Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa T. K.

przeciwkoB. K. i (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością we W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 25 marca 2014 r., sygn. akt I C 369/13

1)  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1 w stosunku do pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W. oraz w punkcie 2 i w tym zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego Sądowi Okręgowemu w Katowicach;

2)  oddala apelację w pozostałej części.

Sygn. akt I A Ca 88/15

UZASADNIENIE

Powódka T. K. domagała się od pozwanychB. K. i (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W. zapłaty solidarnie kwoty 515111,76 zł (pięćset piętnaście tysięcy sto jedenaście złotych i 76 groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu oraz zwrotu kosztów procesu. Podawała, że z pozwanym B. K. występującym imieniem (...) łączyła ją zawarta 15 marca 2007r. umowa franszyzy, na mocy której była ona jedynym partnerem spółki w Polsce, uprawnionym do sprzedaży towarów tej firmy pod znakiem (...). 18 kwietnia 2008r. jednak pozwany założył spółkę z ograniczona odpowiedzialnością (...) we W. i został jej jedynym członkiem zarządu. Spółka ta organizowała sieć sklepów oferujących towary firmy (...) w K., W., G. i P.; zdaniem powódki zatem naruszono umowę franszyzy. Powódka argumentowała, że doznała uszczerbku majątkowego, zaś pozwani się wzbogacili.

Pozwany B. K. wniósł o oddalenie powództwa w całości podnosząc, że nie ponosi odpowiedzialności za działania spółki (...), której był jedynie reprezntantem. Uzasadniał, że umowa franszyzy nie dawała powódce prawa do wyłącznej dystrybucji towarów (...) na terenie Polski oraz zarzucał, że strony umowy poddawały się w kwestii sporów na jej tle prawu tureckiemu. Ostatecznie wskazywał, że powódka była świadoma powstania (...) sp. z o.o. we W., akceptowała jej działalność i pomagała w jej powstaniu.

Pozwana (...) sp. z o.o. we W. nie zajęła merytorycznego stanowiska w sprawie.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 marca 2015r. Sąd Okręgowy w Katowicach w punkcie 1 oddalił powództwo, w pkt 2 przyznał od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Katowicach na rzecz adwokata D. R. kwotę 8856zł (osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu, a tym podatek VAT oraz w pkt 3 stwierdził, że w stosunku do pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W. orzeka wyrokiem zaocznym.

Sąd Okręgowy ustalił, że pozwany B. K. był i jest głównym akcjonariuszem uprawnionym do reprezentacji (...) i w tym charakterze działał, zawierając w imieniu tejże firmy w dniu 15 marca 2007r. z powódką umowę franszyzy. Umowa przewidywała, że powódka jest jedynym partnerem franszyzodawcy na terenie Polski, posiada na tym terenie prawo do prowadzenia działalności marketingowej, sprzedaży hurtowej i detalicznej wyrobów marki (...).

Jak ustalono, w dniu 18 kwietnia 2008r. pozwany zawarł umowę spółki z o.o. (...) i został jedynym członkiem jej zarządu. Firma organizowała sieci sklepów oferujących produkty marki (...), otwierając sklepy w K., W., G. i P.. Sąd pierwszej instancji ustalił, że powódka uczestniczyła w zawieraniu umowy najmu lokalu na sklep w K. przez firmę. Stwierdzono, że (...) sp. z o.o. udzieliła pełnomocnictwa matce powódki J. K. do zawarcia umowy najmu lokalu K., powódka dokonała cesji swoich praw do tego lokalu na rzecz spółki (...).

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o powołane w uzasadnieniu dokumenty złożone do akt sprawy, w szczególności umowy spółek i najmu oraz pełnomocnictwa. Sąd pierwszej instancji uznał za wyjaśnione okoliczności dotyczące zobowiązania firmy (...) wobec powódki w oparciu o dowód z dokumentów, oddalając wniosek o przesłuchanie świadków na te okoliczności jako zbędny.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, ze powództwo należało oddalić w całości. Jako zasadny ocenił zarzut braku legitymacji biernej po stronie pozwanego, podkreślając, że nie łączyła go, jako osoby fizycznej, żadna umowa z powódką, lecz występował on w obrocie jedynie jako reprezentant określonych podmiotów.

Sąd przyjął, iż brak było podstaw do odpowiedzialności pozwanego względem powódki zarówno z umowy, jak i z ustawy, przytaczając normy art. 415 k.c. i nast. oraz art. 471 k.c.

Odnośnie pozwanej wskazywał, że także nie łączyła jej z powódką żadna umowa, nie istniał między nimi stosunek zobowiązaniowy w zakresie objętym pozwem. Sąd pierwszej instancji uznał ponadto, iż pozwana nie dopuściła się wobec powódki żadnego czynu niedozwolonego, handlując towarami (...) na terenie Polski. Motywował, iż z powódką umowa łączyła wyłącznie firmę (...), która nadto zapewniła powódce pozycję jedynego franszyzobiorcy na terenie Polski, uprawnionego do prowadzenia działalności marketingowej, sprzedaży handlowej i detalicznej wyrobów (...). Wyrok zaoczny zapadł wobec pozwanej z powołaniem na przepis art. 339 k.p.c.

Sąd Okręgowy przyjął zatem brak legitymacji biernej po stronie obojga pozwanych, co skutkowało oddaleniem powództwa; wskazał na marginesie, iż powództwo należało skierować przeciwko innemu podmiotowi.

O kosztach orzeczono z przytoczeniem regulacji § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Apelację od tego wyroku w całości wniosła powódka, domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu oraz zasądzenia kosztów nieopłaconej pomocy z urzędu na rzecz pełnomocnika. Zarzucała niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sporu wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a to art. 217 § 1 i 2 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych o przesłuchanie świadków i stron na okoliczność dotyczącą współpracy powódki z pozwanymi i zakładania sieci franszyzobiorców sklepów z towarami (...) oraz o dopuszczenie dowodów z dokumentów złożonych do akt sprawy na okoliczność szkody wyrządzonej powódce i bezprawnie uzyskanych przez pozwanych korzyści. Uzasadniała skarżąca, że na rozprawie w dniu 11 marca 2014r. pełnomocnik powódki wskazywał na działania strony pozwanej, stanowiące czyn niedozwolony, gdyż doszło do przejęcia kontrahentów powódki mimo świadomości co do treści umowy franszyzy łączącej powódkę z (...). Mimo tego oddalono wnioski dowodowe powódki zmierzające do wykazania odpowiedzialności pozwanych, a następnie oddalono powództwo jako bezzasadne. Zarzucała apelująca, iż praktycznie uniemożliwiono jej wykazywanie zasadności powództwa.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powódki częściowo musiała odnieść skutek.

W pierwszej kolejności wypada stwierdzić, iż ustalenia faktyczne w zakresie istotnym dla rozpoznania sporu między powódką a pozwanym, zostały ustalone prawidłowo, w oparciu o oferowany materiał dowodowy i stąd ustalenia te Sąd Odwoławczy przyjął za własne, bez konieczności ponownego ich przytaczania.

W świetle tak niewadliwie poczynionych ustaleń jako trafne jawi się stwierdzenie, że po stronie pozwanego B. K. brak było legitymacji biernej, co winno skutkować oddaleniem powództwa przeciwko niemu skierowanego.

Pozwany ten działał bowiem jedynie jako reprezentant określonych podmiotów, w obrocie sam nie występując we własnym imieniu jako osoba fizyczna. Nie sposób zatem stwierdzić, iż zaistniała jego odpowiedzialność wobec powódki, podnoszona w pozwie, czy to na zasadzie wynikającej ze zobowiązania, czy z działalności rozpatrywanej przez pryzmat regulacji ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

W stosunku do pozwanego zatem powództwo słusznie oddalono, zaś zarzuty podnoszone w apelacji nie były w stanie trafności tego rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji wzruszyć; stąd apelację powódki w powyższym zakresie jako bezzasadną oddalono na mocy art. 385 k.p.c.

Sytuacja kształtuje się natomiast odmiennie w odniesieniu do pozwanej. Jako podstawę jej odpowiedzialności strona powodowa wskazała bowiem nie tylko działania pozwanej spełniające przesłanki określone w art. 415k.c., ale i takie, które należałoby oceniać w aspekcie regulacji ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, w szczególności przytaczanego przez powódkę art. 3 ustawy. Te podstawy odpowiedzialności pozwanej naprowadzał wykwalifikowany pełnomocnik powódki na rozprawie w dniu 10 marca 2014r., uszczegóławiając je w załączniku do protokołu tej rozprawy, dążąc do wykazania odpowiedzialności pozwanej w drodze składanych wniosków dowodowych w postaci czy to zeznań świadków, czy dokumentów, czy też ostatecznie dowodu z przesłuchania stron. Wszelkie wnioski dowodowe strony powodowej w tym zakresie zostały przez Sąd pierwszej instancji oddalone, za stosownym zastrzeżeniem do protokołu rozprawy złożonym przez pełnomocnika powódki, a następnie powództwo zostało oddalone jako niewykazane. Zasadny więc okazał się być zarzut apelującej o praktycznym pozbawieniu jej możliwości dowodzenia, skutkującym oddaleniem żądania pozwu wobec pozwanej.

Sąd Apelacyjny zwrócił ponadto z urzędu uwagę na kwestię, która umknęła uwadze Sądu pierwszej instancji. Skupił on bowiem się wyłącznie na zagadnieniu zobowiązania łączącego strony, a raczej jego braku, w odniesieniu do sprzedaży towarów (...), natomiast nie ustalał, ani nie rozważał w ogóle okoliczności dotyczących tych działań pozwanej w aspekcie czynów przewidzianych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, na które strona powodowa się powoływała. Wskazać wypada, iż zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Pod tym względem brak jest ustaleń faktycznych oraz analizy okoliczności podawanych przez stronę powodową w pozwie i na dalszych etapach postępowania, co powoduje, iż w tym zakresie rozstrzygnięcie wymyka się kontroli instancyjnej wobec nierozpoznania istoty sprawy. Sąd Okręgowy w żaden sposób nie odniósł się bowiem do zagadnienia odpowiedzialności pozwanej wobec powódki na tle regulacji powyższej ustawy, na co strona powodowa jasno powoływała się i usiłowała wykazać środkami dowodowymi, których zrealizowania jednak jej odmówiono. Na powyższe, jako naruszenie procedury, zwracał nadto uwagę pełnomocnik powódki, składając do protokołu rozprawy pierwszoinstancyjnej stosowne zastrzeżenie w trybie art. 162 k.p.c.

Sąd drugiej instancji zważył ponadto, że w stosunku do pozwanej wydano wyrok zaoczny, z wszelkimi tego konsekwencjami. Stosownie do przepisu art. 339 § 2 k.p.c. w tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. W uzasadnieniu Sądu Okręgowego nie zawarto wskazania, które z twierdzeń strony powodowej podawanych w toku procesu, a odnoszących się do majątkowej odpowiedzialności pozwanej wobec powódki, uznano za wątpliwe czy też przytoczone w celu obejścia prawa i dlaczego. Powyższe powoduje, że nie sposób zweryfikować prawidłowości rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku zaocznym, a oddalającego powództwo przeciwko pozwanej.

Z tych wszystkich przyczyn apelacja powódki w odniesieniu do rozstrzygnięcia zapadłego w stosunku do pozwanej, a tym samym co do immanentnie z nim związanego wyrzeczenia o kosztach postępowania, musiała odnieść skutek. Zaskarżony wyrok w tej części należało uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Katowicach na mocy art. 386 § 4 k.p.c.

Zadaniem Sądu pierwszej instancji będzie przy ponownym rozpatrywaniu sprawy w powyższym zakresie poczynienie wszechstronnych ustaleń faktycznych co do działań podejmowanych przez pozwaną w podawanych przez powódkę sferach i okolicznościach, przy uwzględnieniu inicjatywy dowodowej strony powodowej zobowiązanej do wykazywania zasadności swoich twierdzeń i okoliczności, z których wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c., art. 232 k.p.c.); dokona zatem Sąd Okręgowy, w miarę konieczności, ponownego rozważenia wniosków dowodowych składanych w toku postępowania przez stronę powodową na poparcie żądania pozwu. Zebrany materiał dowodowy rozważy i podda ocenie wiarygodności i miarodajności dla poczynienia niezbędnych ustaleń, a następnie rozstrzygnie o zasadności powództwa przy uwzględnieniu stosownych regulacji prawnych, naprowadzanych także przez stronę powodową formułującą konkretną podstawę materialnoprawną zgłoszonego do rozpatrzenia roszczenia.

W sytuacji natomiast wydania wyroku zaocznego wobec pozwanej, Sąd Okręgowy odniesie się do warunków określonych w regulacji art. 399 § 2 k.p.c.

Wyrzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego pozostawiono Sądowi Okręgowemu w Katowicach, wobec powyższego rozstrzygnięcia, na zasadzie art. 108 § 2 k.p.c.

SSO del. Lucyna Morys – Magiera SSA Małgorzata Wołczańska SSA Lucyna Świderska – Pilis