Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Mikos-Bednarz

Sędziowie: SO Grzegorz Zabielski

SR del. do SO Monika Brzozowska

Protokolant: sekr. sąd. Katarzyna Chaberek

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2016 r. w Ostrołęce

na rozprawie

sprawy z wniosku K. Z. (1)

z udziałem P. Z. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni K. Z. (1) oraz uczestnika postępowania P. Z. (1) od postanowienia Sądu Rejonowego w Ostrołęce

z dnia 8 marca 2016 r., sygn. akt I Ns 826/14

postanawia:

1.  oddalić obie apelacje;

2.  koszty postępowania apelacyjnego między stronami wzajemnie znieść.

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni K. Z. (1) we wniosku o podział majątku wspólnego skierowanym do Sądu Rejonowego w Ostrołęce wniosła o ustalenie, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania P. Z. (1) wchodzą składniki majątkowe w postaci:

- nakładów poczynionych z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestnika P. Z. (1) - nieruchomość położoną w Ł. oznaczoną nr geodezyjnym 74/4 w postaci domu mieszkalnego i wysokości 400 000 zł i zasądzenie tytułem spłaty z powyższych nakładów na rzecz wnioskodawczyni kwoty 200 000 zł,

- wymienionych we wniosku ruchomości.

Wnioskodawczyni wniosła o przyznanie ruchomości uczestnikowi P. Z. (1) i zasądzenie na jej rzecz kwoty 1950 zł tytułem spłaty z ruchomości.

Uczestnik postępowania P. Z. (1) w odpowiedzi na wniosek przyłączył się do wniosku co do zasady i wskazał, że w skład majątku wspólnego stron wchodzą ruchomości wskazane we wniosku i wniósł o ich podział, przez przyznanie na rzecz uczestnika samochodu osobowego marki B. ze spłatą na rzecz wnioskodawczyni w kwocie 300 zł oraz przyznanie pozostałych składników majątku ruchomego wnioskodawczyni.

Uczestnik postępowania wniósł o oddalenie roszczenia wnioskodawczyni o zasądzenie kwoty 200 000 zł tytułem nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika stanowiący działkę gruntu oznaczoną nr 74/4 położoną w Ł. w postaci wybudowania domu mieszkalnego, zaprzeczając podanym przez nią w tym zakresie okolicznościom. Uczestnik zakwestionował podaną przez wnioskodawczynię wartość domu wskazując, że została ona rażąco zawyżona, bowiem domy w Ł. są znacznie niżej wartości. Podniósł, że wnioskodawczyni nie wykazała obowiązującej przesłanki uzasadniające jej roszczenie, że istniał jakikolwiek wspólny majątek, z którego byłyby ponoszone nakłady na majątek osobisty uczestnika. Wskazał, że dom w części został zbudowany przez rodziców uczestnika postępowania i za ich pieniądze przekazane mu w drodze darowizn. Darowizny były początkowo przekazywane uczestnikowi bezpośrednio w gotowce, a po wyprowadzeniu się wnioskodawczyni w dn. 26.07.2011 r. w formie przelewów na łączną kwotę 250 000 zł.

W trakcie procesu strony sprzedały wspólny samochód i podzieliły się pieniędzmi uzyskanymi z jego sprzedaży.

W dalszej części postępowania wnioskodawczyni zażądała rozliczenia oszczędności poczynionych przez strony w trakcie małżeństwa w postaci lokaty w banku na kwotę 10 000 zł i zakupionych przez siebie udziałów w funduszach inwestycyjnych.

Postanowieniem z dnia 8 marca 2016 roku Sąd Rejonowy w Ostrołęce:

1.  ustalił, iż w skład majątku wspólnego stron K. Z. (1) i P. Z. (1) wchodzą:

a)  nakłady poczynione z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestnika P. Z. (1) w postaci budynku mieszkalnego posadowionego na działce oznaczonej nr ewid. działki (...) położonej w miejscowości Ł., stanowiącej majątek uczestnika o wartości 93 295 zł,

b)  ruchomości: pralka wartości 200 zł, lodówka wartości 2000 zł, regał pokojowy wartości 200 zł, 2 dywany wartości 200 zł, porcelanowy serwis kawowy wartości 100 zł,

c)  środki finansowe zgromadzone na lokatach: w (...) Banku w kwocie 10 602,98 zł oraz udziały w funduszu Pionier w kwocie 7 700 zł,

2.  dokonał podziału majątku wspólnego stron w ten sposób, że:

a)  nakłady na budowę domu na nieruchomości stanowiącej osobisty majątek uczestnika przyznał na wyłączną własności uczestnikowi P. Z. (1),

b)  ruchomości przyznał na wyłączną własność wnioskodawczyni K. Z. (1),

c)  lokatę w (...) Banku przyznał na wyłączną własność P. Z. (1),

d)  udziały w funduszu Pionier przyznał na wyłączną własność wnioskodawczyni K. Z. (1).

W pkt III postanowienia Sąd zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 48 093,49 zł tytułem spłaty z majątku wspólnego, w tym 46 642,50 zł tytułem spłaty z nakładów i 1 451,49 zł tytułem wyrównania środków umieszczonych na lokatach - płatne w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia. Z kolei od wnioskodawczyni K. Z. (1) na rzecz P. Z. (1) Sąd zasądził kwotę 1 350,00 zł tytułem spłaty z ruchomości - płatne w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia (pkt IV).

W zakresie kosztów postępowania rozstrzygnięcie Sądu polegało na zasądzeniu od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwoty 500 zł i stwierdzeniu, że koszty postępowania każda ze stron ponosi we własnym zakresie.

Zasadnicze motywy tego orzeczenia były następujące:

K. i P. Z. (2) związek małżeński zawarli w dniu 26.05.2007 r. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 28.07.2014 r. małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód.

Strony nie zawarły umowy majątkowej małżeńskiej, w związku z czym udział każdego z małżonków w majątku wspólnym wynosi połowę.

Po zawarciu małżeństwa małżonkowie zamieszkali w domu matki wnioskodawczyni, następnie u rodziców uczestnika. Przez jakiś czas strony wynajmowały również mieszkanie, po czym znowu zamieszkały u rodziców uczestnika. P. Z. (1) w czasie trwania małżeństwa był zatrudniony w firmie transportowej prawie przez cały czas - z krótką przerwą. Pracował zarówno w warsztacie jak również i kierowca na trasach międzynarodowych. Wnioskodawczyni przed ślubem sprowadziła własną firmę. W chwili ślubu już nie pracowała, była w ciąży. Po ślubie wnioskodawczyni obroniła pracę dyplomową, nie pracowała, a w październiku 2007 r. urodziła dziecko Do pracy wróciła jak dziecko skończyło 7 miesięcy. Pracowała przez okres około 1,5 roku w ramach prac interwencyjnych. Wnioskodawczyni pracowała z przerwami od 2009 r. do rozwodu tj. do 28.07.2014 r.

Po zawarciu związku małżeńskiego strony w listopadzie 2007 r. zakupiły akcje R. Wschodzących łącznie za kwotę około 13 000 zł oraz w (...) Banku założyły lokatę terminową na kwotę 10 000 zł. K. Z. (1) zlikwidowała akcje R. Wschodzących i z tego tytułu otrzymała 7 700 zł. P. Z. (1) natomiast zlikwidował w dniu 29.07.2011 r. lokatę terminową w (...) Banku na kwotę 10 000 zł i otrzymał za nią 10 602,98 zł.

Aktem notarialnym z dnia 16.03.2010 r. sporządzonym w Kancelarii Notarialnej notariusz D. N. w O., rodzice uczestnika J. Z. i K. Z. (2) darowali P. Z. (1) do jego majątku osobistego nieruchomość położoną w Ł., oznaczoną nr geodezyjnym(...)o pow. 0,8070 ha, dla której to nieruchomości w Sadzie Rejonowym w Ostrołęce prowadzona jest księga wieczysta KW (...) .

Aktem notarialnym z dnia 29.12.2009 r. J. Z. i K. Z. (2) sprzedali spółce (...) S.A. w O. część nieruchomości objętej KW (...) za kwotę 432 600 zł .

W kwietniu 2010 r. uczestnik otrzymał pozwolenie na budowę nr (...) budynku mieszalnego jednorodzinnego na darowanej mu przez rodziców działce. Kierownikiem budowy została E. T.. Budowę budynku mieszkalnego P. Z. (1) rozpoczął od czerwca 2010 r.

Pieniądze pochodzące ze sprzedaży działki przez rodziców uczestnika zostały w części przeznaczone na budowę domu na działce P. Z. (1), a część materiałów budowlanych została zakupiona jeszcze przed uzyskaniem pozwolenia na budowę. Na ten cel K. Z. (2) pobrał z konta pieniądze w kwotach: 60 000 zł, 50 000 zł, 30 000 zł, 20 000 zł, 4 050 zł, 10 000 zł. Środki te zostały przekazane wyłącznie do majątku P. Z. (1), podobnie jak został przekazana tylko jemu działka budowlana .

Strony w tym budynku nie zamieszkały ponieważ w lipcu 2011 r. K. Z. (1) wyprowadziła się od męża i zamieszkała u swojej matki wraz z dzieckiem. Po wyprowadzeniu się wnioskodawczyni P. Z. (1) kontynuował budowę otrzymując na ten cel pieniądze od swoich rodziców . Stan budynku na dzień wyprowadzania się wnioskodawczyni od P. Z. (1) został określony w dzienniku budowy .

W trakcie małżeństwa K. Z. (1) i P. Z. (1) zakupili szereg rzeczy stanowiących wyposażenie domu, jak również służących im do zaspakajania potrzeb życiowych. Byli zgodni co do tego, że przedmioty wskazane we wniosku wchodzą do majątku wspólnego stron.

Mając na uwadze tak ustalony stan faktyczny Sąd wskazał, że strony nie miały wysokich zarobków, a mieszkając u rodziców i będąc wtedy częściowo na ich utrzymaniu mogły ewentualnie odłożyć niewielkie kwoty. W 2010 r. uczestnik otrzymał działkę (...) od swoich rodziców do jego majątku osobistego i w czerwcu tego roku otrzymał pozwolenie na budowę. Jeszcze przed otrzymaniem pozwolenia na budowę zostały zakupione materiały budowlane. Strony nie wykazały aby w chwili rozpoczęcia budowy posiadały znaczne środki finansowe umożliwiające im finansowanie budowy. Środki takie natomiast posiadali rodzice uczestnika - ze sprzedaży działki - i kwota 174 050 zł została przekazana na ten cel uczestnikowi przez jego ojca, na dowód czego uczestnik złożył dowody wypłaty tych środków z banku.

Budynek mieszkalny został wzniesiony w roku 2010 i był sukcesywnie wykańczany. Stan budynku na dzień 26.07.2011 r. został określony w dzienniku budowy i ten stan stanowił podstawę do ustalenia wartości nakładów poczynionych na ten budynek w chwili wyprowadzenia się wnioskodawczyni od uczestnika i ustania miedzy nimi więzi gospodarczej. Biegły ustalił wartość nakładów na ten budynek na dzień 05.09.2011 r. na kwotę 267 342 zł - pierwszy wpis w dzienniku budowy po wyprowadzaniu się wnioskodawczyni do swojej matki.

Sąd podniósł, że uczestnik przy budowie sam wykonywał bardzo wiele prac. Prace te miały jednocześnie określony wymiar finansowy np. nie było konieczności płacenia wynagrodzenia robotnikowi za docieplenie budynku i poddasza, ponieważ uczestnik zrobił to sam, kupując jedynie materiały. Podobnie rzecz się miała również przy innego rodzaju pracach jak zalewanie fundamentów czy stropów. Wszystkie te prace wykonywane przez uczestnika, a kosztem czasu poświęconego rodzinie miały wpływ na podniesienie wartości nakładów poczynionych na budynek i w ocenie Sądu należy je zaliczyć do majątku wspólnego stron.

Sąd ustalił, że wartość nakładów na budynek, na datę rozstania się stron, wynosiła kwotę 267 345 zł. Kwotę tę należało pomniejszyć o kwotę 174 050 zł, która została przekazana przez ojca uczestnika do jego majątku osobistego. Nakłady z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestnika wyniosły zatem 93 295 zł i tego 1/2 należy się wnioskodawczyni co stanowi kwotę 46 642,50 zł.

Sąd dokonał również rozliczenia środków uzyskanych z opisanych wyżej lokat. Wskazał, że strony uzyskały z obu lokat łącznie kwotę 18 320,98 zł. ¹/2 z tej kwoty to kwota 9 160,49 zł. Taka kwota należała się każdej ze stron. Ponieważ P. Z. (1) otrzymał 10 602,98 zł a zatem tytułem wyrównania środków pochodzących z lokat należało zasądzić od niego na rzecz wnioskodawczyni tytułem dopłaty kwotę 1 451,49 zł

Kolejną pozycją majątku wspólnego były ruchomości zakupione przez strony tj. pralka, lodówka, regał, serwis do kawy, dwa dywany o łącznej wartości 2 700 zł. Ponieważ wnioskodawczyni zabrała wszystkie te przedmioty, uczestnikowi z tego tytułu należała się spłata w kwocie 1 350 zł i taka kwota została zasądzona od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika.

Oceniając materiał dowodowy zebrany w sprawie Sąd wskazał, że dał wiarę przesłuchanym w sprawie świadkom, jak również zeznaniom wnioskodawczyni i uczestnika postępowania.

Zeznania świadków M. Z. i K. Z. (2) wskazują dokładnie z czyich środków finansowana była budowa domu. Świadkowie są zgodni co do tego, że K. Z. (2) dawał uczestnikowi pieniądze, za które następnie uczestnik kupował materiały, ewentualnie opłacał robotników. Z zeznań K. Z. (2) wynika jednoznacznie, że pieniądze były przekazywane tylko i wyłącznie jego synowi do jego majątku osobistego. Nie chciał aby pieniądze te były dane do majątku wspólnego .

Sąd dał wiarę uczestnikowi, że pieniądze na budowę domu w części pochodziły z jego majątku osobistego, bowiem zostały mu przekazane przez K. Z. (2). Z udowodnionych kwot - pobranych pieniędzy przez K. Z. (2) wynika, że była to kwota 174 050 zł, zaś wartość budynku na dzień wyprowadzenia się wnioskodawczyni, zgodnie z opinią biegłego wynosiła 267 345 zł. Zatem przynajmniej w części około 93 300 zł uczestnik nie udowodnił, że środki pochodziły z darowizn poczynionych przez jego rodziców na jego rzecz. Ponadto uczestnik wiele prac wykonywał sam, a zatem środki te wchodzą do majątku wspólnego stron.

W ocenie Sądu wnioskodawczyni w żaden sposób nie udowodniła, że strony posiadały jakiekolwiek inne oszczędności za wyjątkiem dwóch lokat, które strony wskazały. Zresztą jedna z nich została zlikwidowana przez wnioskodawczynię i wnioskodawczyni wzięła z niej pieniądze. Sąd uznał za niepotwierdzone zeznania wnioskodawczyni, że pieniądze były przekazywane przez K. Z. (2) zarówno uczestnikowi, jak i jej. Tej okoliczności stanowczo zaprzeczył K. Z. (2), wskazując jednoznacznie, że pieniądze przez niego dane na budowę domu, były wyłącznie dla jego syna, bowiem do wnioskodawczyni nie miał zaufania i jej nie akceptował.

Sąd zatem uznając częściowo za prawdziwe zeznania wnioskodawczyni, jak i uczestnika uznał kwotę 93 295 zł za pochodzącą z majątku wspólnego stron.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o treść art. 520 k.p.c.

Apelacje od powyższego postanowienia złożyły obie strony.

Uczestnik postępowania P. Z. (1) zaskarżył orzeczenie Sądu Rejonowego w części dotyczącej pkt. I.1, pkt. II.1 oraz pkt. III.

Zaskarżonemu postanowieniu Sądu I instancji zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a) art. 231 i art. 233 § 1 k.p.c., poprzez:

- błędne przyjęcie że istniał majątek wspólny stron, z którego czyniono nakłady na majątek osobisty uczestnika, co nie wynikało z materiału zgromadzonego w sprawie i w konsekwencji doprowadziło do ustalenia błędnego stanu faktycznego w sprawie;

- błędne przyjęcie że poczynione zostały nakłady z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestnika w kwocie 93 295 zł, co nie wynikało z materiału zgromadzonego w sprawie i w konsekwencji doprowadziło do ustalenia błędnego stanu faktycznego w sprawie;

- poprzez błędne przyjęcie, że prace uczestnika przy budowie domu wchodzącego w skład majątku osobistego uczestnika były wykonywane kosztem czasu poświęconego rodzinie, co nie wynikało z materiału zgromadzonego w sprawie i w konsekwencji doprowadziło do ustalenia błędnego stanu faktycznego w sprawie;

- poprzez błędne przyjęcie, że wartość prac wykonywanych przez uczestnika przy budowie domu wchodzącego w skład majątku osobistego uczestnika lub korzyść uczestnika z tytułu wzrostu wartości majątku osobistego wyniosła 93 295 zł, gdy nie wynikało to z materiału sprawy oraz było sprzeczne z doświadczeniem życiowym, warunkami rynkowymi i zasadami logiki;

b)  art. 227 k.p.c., poprzez błędne przyjęcie że dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy dotyczący wyceny wartości domu uczestnika postępowania dotyczy faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie oraz może doprowadzić do ustalenia istnienia majątku wspólnego stron i wartości nakładów z tego majątku czynionych na majątek osobisty uczestnika; co doprowadziło do ustalenia błędnego stanu faktycznego w sprawie;

c)  art. 232 k.p.c., poprzez przyjęcie, że to uczestnik postępowania ma wskazywać dowody dla stwierdzenia i wykazania, że na jego majątek osobisty nie były czynione nakłady z majątku wspólnego stron, co doprowadziło do ustalenia błędnego stanu faktycznego w sprawie;

d)  art. 232 k.p,c., poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni nie musi wykazać istnienia i wartości majątku wspólnego, z którego miały być według niej czynione nakłady na majątek osobisty uczestnika, co doprowadziło do ustalenia błędnego stanu faktycznego w sprawie;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego,

a)  art. 31 § 1 k.r.i.o. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że praca uczestnika przy budowie domu stanowiącego jego majątek osobisty stanowi majątek wspólny stron;

b)  art. 45 § 1 k.r.i o. poprzez:

- jego niewłaściwe zastosowanie do stanów faktycznych, w których wnioskodawczyni nie wykazała istnienia majątku wspólnego, z którego czynione by były nakłady na majątek osobisty uczestnika,

- jego niewłaściwe zastosowanie do wartości korzyści, jakie odniósł uczestnik z tytułu pracy przy budowie domu niewykonywanej kosztem przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

1.  zmianę postanowienia w zaskarżonej części i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez usunięcie pkt. I.1, II.1 i III z zaskarżonego postanowienia,

2.  zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych,

ewentualnie o:

3.  uchylenie postanowienia Sądu I instancji w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania za wszystkie dotychczasowe instancje, w tym kosztach zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na rozprawie w dniu 10.06.2016 r. pełnomocnik uczestnika postępowania sprecyzował, że zaskarżając pkt III postanowienia miał na celu zaskarżenie orzeczenia jedynie w zakresie nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania, a nie w zakresie środków na lokatach.

Wnioskodawczyni zaskarżyła postanowienie w pkt I.1, co do wartości nakładów poczynionych z majątku wspólnego stron K. Z. (1) i P. Z. (1) na majątek osobisty uczestnika P. Z. (1) oraz w pkt III, co do wysokości zasądzonej kwoty tj. 46 642,50 zł tytułem spłaty z nakładów.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności ustalenie, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków K. Z. (1) i P. Z. (1) wchodzą nakłady poczynione z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestnika P. Z. (1) o wartości 93 295 zł, podczas gdy w rzeczywistości wierzytelność ta stanowi wartość 267 345 zł,

2.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności zeznań w charakterze strony K. Z. (1) oraz świadka J. R., w zakresie w którym dotyczą one darowizn na rzecz obojga małżonków oraz dochodów uczestnika, z tytułu pracy w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego w transporcie międzynarodowym oraz błędne - niezgodne z zasadami doświadczenia życiowego przyjęcie, że kwota 174 050 zł stanowiła darowiznę przekazaną przez ojca uczestnika do jego majątku osobistego, podczas gdy stanowiła ona darowiznę na rzecz obojga małżonków.

Wskazując na powyższe wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt I.1 i ustalenie wartości nakładów z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestnika w kwocie 267 345 zł oraz w pkt III przez zasądzenie od uczestnika P. Z. (1) na rzecz K. Z. (1) kwoty 135 123,99 zł w tym 133 672,50 zł tytułem spłaty z nakładów i 1 451,59 zł tytułem wyrównania środków umieszczonych na lokatach.

Ponadto wniosła o zasądzenie od uczestnika P. Z. (1) na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Uczestnik postępowania, w odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni wniósł o jej oddalenie w całości jako bezzasadnej i zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje były bezzasadne i dlatego zostały oddalone.

Zakres zaskarżenia w przypadku obu apelacji ograniczał się do kwestionowania rozstrzygnięcia dotyczącego nakładów z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestnika postępowania.

Przed rozpoczęciem rozważań dotyczących poszczególnych zarzutów skarżących stron w pierwszej kolejności należy przypomnieć, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków oraz dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków (art. 31 § 1 i § 2 pkt 1 i 2 k.r.o.).

W obowiązującym systemie prawa rodzinnego można przyjąć domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.), że przedmioty nabyte w trakcie wspólności małżeńskiej przez jednego z małżonków, zostały nabyte z majątku dorobkowego - na rzecz małżeńskiej wspólności majątkowej; natomiast nabycie rzeczy z majątku odrębnego musi wynikać nie tylko z oświadczenia dokonującego transakcji małżonka, ale także z całokształtu okoliczności tego nabycia (v. postanowienie SN z dnia 6 lutego 2003 r. IV CKN 1721/00, LEX nr 78276, wyrok SN z dnia 9 stycznia 2001 r. II CKN 1194/00, LEX nr 52375 oraz wyrok SN z dnia 17 maja 1985 r., III CRN 119/85, OSPiKA 1086, nr 9-10, poz. 185; uzasadnienia: postanowienia SN z dnia 14 grudnia 1984 r., III CRN 270/84, OSNC 1985, nr 9, poz. 134, uchwały SN z dnia 29 stycznia 1993 r., III CZP 172/92, OSNC 1993, nr 6, poz. 110 oraz wyroku SN z dnia 27 stycznia 1999 r., II CKN 408/98, OSNC 1999, nr 7-8, poz. 136).

Oceniając zaskarżone orzeczenie Sądu Rejonowego w kontekście wyżej zaprezentowanych norm prawnych i podglądów należy stwierdzić, że zostały one w całości uwzględnione, zarówno przy ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, jak też podczas ustalania okoliczności faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia. Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe, ocenił cały materiał dowodowy, na podstawie którego dokonał trafnych ustaleń. Sąd Okręgowy w pełni podziela i uznaje za własne ustalenia Sądu Rejonowego zaprezentowane w uzasadnieniu skarżonego postanowienia.

Zważyć należy, że materiał dowodowy zebrany w aktach sprawy nie pozwala na poczynienie ustaleń, które potwierdzałyby wersję prezentowaną w apelacjach, zarówno przez wnioskodawczynię, jak też przez uczestnika postępowania.

Skarżący nie wykazali ani istotnych błędów logicznego rozumowania Sądu pierwszej instancji, ani sprzeczności dokonanej oceny z zasadami doświadczenia życiowego, czy braku wszechstronności, bądź bezzasadnego pominięcia dowodów, które mogłoby prowadzić do innych wniosków i ocen.

Przechodząc w pierwszej kolejności do apelacji uczestnika postępowania jako dalej idącej wskazać należy, że Sąd Okręgowy w całości podziela rozważania Sądu Rejonowego w zakresie żądania zgłoszonego przez wnioskodawczynię żądania rozliczenia nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania.

Umknęła uwadze uczestnika zasada, iż Sąd z urzędu rozstrzyga o nakładach z majątku wspólnego małżonków na majątek osobisty jednego z nich. Przepis art. 31 § 2 ust 1 k.r.o. przesądza o tym, że pobrane wynagrodzenie za pracę stanowi majątek wspólny stron i ten właśnie majątek stanowił źródło nakładów na majątek osobisty uczestnika postępowania. Nie są więc zasadne zarzuty uczestnika, że wnioskodawczyni nie wykazała istnienia majątku wspólnego stron.

Strony przez cały czas pozostawania we wspólnym pożyciu pracowały. Z zeznań świadka J. R. wynika, że utrzymywała córkę i zięcia, a później również wnuka. Z zięciem miała umowę, że on będzie odkładał na mieszkanie (k. 157 – 158). Uczestnik postępowania nie wykazał, aby wynagrodzenie za pracę przeznaczał na utrzymanie rodziny. Strony nie ponosiły również wydatków związanych z nabyciem wartościowych przedmiotów, na co wskazuje ustalony w postępowaniu skład majątku wspólnego. Nie podnosiły również, że zarobione środki przeznaczane były na inne cele np. zagraniczne wakacje lub kosztowne hobby małżonków.

Mając na uwadze wspomnianą wyżej regułę, zgodnie z którą przedmioty nabyte w trakcie wspólności małżeńskiej przez jednego z małżonków, należy uważać za nabyte z majątku dorobkowego - na rzecz małżeńskiej wspólności majątkowej; natomiast nabycie rzeczy z majątku odrębnego musi wynikać nie tylko z oświadczenia dokonującego transakcji małżonka, ale także z całokształtu okoliczności tego nabycia, podnieść należy, że P. Z. (1) w żaden sposób nie wykazał źródła pochodzenia wszystkich środków przeznaczonych na budowę domu jednorodzinnego na działce stanowiącej jego majątek osobisty. Jakie przedmioty i prawa należą do majątku osobistego małżonków określa m.in. przepis art. 33 k.r.o. Katalog wymieniony w tym przepisie ma charakter zamknięty, w przeciwieństwie do otwartego katalogu przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego, które w § 2 art. 31 k.r.o. są wymienione jedynie przykładowo. Uczestnik postępowania nie wykazał, aby poza środkami z darowizn od ojca, w ustalonej przez Sąd wysokości, posiadał jakikolwiek majątek osobisty, z którego mógłby czynić nakłady na budowę domu.

Konstatacja, że strony czyniły nakłady z majątku wspólnego (wynagrodzenia za pracę, osobistej pracy uczestnika) na majątek osobisty P. Z. (1) obligowało Sąd pierwszej instancji do ustalenia z urzędu również wysokości poniesionych nakładów. W związku z tym nie można uznać, że dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy nie dotyczył faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Należy mieć na uwadze, że przesłankę zwiększenia wartości majątku wspólnego ocenia się na datę ustania wspólności, a zatem nie zawsze wzrost wartości majątku wspólnego będzie odpowiadał kwocie wydatków czy nakładów poniesionych na daną rzecz (v. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 1973 r., III CZP 17/73, OSNC 1974/4/66). Tylko dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy umożliwiał więc dokonanie ustaleń, które Sąd miał obowiązek poczynić z urzędu. Zgodnie bowiem z art. 45 § 1 k.r.o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód.

Mając na uwadze powyższe należy uznać, że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w zakresie zaskarżonym apelacją uczestnika postępowania było prawidłowe.

Również apelację wnioskodawczyni należało ocenić jako niezasadną w całości.

Zgodnie z art. 33 pkt 2 k.r.o., do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przez darowiznę, chyba że darczyńca inaczej postanowił. Wobec takiej regulacji prawnej, ocena, czy darowizny pieniężne pochodzące od rodziców uczestnika postępowania były dokonane tylko na jego rzecz, czy też na rzecz obojga małżonków do ich wspólności ustawowej, zależało od woli rodziców, jaką wyrażali w chwili dokonywania darowizn. Dogłębna analiza dowodów zgromadzonych w sprawie, w tym zeznań świadków prowadzi do wniosku, że darowizny dokonane przez rodziców P. Z. (1) były przeznaczone tylko dla ich syna.

Wnioskodawczyni nie udowodniła w toku postępowania, że zamiarem rodziców uczestnika było obdarowanie obydwojga małżonków. Nie wskazują na to okoliczności, w jakich dokonane były darowizny. Wnioskodawczyni sama przyznała, że nie miała wiedzy o wysokości przekazywanych jej małżonkowi kwot. Wnioskodawczyni nie kwestionowała faktu, że dom na działce uczestnika powstawał w głównej mierze dzięki nakładom finansowym jej teściów. Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił zamiar darczyńców. Jest on jednoznaczny, w szczególności, gdy weźmie się pod uwagę fakt, że działka została darowana P. Z. (1) do jego majątku osobistego, pomimo, że strony tworzyły już wówczas rodzinę. Logiczne jest zatem, że kolejne darowizny, których przedmiotem były pieniądze przeznaczone na budowę domu na tej działce, były również przeznaczone jedynie dla P. Z. (1). Taki zamiar rodziców uczestnika znalazł potwierdzenie w darowiznach dokonanych na jego rzecz po rozstaniu stron. Fakt dokonania tych darowizn był zgłaszany w Urzędzie Skarbowym. Nielogicznym byłoby przyjęcie, że darowizny działki i części środków finansowych na jej zagospodarowanie i zabudowanie rodzice uczestnika dokonali tylko na jego rzecz, a części na rzecz obojga małżonków. Jak wyżej wspomniano żaden dowód na taki zamiar darczyńców nie wskazuje.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., oddalił obie apelacje.

O kosztach postępowania apelacyjnego, mając na uwadze jego wynik, orzeczono w oparciu o art. 520 § 2 k.p.c.