Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Patrycja Baranowska

Protokolant Monika Ziębakowska

po rozpoznaniu w dniu 30 maja 2016 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. D. (1)

przeciwko Przedsiębiorstwu (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda Z. D. (1) na rzecz pozwanej Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwotę 3.617,00 zł (trzech tysięcy sześciuset siedemnastu złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VIII GC 62/16

UZASADNIENIE

W dniu 30 grudnia 2015 roku powód Z. D. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanej Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwoty 92.064,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 52.064,60 zł od dnia 17 listopada 2007 roku i od kwoty 40.000,00 zł od dnia 16 września 2008 roku. Powód wniósł o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Powód wskazał, że w niniejszym postępowaniu domaga się wynagrodzenia za roboty budowalne wynikającego z dwóch umów zawartych przez strony. Powód podał, że wielokrotnie zwracał się do pozwanej o uregulowanie należności. Pozwana w dniu 27 stycznia 2014 roku uznając swoje zobowiązanie, zobowiązała się do spłaty zadłużenia w terminie do dnia 31 grudnia 2014 roku, jednakże nie uregulowała należności.

W dniu 12 stycznia 2016 roku został wydany w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Od powyższego nakazu pozwana spółka złożyła sprzeciw, wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwana przyznała, że strony łączyły załączone do pozwu umowy o roboty budowalne. Pozwana wskazała, że należności wynikające z umów zostały rozliczone pomiędzy stronami, zaś pozwana z uwagi na upływ czasu i stan, w jakim się znajduje nie posiada dokumentacji z tego okresu. Pozwana wskazała, że w latach 2013 i 2014 trwało postępowanie upadłościowe i w trakcie tego postępowania syndyk zdecydował o nie przechowywaniu dokumentów starszych niż pięcioletnie.

Pozwana podniosła również zarzut przedawnienia, wskazując, iż nawet gdyby przyjąć, że doszło do uznania roszczenia w dniu 27 stycznia 2014 roku, to uznanie nastąpiło już po upływie terminu przedawnienia.

Pozwana wywodziła, ze dokument z dnia 27 stycznia 2014 roku jest dokumentem fałszywym. Mógł on powstać poprzez wpisanie treści do kartki podpisanej in blanco dawno temu na papierze firmowym używanym przez spółkę w 2008 roku. Pozwana wskazała, że w tamtym okresie strony wymieniły się podpisanymi in blanco „firmówkami” i L. F. (1) do dzisiaj jest w posiadaniu takich samych „dokumentów” podpisanych przez powoda. Powódka podała, że obecnie nie prowadzi działalności gospodarczej, a postępowanie upadłościowe zostało umorzone z uwagi na brak środków na jego prowadzenie.

Pozwana wskazała, że złożenie oświadczenia o uznaniu długu pod koniec stycznia 2014 roku przez pozwaną spółkę jest nieprawdopodobne z uwagi na wzajemne relacje pomiędzy L. F. (1) a Z. D. (1) oraz z uwagi na to, że spółka nie posiada żadnego majątku.

Dalej pozwana podała, że powód i L. F. (2) pozostają w sporze i w lipcu 2013 roku L. F. (1) wezwał Z. D. (2) do zapłaty kwoty 57.197,00 zł. Wobec zignorowania tego wezwania przez powoda, L. F. (1) złożył zawiadomienie o popełnieniu na jego szkodę przestępstwa oszustwa. Postępowanie zostało umorzone w dniu 16 listopada 2015 roku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. powstała w 2002 roku.

Bezsporne,

Powód prowadzi działalność gospodarczą o nazwie Zakład (...) (...)-(...) P. ul. (...) D. Z..

Strony procesu pozostawały w stałych kontaktach gospodarczych. Poza tym Z. D. (1) oraz prezes zarządu pozwanej L. F. (1) byli dobrymi znajomymi. Mężczyźni obdarzali się bardzo dużym zaufaniem.

Z. D. (1) był w posiadaniu kart podpisanych przez L. F. (1) in blanco na papierze firmowym pozwanej spółki i opatrzonych pieczęcią firmową spółki, które funkcjonowały w spółce przed wprowadzeniem systemu ISO w pozwanej spółce. Po wprowadzeniu ISO zmieniono papier firmowy pozwanej.

Podpisy in blanco powoda na papierze firmowym firmy powoda były w posiadaniu L. F. (1).

W dniu 28 września 2007 roku pozwana zleciła powodowi remont nawierzchni chodnika przy ulicy (...) w P. przy posesji budynków nr (...). W umowie ustalono, że za wykonanie przedmiotu umowy spółka zapłaci wykonawcy kwotę 52.064,60 zł brutto. Umowa ta została zawarta celem wywiązania się pozwanej z umowy Nr (...) zawartej pomiędzy spółką a Gminą P..

Wynagrodzenie należne powodowi od pozwanej spółki było tożsame z wynagrodzeniem należnym spółce od Gminy P.. Wynosiło ono 52.064,60 zł brutto.

Odbiór robót wykonanych przez Z. D. (1) nastąpił w dniu 2 listopada 2007 roku. W tym samym dniu powód wystawił obciążającą pozwaną fakturę VAT nr (...) opiewającą na kwotę umówionego wynagrodzenia. Został wyznaczony 14- dniowy termin zapłaty. Faktura została podpisana przez wystawcę oraz L. F. (1) działającego jako prezes zarządu pozwanej spółki.

Dowód: umowa z dnia 28 września 2007 roku k. 10-11, umowa Nr (...) k. 12-14, protokół odbioru robót k. 15, faktura VAT nr (...) k. 16, karty z podpisami powoda k. 49,50, karta firmowa pozwanej k. 51, zeznania świadka R. S. k. 80, zeznania Z. D. (1) k. 81-82, zeznania L. F. (1) k. 81-82,

Kolejna umowa o roboty budowalne zawarta została pomiędzy stronami w dniu 7 stycznia 2008 roku. Przedmiotem umowy była rozbudowa cmentarza komunalnego przy ulicy (...) w P. Etap I. Strony ustaliły wynagrodzenie na kwotę 855.600,56 zł netto. Za wykonanie części robót obejmujących planowanie terenu, wykonanie podbudowy pod drogi, nawierzchni z kostki betonowej (...), roboty konstrukcyjne, kolumbarium, bramy, ogrodzenia powód wystawił fakturę VAT nr (...) opiewającą na kwotę 220.836,59 zł. Faktura została podpisana przez strony. Wystawienie faktury poprzedzał protokół częściowy wykonanych robót.

Dowód: umowa z dnia 7 stycznia 2008 roku k. 17-18, faktura VAT nr (...) k. 19, protokół- częściowy k. 20,

W dniu 14 września 2008 roku pozwana uiściła na rzecz powoda kwotę 100.836,59 zł, tytułem częściowej zapłaty za fakturę nr (...), zaś w dniu 18 września 2008 roku – kwotę 80.000,00 zł. W tytule przelewu wskazano, że jest to zapłata za fakturę (...).

Dowód: wyciąg z rachunku bankowego k. 21-24,

W 2013 roku została ogłoszona upadłość pozwanej obejmująca likwidację jej majątku. Postępowanie upadłościowe zostało umorzone w dniu 3 lutego 2014 roku.

Obecnie pozwana nie prowadzi działalności gospodarczej.

Bezsporne, a nadto dowód: zeznania L. F. (1) k. , zeznania świadka R. S. k. 80,

Od 2011 roku pomiędzy powodem a L. F. (1), prowadzącym indywidualną działalność gospodarczą rozpoczęła się współpraca polegająca na wykonywaniu robót budowalnych. L. F. (1) stoi na stanowisku, że powód nie rozliczył się z nim z tytułu pobranej zaliczki na zakup lamp, które miały być zamontowane na realizowanej przez strony inwestycji.

W 2013 roku L. F. (1) złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przez powoda przestępstwa przywłaszczenia.

Postępowanie zostało umorzone postanowieniem z dnia 16 listopada 2011 roku wobec braku danych dostatecznie uzasadniających popełnienie przestępstwa.

Dowód: postanowienie k. 52, zeznania L. F. (1) k. 91,

W dniu 17 lipca 2013 roku pełnomocnik L. F. (1) skierował do powoda wezwanie do zapłaty kwoty 57.197,00 zł. pełnomocnik wskazał, że powód zobowiązany jest do zwrotu L. F. (1) kwoty 57.197,00 zł. Pełnomocnik wskazał, że należności powoda do spółki Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. nie istnieją i nie istnieje taka możliwość aby powód dokonywał potrącenia swojej wierzytelności wobec spółki z wierzytelnością, którą posiada L. F. (1).

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 53-54, potwierdzenie nadania k. 55,

W dniu 12 listopada 2015 roku powód wezwał pozwaną spółkę do zapłaty kwoty 52.064,60 zł tytułem wykonania robót jako podwykonawcy na rzecz Gminy P. w oparciu o umowę z dnia 28 września 2007 roku. Wezwanie zostało doręczone pozwanemu.

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 26, potwierdzenie odbioru k. 27,

W dniu 16 listopada 2015 roku powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 40.000,00 zł z tytułu faktury VAT nr (...) z dnia 1 września 2008 roku. W wezwaniu powód wskazał, że w dniu 4 września 2008 roku na poczet faktury została uregulowana kwota 100.836,59 zł, zaś w dniu 18 września 2008 roku zapłacono 80.000,00 zł.

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 28, potwierdzenie odbioru k. 29,

W posiadaniu powoda znajduje się pismo noszące datę 27 stycznia 2014 roku zatytułowane zobowiązanie, wystawione na papierze firmowym pozwanej używanym przed wprowadzeniem do spółki (...), opatrzone pieczątką pozwanej i podpisem prezesa zarządu pozwanej L. F. (1) o treści: „Ja niżej podpisany L. F. (1) reprezentujący firmę Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. ul. (...) uznaję zobowiązanie finansowe wobec firmy Zakład (...) Z. D. (1) z tytułu:

1)  Niezapłaconej faktury VAT nr (...) z dnia 2 listopada 2007r. na kwotę 52.064,60 zł brutto,

2)  Częściowo niezapłaconej faktury VAT nr (...) z dnia 1 września 2008r. na kwotę 22.0836,59 zł brutto

Z tytułu faktury VAT nr (...) do uregulowania pozostała kwotą 40.000,00 zł.

Zobowiązuję się do spłaty wymienionego wyżej zadłużenia wraz z należnymi odsetkami do dnia 31 grudnia 2014 roku”.

Dowód: zobowiązanie k. 25,

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Swoje roszczenie strona powodowa wywodziła z zawartych przez strony umów o roboty budowlane. Powód domagał się wynagrodzenia za wykonane roboty budowalne. Tak więc podstawę prawną zgłoszonego żądania stanowił przepis art. 647 k.c..

Poza sporem w niniejszej sprawie pozostawała okoliczność, że pomiędzy powodem a pozwaną spółką trwała współpraca gospodarcza, w ramach której powód wykonywał roboty budowlane jako podwykonawca pozwanej spółki. Następnie, powód rozpoczął współpracę gospodarczą z L. F. (1) – prezesem zarządu pozwanej, prowadzącym indywidulaną działalność gospodarczą. Bezsporne było, że na tle wzajemnych rozliczeń pomiędzy Z. D. (1) a L. F. (1) doszło do konfliktu. L. F. (1) zarzucił bowiem powodowi, że ten nie rozliczył się z nim z pobranej kwoty za materiały budowalne. Konflikt powoda z L. F. (1) trwa od 2013 roku.

Jak już wskazano przedmiotem niniejszego postępowania są roszczenia, które powód kieruje do spółki z tytułu umów o roboty budowlane zawartych pomiędzy stronami niniejszego procesu w 2007 i 2008 roku. Na okoliczność wykazania zasadności swoich roszczeń powód przedstawił umowy, protokoły odbioru robót, wystawione faktury VAT oraz potwierdzenia przelewu części wynagrodzenia.

Strona pozwana przyznała fakt zawarcia umów, stała jednak na stanowisku, że wywiązała się ze swoich zobowiązań wobec powoda. Przesłuchany w charakterze strony L. F. (1) zeznał, że kontrakty wskazane w pozwie zostały rozliczone w całości. Przyznał, że spółka nie zapłaciła całości wynagrodzenia, a to z uwagi na naliczenie przez inwestora kary umownej i ustalenie pomiędzy stronami, że zapłacone kwoty pokrywają całość wynagrodzenia należnego powodowi z tytułu zawartych umów.

Najdalej idącym zarzutem zmierzającym do oddalenia powództwa był zarzut przedawnienia roszczenia, który został przez Sąd uwzględniony.

Zgodnie z treścią art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej- trzy lata.

Artykuł 120 §1 k.c. stanowi zaś, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Roszczenia powoda o zapłatę wynagrodzenia stały się wymagalne w 2007 i 2008 roku. W związku z tym przedawnieniu uległy kolejno w 2010 i 2011 roku.

Powód stał na stanowisku, że w niniejszej sprawie doszło do zrzeczenia się przez pozwaną spółkę zarzutu przedawnienia. Instytucję zrzeczenia się zarzutu przedawnienia przewiduje art.117 §2 k.p.c., zgodnie z którym po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Powód wywodził, że pismem z dnia 27 stycznia 2014 roku, działający w imieniu pozwanej L. F. (1) uznał zobowiązanie finansowe wobec powoda z tytułu faktury nr (...) w kwocie 52.064,60 zł oraz z tytułu faktury nr (...) w kwocie 40.000,00 zł i zobowiązał się do spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami do dnia 31 grudnia 2014 roku. Zdaniem strony powodowej oświadczenie pozwanej winno być odczytane jako zrzeczenie się zarzutu przedawnienia.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2006 roku (I CSK 119/06) uznanie przedawnionego roszczenia może zawierać także zrzeczenie się zarzutu przedawnienia, jeżeli z treści oświadczenia lub okoliczności, w których zostało złożone, wynika taka wola dłużnika. Sąd Najwyższy wskazał, że zrzeczenie się zarzutu przedawnienia jest jednostronną, prawnokształtującą czynnością prawną. Jeśli zrzeczenie się zarzutu przedawnienia jest oświadczeniem woli, to należy do niego stosować wszystkie reguły dotyczące oświadczeń woli. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia wywołuje zatem skutki prawne, gdy doszło do drugiej strony w taki sposób, że mogła ona zapoznać się z jego wolą. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia nie wymaga żadnej formy. Jak każde oświadczenie woli (art. 60 k.c.) zrzeczenie się zarzutu przedawnienia może nastąpić w sposób wyraźny lub dorozumiany. W rachubę wchodzi więc każde zachowanie się dłużnika, które ujawnia jego wolę w sposób dostateczny. Na skutek zrzeczenia się zarzutu przedawnienia zobowiązanie naturalne staje się ponownie zobowiązaniem zupełnym. Wynikające z niego roszczenie odzyskuje przymiot zaskarżalności. Nowy termin przedawnienia zaczyna biec od chwili zrzeczenia się zarzutu przedawnienia.

W literaturze i judykaturze utrwalony jest pogląd, że uznanie właściwe długu, w braku odmiennego zastrzeżenia, obejmuje z zasady zrzeczenie się zarzutu przedawnienia.

Biorąc pod uwagę powyższe sama treść załączonego do pozwu zobowiązania z dnia 27 stycznia 2014 roku mogłaby wskazywać, że pozwana spółka uznając zobowiązanie wobec powoda i zobowiązując się do jego spłaty wraz z odsetkami do dnia 31 grudnia 2014 roku zrzekła się zarzutu przedawnienia.

Wskazać jednak należy, że przeprowadzone postępowanie dowodowe nie potwierdziło wersji powoda, że w dniu 27 stycznia 2014 roku pozwana zobowiązała się spłacić przedawnione roszczenie.

Podkreślić należy, że w ramach zasady swobodnej oceny dowodów wyartykułowanej w art. 233 §1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego.

Oceniając materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie Sąd doszedł do przekonania, że zobowiązanie z dnia 27 stycznia 2014 roku nie stanowi oświadczenia woli złożonego w imieniu spółki przez L. F. (1).

Otóż jak wynika z ustalonego stanu faktycznego od 2013 roku pomiędzy L. F. (1) oraz Z. D. (1) istnieje konflikt na tle wzajemnych rozliczeń wynikających z realizacji umowy o roboty budowalne w N.. L. F. (1) zeznał, że od 2013 roku nie współpracuje z powodem i nie rozmawia z nim. Z materiały dowodowego wynika również, że od 2013 do 2015 roku toczyło się dochodzenie w sprawie przywłaszczenia na szkodę L. F. (1) kwoty 57.197,00 zł. Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa złożył L. F. (1), a jako sprawcę czynu wskazał powoda.

W sytuacji zaistniałego pomiędzy stronami konfliktu nielogiczne byłoby postępowanie L. F. (1), działającego w imieniu spółki a polegające na tym, że w 2013 roku za pośrednictwem swojego pełnomocnika, przeczy istnieniu jakiegokolwiek zobowiązania pozwanej wobec powoda, na początku 2014 roku zobowiązanie uznaje, aby następnie w procesie znów zająć stanowisko odmienne. Nie byłoby zgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego sporządzenie przez pozwaną pisma, w którym uznaje przedawnione zobowiązanie i zobowiązuje się do jego spłaty z odsetkami do dnia 31 grudnia 2014 roku w sytuacji, gdy pozwana spółka nie prowadziła już w tym okresie żadnej działalności gospodarczej, a postępowanie upadłościowe zostało wcześniej umorzone z uwagi na brak środków.

Uznając brak wiarygodności zobowiązania z dnia 27 stycznia 2014 roku Sąd wziął pod uwagę przyznany przez każdą ze stron procesu fakt, że praktyką stron było wystawianie dokumentów in blanco. Niewiarygodne były przy tym zeznania Z. D. (1), który stwierdził, że dokumenty in blanco ze swoim podpisem sporządzał tylko dla księgowej, aby mogła przygotować pisma do Urzędu Skarbowego. Przesłuchana w charakterze świadka R. S. zaprzeczyła tej okoliczności. Strona pozwana wykazała natomiast, że w jej posiadaniu są podpisane in blanco przez powoda pochodzące z różnego okresu działalności karty papieru firmowego powoda.

Niewątpliwie w okresie współpracy pomiędzy Z. D. (1) i L. F. (1) istniało duże zaufanie. R. Z. wskazała, że panowie zachowywali się jak rodzina, a zaufanie nazwała „totalnym”. L. F. (1) zeznał, że dokumenty in blanco z nadrukiem firmy i z podpisami strony przekazywały sobie nawzajem.

Biorąc pod uwagę powyższe uznać należało, że powód był w posiadaniu papieru firmowego pozwanej spółki z podpisem prezesa zarządu i pieczątką spółki.

Stanowisko zajęte w procesie przez pozwaną umacnia fakt, że w 2014 roku w spółce obowiązywał wprowadzony jeszcze przed upadłością system ISO. W związku z wprowadzeniem tego systemu zmieniono również papier firmowy pozwanej spółki. Papier firmowy, na którym sporządzono zobowiązanie z dnia 27 stycznia 2014 roku pochodzi zaś z wcześniejszego okresu działalności spółki, gdyż nie widnieje na nim oznaczenie ISO.

Znamienne jest równie, że w wezwaniach do zapłaty z dnia 12 listopada 2015 roku oraz z dnia 16 listopada 2015 roku powód powołał się jedynie na faktury VAT. Nie wspomniał natomiast o zobowiązaniu ze stycznia 2014 roku.

Sąd uznał, że na podstawie zeznań świadka T. M. nie można poczynić ustaleń odnośnie okoliczności przekazania przez L. F. (1) powodowi spornego zobowiązania. Po pierwsze świadek nie widział jakie dokumenty zostały przekazane. Po drugie Sąd za niewiarygodne uznał stanowisko świadka o serdecznych relacjach stron. Z zeznań samego powoda wynikało, że w 2014 roku strony nie współpracowały, były skłócone, nie rozmawiały ze sobą.

Podsumowując powyższe uznać należało, że przekonująca jest wersja zdarzeń przedstawiona przez pozwaną, że dokument zobowiązania nie został sporządzony przez działającego w imieniu pozwanej L. F. (1), jak również nie stanowi oświadczenia woli złożonego w imieniu pozwanej spółki. W konsekwencji powyższych ustaleń powództwo jako przedawnione należało oddalić.

O kosztach procesu Sad orzekł na podstawie art. 98 §1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 108 §1 zd.1 k.p.c. Stroną przegrywającą spór jest powód. W związku z tym na nim spoczywa obowiązek zwrotu przeciwnikowi poniesionych kosztów procesu. Strona pozwana poniosła koszty w wysokości 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego oraz kwotę 3.600,00 zł tytułem wynagrodzenia dla reprezentującego pozwaną adwokata. Wysokość tych kosztów wynika z §6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013 roku, poz. 461 ze zm.).

Sygn. akt VIII GC 62/16

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)