umowie termin i zakres. Zdaniem pozwanej za stan znaczącego wydłużenia okresu realizacji umowy (o 14 miesięcy) wyłączną winę ponosi powódka, która w sposób sprzeczny z interesem pozwanej, ale również swoim własnym, akceptowała opóźnienia w pracy R. B. (1).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 kwietnia 2010r. Gmina Miejska N. zawarła z Przedsiębiorstwem Usług (...) sp. z o.o. w W. umowę na pełnienie obowiązków inżyniera kontraktu dla zadania pn.: „ (...) – rewaloryzacja budynków mieszkalnych”. Na jej podstawie do obowiązków pozwanej należało m.in. wykonanie weryfikacji dokumentacji projektowej, przygotowanie, zorganizowanie i przeprowadzenie wspólnie ze stroną powodową pięciu postępowań przetargowych, pełnienie funkcji inżyniera kontraktu, w tym pełnienie nadzoru inwestorskiego w trakcie realizacji robót budowlano – montażowych, oraz wykonywanie czynności inżyniera kontraktu w okresie rękojmi i gwarancji (§ 1 umowy). Wykonawca miał również opracować ramowy harmonogram czynności związanych z realizacją zadania inwestycyjnego, który miał uwzględniać realne terminy dla wykonawcy robót budowlano – montażowych. Podlegał on zatwierdzeniu przez powódkę (§ 10 umowy). Pozwana była także zobowiązana do składania zamawiającemu pisemnych raportów: otwarcia, miesięcznych, interwencyjnych, technicznych, rozliczeniowych i końcowych. Raporty miesięczne miały być składane w terminie 7 dni po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, a raporty końcowe w terminie 30 dni od zakończenia robót budowlano – montażowych (§ 13 umowy).

Umowę zawarto na czas określony – miała ona trwać do czasu zakończenia realizacji przez stronę powodową uprawnień z tytułu gwarancji oraz rękojmi udzielonych przez wykonawców robót budowlano – montażowych. Okres realizacji tychże uprawnień został ustalony na 36 miesięcy liczonych od daty zakończenia ostatniego zadania inwestycyjnego objętego robotami budowlano – montażowymi. Strona powodowa przewidywała zakończenie robót budowlano – montażowych do dnia 30 czerwca 2012r. (§ 4 umowy).

Wynagrodzenie wykonawcy określono na kwotę 118 218,79 zł brutto, w tym za pełnienie funkcji inżyniera kontraktu i nadzoru inwestorskiego w trakcie realizacji robót budowlano – montażowych na kwotę 95 038,79 zł brutto. Aneksem z dnia 28 września 2010r. podwyższono kwoty wynagrodzenia odpowiednio do 119 147,80 zł brutto i 95 817,80 zł brutto. Wynagrodzenie to nie mogło być renegocjowane w przypadku zmiany kosztów realizacji inwestycji (§ 11 umowy).

Strony uzgodniły kary umowne, które strona pozwana miała zapłacić m.in.:

- w razie odstąpienia od umowy z winy pozwanej – w wysokości 10 % wartości wynagrodzenia umownego,

- w razie nie złożenia przez pozwaną raportu miesięcznego, raportu rozliczeniowego lub raportu końcowego w terminie określonym w § 13 ust.1, 2, 4 lub 5 umowy – w wysokości 0,1 % wartości wynagrodzenia umownego za każdy dzień opóźnienia.

Wykonawca (str. pozwana) miał prawo wypowiedzieć umowę jedynie w razie zwłoki powódki w zapłacie dwóch kolejnych faktur powyżej 14 dni od drugiego terminu płatności oraz w razie nie zatwierdzenia przez powódkę raportu miesięcznego w terminie 7 dni (§ 20 umowy).

Podstawą do wypowiedzenia umowy przez zamawiającego (str. powodową) mogło być natomiast: opóźnienie w realizacji inwestycji powyżej 30 dni w stosunku do harmonogramu - chyba że nastąpiło nie z winy pozwanej, przerwanie wykonywania obowiązków powyżej 14 dni, wykonywanie obowiązków wykonawcy w sposób nienależyty także pomimo dodatkowego wezwania i in. (§ 19 umowy).

W sytuacji wypowiedzenia umowy przez którąkolwiek ze stron termin wypowiedzenia miał wynosić 30 dni.

(dowód: umowa z 22.04.2010r. z załącznikiem A, k.6-13;

aneks nr (...) z 20.09.2010r., k.15;

aneks nr (...) z 28.09.2010r., k.16)

Zgodnie z harmonogramem rzeczowym realizacji projektu, stanowiącym załącznik nr 1 do aneksu nr (...), nieruchomości wspólnot mieszkaniowych: (...), (...), (...), (...) i (...) miały być objęte postępowaniem przetargowym w pierwszym kwartale roku 2011, a planowany termin realizacji robót remontowych w ich zakresie miał nastąpić pomiędzy pierwszym kwartałem roku 2011 a drugim kwartałem roku 2012.

(dowód: harmonogram rzeczowy realizacji projektu, k.14a)

W dniu 12 sierpnia 2011r. strona powodowa, działająca w imieniu wspólnot mieszkaniowych (...), (...), (...), (...) i (...), zawarła z R. B. (1), prowadzącym Przedsiębiorstwo Budowlane (...) w L., umowę o roboty budowlane w sprawach zamówień publicznych. Dotyczyła ona rewaloryzacji budynków mieszkalnych w/w wspólnot.

Termin wykonania umowy przez wykonawcę oznaczono na dzień 30 kwietnia 2012r., a następnie – w zakresie budynku przy ul. (...), gdzie ujawniono nieprzewidziane uszkodzenie ścian i stropów - przedłużono kolejno do dnia 31 grudnia 2012r. oraz do dnia 31 maja 2013r.

R. B. (2) zgłosił w dniu 1 czerwca 2012r. gotowość odbioru kamienic (...), 5, 6 i 8, jednakże inspektor nadzoru nie potwierdził zakończenia prac budowlanych w ich zakresie.

(dowód: umowa o roboty budowlane z 12.08.2011r. z Istotnymi

postanowieniami umowy i OWU, k.17-25;

aneks nr (...) z 26.10.2012r., k.93;

aneks nr (...) z 18.02.2013r., k.94;

pismo R. B. z 31.05.2012r., k.61;

zeznania świadka J. D. (2), k.87v.-88;

protokoły z rady budowy, k.64-68)

W dniu 31 października 2012r. strona pozwana – powołując się na wydłużenie przez powódkę R. B. (1) terminu wykonania umowy do dnia 31 sierpnia 2013r. - zażądała renegocjacji umowy stron w zakresie należnego jej wynagrodzenia. Jej zdaniem powódka winna odstąpić od umowy z R. B. (1) (czego pozwana domagała się już w dniu 6 sierpnia 2012r.), gdyż ten nie gwarantuje zakończenia realizacji zadania w jakimkolwiek terminie.

Strona powodowa odmówiła podwyższenia wynagrodzenia pozwanej, a nadto wskazała, iż nie widzi podstawy umownej do rozwiązania umowy z R. B. (1).

R. B. (1) nigdy nie dokończył robót, gdyż zginął tragicznie we wrześniu 2013r. Roboty zostały wówczas dokończone przez innego wykonawcę.

(dowód: pismo strony powodowej z 9.05.2012r., k.62;

pismo strony pozwanej z 6.08.2012r., k.58;

pismo strony pozwanej z 31.10.2012r., k.28-29;

pismo strony powodowej z 6.11.2012r., k.30-31;

przesłuchanie za pozwaną A. Ś., k.97-98;

zeznania świadka K. K., k.87)

Pismem z dnia 30 listopada 2012r. strona pozwana poinformowała powódkę, iż na podstawie § 21 ust.1 wypowiada (z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia) łączącą strony umowę z dniem 1 grudnia 2012r. i przystępuje do rozliczenia kontraktu.

W odpowiedzi w dniu 12 grudnia 2012r. strona powodowa wskazała, iż przytoczony § 21 nie może stanowić w okolicznościach sprawy podstawy do wypowiedzenia umowy przez pozwaną, a zatem wypowiedzenie jest nieskuteczne. Jednocześnie – z uwagi na ponad 14-dniową przerwę w realizacji kontraktu przez pozwaną – na podstawie § 19 ust.2 wypowiedziała umowę z dniem 7 grudnia 2012r. i zastrzegła naliczenie kar umownych.

(dowód: pismo strony pozwanej z dnia 30.11.2012r., k.35;

pismo strony powodowej z dnia 7.12.2012r. z dowodem doręczenia,

k.36)

Pismem z dnia 25 stycznia 2013r. strona powodowa poinformowała pozwaną o naliczeniu kar umownych w łącznej kwocie 46 110,20 zł, w tym:

- w kwocie 34 196,05 zł za nieterminowe składanie raportów w okresie od 10 stycznia 2011r. do 5 stycznia 2015r.,

- w kwocie 11 914,78 zł za odstąpienie od umowy z winy wykonawcy.

(dowód: pismo strony powodowej z 25.01.2013r., k.37;

wyliczenie kar umownych z 25.01.2013r., k.38-39;

nota księgowa z 8.02.2013r., k.37a)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie co do kwoty 5 719,20 zł.

W sprawie bezsporny był fakt zawarcia przez strony umowy w przedmiocie wykonywania przez pozwaną usługi inżyniera kontraktu, jak również bezsporne były okoliczności stanu faktycznego związane z realizacją kontraktu. W istocie strona pozwana nie kwestionowała również, iż istniała podstawa faktyczna i prawna do naliczenia jej kar umownych z tytułu opóźnienia w składaniu raportów miesięcznych i końcowych, tj. w ogóle nie ustosunkowała się do twierdzeń powoda o opóźnieniu, a jedynie podniosła zarzut przedawnienia (do którego z kolei nie ustosunkowała się strona powodowa). Spór dotyczył jednak przede wszystkim oceny, czy strona pozwana mogła skutecznie wypowiedzieć umowę z dnia 22 kwietnia 2010r., a w konsekwencji, czy istniała podstawa do obciążenia pozwanej karą umowną za odstąpienie od umowy z jej winy.

Zgodnie z art.483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zatem fundamentalnymi dla oceny, czy kara umowna należy się w okolicznościach konkretnej sprawy, są przede wszystkim postanowienia umowy. Brak bowiem uregulowania w umowie instytucji kar umownych oznacza, iż domaganie się ich na innej podstawie jest nieuzasadnione.

Jak wynika z przeprowadzonych w sprawie dowodów, strona pozwana pismem z dnia 30 listopada 2012r. poinformowała powódkę, iż na podstawie § 21 ust.1 wypowiada łączącą strony umowę z dniem 1 grudnia 2012r. i przystępuje do rozliczenia kontraktu. Do rozwiązania umowy miało zatem dojść z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Z kolei strona powodowa w odpowiedzi w dniu 12 grudnia 2012r. wskazała, iż przytoczony § 21 umowy nie może stanowić skutecznej podstawy do jej wypowiedzenia przez pozwaną. Jednocześnie – z uwagi na ponad 14-dniową przerwę w realizacji kontraktu przez pozwaną – na podstawie § 19 ust.2 wypowiedziała umowę z dniem 7 grudnia 2012r. Jako podstawę obciążenia pozwanej karami umownymi powódka wskazała natomiast postanowienia § 17 pkt 1 i 4 umowy. Tymczasem § 17 pkt 1 umowy z dnia 22 kwietnia 2010r. stanowi, iż wykonawcę (pozwaną) obciąża obowiązek zapłaty kary umownej „w razie odstąpienia od umowy z winy wykonawcy”. W przekonaniu Sądu do odstąpienia takiego w okolicznościach sprawy nie doszło, gdyż obie strony złożyły jedynie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Zakresy przedmiotowe tych pojęć w języku prawniczym są oczywiście rozbieżne, a istotna umowa została sporządzona właśnie przy wykorzystaniu języka prawniczego. Oświadczenie pozwanej co do wypowiedzenia umowy należy ocenić jako bezskuteczne. Wprawdzie sporna umowa była oparta na wzajemnym zaufaniu stron i znajdowały do niej zastosowanie także bezwzględnie obowiązujące przepisy o zleceniu (art.746 § 3 k.c.) - por. wyrok SN z 11.07.2014r., III CSK 245/14 - jednakże w ocenie Sądu pozwana nie wykazała, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy złożyła z ważnych powodów. Pomimo bowiem, że powoływała się na grożącą jej stratę finansową i utratę zaufania do kontrahenta, to jednak okoliczności tych nie udowodniła w stopniu dostatecznym. Niewystarczające bowiem na okoliczność straty było przesłuchanie wiceprezes A. Ś. (k.97-98), a zaproponowana przez nią powódce podstawa rozwiązania stosunku umownego z R. B. (1) budzi wątpliwości (pismo z dnia 6 sierpnia 2012r. na k.58), gdyż odstąpienie od umowy na podstawie art.635 k.c. w zw. z 656 k.c. mogło nastąpić tylko do czasu upływu umownego terminu wykonania umowy, a więc do dnia 30 kwietnia 2012r. Umowa stron z dnia 22 kwietnia 2010r. uległa jednak rozwiązaniu na skutek oświadczenia o wypowiedzeniu złożonego przez powódkę dnia 12 grudnia 2012r. (data doręczenia pisma z dnia 7 grudnia 2012r.), które znajdowało niewątpliwą podstawę w § 19 ust.2 umowy. Ten jednak tryb rozwiązania umowy w ocenie Sądu pozbawił powódkę możliwości obciążenia pozwanej karą umowną na podstawie § 17 pkt 1 umowy. Z tej przyczyny powództwo co do kwoty 11 914,78 zł podlegało oddaleniu.

Strona powodowa domagała się w sprawie również kary umownej w kwocie 34 196,05 zł w oparciu o § 17 ust.1 pkt 4 umowy. W tym zakresie pozwana nie oponowała merytorycznie roszczeniu, a w każdym razie nie odniosła się do niego w odpowiedzi na pozew w inny sposób niż poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia. Zarzut ten okazał się zasadny co do większej części roszczenia (art.117 § 2 k.c.), lecz co do kwoty 5 719,20 zł był bezskuteczny. Zdaniem Sądu do przedmiotowego roszczenia o zapłatę kary umownej znajdował zastosowanie 3-letni termin przedawnienia z art.118 k.c. Zatem, wobec złożenia pozwu w sprawie w dniu 19 stycznia 2015r., za przedawnione należało uznać wierzytelności wymagalne przed dniem 19 stycznia 2012r. W zakresie tym jako termin wymagalności i początku biegu przedawnienia kar umownych za jednostkowe opóźnienia w złożeniu raportów z § 13 umowy należało uwzględnić daty faktycznego ich złożenia, nie zaś datę pisma z dnia 25 stycznia 2013r. (art.120 § 1 k.c.). W konsekwencji – odnosząc się do zestawienia opóźnień w składaniu raportów miesięcznych i końcowych (k.38-39), którego to zestawienia pozwana nie zakwestionowała (art.230 k.p.c.) – przedawnienie objęło:

- wszystkie kary z tytułu opóźnień dotyczących ul. (...) oraz ul. (...),

- wszystkie kary z tytułu opóźnień dotyczących ul. (...) oraz ul. (...),

- kary z tytułu opóźnień w składaniu raportów miesięcznych dotyczących ul. (...), za wyjątkiem raportu końcowego, który został złożony 5 stycznia 2015r. (4 527,70 zł),

- kary z tytułu opóźnień w składaniu raportów miesięcznych dotyczących ul. (...), za wyjątkiem raportów złożonych dnia 10 sierpnia 2012r. (357,45 zł) i 9 października 2012r. (238,30 zł),

- kary z tytułu opóźnień w składaniu raportów miesięcznych dotyczących ul. (...) i ul. (...), za wyjątkiem raportów złożonych dnia 10 sierpnia 2012r. (357,45 zł) i 9 października 2012r. (238,30 zł).

Suma nieprzedawnionych roszczeń odpowiada uwzględnionej przez Sąd kwocie 5 719,20 zł, od której odsetki zasądzono zgodnie z żądaniem na podstawie art.481 k.c.

Mając na uwadze powyższe rozumowanie oraz treść łączącej strony umowy i przywołanych wyżej przepisów orzeczono, jak w pkt I i II sentencji wyroku z dnia 24 czerwca 2015r.

O kosztach orzeczono na podstawie art.98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art.100 k.p.c., dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Sąd uwzględnił poniesione przez stronę powodową koszty procesu w kwocie 4 706 zł (opłata od pozwu w kwocie 2 306 zł i koszty zastępstwa prawnego w kwocie 2 400 zł) x 12,40 % = 583,54 zł oraz koszty strony pozwanej w kwocie 2 458,38 zł (koszty zastępstwa prawnego według minimalnej stawki oraz wydatki postępowania w kwocie 58,38 zł) x 87,60 % = 2 153,54 zł. Zatem różnica wygranych przez strony kosztów stanowi kwotę 1 570 zł. Wyjaśnić też należy, że ostatecznie z zaliczki strony powodowej wypłacono świadkowi J. D. (2) tytułem kosztów jego stawiennictwa kwotę 75,45 zł, a z zaliczki strony pozwanej kwotę 69,05 zł, w tym objętą wyrokowaniem kwotę 58,38 zł (do podziału po wyrokowaniu między stronami pozostała kwota 86,12 zł). Dokonane rozdzielenie zapewnia zatem obciążenie stron wydatkami postępowania odpowiednio do części, w jakiej wygrały / przegrały sprawę.