Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 1 kwietnia 2016 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy L. S.

przy udziale zainteresowanego R. S.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek odwołania L. S.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 11 stycznia 2016 r. nr (...)-2/25

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że L. S. jest zobowiązana do zwrotu nienależenie pobranego świadczenia jedynie za okres od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia 30 czerwca 2015 r.,

II.  w pozostałym zakresie odwołanie oddala

IV U 321/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11.01.2016 r. znak: (...)-2/25 KRUS OR/O. zobowiązano L. S. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rentowego – w zakresie 100% części uzupełniającej – za okres od 1.12.2013 r. do 30 czerwca 2015 r. w kwocie 15 319,14 zł.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż co do zasady zgodnie z art. 28 ust. 3. i 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z dnia 20 grudnia 1990 r wypłata części uzupełniającej renty rolniczej ulega zawieszeniu w całości jeżeli rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Jednakże w regulacji ust. 11 tegoż artykułu z dniem 1 stycznia 2013 r. wprowadzono wyjątek od tej zasady, gdyż zgodnie z jego brzmieniem „ w przypadku gdy rencista prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy, wypłata ( części uzupełniającej ) nie ulega zawieszeniu „

Decyzją z dnia 23.09.2015 r. organ rentowy wyłączył R. S. z ubezpieczenia rolniczego z datą wsteczną od dnia 7.11.2013 r. w oparciu o oświadczenia odwołującej się i zainteresowanego z których wynikało iż po wyjściu z aresztu tj. od dnia 7.11.2013 r. współmałżonek nie prowadzi działalności rolniczej. W konsekwencji okazało się, iż ubezpieczona nie była uprawniona do pobierania w okresie od 1.12.2013 r. do 30 czerwca 2015 r. części uzupełniającej renty w wysokości 100%. Skoro skarżąca była pouczona w decyzji o przyznaniu renty o obowiązku informowaniu organu o okolicznościach mających wpływ na pobierane świadczenie w tym wypadku o obowiązku informowania o zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej przez współmałżonka a tego nie uczyniła to zobowiązana jest do zwrotu całości nadpłaconego świadczenia.

W odwołaniu od tejże decyzji L. S. wniosła o jej zmianę i ustalenie iż nie jest zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranej części uzupełniającej świadczenia rentowego. W uzasadnieniu odwołania wskazała, iż informowała ona organ rentowy jeszcze przed wydaniem decyzji o wyłączeniu zainteresowanego R. S. z ubezpieczenia rolniczego iż nie prowadzi on działalności rolniczej po wyjściu z aresztu tj. od 7.11.2013 r. ( że nie przebywa on na terenie gospodarstwa rolnego po wyjściu z aresztu, nie zajmuje się gospodarstwem rolnym, a małżonkowie pozostają w separacji faktycznej ) a mimo to organ nie dokonał wyłączenia go z ubezpieczenia rolniczego i nadal wypłacał jej świadczenie rentowe w pełnej wysokości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od 1.12.2013 r. do 30 czerwca 2015 r ubezpieczona pobierała rentę rolnicza w pełnej wysokości ( wraz z częścią uzupełniającą w wysokości 100 % ) z uwagi na fakt, iż w tym okresie jej ( były ) małżonek podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników.

( bezsporne )

Przed KRUS OR/O. toczyło się postępowanie z wniosku ubezpieczonej zainicjowane jej pismem z dnia 10.02.2014 r. ( wpłynęło do organu w dniu 12.02.2014 r. ) w przedmiocie umorzenia nienależnie pobranego świadczenia. Zarówno z pisma rencistki jak i przeprowadzonego w miejscu zamieszkania wywiadu środowiskowego z dnia 26.02.2014 r. wynikało iż zainteresowany R. S. nie prowadził po wyjściu z aresztu tj. od 7.11.2013 r działalności rolniczej

( dowód: plik III akt rentowych dołączonych do decyzji z dnia 21 marca 2014 r. o odmowie umorzenia nienależnie pobranego świadczenia )

Prawomocną decyzją z dnia 23.09.2015 r. organ rentowy wyłączył R. S. z ubezpieczenia rolniczego z datą wsteczną od dnia 7.11.2013 r. w oparciu o oświadczenia odwołującej się ( z dnia 7 lipca 2015 r. i 28.08.2015 r ) i zainteresowanego ( z dnia 21.09.2015 r. ) z których wynikało iż po wyjściu z aresztu tj. od dnia 7.11.2013 r. R. S. nie prowadzi działalności rolniczej.

( dowód: bezsporne )

Zaskarżoną decyzją z dnia 11.01.2016 r. znak: (...)-2/25 KRUS OR/O. zobowiązał L. S. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rentowego – w zakresie 100% części uzupełniającej – za okres od 1.12.2013 r. do 30 czerwca 2015 r. w kwocie 15 319,14 zł.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie w części zasługuje na uwzględnienie.

Na etapie postępowania sądowego nie było sporu co do tego, iż rencistka prowadzi działalności rolniczą ( wymieniona nie obaliła domniemania wskazanego w art. 28 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników ). Spór sprowadzał się do oceny czy zaistniały podstawy do domagania się od wymienionej zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w postaci wypłaty części uzupełniające renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w 100% za okres od 1.12.2013 r. do 30 czerwca 2015 r Rozstrzygając powyższą kwestię na wstępie zaznaczyć należy, iż co do zasady zgodnie z art. 28 ust. 3. i 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z dnia 20 grudnia 1990 r wypłata części uzupełniającej renty rolniczej ulega zawieszeniu w całości jeżeli rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Wyjątek od tej reguły zawarty jest w ust. 11 tegoż artykułu, który wskazuje iż świadczenie to ( mimo prowadzenia działalności rolniczej przez rencistę ) nie ulega zawieszeniu gdy rencista prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy. W konsekwencji na świadczeniobiorcę ( rencistę ) nałożony jest obowiązek zawiadomienia organu o okolicznościach powodujących ustanie prawa do świadczenia tutaj prawa do renty w części uzupełniającej . Innymi słowy uprawniony w kontekście regulacji art. 28 ust. 11 zobowiązany jest do powiadomienia organu rentowego o zaprzestaniu prowadzenia przez współmałżonka działalności rolniczej, gdyż okoliczność ta skutkuje wstrzymaniem wypłaty renty uzupełniającej.

Powyższe obowiązki informacyjne są istotne z punktu widzenia regulacji dotyczącej zwrotu nienależnie pobranych świadczeń a uregulowanych w art. 52 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w zw. z art. 138 ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. Zaznaczyć bowiem należy, iż zgodnie z art. 138 ust. 4 nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata. W tym kontekście należy zatem rozpatrywać zarzut rencistki sformułowany w jej odwołaniu, iż zawiadomiła organ rentowy o zaprzestaniu prowadzenia przez współmałżonka działalności rolniczej. Jednakże należy podkreślić iż wbrew jej twierdzeniom okoliczność ta nie zwalania jej z obowiązku zwrotu nienależnego świadczenia a jedynie zawęża ten obowiązek ( do okresu 12- stu miesięcy pobierania świadczenia ).W rezultacie przesądzające znaczenie w kontekście zarzutów skarżącej sformułowanych w odwołaniu ma to czy i kiedy zawiadomiła ona organ rentowy o okolicznościach skutkujących zawieszeniem prawa do renty w części uzupełniającej – tutaj o zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej przez jej współmałżonka.

Rozpatrując to zagadnienie należy wskazać, iż w judykaturze szeroko jest reprezentowany pogląd który Sąd Okręgowy podziela iż zawiadomienie o którym mowa w art. 138 ust. 4 „ może mieć w zasadzie dowolną formę oraz treść, a tym samym może być zarówno osobnym dokumentem, jak i może wynikać z treści innych składanych przez ubezpieczonych w organie rentowym dokumentów”, ” Zawiadomienie, w rozumieniu cytowanego przepisu, stanowi każda informacja wskazująca na zajście okoliczności, o których mowa w tym przepisie. Może to być nawet informacja przypadkowa, udzielona na przykład przy okazji korespondencji prowadzonej z ZUS w związku z innymi sprawami „ ( por. przykładowo wyrok SN z dnia 13 lutego 2014 roku, II UK 296/13, z dnia 25 czerwca 2010 r., II UK 66/10, Wyrok SA w Łodzi dnia 26 kwietnia 2013 r. III AUa 1383/12 Legalis Numer 1033761, Wyrok SA w Lublinie z dnia 15 kwietnia 2015 r. III AUa 163/15 legalis Numer 1241751 ). Wskazane warunki spełnia informacja zawarta we wniosku ubezpieczonej z dnia 10.02.2014 r. a dotyczącym umorzenia nienależnie pobranego świadczenia. Podkreślić należy iż w toku tego postępowania w dniu 26.02.2014 r. przeprowadzono wizytację gospodarstwa rencistki ( k. 10 plik III ) oraz sporządzono wywiad środowiskowy w dniu 12.02.2014 r. ( 28 – 29 plik III ). Z dokumentacji tej bezsprzecznie wynika iż zainteresowany nie prowadzi działalności rolniczej ( nie zamieszkuje na terenie gospodarstwa lecz w O., nie utrzymuje kontaktów z rodziną.) Informacje tam zawarte w zasadzie nie różnią się od tych, które następnie wymieniona podała w oświadczeniach z dnia 7 lipca 2015 r. i 28.08.2015 r a które stały się podstawą wyłączenia jej współmałżonka z ubezpieczenia rolniczego. W konsekwencji uznać należy, wymieniona zawiadomiła organ rentowy o okolicznościach skutkujących wstrzymaniem wypłaty renty uzupełniającej już w lutym 2014 r. a mimo to organ ten wypłacał jej przedmiotowe świadczenie. Skoro tak to odwołująca zobowiązana jest do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia jedynie za okres dwunastu miesięcy począwszy od ostatniej wypłaty (pobrania) nienależnego świadczenia (por.: uchwała SN z dnia 16 maja 2012 r., sygn. akt III UZP 1/12) a zatem jedynie za okres od 1 lipca 2014 r. do 30 czerwca 2015 r. Mając na uwadze powyższe Sąd w oparciu o powołane przepisy orzekł jak w pkt I sentencji wyroku oddalając odwołanie w pozostałym zakresie jak w pkt II.

SSO Rafał Jerka