Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2016 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa D. L.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 23 października 2015 r. sygn. akt I C 3164/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że wymienioną w punkcie I kwotę 40.595,69 zł (czterdzieści tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt pięć złotych 69/100) podwyższa do kwoty 42.299,95 zł (czterdzieści dwa tysiące dwieście dziewięćdziesiąt dziewięć złotych 95/100) ;

2.  oddala apelację powoda w pozostałej części;

3.  oddala w całości apelację pozwanego;

4.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

SSA Jerzy Bess SSA Elżbieta Uznańska SSA Robert Jurga

Sygn. akt: IACa 137/16

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z dnia 23 października 2015 r. zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powoda D. L. kwotę 40.595,69 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 października 2015 roku do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałej części; nakazał również ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od powoda kwotę 1.266,37 zł z zasądzonego na jego rzecz roszczenia, a od pozwanego kwotę 2.147,31 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 651,06 tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy:

W dniu 3 października 2011r. powód zakupił za cenę 20.000 zł nieruchomość położoną we wsi P. gminy S., powiatu (...), woj. (...), liczącą powierzchni 0,16 ha, oznaczoną numerem geodezyjnym działki (...). Zakupiona nieruchomość była zabudowana drewnianym budynkiem mieszkalnym, niepodpiwniczonym, wybudowanym w latach 50-tych (konkretnie w 1958r.), liczącym około 30 m ², krytym eternitem.

Powód po zakupie działki przeprowadził remont znajdującego się na niej budynku mieszkalnego. Jednocześnie powód wyposażył zakupiony przez siebie budynek w następujące ruchomości domowe: telewizor P. plazma, kanapę – narożnik skórzany, dwa fotele skórzane, meble pokojowe (dwie witryny + regał ścienny), dywan, meble kuchenne, dwa krzesła z obiciami skórzanymi, stół kuchenny, lodówkę, piekarnik elektryczny z płytą grzewczą gazową A., szafę przedpokojową z lustrem, pralkę W., naczynia kuchenne – czajnik elektryczny, szklanki, talerze z kubeczkami, sztućce i szklaneczki do drinków. W domu tym miał także część swoich osobistych rzeczy w postaci ubrań i obuwia. Łączna wartość tych ruchomości równa jest kwocie 29.147,50 zł.

Pozwany Towarzystwo (...) S.A. w W. jest następcą prawnym (...) Asekuracja. W dniu 6 maja 2013r. między powodem a (...) Asekuracja została zawarta umowa ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych nr (...) na okres od 7 maja 2013r. do 6 maja 2014r. co do domu mieszkalnego położonego miejscowości P. 138. Suma ubezpieczenia została określona na kwotę 150.000 zł w zakresie domu i na kwotę 50.000 zł w zakresie mienia ruchomego i elementów stałych. W zawartej umowie ubezpieczenia miały zastosowanie Ogólne Warunki Ubezpieczenia (...) Rodzina obowiązujące na dzień zawarcia umowy ubezpieczenia, które powód otrzymał przed zawarciem umowy. W nocy z 8 na 9 maja 2013r. doszło do pożaru przedmiotowego budynku mieszkalnego. O pożarze powiadomił Policję sąsiad S. M.. Prawdopodobną przyczyną pożaru było zwarcie instalacji elektrycznej. Postanowieniem z dnia 4 czerwca 2013r. sygn. akt Ds. 482/13 Prokurator Prokuratury Rejonowej w (...) odmówił wszczęcia śledztwa w sprawie zniszczenia poprzez spalenie przedmiotowego budynku wraz z wyposażeniem na szkodę D. L. i Towarzystwa (...) S.A. w W., tj. o przestępstwo z art. 288 § 1 kk – wobec stwierdzenia, że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego. Powód w czasie, gdy doszło do pożaru przebywał w miejscu swego zameldowania i dotychczasowego zamieszkiwania w (...) gmina Z.. O spaleniu domu w P. powiadomił go telefonicznie w dniu 9 maja 2013r. w godzinach rannych sąsiad M. P.. Powód przyjechał na miejsce zdarzenia, zobaczył, że po domu zostały tylko zgliszcza. W domu tym powód ostatni raz był w dniu 5 maja 2013r. W dniu 23 maja 2013r. powód zgłosił zaistnienie przedmiotowej szkody do pozwanego poprzez zawiadomienie internetowe. W dniu 1 czerwca 2013r. działający z ramienia pozwanego likwidator szkód J. M. przeprowadził oględziny miejsca zdarzenia z udziałem powoda. Powód wówczas zgłosił, iż spaleniu uległy następujące ruchomości: telewizor plazmowy P., kanapa skórzana, dwa fotele skórzane, lodówka, kuchenka gazowa, meble salonowe (o długości 3 m + dwie witryny), meble kuchenne (o długości 3 m), pralka, stół prostokątny. Pismami z dnia 21 sierpnia 2013r. pozwany powiadomił powoda, iż w toku postępowania likwidacyjnego zostało mu przyznane odszkodowanie za spalony budynek w kwocie 17.107,77 zł oraz za uszkodzenie ruchomości wskutek pożaru w kwocie 9.917,76 zł, która to kwota obejmowała odszkodowanie za następujące ruchomości: telewizor P. plazma, kanapę skórzaną, dwa fotele skórzane, lodówkę, płytę kuchenną gazową, meble pokojowe (regał + 2 witryny), meble kuchenne (długość 3 m), pralkę W., stół pokojowy prostokątny, piekarnik elektryczny. Wyżej wymienione kwoty 17.107,77 zł i 9.917,76 zł zostały wypłacone powodowi przez pozwanego. Wartość rzeczywista przedmiotowego budynku bez kosztów remontu, przy przyjęciu daty budowy na 1958 r., wynosi 31.183,70 zł brutto. Wartość robót remontowych powiększa wartość rzeczywistą tegoż budynku o kwotę 7.290,02 zł brutto.

W tak ustalonych okolicznościach faktycznych Sąd Okręgowy uznał powództwo za częściowo uzasadnione. Podniósł, że pozwany nie kwestionował swej legitymacji biernej, przeprowadził postępowanie likwidacyjne i wypłacił powodowi za spalony dom i spalone ruchomości kwoty odpowiednio 17.107,77 zł i 9.917,76 zł, co nie było sporne między stronami. W przedmiotowej sprawie obowiązują ogólne warunki ubezpieczenia (...), bowiem w umowie łączącej jej strony zawarto stwierdzenie, iż w umowie ubezpieczenia mają zastosowanie Ogólne Warunki Ubezpieczenia (...) obowiązujące na dzień zawarcia umowy ubezpieczenia. , a powód potwierdził swym podpisem oświadczenie, że otrzymał OWU (...) Rodzina przed zawarciem umowy. Zgodnie z przepisem § 57 owu (...) ustala odszkodowanie w kwocie odpowiadającej wysokości szkody, nie większej jednak niż suma ubezpieczenia określona w umowie ubezpieczenia (ust. 1); górną granicę odszkodowania za ubezpieczone mienie stanowi suma ubezpieczenia określona w dokumencie ubezpieczenia (ust. 2); jeżeli wartość ubezpieczonego mienia jest niższa od sumy ubezpieczenia określonej w umowie ubezpieczenia (nadubezpieczenie), (...) odpowiada za szkody tylko do wartości ubezpieczonego mienia (ust. 3). Stosownie do treści § 58 w ubezpieczeniu mienia wysokość szkody w domach, domach letniskowych, budynkach gospodarczych, budowlach, zewnętrznych elementach ubezpieczonych w wartościach rzeczywistych – wartość kosztów odbudowy lub remontu, z uwzględnieniem: 1) zakresu rzeczywistych uszkodzeń, 2) dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów, 3) stopnia technicznego zużycia, 4) cen rynkowych na usługi i materiały stosowanych na własnym terenie (ust. 1 pkt 1); w mieniu ruchomym i stałych elementach ubezpieczających w wartościach odtworzeniowych: 1) według cen zakupu przedmiotów tego samego lub podobnego rodzaju i gatunku, 2) według kosztów naprawy, ustalonych w formie kosztorysowej, uwzględniających ceny oferowane przez zakłady usługowe na danym terenie odpowiadające zakresowi rzeczywistych uszkodzeń, 3) według rachunków lub faktur zawierających szczegółową specyfikację obmiaru prac, robocizny, sprzętu i użytych materiałów (ust. 1 pkt 3); wysokość szkody ustala się według cen obowiązujących w dniu ustalania odszkodowania (ust. 15). Pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł, że przedmiotowy dom był ubezpieczony według wartości rzeczywistej, a okoliczności tej nie kwestionował powód. Przyjmując rok 1958 jako datę budowy przedmiotowego budynku, w świetle opinii biegłego E. P. wartość rzeczywista budynku bez kosztów remontu wynosi 31.183,70 zł brutto, natomiast wartość robót remontowych budynku powiększa wartość rzeczywistą budynku o kwotę 7.290,02 zł brutto. Odszkodowanie za spalony dom winno więc wynosić 38.183,70 zł. Ponieważ jednak pozwany z tego tytułu wypłacił powodowi 17.107,77 zł , za spalony dom powód winien otrzymać jeszcze 21.365,95 zł odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania, czyli od dnia 23 października 2015r. do dnia zapłaty, bowiem wysokość szkody ustala się według cen obowiązujących w dniu ustalania odszkodowania (§ 58 ust. 15 owu).

Jeśli chodzi o ruchomości Sąd Okręgowy wskazał, że pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł, iż przeczy zdecydowanie przedstawionemu spisowi utraconych ruchomości jako całkowicie niewiarygodnemu i nie oddającemu rzeczywistych następstw zdarzenia. Zdaniem Sądu, pozwany ma rację zaznaczając, że wszelkie twierdzenia powoda dotyczące ruchomości należy traktować z dużą rezerwą. Po pierwsze – powód na stałe nie zamieszkiwał w spalonym domu, nie byłoby to zresztą możliwe z uwagi na to, że nie była jeszcze skończona łazienka, nie było w niej podłączenia armatury łazienkowej, co wynika z zeznań powoda i kopii protokołu szkody z dnia 1 czerwca 2013r. Po drugie – powód w toku postępowania likwidacyjnego nie zgłosił wszystkich ruchomości, które zgłaszał w niniejszym postępowaniu sądowym, mimo że wszystkie rzeczy miały być nowe, które dopiero co miał zakupić, a świeże zakupy zwykle się pamięta, nadto szkodę zgłosił 23 maja 2013r., czyli po upływie dwóch tygodni od zaistnienia pożaru, a ruchomości wyszczególniał dopiero w dniu oględzin, czyli 1 czerwca 2013r. Wprawdzie na wykazie uszkodzonych ruchomości sporządzonym przez powoda brak jest daty – K.135-136, lecz uprawnione jest przyjęcie daty jego sporządzenia na 1 czerwca 2013r., skoro ruchomości zostały wycenione przez M. Z. w dniu 2 czerwca 2013r., a wykaz ruchomości sporządzony przez powoda ma wskazany nr szkody taki sam jak nr szkody w protokole szkody z dnia 1 czerwca 2013r., toteż w trakcie likwidacji szkody miał czas na spokojne zastanowienie się i dokładne przypomnienie sobie elementów wyposażenia domu. Po trzecie – powód nie złożył żadnych paragonów ani rachunków czy faktur na zakupione rzeczy, a przecież – jeśli dowody zakupów uległy spaleniu – to kopie faktur czy rachunków powinny być u sprzedawców, ponieważ jest zasada i obowiązek przechowywania dokumentów sprzedaży przez 5 lat dla potrzeb Urzędu Skarbowego, jak również dla potrzeb gwarancji zakupionych towarów. Po czwarte – na zdjęciach z płyty (...)widoczne są tylko ruchomości w postaci łóżka, szafek z płyty, zlewozmywaka z blachy i stopy żelazka elektrycznego (nie objętego pozwem), brak jest natomiast zdjęć fotograficznych w pierwszych dniach bezpośrednio po pożarze, kiedy można było określić ruchomości na podstawie szczątków spalonych mebli czy sprzętów AGD, co jest zdecydowanie utrudnione, jeśli nie uniemożliwione z upływem kolejnych dni (w tym wypadku wręcz tygodni), a przecież zgodnie z § 56 ust. 3 o.w.u. zgłoszenie szkody winno nastąpić niezwłocznie, nie później niż w ciągu 5 dni roboczych od zajścia wypadku lub uzyskania o nim informacji, powód zaś przed zawarciem umowy ubezpieczenia winien był zapoznać się z ogólnym warunkami ubezpieczenia, gdyż otrzymał je przed zawarciem umowy, co poświadczył własnoręcznym podpisem. Z powyższych względów zeznania powoda i zeznania jego siostry – świadka B. R. Sąd uznał za wiarygodne jedynie częściowo, w zakresie w jakim pokrywają się z ustalonym w oparciu o pozostałe dowody stanem faktycznym. Podkreślił, że nie można przy tym pomijać okoliczności, iż powód jest osobiście zainteresowany rozstrzygnięciem niniejszej sprawy, świadek zaś z racji bliskich więzów pokrewieństwa łączących ją z powodem. Z kopii protokołu szkody z dnia 1 czerwca 2013r. wynika, że na pogorzelisku widoczne były obudowy po telewizorze, lodówce, pralce, kuchence gazowej, resztki mebli oraz sprężyny – prawdopodobnie z foteli i kanapy (K.133-134). W czasie dokonywanych oględzin powód podał, że spaleniu uległy meble kuchenne (długości około 3 m), meble pokojowe (regał o długości 3 m + dwie witryny przeszklone), dwa fotele skórzane, kanapa skórzana narożna z funkcją spania, stół drewniany prostokątny 6-osobowy, pralka W., , kuchenka z piekarnikiem elektrycznym A.. Ruchomości wyszczególnione przez powoda i zgłoszone w dniu 1 czerwca 2013r. likwidatorowi szkód M. Z. pokrywają się z ruchomościami wpisanymi przez powoda do wykazu uszkodzonych ruchomości. Zgodnie z zeznaniami świadka R. M. oprócz rzeczy wymienionych w toku postępowania likwidacyjnego w przedmiotowym budynku były także talerze i szklanki do piwa oraz dwa krzesła (fotele) w kuchni. Z zeznań świadka M. P. wynika, że poza ruchomościami zgłoszonymi w toku likwidacji szkody w domu powoda znajdowały się również: szafa, naczynia do picia, dywan, stół w kuchni. Świadek J. B. oprócz ruchomości niespornych, wskazanych w czasie oględzin wymienił, że „w kuchni był chyba stół, na pewno był stół w salonie”, należy jednak zauważyć, że w toku niniejszego przewodu sądowego powód zgłaszał tylko jeden stół. Z kolei z kopii notatki urzędowej z dnia 9 maja 2013r. sporządzonej przez funkcjonariusza Policji znajdującej się w aktach szkodowych wynika, że zostały zniszczone również ubrania. Przy wycenie ruchomości Sąd oparł się na opinii biegłego A. B. (1) uznając ją za jasną, logiczną, wyczerpującą, a strony po jej pisemnym i ustnym uzupełnieniu nie zgłaszały do niej zastrzeżeń. Sąd w zakresie wyceny ruchomości nie korzystał z opinii biegłego E. P., bowiem jest on biegłym w zakresie budownictwa, zatem wycena ruchomości domowych i rzeczy osobistych nie należy do jego kompetencji.

Analiza powyższa w ocenie Sądu Okręgowego czyni zasadnym przyznanie odszkodowania za spalone następujące ruchomości:

1)  telewizor P. plazma – wart 2.383 zł

2)  kanapa – narożnik skórzany – wart 4.996 zł

3)  dwa fotele skórzane – warte 3.133 zł

4)  meble pokojowe (dwie witryny + regał ścienny) – warte 4.270 zł

5)  dywan (zważywszy na zeznania świadka M. P.) – wart 570 zł

6)  meble kuchenne – warte 3.990 zł

7)  dwa krzesła z obiciami skórzanymi (zważywszy na zeznania świadka R. M.) – warte 699 zł

8)  stół kuchenny – wart wg biegłego A. B. (1) 224 zł, ponieważ jednak pozwany mebel ten oszacował na 299 zł tę ostatnią kwotę Sąd uznał za właściwą,

9)  lodówka – warta 1.111 zł

10)piekarnik elektryczny z płytą grzewczą gazową A. – wart 1.316 zł

11)  szafa przedpokojowa z lustrem (zważywszy na zeznania świadka M. P.) – warta 2.470 zł

12)  pralka W. – warta wg biegłego A. B. (1) 312 zł, ponieważ jednak pozwany sprzęt ten oszacował na 978 zł, tę ostatnią kwotę Sąd uznaje za właściwą,

13)  rzeczy osobiste – oszacowane przez w/w biegłego na kwotę 5.017 zł, lecz Sąd uznaje za słuszne przyjęcie połowy tej sumy, czyli 2.508,50 zł, ponieważ powód na stałe nie zamieszkiwał w P., toteż rzeczy osobiste musiał mieć także w J.,

14)  naczynia kuchenne: czajnik elektryczny i szklanki (gdyż świadek M. P. pił herbatę u powoda) warte odpowiednio 90 zł i 24 zł , talerze z kubeczkami, sztućce i szklaneczki do drinków (gdyż świadek R. M. zeznawał o organizowanych grillach, w czasie których jadło się i piło) – warte odpowiednio 170 zł, 80 zł i 60 zł.

Pozycje 1-14 w sumie równają się kwocie 29.147,50 zł, ponieważ jednak pozwany z tego tytułu wypłacił powodowi 9.917,76 zł (bezsporne), do zasądzenia za spalone ruchomości pozostaje kwota 19.229,74 zł (29.147,50 zł – 9.917,76 zł), z odsetkami ustawowymi od dnia wyrokowania, gdyż biegły A. B. (1) szacował szkodę wg stanu na datę pożaru i cen aktualnych.

Ostatecznie więc powództwo jest w ocenie Sądu Okręgowego zasadne co do kwoty 40.595,69 zł obejmującej 21.365,95 zł odszkodowania za spalony dom i 19.229.74 zł odszkodowania za spalone ruchomości – z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania, czyli od dnia 23 października 2015r. do dnia zapłaty, o czym orzeczono w pkt I wyroku. Powództwo ponad tę kwotę jako niezasadne podlegało oddaleniu (pkt II wyroku).

Orzeczenie w pkt III wyroku Sąd Okręgowy oparł o przepisy art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 kpc. Powód w niniejszym postępowaniu dochodził kwoty 98.000 zł, zostało zasądzone na jego rzecz 40.595,69 zł, zatem wygrał sprawę w 41 % (40.595,69 zł x 100 % : 98.000 zł), przegrywając tym samym w 59 %. Koszty wynagrodzeń biegłych w sprawie wyniosły łącznie 6.167,68 zł (3.472,04 zł + 103,64 zł + 2.313,15 zł + 278,85 zł – K.158,214,253). Obie strony uiściły po 2.500 zł zaliczek na biegłych (K.99,100), zaliczki zostały wykorzystane w całości, do ściągnięcia pozostaje więc kwota 1.167,68 zł na biegłych plus koszty stawiennictwa świadka – 216 zł (K.256). Łączne koszty biegłych i świadka wynoszą razem 6.383,68 zł (6.167,68 zł + 216 zł). Z kwoty tej powód powinien ponieść 59 % (gdyż w takim stosunku sprawę przegrał), czyli 3.766,37 zł. Ponieważ uiścił do tej pory 2.500 zł zaliczki, trzeba od niego pobrać na rzecz Skarbu Państwa resztę, czyli 1.266,37 z zasądzonego na jego rzecz roszczenia. Z kwoty 6.383,68 zł pozwany winien ponieść 41 % (w takim stosunku przegrał sprawę), czyli 2.617,31 zł, uiścił jednak 2.500 zł zaliczki, zatem pozostaje do pobrania kwota 117,31 zł. Nadto pozwany winien uiścić opłatę stosunkową od zasądzonej na rzecz powoda kwoty, czyli 2.030 zł (5 % z 40.595,69 zł). Łącznie od pozwanego należy ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa 2.147,31 zł (117,31 zł + 2.030 zł). Jako odstawę prawną orzeczenia zawartego w pkt IV wyroku Sąd wskazał przepisy art. 108 § 1 w zw. z art. 100 kpc. Koszty procesu pozostające do rozliczenia poniesione przez każdą ze stron obejmują wynagrodzenie pełnomocnika procesowego (3.600 zł) i opłatę skarbową od pełnomocnictwa (17 zł), czyli po 3.617 zł przez każdą ze stron. Z kwoty 3.617 zł powód winien zwrócić pozwanemu 59 % (w takim stosunku powód sprawę przegrał), czyli 2.134,03 zł. Z analogicznej kwoty 3.617 zł pozwany winien zwrócić powodowi 41 % (w takim stosunku pozwany sprawę przegrał), czyli 1.482,97 zł. Po potrąceniu (2.134,03 zł – 1.482,97 zł) otrzymujemy kwotę 651,06 zł należną pozwanemu od powoda.

Od powyższego wyroku apelacje wniosły obie strony.

Powód zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo co do kwoty 10.046 zł i odsetek zasądzonych dopiero od daty wyroku, a także rozstrzygnięcie o kosztach procesu. Apelacja zarzuca: 1). naruszenie prawa materialnego, tj. art. 65 §2 k.c. i art. 817 §1 k.c. w zw. z §58 ust. 1 pkt 3 i §61 ust. 4 ogólnych warunków ubezpieczenia (...) Rodzina poprzez zasądzenie odsetek od daty wyrokowania w sytuacji, gdy zapisy łączącej strony umowy oraz art. 817 k.c. uzasadniają zasądzenie odsetek po upływie 30 dni od daty zgłoszenia zdarzenia ubezpieczeniowego oraz przyjęcie wartości ruchomości według wariantu wartości rzeczywistej, w sytuacji gdy zapisy łączącej strony umowy przewidują ustalenie wartości szkody w wariancie wartości odtworzeniowej; 2). naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 §1 k.p.c. oraz art. 278 §1 k.p.c. poprzez dowolne ustalenie listy rzeczy ruchomych powoda zniszczonych w wyniku pożaru i poprzez arbitralne stwierdzenie, że sąd uznaje za słuszne przyjęcie połowy wartości wynikającej z opinii biegłego – rzeczy osobistych powoda zniszczonych w pożarze domu. Podnosząc powyższe zarzuty powód w apelacji wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dodatkowej kwoty 10.045,52 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 24 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty i zmianę wyroku w pkt I poprzez zasądzenie odsetek ustawowych od kwoty 40.595,69 zł od dnia 24 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty, a także rozstrzygnięcie o kosztach procesu za obie instancje zgodnie z art. 98 i 100 k.p.c.

Pozwany zaskarżył wyrok w części, tj. w pkt I co do kwoty 19.229,74 zł wraz z odsetkami od dnia 23 października 2015 r. do dnia zapłaty oraz w punktach III i IV. W apelacji zarzucił naruszenie prawa materialnego, a to art. 805 w zw. z art. 56 ust. 3 i 4 OWU poprzez zasądzenie na rzecz powoda kwoty 29.229,74 zł tytułem szkody w ruchomościach ponad uznane i wypłacone przez pozwanego świadczenia, pomimo że powód zgłosił szkodę po upływie 5 dni od daty zaistnienia zdarzenia, zaś dalsza szkoda w ruchomościach została zgłoszona dopiero na etapie postępowania sądowego, tj. prawie pół roku po zaistnieniu zdarzenia; charakter szkody, późne jej zgłoszenie, a także dochodzenie dalszych roszczeń po pół roku od zaistnienia zdarzenia skutecznie uniemożliwiły ustalenie rozmiaru szkody i stosownie do treści §56 ust. 3 w zw. z ust. 4 OWU pozwana mogła nie przyjąć odpowiedzialności za szkodę w tym zakresie. Podnosząc powyższy zarzut pozwany w apelacji wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie w pkt I od pozwanego na rzecz powoda kwoty 21.365,95 zł wraz z odsetkami od 23 października 2015 r. do dnia zapłaty, a w pkt III i IV stosunkowe rozliczenie kosztów postępowania oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Na wstępie należy wskazać, że Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne.

Apelacja powoda jest częściowo uzasadniona, to jest w zakresie zarzutu, iż Sąd I instancji wadliwie wyliczył szkodę w mieniu ruchomym według wartości rzeczywistej, zamiast zgodnie z zawartą przez strony umową ubezpieczenia według wartości odtworzeniowej. Z przedłożonych do akt sprawy Ogólnych warunków ubezpieczenia (...), które (co było bezsporne między stronami) mają zastosowanie w niniejszej sprawie, wynika jednoznacznie, że w ubezpieczeniu mienia wysokość szkody w mieniu ruchomym i stałych elementach ustala się w wartościach odtworzeniowych, tj. według cen zakupu przedmiotów tego samego lub podobnego rodzaju i gatunku (§58 ust.1 pkr 3 OWU), przy czym wysokość szkody ustala się według cen obowiązujących w dniu ustalania odszkodowania. ( §58 ust. 15 OWU). Zgodnie zaś z zawartą w OWU definicją pojęcia „wartość odtworzeniowa” oznacza ona koszt zakupu lub wytworzenia nowego elementu tego samego lub najbardziej zbliżonego rodzaju (2 pkt 56 OWU) Natomiast wartość rzeczywista, to jest wartość odtworzeniowa mienia pomniejszona o stopień zużycia technicznego ( §2 pkt 57 OWU). Z wyżej wskazanych przepisów wynika więc, że wartość zniszczonych wskutek pożaru rzeczy powoda stanowiących mienie ruchome należy ustalić według wartości odtworzeniowej, to jest bez pomniejszania o stopień zużycia technicznego. Biegły sądowy – mgr inż. Antoni D. B. w swojej opinii z dnia 10 maja 2015 r., uzupełnianej następnie dwukrotnie, a która ostatecznie nie była kwestionowana przez strony i została przez Sąd Okręgowy uznana za w pełni miarodajną, wskazał wartość zniszczonego mienia ruchomego według wartości odtworzeniowej i według wartości rzeczywistej. W oparciu o tę opinię Sąd I instancji wyliczył szkodę według wartości rzeczywistej, a więc niezgodnie ze wskazanymi wyżej postanowieniami OWU, nie podając w uzasadnieniu przyczyn takiego wyliczenia. Należało zatem w tym zakresie uwzględnić apelację powoda i obliczyć szkodę według wartości odtworzeniowej wskazanej przez biegłego A. B. w opinii. Wysokość szkody w mieniu ruchomym wyniosła więc łącznie 30.851 zł ( a nie jak przyjął Sąd Okręgowy 29.147,50 zł), a po odjęciu wypłaconej już z tego tytułu przez pozwanego kwoty 9. 917 zł do zasądzenia tytułem odszkodowania za spalone mienie ruchome pozostaje kwota 20.934 zł. W takim zatem zakresie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 §1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok.

W pozostałej części apelacja powoda jest bezzasadna. Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 817 §1 k.c. i §61 ust. 4 OWU poprzez zasądzenie odsetek dopiero od daty wyrokowania, a nie w terminie 30 dni od daty zgłoszenia zdarzenia ubezpieczeniowego. Powód zupełnie nie wziął pod uwagę postanowienia z §61 ust. 5 OWU i faktu, że sam zgłosił w postępowaniu likwidacyjnym jedynie niektóre ruchomości (10 pozycji), które uległy zniszczeniu, co wynika w sposób niebudzący wątpliwości z akt szkodowych (także k. 8-10 i k. 46 akt sprawy), oraz że zgłoszenie tej szkody (określenie przez powoda zniszczonych rzeczy ruchomych) nastąpiło w dniu 23 maja 2013 r., co umożliwiło pozwanemu likwidację szkody i wypłacenie w tej części odszkodowania, a dopiero we wniesionym w listopadzie 2013 r. pozwie powód wskazał na inne jeszcze ruchome rzeczy, które uległy zniszczeniu w pożarze domagając się zasądzenia z tego tytułu odszkodowania. Trudno zatem przyjąć, że pozwany za te zgłoszone dopiero w pozwie rzeczy miał wypłacić odszkodowanie w terminie 30 dni od zawiadomienia o pożarze. Również co do pozostałych ruchomości, których wartości ustalonej w postępowaniu likwidacyjnym powód nie kwestionował, należy wskazać, że ustalenie ich faktycznej wartości wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego, zeznań świadków, opinii biegłych, co przy dodatkowym jeszcze uwzględnieniu treści §58 ust.15 OWU i podania w opinii biegłego wartości szkody według cen z daty wydawania opinii – uzasadnia w pełni zasądzenie przez Sąd odsetek z tytułu opóźnienia dopiero od chwili wyroku. W pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku kwestia daty zasądzenia odsetek została również omówiona.

Apelacja powoda w pozostałym zakresie, tj. dotyczącym naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. skutkującym dowolnym ustaleniem zniszczonych w pożarze rzeczy ruchomych i wartości rzeczy osobistych (ubrań), jak i w całości apelacja strony pozwanej są bezzasadne.

Zgodnie z art. 233 §1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału; przepis ten daje wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów przez sąd rozpoznający sprawę merytorycznie. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd tego przepisu wymaga zatem wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sadu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Sąd może również uznać część zeznań danego świadka za wiarygodne, a w innej części za niezasługujące na wiarę. Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie przeprowadził dowody wnioskowane przez strony, w tym z zeznań wszystkich świadków i zeznań powoda a także akt szkodowych, rozważył wszechstronnie cały zebrany materiał dowodowy, czemu dał wyraz w pisemnym uzasadnieniu wyroku, a dokonana przez ten sąd ocena dowodów nie przekracza granic swobodnej oceny dowodów zastrzeżonej dla sądu w art. 233 §1 k.p.c. W szczególności Sąd Okręgowy wskazał z jakich przyczyn uznał, że zniszczeniu w pożarze uległa jedynie część ubrań wskazywanych przez powoda.

Kwestie te pozostają w związku również z zarzutami apelacji strony pozwanej. Żadna ze stron nie kwestionowała ustalenia Sądu Okręgowego (wynikającego z akt szkodowych), iż powód zgłosił szkodę ubezpieczycielowi dopiero w dniu 23 maja 2013 r., a więc dopiero po upływie dwóch tygodni od daty pożaru. Natomiast zgodnie z zawartą przez strony umową ubezpieczenia zgłoszenie szkody winno nastąpić niezwłocznie, nie później niż w ciągu 5 dni roboczych od zajścia wypadku lub uzyskania o nim informacji. Wynika to z treści §56 ust. 3 OWU, na który powołuje się apelacja pozwanego. Zgodnie jednak z treścią ust.4 §56 OWU, który powtarza treść art. 818 §3 k.c. (z mocy art. 807 k.c. postanowienia owu lub umowy ubezpieczenia sprzeczne (mniej korzystne dla ubezpieczającego) z przepisami k.c. dotyczącymi umowy ubezpieczenia byłyby nieważne) konsekwencją (sankcją) niedopełnienia tego obowiązku może być odpowiednie zmniejszenie świadczenia przez ubezpieczyciela, i to tylko w sytuacji, gdy opóźnienie w zawiadomieniu nastąpiło z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa i jeżeli naruszenie tego terminu przyczyniło się do zwiększenia szkody lub uniemożliwiło ubezpieczycielowi ustalenie okoliczności i skutków wypadku. Opóźnienie w zawiadomieniu przez powoda o szkodzie nie mogą zatem być przesłanką do odmowy wypłaty świadczenia odszkodowawczego. Niewątpliwie natomiast niezgłoszenie przez powoda w postępowaniu likwidacyjnym wszystkich rzeczy ruchomych zniszczonych w pożarze, a objętych dopiero pozwem złożonym w listopadzie 2013 r., uniemożliwiło pozwanemu pełne ustalenie skutków wypadku i spowodowało, że dopiero w postępowaniu sądowym, przy zastosowaniu wszystkich reguł tego postępowania, w szczególności art. 6 k.c. i art. 233 §1 k.p.c. mogło nastąpić ustalenie wszystkich okoliczności związanych z przedmiotowym zdarzeniem, w szczególności rozmiarów szkody. W tej sytuacji Sąd Okręgowy zgodnie z wynikami przeprowadzonego postępowania dowodowego i regułą swobodnej oceny dowodów wynikającą z art. 233 §1 k.p.c. ustalił, jakie rzeczy ruchome, w tym odzież, uległy zniszczeniu wskutek przedmiotowego pożaru i jakie z tego tytułu odszkodowanie należy się powodowi, a w jakiej części powód nie udowodnił w sposób wystarczający swoich roszczeń, co doprowadziło do oddalenia powództwa.

Z wyżej podanych przyczyn apelacja strony pozwanej, jak i częściowo apelacja powoda, jako bezzasadne zostały oddalone na podstawie art. 385 k.p.c.

Wobec uwzględnienia apelacji powoda jedynie w niewielkim zakresie i oddalenia apelacji strony pozwanej Sąd Apelacyjny na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. zniósł wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

SSA Robert Jurga SSA Elżbieta Uznańska SSA Jerzy Bess