Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Broda (spr)

Sędziowie: SSO Marek Boniecki

SSO Cezary Klepacz

Protokolant: protokolant Iwona Cierpikowska

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2013 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. (1) i J. S.

przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcji i (...) sp. z o.o.w K., J. B.i B. B.

o zapłatę

na skutek apelacji powódek oraz pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 21 grudnia 2012 r. sygn. VII C 235/09

1/ prostuje z urzędu oczywistą niedokładność pisarską w komparycji zaskarżonego wyroku, w ten sposób, że słowa (...) Spółka z o.o. w K.” , zastępuje słowami Przedsiębiorstwu (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K.”;

2/ zmienia zaskarżony wyrok w punktach II,III,V oraz VI – w części , w punkcie IV – w całości i nadaje mu następujące brzmienie:

II zasądza od:

a/ Przedsiębiorstwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąw K., J. B., B. B.– solidarnie , na rzecz J. S., A. S. (1)kwoty po 4505,51(cztery tysiące pięćset pięć 51/100) złotych, z ustawowymi odsetkami od następujących kwot i dat: od kwot po 2118,52 zł od dnia 13.11.2012r., od kwot po 1289,99 zł od dnia 22.11.2012r. , od kwot po 1097 zł od dnia 14.11.2012r. - do dnia zapłaty,

b/ od Przedsiębiorstwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąw K.na rzecz J. S.i A. S. (1)kwoty po 1304,89 (tysiąc trzysta cztery 89/100) złotych , z ustawowymi odsetkami od dnia 26.10.2012r. do dnia zapłaty;

III oddala powództwa w pozostałym zakresie,

IV zasądza od J. S.i A. S. (1)na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąw K., J. B., B. B.– solidarnie , po 1072,52 (tysiąc siedemdziesiąt dwa 52/110) złotych , tytułem części kosztów procesu;

V nakazuje ściągnąć od J. S.i A. S. (1)na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Kielcach), z zasądzonych w punkcie II roszczeń , po 2175,29 (dwa tysiące sto pięćdziesiąt 29/100) złotych , tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych,

VI nakazuje ściągnąć od Przedsiębiorstwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąw K., J. B., B. B.– solidarnie , na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Kielcach) kwotę 796,20 (siedemset dziewięćdziesiąt sześć 20/100)złotych , tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

3/ oddala obie apelacje w pozostałym zakresie i zasądza od J. S.i A. S. (1)po 1059,07 (tysiąc pięćdziesiąt dziewięć 7/100) złotych , na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąw K., J. B., B. B. – solidarnie , tytułem części kosztów postępowania apelacyjnego.

sygn. akt IICa 591/13

UZASADNIENIE

Po wydaniu przez Sąd Rejonowy w Kielcach wyroku częściowego (zmienionego przez Sąd Okręgowy w Kielcach) , powódki co do zasady popierały dotychczas zgłoszone żądania w pozostałym (dotychczas nierozpoznanym przez Sąd Rejonowy) zakresie , przy czym ostatecznie wnosiły o zasądzenie:

1/ od pozwanych - Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o.w K., J. B., B. B.(wezwanej do udziału w sprawie na rozprawie w dniu 26.10.2009r. – k.343) - na swoją rzecz po 37 539,12 zł , z ustawowymi odsetkami od dnia 13.11.2012r. , wyjaśniając (k.673) , że na całość należnej obu powódkom łącznie tej kwoty składają się:

- 44 397,59 zł -wynagrodzenie za korzystanie z lokalu użytkowego usytuowanego w budynku przy ulicy (...), położonego na działce o nr ew. (...) , w K., które zgodnie z opinią biegłego za okres od 1.09.2005r. do 6.09.2008r. stanowi kwotę

- 4349,75 zł – odszkodowanie za zużytą wodę,

- 26 330,91 zł - skapitalizowane odsetki od kwoty 48 747,34 zł (czyli sumy 44 397,59 zł i 4349,75 zł) , za okres od 6.09.2008r. 12.11.2012r. (k.672-677);

2/ od pozwanego Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w K. po 5840,62 zł, z ustawowymi odsetkami od dnia 13.11.2012r. , wyjaśniając (k.673) , że na całość należnej obu powódkom łącznie tej kwoty składają się:

- 7584,48 zł - wynagrodzenie za korzystanie z lokalu nr (...) przy ul. (...), zgodnie z opinią biegłego za okres od 1.09.2005 do 6.09.2008r.,

- 4096,76 zł - skapitalizowane odsetki od tej kwoty za okres od 6.09.2008r. do 12.11.2012r. (k.672-677);

3 / od pozwanego Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o.w K.po ½ z kwoty 800 zł miesięcznie - z tytułu czynszu najmu lokalu na parterze – (...) ,za okres od dnia wstąpienia w stosunek najmu (10.08.2005r.) do daty jego wypowiedzenia , z ustawowymi odsetkami od daty doręczenia pełnomocnikowi pozwanych pisma o wypowiedzeniu (k.669)

Powódki nigdy nie zgłosiły żądania zasądzenia od Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w K. , czynszu najmu lokalu na I piętrze - ul. (...) , w łącznej kwocie 550 zł, za okres od 1.09.2005r. , – tj. od daty uprawomocnienia się postanowienia o zniesienie współwłasności, do 31.07.2006r. - do upływu terminu wypowiedzenia umowy najmu (po 50 zł miesięcznie), natomiast na rozprawie w dniu 25.10.2012r. jedynie oświadczyły , że z tego „rezygnują” (k.669).

Pozwani - Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o.w K.oraz J. B.wnosili o oddalenie powództwa. Zgłosili zarzuty potrącenia służących im ich zdaniem wierzytelności , a opiewających na kwoty : 15 328,82 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10.08.2005r. do dnia 16.12.2010r. w łącznej kwocie 25 287,30 zł - z tytułu spłaty zasądzonej od W. S.(poprzednika prawnego powódek) na rzecz J. B.w postanowieniu częściowym z dnia 14.11.2002r. o zniesienie współwłasności (sygn. akt INs1450/90 SR w Kielcach) ; 38 887 zł z tytułu nakładów na lokal użytkowy na parterze (wejście od ulicy (...)), poczynionych przez Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o.w K., w okresie trwania umowy najmu pomiędzy tym podmiotem , a M. R.(k.34,87,510-511) i 74 000 zł , z tytułu nakładów poniesionych przez J. B.i B. B.(wspólników spółki cywilnej PHU (...)) na lokal użytkowy na parterze - wejście od ul. (...)(k.34).

Wezwana do udziału w sprawie w charakterze pozwanej – B. B.wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy w Kielcach wyrokiem z dnia 21.12.2012r.: uchylił wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 24.04.2007r. w pkt. II i III ; zasądził od (...) sp. z o.o.w K.”, J. B. i B. B.na rzecz J. S.i A. S. (1)kwoty po 12 677,85zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9.09.2008r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem , że zapłata tychże kwot przez jednego z pozwanych , zwalnia pozostałych ; oddalił powództwo w pozostałym zakresie ; zniósł wzajemnie koszty procesu pomiędzy stronami ; nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Kielcach) od A. S. (1)i J. S.– z zasądzonego na ich rzecz w pkt. II roszczenia kwoty po 1415 zł , tytułem nieuiszczonej części kosztów sądowych; nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Kielcach) od (...) sp. z o.o.w K.”, J.i B. B.kwotę 2316 zł tytułem nieuiszczonej części kosztów sądowych z zastrzeżeniem, że zapłata tychże kwot przez jednego z pozwanych zwalnia pozostałych.(k.691)

W uzasadnieniu przytoczył poczynione ustalenia faktyczne, w szczególności wskazując, że : w dniu 22.07.2003 nastąpiło otwarcie spadku po W. S., który nabyły dzieci - J. S., A. S. (1), A. S. (2)– po 1/3; w skład spadku po W. S.wchodzi udział (71 182/80 000) w nieruchomości położonej w K.– róg ul. (...)i ul. (...)– dz. nr ew. (...), o powierzchni 0,2232 ha – KW „(...)-K.”, nabyty przez spadkodawcę na skutek zniesienia współwłasności (postanowienie częściowe SR w Kielcach z dnia 14.11.2002r. -(...), które uprawomocniło się w dniu 10.08.2005 r.); 12.09.1998r. pomiędzy M. R., ówczesną współwłaścicielką nieruchomości przy ul. (...), upoważnioną zgodnie z umową o ustanowieniu zarządu lokalami użytkowymi w budynku na tej nieruchomości , a (...) Sp. z o.o.w K.została zawarta umowa najmu lokalu użytkowego o pow. 26 m kw. , na parterze budynku (wejście od ul. (...)), na okres od dnia 12.09.1998r. do 11.09.2000r. , z czynszem najmu w kwocie po 800 zł miesięcznie, następnie przedłużona aneksem zawartym w dniu 11.09.2000r. , w którym strony oznaczyły czas trwania umowy do dnia 31.12.2015r. ; 15.06.1999r. pomiędzy M. R., a (...) Handel Sp. z o.o.w K.została zawarta umowa najmu lokalu o powierzchni 26 m kw. położonego na I piętrze w/w budynku , na okres do 15.06.2005r. , ze stawką czynszu 50 zł miesięcznie , następnie przedłużona aneksem podpisanym w dniu 15.06.2005 r. , do dnia 31.12.2015r. ; lokal użytkowy został gruntownie wyremontowany przez (...) Sp. z o.o.w K., a wartość nakładów z tego tytułu to kwota 16 055 zł ; w dniu 1.07.2005r. (...) (...) – Handel Sp. z o.o.w K.zawarła umowę podnajmu lokalu użytkowego przy ul. (...)z PHU (...)(spółkę cywilną (...)) , którzy prowadzili w nim do końca sierpnia 2006 r. działalność gastronomiczną ; w lecie 2006 r. poczynili oni nakłady na ten lokal , by dostosować go do nowego profilu działalności , po czym wszystkie urządzenia stanowiące wyposażenie tego lokalu , także skrzydła drzwiowe , płyty z podwieszanego sufitu zostały przez J. B.zdemontowane i zabrane. Sąd Rejonowy doszedł do wniosku , że w związku z uprawomocnieniem się w dniu 10.08.2005r. postanowienia o zniesienie współwłasności i wstąpieniem powódek w stosunek najmu , a następnie skutecznym wypowiedzeniem przez nie tych umów z dniem 31.07.2007r. , należny im z tego tytułu czynsz najmu lokalu użytkowego na parterze za okres do dnia 31.07.2006 r. (tj. do upływu terminu wypowiedzenia , którego skutecznie dokonały) , stanowi kwotę 4400 zł ; z kolei czynsz najmu drugiego w/w lokalu za analogiczny okres , to kwota 550 zł. Skoro od 1.08.2006r. do 8.09.2008r. (...) Sp. z o.o.w K.oraz J i B. B.w dalszym ciągu faktycznie władali lokalem użytkowym na parterze (ul. (...)) , to zdaniem Sądu Rejonowego , należne powódkom od tych podmiotów – stosownie do treści art. 225 kc w zw. z art. 230 kc , a ustalone na podstawie opinii biegłego sądowego A. D., wynagrodzenie za „bezumowne” korzystanie z tego lokalu na parterze za okres od 1.08.2006r. do 8. 092008r. (data faktycznego wydania lokalu powódkom) to kwota 31 496,88 zł , z kolei wynagrodzenie należne im za korzystanie z drugiego lokalu – na parterze (wejście od ul. (...)) , już tylko od (...) Spółka z o.o.w K.w tym samym okresie , to kwota 5380.65 zł. Sąd Rejonowy za zasadny uznał zarzut potrącenia wierzytelności z tytułu spłaty (zasądzonej w/w postanowieniem częściowym ) , którą w z odsetkami za okres od 11.08.2005r. do dnia 8.09.2008r. , która opiewała na kwotę 20 821,58 zł (i została przeniesiona przez J. B.na (...) Sp. z o.o.w K.– umową cesji zawartą w dniu 10.12.2010r.) , z wierzytelnością powódek względem (...) Sp. z o.o.w K.w kwocie 10 490,93zł , a w pozostałym zakresie z wierzytelnością względem wszystkich pozwanych , tj. 35 846,63 zł , w wyniku czego do zapłaty pozostała kwota 25 355,70 zł. W ocenie Sądu I instancji ta suma podlegała zasądzeniu in solidum po połowie na rzecz każdej z powódek. Sąd Rejonowy ustalając nakłady poczynione przez (...) Sp. z o.o.w K., na lokal użytkowy na parterze w okresie obowiązywania umowy najmu , o wartości 16 055 zł , doszedł do wniosku , że nie podlegają potrąceniu , gdyż uległy już „skonsumowaniu” na skutek obniżenia w w/w „aneksie” przedłużającym czas trwania , czynszu z kwoty 800 zł do kwoty 400 zł miesięcznie , co w efekcie doprowadziło do tego , że najemca uiścił z tytułu czynszu za okres 1.10.2000r. do 31.07.2006r. uiścił kwotę o 23 000 zł mniejszą niż w przypadku , gdyby obowiązujący w tym okresie czynsz wynosił w dalszym ciągu po 800 zł miesięcznie. Z kolei zarzut potrącenia wierzytelności z tytułu pozostałych nakładów (poczynionych już po ustaniu stosunku najmu) nie jest zasadny , gdyż uwzględniając art. 226 par. 2 kc , pozwanym nie przysługuje roszczenie o ich zwrot , bo nie były to nakłady konieczne , a pozwani pozostawali w złej wierze.

Wyrok w całości zaskarżyły obie strony.

Powódki w wywiedzionej apelacji zarzuciły, że Sąd Rejonowy:

- nie zasądził części dochodzonego przez nie roszczenia od Przedsiębiorstwa (...) Spółka z o.o. w K. , a od (...) Sp. z o.o. w K. , w sytuacji , kiedy pozwanym był ten pierwszy podmiot;

- uwzględnił zarzut potrącenia wzajemnych wierzytelności wbrew przepisowi art. 498 kc , bo powódki nie są dłużnikami pozwanego (...) Sp. z o.o. w K.;

- nie uwzględnił żądania powódek zasądzenia na ich rzecz skapitalizowanych odsetek pomimo , że takie żądania zgłaszały od początku procesu – art. 482 kc;

- rozstrzygnął o kosztach procesu sprzecznie z art. 100 i 103 kpc , bo koszty opinii biegłego nie mogą obciążać powódek albowiem biegły opracowywał opinię na okoliczność poczynionych przez (...) Sp. z o.o. nakładów na lokal w 1999r. i wysokość należnych powódkom pożytków;

- nie miał podstaw do ustalenia , że czynsz najmu , na skutek aneksu do umowy, był obniżony do kwoty po 400 zł miesięcznie , co miało mieć związek z rozliczeniem nakładów poniesionych na lokal w 1999r. , a zapisu co do tego rozliczenia w aneksie brak , ponadto PP i M. (...) nie wykazał, by czynsz w takiej wysokości płacił;

- uchylając się od zobowiązania pozwanych do przedłożenia dowodów wpłaty czynszu w wysokości zgodnej z aneksami , pozbawił się możliwości oceny tej odmowy na podstawie art. 233 par. 2 kpc.

W związku z powyższym powódki wniosły o zmianę wyroku i zasądzenie od:

1/ Przedsiębiorstwa (...) Spółka z o.o.w K.oraz J. B.i B. B.wspólników Przedsiębiorstwa Handlowo Usługowego (...) s.c.na rzecz:

- J. S. kwoty 37 539,12 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13.11.2012r. ,

- A. S. (1) kwoty 37 539,12 zł z ustawowymi odsetkami od 13.11.2012r.;

2/ Przedsiębiorstwa (...) Spółka z o.o. w K. na rzecz:

- J. S. kwoty 5840,62 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13.11.2012r. ,

- A. S. (1) kwoty 5840,62 zł z ustawowymi odsetkami od 13.11.2012r..;

3/ wszystkich pozwanych kosztów procesu.

Pozwani - Przedsiębiorstwo (...) Spółka z o.o.w K., J. B., B. B., w wywiedzionej apelacji zarzucili:

- naruszenie prawa materialnego – art. 226 par. 1 kc poprzez przyjęcie , iż pozwany J. B.był posiadaczem w złej wierze w związku z czym może domagać się jedynie zwrotu nakładów koniecznych , podczas gdy z zebranego materiału dowodowego jasno wynika , iż pozwany był w dobrej wierze i może domagać się wszelkich nakładów poczynionych na nieruchomość;

- naruszenie prawa procesowego poprzez oparcie ustaleń na twierdzeniach S. P.oraz sporządzonej przez niego opinii prywatnej dotyczącej nakładów poniesionych przez pozwanych , a pominięcie ustaleń zawartych w opinii biegłego sądowego A. D.;

- art. 233 par. 1 kpc poprzez przyjęcie za wiarygodną treści opinii prywatnej S. P., odmówienie wiarygodności dowodom przedstawionym przez pozwanych oraz opinii biegłego A. D.na okoliczność wysokości poniesionych przez pozwanych nakładów na nieruchomość , a tym samym wyprowadzenie wniosków sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego i logiki’

- w konsekwencji sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie , iż wartość nakładów poniesionych w sprawie i wskazanych przez pozwanych jest wartością zawyżoną oraz przyjęcie ,iż nakłady te w zakresie wskazanym przez Sąd uległy już skonsumowaniu wobec czego pozwani nie mogą wskazanej przez siebie kwoty potrącić.

Sąd Okręgowy, zważył co następuje:

Obie apelacje, o ile zmierzały do zmiany zaskarżonego wyroku , okazały się częściowo zasadne , chociaż w istotnym zakresie nie z uwagi na zarzuty w nich podniesione , a wobec stwierdzonego przez Sąd Okręgowy (niezależnie od tego) naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego.

Rozpoznając sprawę w granicach apelacji , a więc uwzględniając zakres i granice zaskarżenia, w pierwszej kolejności należało zwrócić uwagę na podmiotowe i przedmiotowe granice żądania pozwu, które brał pod uwagę przy orzekaniu Sąd Rejonowy.

Rację mają powódki o ile zarzucają , że podmiotem przez nie pozwanym w niniejszym postępowaniu nigdy nie był (...) Spółka z o.o. w K.”, jak przyjął to i wyraził w zaskarżonym wyroku Sąd Rejonowy , a Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w K.”. Jednak z przebiegu postępowania wynika , że powództwa zostały rozpoznane wobec rzeczywiście pozwanej przez powódki Spółki , natomiast to nieco odmienne od prawidłowego opisanie przez Sąd Rejonowy jej firmy należało potraktować w kategoriach niedokładności pisarskiej , podlegającej sprostowaniu w trybie art. 350 par. 1 kpc.

Jeśli chodzi o przedmiotową stronę zgłoszonych przez powódki żądań, to w kontekście przebiegu całego postępowania, trudno nie dostrzec nie tylko tego, że było ono modyfikowane , ale i braku właściwej w tym zakresie konsekwencji ze strony powodowej , co także prowadziło do oparcia części żądań na podwójnych , tj. niezależnych od siebie (różnych) podstawach faktycznych. Jak można bowiem inaczej ocenić sytuację, w której powódki już w końcowej fazie postępowania precyzując żądania, najpierw (rozprawa w dniu 26.10.25.10.2012r.) domagały się zasądzenia czynszu najmu lokalu użytkowego (ul. (...)) w kwotach po 800 zł za cały okres od „1.09.2005r. do 6.09.2008” , a tym samym obejmując także czas do skutecznego wypowiedzenia (z dniem 31.07.2006) stosunku najmu i oświadczając o „rezygnacji” z czynszu najmu drugiego w/w już lokalu za ten sam okres (abstrahując już od tego , że to ostatnie żądanie w ogóle wcześniej nie zostało przez nie zgłoszone) , a w piśmie z dnia 14.11.2012r. (k.672-677) domagały się zasądzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z obu lokali, m.in. za okres, za który żądały jednocześnie zasądzenia czynszu najmu lokalu użytkowego na parterze (od 1.09.2005r. do 6.09.2008r.) , nie dodając , że jest to ostateczne żądanie w miejsce dotychczas wyrażonego , bądź nie cofając uprzedniego żądania w zakresie czynszu najmu lokalu użytkowego za w/w okres. Taka „praktyka” w dochodzeniu roszczeń w postępowaniu cywilnym, poza jego niczym nieuzasadnionym komplikowaniem , niczemu nie służy , a z punktu widzenia standardów procesu jest niedopuszczalna. W takiej sytuacji Sąd I instancji powinien dążyć albo do uzyskania od powódek jednoznacznego , tj. opartego na jednej podstawie faktycznej oświadczenia co do żądania pozwu , albo (przy braku konstruktywnego stanowiska strony powodowej) , wyłączyć jedno z żądań opartych na odmiennej podstawie faktycznej do oddzielnego postępowania. Sąd Rejonowy nie tylko temu nie sprostał , ale w efekcie tego częściowego „dualizmu” żądań (dotyczących tego samego okresu, ale opartych na różnych – konkurencyjnych podstawach faktycznych) w ogóle nie orzekł w przedmiocie żądania zasądzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu użytkowego, za okres, za który powódki jednocześnie żądały zasądzenia czynszu najmu tego lokalu – położonego na parterze (od 1.09.2005r. do 6.09.2008r.) – ani pozytywnie , ani negatywnie. Taką tezę potwierdza nie tylko treść zaskarżonego wyroku , ale i jego uzasadnienia , Motywy tego ostatniego zdecydowanie wykluczają, by Sąd Rejonowy nie tylko rozstrzygał w tym zakresie , ale w ogóle rozważał tą kwestię. Trudno o odmienną konkluzję , bo skoro , Sąd I instancji nie przytacza w uzasadnieniu tej w/w części żądania strony powodowej, to nie można nawet przyjąć , że zostało ono objęte nawet formułą „oddala powództwo w pozostałym zakresie”. W takiej sytuacji Sąd Okręgowy orzekając w granicach apelacji także nie objął rozpoznaniem tego wyżej zidentyfikowanego przedmiotu , bo pozostawał on poza zakresem zaskarżenia , skoro apelacje objęły tylko to, co było przedmiotem orzeczenia Sądu I instancji. Analizując przedmiotowe granice żądania , trzeba zwrócić uwagę i na to, że uszło uwadze Sądu Rejonowego , że powódki nigdy nie zgłosiły żądania zasądzenia czynszu najmu za lokal na I piętrze (wejście od ulicy (...)) w okresie od 1.08.2005r. do 8.09.2008r., poprzestając jedynie na oświadczeniu , że z tego „rezygnują” (protokół rozprawy w dniu 25.10.2012r. – k.669). Na rozprawie w dniu 20.11.2008r. jedynie zapowiedziały , że będą dochodziły zapłaty czynszu , a więc po pierwsze w przyszłości , a po drugie nie skonkretyzowały , czy to żądanie będzie dotyczyło obu , czy tylko jednego z nich. Sąd Rejonowy to nie istniejące żądanie zasądzenia czynszu najmu z lokalu położonego na I piętrze (wejście od ul. (...)) uwzględniał w rozpoznaniu sprawy , a nie zależnie od tego nie wziął pod uwagę tego wyżej przytoczonego już oświadczenia o „rezygnacji”. Przy czym czynsz , o jakim mowa, nie został w zaskarżonym wyroku zasądzony , gdyż Sąd Rejonowy , przyjął w tym zakresie skuteczność zgłoszonego przez stronę pozwaną zarzutu potrącenia. Resumując, dopiero tak zidentyfikowane (podmiotowo i przedmiotowo żądania pozwu) mogły być podstawą rozpoznania sprawy przez Sąd Okręgowy w granicach apelacji.

Przechodząc do kolejnych zarzutów zawartych w apelacji strony powodowej, w ocenie Sądu Okręgowego nie jest trafna co do zasady konkluzja , jakoby powódki nie były dłużnikami Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o.w K.. W pełni prawidłowe pozostaje bowiem ustalenie Sądu Rejonowego , że umową cesji z dnia 10.12.2010r. (k.512) doszło do skutecznego przeniesienia przez J. B.na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o.w K.co do zasady wierzytelności przysługującej temu pierwszemu , a stwierdzonej w pkt. II.6 prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 14.11.2002r. – sygn. akt Ns 1450/90 (k.513). Nie było żadnych przeszkód , by temu prywatnemu dokumentowi (korzystającemu z domniemania pochodzenia od podmiotów, które pod nim złożyły podpisy) , dać wiarę , w szczególności strona powodowa nie negowała jego zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. Zatem wyprowadzony przez Sąd I instancji wniosek , w kontekście treści art. 509 kc, co do zasady, nie budzi wątpliwości , natomiast czym innym jest zakres w jakim wierzytelność w zakresie odsetek od kwoty głównej (15 328.82 zł) została przelana na w/w Spółkę. Oczywiście, pozostawało to pochodną tego, w jakim zakresie służyła ona jeszcze J. B., na skutek zgłoszonego zarzutu potrącenia i jego prawnomaterialnych konsekwencji, o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia.

Biorąc pod uwagę treść orzeczenia , jak i jego uzasadnienie należy dojść do wniosku, że Sąd Rejonowy w całości nie uwzględnił opisanego już wyżej żądania zasądzenia skapitalizowanych odsetek wraz z odsetkami od daty rozszerzenia powództwa , przy czym uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie zawiera motywów takiego rozstrzygnięcia. Natomiast w kontekście wyników postępowania apelacyjnego , okazało się , że i ten zarzut apelacji strony powodowej , jest częściowo zasadny , o czym szerzej także w dalszej części uzasadnienia , jako , że jest to konsekwencja najpierw uwzględniania przez Sąd Okręgowy pewnych okoliczności faktycznych , których nie wziął pod uwagę Sąd Rejonowy (mimo, że je ustalił) , a także prawidłowej – tj. częściowo odbiegającej od tej dokonanej przez Sąd I instancji - prawnomaterialnej oceny podstawy faktycznej roszczeń dochodzonych przez powódki , jak i tych eksponowanych przez stronę pozwaną w zarzucie potrącenia).

W pozostałym zakresie strona powodowa próbowała zwalczać prawidłowość poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń , co do dokonanej zmiany umowy najmu z dnia 12.09.1998r. poprzez zawarcie w dniu 11.05.2000r. aneksu ze skutkiem jej przedłużenia do dnia 31.12.2015r. oraz obniżeniem czynszu najmu do kwoty 400 zł miesięcznie. W ocenie powódek zawarcie tego „aneksu” w roku 2000 nie da się pogodzić z zasadami racjonalnego zarządzania majątkiem przez M. R., a poza tym najemca nie wykazał , że faktycznie płacił czynsz w tej pomniejszonej wysokości , a dopiero , gdyby to uczynił, to byłyby podstawy , do przyjęcia , że rzeczywiście aneks ten strony pierwotnej umowy najmu zawarły. W ocenie Sądu Okręgowego , taki kierunek tej treści zarzutu nie tylko nie pozostaje trafny, ale jest co najmniej niezrozumiały, skoro to nikt inny , jak same powódki od samego początku postępowania (już od daty złożenia pozwu w niniejszym postępowaniu) eksponowały zarówno obie umowy najmu , jak i aneksy do nich (k.8-12), to z tych okoliczności wywodziły wszelkie korzystne dla siebie skutki prawne na płaszczyźnie prawa do tych lokali , począwszy od wstąpienia w stosunki najmu , poprzez ich wypowiedzenia , a kończąc na zapowiedzi dochodzenia czynszu najmu z lokalu użytkowego. Analiza procesowej postawy strony powodowej w toku całego postępowania prowadzi do konkluzji, że zmiana stanowiska w jego końcowej części (ostatnie pismo procesowe – 672-677) , a także już w samej apelacji , była jedynie efektem dość oczywistej kalkulacji i porównania wysokości możliwych do żądania kwot - z tytułu czynszu najmu (przy założeniu okresu jego trwania od dnia 10.08.2005r. do 31.08.2006r.) oraz z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie (m.in. i w tym samym okresie , oczywiście przy założeniu , że w tym czasie stosunek najmu nie istniał , bo aneksy do umów nie były podpisane). Warto zwrócić uwagę i na to , że punktem zwrotnym dla zapoczątkowania zmiany tego pierwotnie wyrażanego przez powódki stanowiska , był czas już bezpośrednio po wydaniu opinii przez biegłego A. D., z której już wynikało , że miesięczna stawka wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu użytkowego jest ponad trzykrotnie wyższa niż stawka czynszu na nowo ustalona w aneksie do umowy najmu tego lokalu. Przy czym w tamtym czasie powódki poprzestał y jedynie na zapowiedzi dochodzenia czynszu najmu , nie wyraziły jednoznacznego stanowiska co do treści tego żądania , bo oczekiwały na wydanie opinii uzupełaniającej (która ewentualnie dostarczy korzystniejszego dla nich materiału w zakresie wartości ulepszenia lokalu na skutek nakładów poczynionych na niego przez (...) sp. z o.o.w K., tak by zgłoszony przez tą Spółkę zarzut potrącenia z tego tytułu okazał się być może w całości niezasadny). Dopiero po ostatecznym odebraniu przez Sąd Rejonowy od biegłego opinii uzupełniającej , powódki nie cofając dotychczasowego żądania w zakresie czynszu najmu lokalu użytkowego , a popierając go na rozprawie w dniu 25.10.2012r.) , niezależnie od tego zgłosiły żądanie zasądzenia m.in. za ten sam okres wynagrodzenia za bezumowne korzystanie , z uzasadnieniem , którego konkluzja sprowadzała się do zdyskredytowania obu w/w aneksów. Ustalenia Sądu Rejonowego , co do faktu ich podpisania , a związku z tym i treści obu umów najmu (a więc nie tylko tej dotyczącej lokalu użytkowego) są prawidłowe. Ich źródłem są powołane już dokumenty (k.10,12). Sąd Rejonowy nie ocenił wprawdzie ich wartości dowodowej ,ale ta w ocenie Sądu Okręgowego nie budzi wątpliwości. Są to dokumenty prywatne , a więc korzystające z domniemania pochodzenia od osób, które je podpisały , a domniemania te w żaden sposób nie zostały przez powódki (na których co do zasady spoczywał taki obowiązek) wzruszone. Jeżeli wziąć pod uwagę i to , że ich treść jest jednoznaczna , a ocena wiarygodności i mocy tych dowodów z punktu widzenia reguł wynikających z treści art. 233 par. 1 kpc, nie budzi żadnych wątpliwości , to ustalenia Sądu Rejonowego w tym zakresie pozostają prawidłowe. Bez znaczenia dla tej treści wniosku pozostaje to na co próbowały wskazywać powódki , dążąc do wykazywania treści czynności prawnej , przez pryzmat sposobu jej wykonywania. Ponadto, nie tylko nie ma znaczenia i to, że czynsz najmu aneksem został obniżony (z kwoty 800 zł miesięcznie do kwoty 400 zł miesięcznie) ,ale wręcz przeciwnie znajduje to logiczne wytłumaczenie w tym na co wskazał sam J. B., twierdząc, że strony ustaliły go w takiej wysokości , mając na względzie nakłady , jakie PP i (...)Sp. z o.o w K.już poczyniła na lokal użytkowy , w tym pierwszy etapie trwania stosunku jego najmu (przed podpisaniem aneksu). Z punktu widzenia reguł wykładni oświadczeń woli (art. 60 kc) jest zupełnie zrozumiałe. Natomiast eksponowana przez powódki wypowiedź jakoby , tą tezę miała przekreślać wypowiedź B. B., odnośnie tego , że faktyczną przyczyną obniżenia czynszu najmu , było korzystanie przez M. R.z innego lokalu do którego w/w Spółka miała prawo, nie znajduje dostatecznych podstaw w kontekście przypisania jej przekonywującego z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego , znaczenia. Innymi słowy , tą swego rodzaju konkurencyjność argumentów , należało rozstrzygnąć na rzecz tych wynikających z wypowiedzi J. B.. W końcu to on był stroną umowy , i to on reprezentował Spółkę przy zawieraniu umowy najmu i podpisywaniu aneksu do niej , to on faktycznie w imieniu Spółki podejmował prace , których efektem był remont lokalu i przystosowanie go do tej pierwotnie prowadzonej w nim działalności (telefonia komórkowa). Zatem zarzuty strony powodowej jakoby Sąd błędnie ustalił fakt zawarcia aneksów (w szczególności tego dotyczącego umowy najmu lokalu użytkowego na parterze), a tym samym ich treść okazały się bezpodstawne. Próba ich zanegowania przez stronę powodową , o ile pozostaje „czytelna” z punktu widzenia , tego co już wyżej zostało wskazane („otwarcie” drogi do żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu użytkowego , zamiast czynszu najmu), to pozostaje zupełnie niezrozumiała wobec tego , co prawidłowo przyjął Sąd Rejonowy , konkludując , że wartość ulepszenia lokalu użytkowego na kwotę 16 055 zł została „skonsumowana” w ramach pomniejszonego o 23 200 zł czynszu najmu tego lokalu , z tytułu jego obniżenia do kwoty po 400 zł miesięcznie (w okresie 1.10.2000.-31.07.2006r.) , co z kolei nastąpiło właśnie z uwagi na już poczynione nakłady , o jakich mowa. Istotne jest i to, że powódki akceptując ostatecznie wartość ulepszenia lokalu użytkowego na kwotę 16 055 zł (w ich apelacji brak co do tego jakichkolwiek zarzutów) , negują podstawy, w oparciu o które Sąd Rejonowy doszedł do wniosku , że wymierzony w ich żądanie , a zgłoszony przez stronę pozwaną zarzut potrącenia (obejmujący i tą wierzytelność w kwocie 16 055 zł) nie jest zasadny. Wydaje się, że dodatkowy komentarz do takiej sytuacji procesowej wynikającej z treści samej apelacji powódek jest zbędny.

Apelacja pozwanych , chociaż obejmuje zaskarżenie wyroku w całości , to w istocie jej zarzuty dotyczą oceny zgłoszonych zarzutów potrącenia z tytułu nakładów na lokal użytkowy (wejście od ul. (...)). Te zarzuty generalnie nie mogły odnieść żadnego pozytywnego skutku. Jeśli idzie o naruszenie przepisu art. 226 kc , przez błędne przyjęcie przez Sąd Rejonowy, iż pozwany J. B.w okresie dokonywania nakładów na lokal użytkowy , już po ustaniu stosunku jego najmu, pozostawał w złej wiarze , to w realiach faktycznych tego postępowania , taki zarzut jest prawnie irrelewantny. Dotyczy on bowiem podstaw oceny zarzutu potrącenia z tytułu nakładów poczynionych przez wspólników spółki cywilnej PHU (...)(J. B.i B. B.) już po wypowiedzeniu umowy najmu lokalu użytkowego na parterze budynku (wejście od ul (...)). On w ogóle nie ma znaczenia , chociaż w kontekście nieco innej podstawy faktycznej, niż ustalił to Sąd Rejonowy , czyniąc to co najmniej w sposób niepełny. Z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia wynika wprawdzie , że Sąd Rejonowy nie uwzględnił zgłoszonego przez pozwanych J i B. B.zarzutu potrącenia z tytułu nakładów (które jednocześnie potraktował nie jako konieczne) na lokal użytkowy na parterze (wejście od ul. (...)), poczynionych przez nich jako wspólników spółki cywilnej PHU (...), już po wypowiedzeniu umowy najmu przez powódki (przystosowanie lokalu do nowej formuły działalności gastronomicznej), z uwagi na przyjęcie pozostawania ich w złej wierze i wykluczenie koniecznego charakteru nakładów. W konsekwencji tego doszedł do wniosku , że pozwanym nie służyła wierzytelności z tytułu tych nakładów , a wobec tego zarzut potrącenia w tym zakresie nie jest trafny. Natomiast uzasadnienie tej słusznej co do zasady takiej oceny tego zarzutu , jest jeszcze prostsze , tj. nie wymaga oceny charakteru dobrej , czy złej wiary , ani charakteru nakładów , bo wynika już tylko z samych twierdzeń pozwanego J. B., który słuchany informacyjnie na rozprawie w dniu 15.10.2007r. (k.124) , jednoznacznie stwierdził , że po wypowiedzeniu umowy nakłady na ten lokal użytkowy polegały tylko na jego wyposażeniu w urządzenia gastronomiczne i linie technologiczne na wymiar , a na rozprawie w dniu 9.05.2011r. (k.533-534) stwierdził , że oprócz tych urządzeń oraz ścianki działowej o lekkiej konstrukcji z luksferów , nie było wówczas dokonywanych żadnych innych nakładów , a ponadto ,że wszystkie te urządzenia , które zostały zamontowane na potrzeby nowej działalności (...)zostały przez niego zdemontowane i są wykorzystywane w innym miejscu , łącznie ze ścianą z luksferów. Te okoliczności nie były kwestionowane przez stronę powodową , a zatem jako bezsporne stanowią poczynione przez Sąd Okręgowy uzupełnienie ustaleń w tym zakresie. Oznacza to, że już tylko z tych względów J. B. i B. B.nie mogli skutecznie żądać zwrotu równowartości tych nakładów (poczynionych po wypowiedzeniu umowy najmu przez powódki) , bo odzyskali je w naturze , co oznacza brak przesłanek nie tylko z art. 226 par. 2 kc (bo nie są to nakłady konieczne , a właściciel nie wzbogaciłby się ich kosztem) , a nie zależnie od tego także brak byłoby przesłanek z art. 226 par. 1 zd. 2 kc (jeżeli nawet założyć dobrą wiarę , do czego i tak podstaw brak i to z przyczyn wyczerpująco i trafnie wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku), bo jako nakłady użyteczne musiałyby zwiększać wartość rzeczy w chwili jej wydania , a skoro zostały zabrane , to zwiększać wartości lokalu także nie mogły. Zarzut naruszenia art. 278 kpc , poprzez oparcie ustaleń Sądu na twierdzeniach S. P.oraz sporządzonej przez niego prywatnej opinii , dotyczących nakładów poniesionych przez pozwanych , z pominięciem ustaleń zawartych w opinii biegłego A. D., już tylko jako nie uwzględniający efektów przebiegu postępowania przed Sądem I instancji , w szczególności podstaw czynionych ustaleń , nie mógł zostać przez Sąd Okręgowy uwzględniony. Dotyczy źródeł ustaleń Sądu Rejonowego , co do nakładów poczynionych przez (...) Sp. z o.o.w K.na lokal użytkowy (wejście od ul. (...)) , w okresie początkowym , tj. po zawarciu umowy w 1998r. pomiędzy tym podmiotem , a M. R.. Nie jest ona zasadny. Wydaje się , że apelujący nie rozróżnia dwóch rzeczy , tj. tego w jakim zakresie i stanie technicznym nakłady pierwotnie poczynione , pozostały w lokalu w dacie jego wydania, od tego, czy ulepszyły lokal w rozumieniu art. 676 kc i ewentualnej wartości tego ulepszenia. Zadaniem biegłego sądowego wydającego opinię zgonie z postanowieniem sądu nie jest, dostarczanie wiedzy na temat faktu poczynienia nakładów, ich postaci także rodzajowej , bo temu służą inne dowody (np. z dokumentów , czy osobowych źródeł). Warto zauważyć również i to , że w tym konkretnym przypadku ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na pozwanych (a nie na powódkach) , skoro z tego faktu próbowali wywieźć korzystne dla siebie skutki prawne. Dokument sporządzony przez S. P., w takim zakresie w jakim inwentaryzuje stan lokalu w kilka dni po jego wydaniu (a więc nie obejmuje żadnych ocen tych nakładów , czy stanu lokalu powstałego na skutek ich istnienia w takiej , a nie innej postaci , ich wartości , itd.) , nie jest „prywatną” opinią , a jedynie dokumentem prywatnym , który podlega ocenie jak każdy inny dowód w sprawie. Po pierwsze korzystał z domniemania autentyczności (tj. pochodzenia od osoby , która go podpisała) , po drugie w świetle innych dowodów z osobowych źródeł podlegał ocenie z punktu widzenia reguł opisanych w treści art. 233 par. 1 kpc. Przede wszystkim chodzi o: zeznania świadka S. P.(k. 427-428), który jednak opisuje stan faktyczny lokalu w dacie jego wydania , także i nakładów ; zeznania świadka S. Ż.– pracownik pozwanego, który także mówi o stanie lokalu , przy czym w sposób daleki od skonkretyzowanego , zasłaniając się często brakiem właściwych spostrzeżeń (k.445) ; przesłuchanie pozwanego J. B.(k.533). Uzupełniając , tą brakującą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ocenę materiału dowodowego , Sąd Okręgowy doszedł do przekonania , że obraz stanu lokalu użytkowego , a więc będącego także konsekwencją poczynionych nakładów o jakich mowa , został odzwierciedlony zarówno w tym w/w dokumencie prywatnym S. P., jak i jego zeznaniach w sposób wiarygodny. Nie miał on żadnego interesu w tym , by przedstawiać nieprawdziwy obraz stanu rzeczy , a fakt , że inwentaryzował go na zlecenie powódek , sam w sobie nie może takiej wiarygodności przekreślać. W szczególności w sytuacji , kiedy nic innego nie wynikało z dowodów przedstawionych przez pozwanych (J. B., B. B.) , a to na co wskazywał posiłkowo materiał fotograficzny (sporządzony przez S. P.) , a także niesporne okoliczności tej sprawy (zdemontowane płyty gipsowo kartonowe z sufitu , z odkształconym stelażem ; pozostające na C.płytki , ale z otworami po zdemontowanych urządzeniach , podłogi – również z otworami po elementach zdemontowanej zabudowy gastronomicznej , zdekompletowana instalacja elektryczna , porysowane szyby), trudno było odmówić trafności ustaleń , opartych na wiarygodnych z tych przyczyn źródłach, eliminując tym samym zasadność ustalenia istnienia nakładów na lokal użytkowy w takiej postaci jak oczekiwali tego pozwani posiłkując się tym drugim wariantem opinii biegłego, który nie niespornie stanowił jedynie realizacje założenia , że stan lokalu pozostaje jedynie pochodną poczynionych na niego nakładów , które w dalszym ciągu są w takiej postaci jak zostały w nim dokonane , bez ingerencji kogokolwiek , a jedynie podlegają normalnemu zużyciu w czasie. Pomijając już wszystko , pozwani próbując eksponować taki wariant – polegający tylko na odwołaniu się do tej części opinii biegłego , zapominają o tym , że nawet nie próbowali skutecznie i w sposób skonkretyzowany sami twierdzić , jak ten lokal na skutek poczynionych przez nich nakładów wyglądał , z chwilą , kiedy go powódkom wydawali. Trudno zatem mówić by ten stan wykazali. Wbrew stawianemu przez nich zarzutowi apelacyjnemu , dowód z opinii biegłego sądowego A. D., został przeprowadzony dopiero wówczas , kiedy istniały wystarczające podstawy , by ustalić stan lokalu użytkowego na skutek poczynionych przez pozwanych nakładów , ale i innych ich zachowań. Zatem to nie biegły ustalał te okoliczności , a bazując na nich dokonał oszacowania wartości ulepszenia lokalu na kwotę 16 055 zł, w rozumieniu art. 676 kc , a więc tego co należało uwzględnić w niniejszym postępowaniu , skoro nakłady niespornie były dokonane w czasie trwania stosunku najmu. Zarówno Sąd Rejonowy , jak i strona pozwana operują pojęciem wartości nakładów , co nie jest oczywiście tożsame z wartością ulepszenia lokalu na skutek poczynienia tychże nakładów. Sąd Okręgowy dostrzegając konieczność zmodyfikowania ustaleń w tym zakresie (z uwagi na konieczność rozliczenia nakładów w ramach stosunku najmu , a w konsekwencji tego i treści art. 676 kc), dokonał tego z uwagi na pozwalającą na to treść opinii biegłego sądowego A. D.. Ta skala, a więc i wartość jego ulepszenia (wbrew zarzutom strony powodowej stawianym jeszcze w toku postępowania przed sądem I instancji) była możliwa do ustalenia , właśnie z uwagi na metodę szacunku jaką obrał biegły. Sprowadzała się ona do uwzględnienia wartości lokalu według stanu bez poczynionych nakładów oraz wartości tego lokalu z uwzględnieniem jego stanu na skutek tych konkretnych nakładów w takiej postaci jak zostały one „zinwentaryzowane” , a następnie wskazania na różnicę tych wartości ,tym samym miarę ulepszenia. To wszystko biegły dokładnie tłumaczy na str.4 opinii (k.484), odwołując się do różnicy wartości nieruchomości według stanu przed dokonaniem nakładów i wartości nieruchomości według stanu po dokonaniu nakładów i podkreślając , że wybrał metodę rynkową , a nie odtworzeniową. Wydaje się , że ten wariant z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego jest tym bardziej optymalny , że miarę ulepszenia wyznaczają w tym przypadku takie roboty jak wykonanie tynków , posadzek , instalacji, natomiast takie rzeczy, jak płytki na ścianach i podłogach , w których są otwory po urządzeniach , stare futryny w otworach drzwiowych , które nie koniecznie muszą nadawać się do wykorzystania i zamontowania nowych „skrzydeł drzwiowych” (z uwagi na rodzaj i model) , zdeformowany stelaż sufitu podwieszanego , z całą pewnością o tym ulepszeniu stanowić już nie mogą. Warto raz jeszcze podkreślić , że to pozwana Spółka winna była wykazać , ulepszenie lokalu co do zasady , a więc przede wszystkim twierdzić o konkretnych nakładach ulepszających lokal i tak szacowanych ulepszeniach , a nie wartości samych nakładów. Są to jednak rożne zagadnienia , bo nie każdy nakład będzie ulepszeniem , w sytuacji , kiedy trzeba będzie go rozebrać , zdemontować itd. (demontaż płytek , ościeżnic, które nie nadają się do wykorzystania z punktu widzenia funkcji użytkowej , a więc i estetycznej , jakim lokal użytkowy z założenia ma służyć). Biegły to wszystko uwzględnił , a uzupełniając ocenę dowodu z jego opinii (której także brak w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia) , Sąd Okręgowy stwierdził , że jest to materiał w pełni wiarygodny , co stanowi konkluzje z punktu widzenia wszystkich możliwych kryteriów weryfikacji dowodu z opinii biegłego w postępowaniu cywilnym ,tj. zupełności (odpowiada na wszystkie stawiane zagadnienia , a istotne dla rozstrzygnięcia sprawy) , rzetelności (uwzględnia całość koniecznych do wzięcia pod uwagę podstaw, zarówno tych wynikających ze zgormadzonego materiału procesowego , jak i wiedzę oraz doświadczenie zawodowe biegłego), logiczności (prawidłowość wyprowadzenia wniosków z uprzednio wyeksponowanych podstaw , nie nasuwa żadnych zastrzeżeń z punktu widzenia zasad poprawnego rozumowania), jasności (opinia jest zrozumiała). Już tylko tytułem uzupełnienia , należy stwierdzić , że tych nakładów (w stanie i postaci przyjętej w ślad za S. P.) nie można dalej „redukować” , jak próbowały czynić to powódki w końcowej części postępowania przed Sądem Rejonowym , poddając np. w wątpliwość to , czy płytki to są te same płytki , które były wcześniej , czy może te , które założono w 2006 r. , czy witryna jest ta sama , czy inna (pozwany tłumaczy, że tylko wstawiono w niej okienko dla sprzedaży kebabów). Zdają się przy tym zapominać , że nikt jak tylko one złożyły materiał przygotowany przez S. P., to z ich inicjatywy był słuchany w charakterze świadka i to na tej podstawie miał być dokonany szacunek, poza tym według tego stanu ich zarzuty są bezprzedmiotowe , gdyż biegły przyjmuje zużycie podłóg , otworów okiennych i drzwiowych – 100 %. W kontekście tego wszystkiego nie jest zasadny kolejny zarzut – naruszenia art. 233 par. 1 kpc , bo Sąd uwzględnił dowód z opinii b. A. D., tylko go nie omówił , nie brał natomiast pod uwagę opinii (we właściwym tego słowa znaczeniu) S. P.,bo ten nawet w tym zakresie jej nie wydawał (wskazywał tylko na skalę nakładów , które trzeba ponieść , a to zupełnie coś innego).

Skoro Sąd II instancji rozpoznając sprawę w granicach apelacji , bez względu na granice zaskarżenia , bierze pod uwagę także poprawność zastosowania przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego do ustalonej podstawy faktycznej , to w konsekwencji tego istotna pozostaje również służąca temu celowi kompletność i prawidłowość poczynionych ustaleń faktycznych. Ustalenia Sądu Rejonowego w istotnym zakresie są prawidłowe , co oznacza że Sąd Okręgowy przyjął je własne , za wyjątkiem tego , o czym była już wyżej mowa i tego co zostanie wskazane poniżej. Innymi słowy. konieczność prawidłowego zastosowania właściwych norm prawa materialnego , determinowała poczynienie przez Sąd Okręgowy dodatkowych ustaleń co do okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy – w zakresie wysokości służących stronom wierzytelności , w kontekście zgłoszonego zarzutu potrącenia , wierzytelności , których ona dotyczył , a także jego efektywności. Chociaż Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił , że powódki z dniem 10.08.2005r. (data uprawomocnienia się postanowienia częściowego Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 14.11.2002r.- sygn. akt NS1450/90), na skutek nabycia prawa własności do rzeczy będącej przedmiotem najmu (art. 678 par. 1 kc – jak przyjął to z resztą także Sąd Okręgowy w Kielcach rozpoznając apelację od wyroku częściowego w niniejszym postępowaniu) , wstąpiły w wynikający z treści umowy z dnia 12. 091998r. ,zmienionej w dniu 11.09.2000 (k.8-9.10) stosunek najmu, to konstatacja taka jest niepełna. Nie uwzględnia bowiem treści pkt. I.2 powołanego wyżej postanowienia , w którym niespornie Sąd Rejonowy w wyniku zniesienia współwłasności nieruchomości , przyznał na współwłasność W. S.udział 71 182 / 80 000 oraz L. K.udział 8818 / 80 000 zł , w prawie własności nieruchomości stanowiącej działkę o nr ew. (...)położoną w K., a więc tą, na której znajduje się budynek , a w nim oba lokale , o których mowa w niniejszej sprawie. Ponadto, poza sporem pozostawało i to , że prawomocnym postanowieniem z dnia 27.01.2004 r. (sygn. akt VII Ns 755/03) Sąd Rejonowy w Kielcach stwierdził nabycie praw do spadku po W. S.na podstawie testamentu na rzecz J. S., A. S. (1)i A. S. (2)– po 1/3 części na rzecz każdego z nich. Tak więc po pierwsze, o ile J. S.i A. S. (1)wstąpiły w stosunek najmu , to nie w wymiarze „pełnym”, a w zakresie wyznaczonym przysługującym ich spadkodawcy udziałem w w/w nieruchomości (także z zakresie lokali), czyli (...)Po drugie, to wszystko , co każdej z nich należy się z tytułu dziedziczenia po ojcu, także w kontekście przedmiotu niniejszego postępowania, stanowi nie ½ (jak bezpodstawnie eksponowały) , a 1/3. Te dwie kwestie, miały zasadnicze znaczenie z punktu widzenia prawidłowości podjętego rozstrzygnięcia, a w szczególności ustalenia z jednej strony wysokości służących powódkom wierzytelności z tytułu zgłoszonych roszczeń (tak w zakresie czynszu za lokal użytkowy , jak i wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z obu lokali , w okresie po ustaniu stosunków najmu) , a z drugiej – skutków zarzutu potrącenia z tymi wierzytelnościami -wierzytelności wynikającej z tytułu w/w już spłaty (którą obciążony został W. S.) oraz umowy cesji.

W następnej kolejności należało zinterpretować zgłoszony przez pozwanych zarzut potrącenia. To, że poprzestali oni tylko na wskazaniu wierzytelności , które do potrącenia „zgłaszają” , wprost nie wskazując tych wierzytelności służących powódkom , z którymi potrącenie ma nastąpić, po pierwsze nie oznacza stanu „niekompletności” wyrażenia zarzutu potrącenia , a po drugie - nakłada na Sąd obowiązek zinterpretowania tak wyrażonego oświadczenia woli. W nauce prawa cywilnego ,ale także i orzecznictwie przyjmuje się , że dla zgłoszenia zarzutu potrącenia , oprócz wskazania własnej wierzytelności nie jest konieczne wprost wskazanie wierzytelności strony przeciwnej , z którą potrącenie ma nastąpić. Wystarczającym jest każde zachowanie dostatecznie wyrażające wolę potrącenia własnej wierzytelności z wierzytelnością drugiej strony, a więc interpretacja takiego oświadczenia winna nastąpić przez pryzmat reguł wynikających z treści art. 60 kc. Te uwagi nabierają na aktualności w realiach niniejszej sprawy. Skoro , w czasie , w którym strona pozwana zgłaszała zarzut potrącenia (pisma – k.33-34,510-511), a ponad wszelką wątpliwość powódki jako uzasadnienie zgłaszanych żądań eksponowały jedynie wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z obu lokali przez pozwanych, to zupełnie racjonalnym pozostaje wniosek , że pozwani ((...) Sp. z o.o.oraz J. B.) skierowali zarzut potrącenia, służących im (w ich przekonaniu) wierzytelności, z tak przedstawionymi wierzytelnościami strony powodowej. Już tylko z tego punktu widzenia , przyjęte przez Sąd Rejonowy założenie , że potrącenie zostało skierowane do wierzytelności z tytułu czynszu najmu (i to obu lokali) , nie jest prawidłowe , skoro wierzytelność z tytułu czynszu najmu lokalu użytkowego powódki zgłosiły dopiero na rozprawie w dniu 25.10.2012r. (k.669) , a w zakresie czynszu najmu drugiego lokalu – w ogóle tego nie uczyniły , poprzestając na oświadczeniu o „rezygnacji” z tego (k.669). Argument , że chodzi odpowiadające zgłoszonym do potrącenia wierzytelnościom długi najdalej wymagalne (wobec braku jakichkolwiek oświadczeń dłużnika i wierzyciela), owszem ma znaczenie (art. 503 kc w zw. z art. 451 par. 3 kc) ,ale dopiero wówczas , kiedy ta wierzytelność jest tą, do której druga strona zgłasza swoją wierzytelność do potrącenia. W przeciwnym razie odpowiednie (przez art. 503 kc) stosowanie zasady „zaliczalności” pozostaje bezprzedmiotowe. Przenosząc te uwagi na grunt niniejszej sprawy , Sąd Okręgowy doszedł do wniosku , że skoro w czasie , w którym strona pozwana zgłaszała zarzut potrącenia (nie wymieniając wprost wierzytelności strony przeciwnej, do której zarzut był kierowany) , zgłoszone przez powódki żądania obejmowały tylko wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokali, to przez pryzmat reguły wynikającej z treści art. 60 kc, należało przyjąć , że do tak wyeksponowanych wierzytelności został on skierowany. Wobec tego, tylko ta wierzytelność stanowiła płaszczyznę dalszej oceny jego skuteczności. W następnej kolejności, w braku jakichkolwiek oświadczeń wierzyciela i dłużnika , potrąceniu, co do zasady, z jednej strony podlegała wierzytelność z tytułu zasądzonej od W. S.na rzecz J. B.spłaty w kwocie 15 328,82 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10.08.205r. , co do której powódki miały solidarny obowiązek jej zaspokojenia (art. 1034 par. 1 kc), a była to nie tylko najwcześniej wymagalna wierzytelność , ale i jedyna spośród trzech zgłoszonych , którą można było uwzględnić. Z drugiej strony do potrącenia nadawała się wierzytelność powódek z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z obu lokali , począwszy od 1.08.2006r. (pierwszy dzień po ustaniu , wobec skutecznego wypowiedzenia z dniem 31.07.2006r. , stosunków najmu). Tej treści konkluzja znajduje także uzasadnienie w przepisie art. 499 zd. 2 kc (oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili , kiedy potrącenie stało się możliwe). Biorąc po uwagę miesięczne stawki wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z obu lokali , wynikające z opinii biegłego A. D., oraz okres od 1.08.2006r. do 17.04.2007r. (przyjęcie tej daty było podyktowane potrzebą dalszych ustaleń zmierzających do udzielenia odpowiedzi na pytanie o zasadność roszczenia w zakresie żądania skapitalizowanych odsetek wraz z dalszymi odsetkami , o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia), pozwanej Spółce (skutek cesji) na dzień 17.04.2007r. służyła względem pozwanych wierzytelność z tego tytułu w kwocie 6516,3 zł. Jest to pochodna całości wynagrodzenia za ten okres, która wynosiłaby 10 986,24 zł , która przy uwzględnieniu udziału W. S.w prawie własności do tych lokali , najpierw ulega „zmniejszeniu” do sumy 9774,45 zł (10 986,24 zł x 0,8897 zł), a następnie kolejnemu „zredukowaniu” z uwagi na udział samych powódek (łącznie 2/3) w masie spadkowej po W. S.. Wobec tego częściowego uwzględnienia takiego zarzutu potrącenia, umorzeniu uległa wierzytelność główna powódek w kwocie 6516,3 zł (wymagalna na datę 17.04.2007r.)oraz część wierzytelności głównej służącej pozwanej Spółce do kwoty 6516,3 zł. Na skutek tego w dalszym ciągu pozwanej Spółce służyła pozostała część wierzytelności głównej (o jakiej mowa) w kwocie 8812,52 zł + ustawowe odsetki , jakie od kwoty 6516,3 zł powstały od dnia 10.08.2005r. do dnia 17.04.2007r. – w kwocie 1288 zł oraz odsetki ustawowe od kwoty 8812,52 zł za okres od dnia 10.08.2005r. do dnia 17.04.2007r. – w kwocie 1742 zł. W tym miejscu, tytułem wyjaśnienia należy wskazać , że we wszystkich przytaczanych w niniejszym uzasadnieniu przypadkach źródłem czynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń w zakresie kwot skapitalizowanych odsetek był „Kalkulator odsetek ustawowych – (...)”. Reasumując , w dacie 17.04.2007r. pozwanej Spółce przysługiwała jeszcze wierzytelność główna na kwotę 8812,52 zł oraz z tytułu naliczonych -skapitalizowanych jak wyżej odsetek w łącznej kwocie 3030 zł (1288 zł + 1742 zł). W następnej kolejności Sąd Okręgowy ustalił , kiedy byłoby możliwe dalsze potrącenie pozostałej wierzytelności głównej pozwanej Spółki (8812,52 zł) , tj. po upływie jakiego czasu stała się wymagalna kolejna część wierzytelności głównej służącej pozwanym z tytułu wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z obu lokali. Skoro łączny miesięczny czynsz z tego tytułu wynosi 958,10 zł (po uwzględnieniu kolejnych ułamków - 8818 / 80 000 zł i 2/3) , to biorąc pod uwagę odpowiednie proporcje , po 9 miesiącach i 6 dniach , czyli w dniu 24.01.2008r. kolejna część wierzytelności powódek z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z obu lokali stała się wymagalna w kwocie 8812,52 zł. Oznacza to , że w tej dacie na skutek potrącenia uległa w całości umorzeniu (art. 498 par. 2 kc) pozostała część służącej pozwanej Spółce wierzytelności głównej (8812,52 zł) oraz kolejna część wierzytelności głównej powódek wymagalna w tym dniu (8812,52 zł). W konsekwencji tego , pozwanym (na ten dzień) służyła już tylko wierzytelność z tytułu odsetek ustawowych , oprócz tych już wyżej naliczonych w łącznej kwocie 3030 zł , także tych od daty 18.04.2007r. do dnia 24.01.2008r. (od kwoty 8812,52 zł) w kwocie 781 zł. Czyli łączna wierzytelność pozwanej Spółki z tytułu odsetek to była kwota 3811 zł (3030 zł + 781 zł), która podlegała jeszcze potrąceniu z kolejną częścią wierzytelności powódek. Należne im wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokali w całym pozostałym okresie tj. od 25.01.2008r. do 8.09.2008r. (8,4 miesiąca) wynosi 8048,04 zł (8,4 x 958,10 zł), a więc po potrąceniu wierzytelności z tego tytułu z wierzytelnością pozostałą jeszcze pozwanej Spółce , uległa w całości umorzeniu wierzytelność pozwanej Spółki oraz część z pozostałej wierzytelności powódek z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokali przez (...) sp. z o.o.w K.oraz J. i B. B.(wspólników spółki cywilnej – PHU (...)) - w kwocie 3811 zł. W konsekwencji tego pozostała część służącej powódkom (łącznie) wierzytelności głównej z tego tytułu to kwota 4237,04 zł.

Strona powodowa dwukrotnie w toku procesu zgłaszała żądanie zasądzenia konkretnych kwot z tytułu skapitalizowanych ustawowych odsetek , wraz z ustawowymi odsetkami także od wskazanych dat. Po to, by w ogóle można było mówić o kapitalizacji odsetek i żądaniu ich zasądzenia od nich kolejnych odsetek , to abstrahując od oczywistej reguły wynikającej z treści art. 482 par. 1 kc , w pierwszej kolejności należało ustalić , czy i od jakiej daty roszczenie o odsetki stało się wymagalne. Nie ulega wątpliwości , że każdorazowo , a więc i w tym przypadku roszczenie to ma charakter akcesoryjny , czyli jest pochodną wymagalności roszczenia głównego. Przyjmuje się, że wynagrodzenia za bezumowne korzystanie (mające charakter odszkodowawczy) , w istocie jest świadczeniem bez terminowym , co oznacza , że staje się wymagalne bezzwłocznie po skutecznym wezwaniu dłużnika przez wierzyciela do jego spełnienia (art. 455 kc). Wobec tego , co strona powodowa zaoferowała , należało przyjąć , że powódki po raz pierwszy skutecznie wezwały pozwaną Spółkę do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie w dniu 17.04.2007r. (data doręczenia pozwanym odpisu pozwu – k.24,25). Skoro całość wymagalnej w tej dacie służącej im z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z obu lokali wierzytelności (jak zostało to już wyżej ustalone i ocenione) uległa umorzeniu na skutek potrącenia z częścią wierzytelności służącej pozwanym , to tym samym roszczenie o odsetki ustawowe od tej kwoty nie powstało, a wobec tego nie można ich skapitalizować (na datę 12.11.2012r.) i żądać ich zasądzenia wraz z odsetkami od dnia 13.11. 2012r. , jak próbowały to czynić powódki w piśmie z dnia 14.11.2012r. (k. 672-673) , abstrahując już od tego , że żądały odsetek od odsetek , dzień wcześniej niż od dnia, w którym rozszerzyły powództwo.

Powódki po raz drugi modyfikując żądanie pozwu , zażądały od pozwanej Spółki i (...). B. w dniu 28.01.2009r. (data doręczenia pełnomocnikowi pozwanych odpisu pisma z dnia 6.01.2009r. – k. 284-285,290) , zasądzenia kwoty 46 800 zł , z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokali (za okres od 1.09.2006r. do 31.10.2008r.). Skoro, jak zostało już wcześniej wskazane , na dzień 24.01.2007r. powódkom wobec skuteczności zarzutu potrącenia nie służyła już żadna wierzytelność za okres do tej daty, to należało uwzględnić pozostałą część (za okres od 25.01.2007r. do 8.09.2008r.) wymagalnej na dzień wezwania do zapłaty (28.01.2009r.) wierzytelności. Z dotychczas poczynionych już ustaleń wynika , że jest to kwota 4237,04 zł , a skoro tak , to od tej kwoty od daty 29.01.2009r. (następny dzień po skutecznym wezwaniu) roszczenie o odsetki ustawowe stało się wymagalne , w związku z tym po ich skapitalizowaniu na dzień 12.11.2012r. (granica oznaczona przez powódki) jest to kwota 2194 zł. Oznacza to , że tylko w takiej części żądania powódki mogły domagać się zasądzenia skapitalizowanych odsetek ustawowych wraz z ustawowymi odsetkami i to nie od daty 13.11.2012r. , a od dnia 14.11. , bo wówczas nastąpiło rozszerzenie żądania pozwu o zasądzenie skapitalizowanych odsetek (art.482 par.1 kc).

Resumując, to wszystko co mogło stanowić zasadną podstawę ustalenia należnych powódkom roszczeń (pamiętając o tym, że mają one podzielny charakter) , obejmuje: 4237,04 zł (pozostała po potrąceniu część wierzytelności głównej z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z obu lokali) , 2609,78 zł (4400 zł x 0,8897= 3914,68 , z czego 2/3 to suma 2609,78 zł - z tytułu czynszu najmu lokalu użytkowego na parterze – wejście od ul. (...)- za okres od 10.08.2005r. do 31.08.2006r., będąca pochodną zakresu w jakim powódki wstąpiły w stosunek najmu , na skutek nabycia jego przedmiotu oraz udziału w masie spadkowej po W. S.) , 2579,98 zł (będąca pochodną tych samych „wskaźników” , część dochodzonego przez powódki , a ostatecznie nie kwestionowanego przez pozwanych odszkodowania za zużytą wodę w czasie bezumownego korzystania z tego lokalu przez pozwanych, znajdująca uzasadnienie co do samej zasady w treści art. 415 kc) , 2194 zł (wyżej wskazane już skapitalizowane odsetki). Łącznie jest to suma 11 620,08 zł , czyli powództwa każdej z powódek okazały się zasadne do kwot po 5810,4 zł. Przy czym jeśli chodzi kwotę 1304,89 zł (1/2 z 2609,78 zł) , to każda z powódek mogła żądać jej zasądzenia tylko od (...) Sp. z o.o.w K.(wyżej wskazana już odpowiednia część z tytułu czynszu najmu lokalu z tytułu umowy łączącej Spółkę z powódkami) , natomiast w pozostałym zakresie już od wszystkich pozwanych. Ich odpowiedzialność , nie ma jednak charakteru „in solidum” , jak błędnie przyjął to Sąd Rejonowy , a jest to odpowiedzialność solidarna. W przypadku J. B.i B. B.(wspólników spółki cywilnej) wynika to wprost z art. 864kc w zw.z art. 369 kc. Natomiast jeśli chodzi o (...) Sp. z o.o.w K., to źródło solidarności stanowi odpowiednio (nie wprost) stosowany przepis art. 441 par. 1 kc , a to wobec tego iż przyjmuje się , że tzw. roszczenia uzupełniające (dochodzone na podstawie art. 224 i nast. kc) mają jednak charakter odszkodowawczy. Niezależnie od tego , zobowiązanie pozwanych ((...) Sp. z o.o.w K.oraz wspólników spółki cywilnej (...)) wykazuje także cechy solidarności w rozumieniu art. 366 par. 1 kc , co dodatkowo wzmacnia przekonanie o przyjęciu tej konstrukcji w tym konkretnym przypadku. Odnośnie tej części dochodzonej kwoty , która stanowi odszkodowanie za zużytą wodę (na podstawie art. 415 kc) , podstawą odpowiedzialności solidarnej jest wprost art. 441 kc. Zasądzenie odsetek ustawowych: od kwot po 2118,52 zł (1/2 z 4237,04 zł – pozostała część wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokali) od dnia 13.11.2012r. znajduje uzasadnienie w treści art.481 par. 1 kc oraz 455 kc (są to dalsze odsetki ustawowe oprócz tych skapitalizowanych na datę 12.11.2012r. , których powódki żądały od dnia 13.11.2012r.) ; od kwot po 1289,99 zł (1/2 z 2579,98 zł - odszkodowanie za zużytą wodę) od dnia 22.11.2012r. (następny dzień po dacie doręczenia pozwanym odpisu pisma procesowego , stanowiącego jednocześnie wezwanie do zapłaty tych kwot – k. 672-677,679) , znajduje uzasadnienie w treści art.481 par. 1 kc oraz 455 kc ; od kwot po 1097 zł (1/2 z 2194 zł – skapitalizowane odsetki) od dnia 14.11.2012r. (data rozszerzenia pozwu o żądanie zasądzenia skapitalizowanych odsetek za okres do 12.11.2012r. – k.672), znajduje uzasadnienie w treści art. 481 par. 1 kc , art. 482 par. 2 kc; od kwot po 1304,89 zł (1/2 z 2609,78 zł – czynsz najmu lokalu użytkowego) od dnia 26.10.2012r., znajduje uzasadnienie w treści art. art.481 par. 1 kc oraz art. 455 kc, w związku z tym , że powódki dokonały skutecznego wezwania do zapłaty tych kwot na rozprawie w dniu 25.10.2012r.(k.669)

W pozostałym zakresie powództwa podlegały oddaleniu , jako nieuzasadnione.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności dokonał , na podstawie art. 350 par. 1 kpc , z urzędu sprostowania oczywistej niedokładności pisarskiej w komparycji zaskarżonego wyroku , zastępując słowa „P.Sp. zo.o.” słowami Przedsiębiorstwu (...) Spółka z o.o.w K.” , a następnie na podstawie art. 386 par. 1 kpc , jak w pkt. 2 sentencji. Zmiana orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu znajduje uzasadnienie w treści art. 100 kpc. Podlegały one stosunkowemu rozdzieleniu. Przy uwzględnieniu wysokości poniesionych przez strony kosztów procesu (storna powodowa – 5805 zł (3600 zł +2505 zł) ; strona pozwana – 3600 zł) , jak i proporcji w jakich każda ze stron proces „wygrała” (strona powodowa - w 15,47 % ; strona pozwana - w 84,53%) , należna pozwanym od każdej z powódek część kosztów to kwoty po 1072,52 zł. Zmianie podlegało także rozstrzygnięcie w przedmiocie dotychczas nieuiszczonych przez strony kosztów sądowych. Biorąc pod uwagę , że jest to kwota 5146,79 zł (w tym 4534,79 , z tytułu pokrytych tymczasowo ze Skarbu Państwa wydatków na pokrycie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego i 612 zł , tytułem brakującej opłaty sądowej od rozszerzonej części pozwu) , a także uwzględniając w/w proporcje w jakich każda ze stron „wygrała” proces , każda z powódek winna ponieść je na podstawie art. 113 ust. 2 pkt. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w kwotach po 2175,29 zł (czyli ½ z 4350,59 zł) , natomiast na pozwanych spoczął taki obowiązek solidarnie na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. , w kwocie 796,20 zł. Podniesiony w apelacji strony powodowej argument , jakoby nie powinna ona ponosić kosztów sądowych w zakresie wydatków na opinię biegłego, nie jest trafny , albowiem czynność ta była również konsekwencją stanowiska procesowego powódek (była niezbędna do rozstrzygnięcia zawiązanego pomiędzy stronami sporu).

Obie apelacje w pozostałych ich częściach Sąd Okręgowy oddalił na podstawie art. 385 kpc , stosunkowo rozdzielając koszty postępowania apelacyjnego na podstawie art. 100 kpc , stosownie do wyników całego postępowania (p. postanowienie SN z dnia 6.06.2012r. , IV CZ4/12 , Lex nr 1231330 ; postanowienie SN z dnia 21.02.2002r. , I PKN 932/00 , Lex nr 54295) oraz uwzględniając koszty faktycznie poniesione przez każdą ze stron (powódki łącznie – 3072 zł – opłata sądowa od apealcji ; pozwani łącznie 3068 zł tj. 1800 zł – koszty zastępstwa procesowego + 1268 zł – opłata sądowa od apealcji). W związku z tym od każdej z powódek należało zasądzić z tego tytułu po 1059,07 zł , na rzecz pozwanych – solidarnie.