Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku M. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 21 sierpnia 2015 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje M. T. prawo do emerytury poczynając od dnia 23 czerwca 2015 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz M. T. kwotę 120,00 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 1015/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 sierpnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy M. T. prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Wskazał nadto, iż nie uznał ubezpieczonemu zatrudnienia od dnia 15 marca 1977 r. do dnia 30 kwietnia 1991 r. jako pracy w szczególnych warunkach, ponieważ na podstawie przedłożonej dokumentacji nie można było stwierdzić w jakim charakterze wykonywane były prace na stanowiskach: monter, monter instalacji ogrzewczej, monter instalacji sanitarnej, monter-spawacz, a dodatkowo stanowiska te nie znajdują potwierdzenia w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Wnioskodawca nie miał także wystawionego za ten okres świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu z dnia 7 września 2015 r. pełnomocnik wnioskodawcy M. T. odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i uwzględnienie jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 15 marca 1977 r. do dnia 30 kwietnia 1991 r. w Przedsiębiorstwie (...) w P. i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

M. T., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 23 czerwca 2015 r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa. Ubezpieczony pozostaje w zatrudnieniu w (...) w B..

( dowód: wniosek o emeryturę k. 1 – 4v akt o emeryturę)

Na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat, 10 miesięcy i 16 dni, w tym 25 lat, 10 miesięcy i 6 dni okresów składkowych i 10 dni okresów nieskładkowych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył M. T. do stażu pracy w szczególnych warunkach 7 lat, 4 miesiące i 19 dni.

( dowód: decyzja ZUS z dnia 21 sierpnia 2015 r.- k. 41-41v akt o emeryturę)

W spornym okresie od dnia 15 marca 1977 r. do dnia 30 kwietnia 1991 r. M. T. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w P.. Przedsiębiorstwo zajmował się robotami instalacyjnymi, wodno-kanalizacyjnymi oraz CO na terenie całego województwa (...). Od początku zatrudnienia, tj. od 18 października 1972 r., wnioskodawca przydzielony został do grupy spawalniczej, jednak za względu na brak uprawnień pełnił funkcję pomocnika spawacza. Po ukończeniu kursu spawacza gazowego w dniu 15 marca 1977 r. zaczął pracować w charakterze spawacza. Ubezpieczony pracował w brygadzie CO na odcinku B., czyli przy instalacjach grzewczych. Brygada ta wykonywała węzły cieplne, kanały cieplne. Do jego obowiązków należało spawanie rur, kanałów, węzłów. Praca ta wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Innej pracy w spornym okresie wnioskodawca nie wykonywał. Nie wykonywał pracy montera, pomimo takiego stanowiska pracy wskazanego w umowie o pracę.

(dowód: zeznania świadka J. D. protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2016 r. nagranie od minuty 15:28 do minuty 18:59 k. 51v-52; zeznania świadka J. K. protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2016 r. nagranie od minuty 18:59 do minuty 22:16 - k. 51, zeznania świadka J. Z. protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2016 r. nagranie od minuty 22:16 do minuty 25:27 - k. 52 oraz zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2016 r. nagranie od minuty 4:06 do minuty 13:50 k. 52-52v w zw. z nagraniem od minuty 25:27 do minuty 26:37 - k. 52)

W okresie od dnia 29 października 1974 r. do dnia 4 października 1976 r. M. T. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

(dowód: książeczka wojskowa – k. 5-5v akt kapitałowych)

Wnioskodawca w okresie od dnia 14 listopada 1976 r. do dnia 15 marca 1977 r. ukończył kurs spawalniczy gazowy.

(dowód: książeczka spawacza – k. 6-7 akt o emeryturę)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz. 748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Należy dodać, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace o jakich mowa w rozporządzeniu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku w sprawie II UKN 39/00).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest jednak dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku w sprawie o sygn. akt I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany piętnastoletni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu 28 marca 2015 roku ukończył 60 lat i przekazał środki zgromadzone na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa.

Organ rentowy uznał bowiem, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach w okresie od dnia 15 marca 1977 roku do dnia 30 kwietnia 1991 roku w Przedsiębiorstwie (...) w P. na stanowisku spawacza.

Na wstępie trzeba wskazać, że prawo do emerytury w obniżonym wieku stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi być w sposób jednoznaczny i stanowczy udowodnione. Skoro bowiem prawo do wcześniejszej emerytury jest przywilejem, osoba, która chce skorzystać z tego prawa, musi udowodnić w sposób szczegółowy i nie budzący żadnych wątpliwości, że przysługuje jej to prawo, gdyż spełniła wszystkie przewidziane prawem warunki.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia we wskazanym wyżej zakładzie pracy Sąd oparł się na zeznaniach świadków J. D., J. K. i J. Z. oraz na zeznaniach wnioskodawcy, a także na dokumentach zawartych w aktach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Dowody te, w ocenie Sądu, zasługują na wiarę, gdyż są spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Świadkowie i wnioskodawca pracowali we wskazanym powyżej zakładzie pracy i opisali w sposób logiczny zakres obowiązków skarżącego. Organ rentowy nie przedstawił zaś w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodności złożonych zeznań.

Z zeznań powyższych wynika, iż wnioskodawca w spornym okresie, tj. od dnia 15 marca 1977 r. do 30 kwietnia 1991 r. pracując w Przedsiębiorstwie (...) w P. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace spawalnicze. Ubezpieczony pracował w brygadzie CO na odcinku B., czyli przy instalacjach grzewczych. Brygada ta wykonywała węzły i kanały cieplne. Do jego obowiązków należało spawanie rur, kanałów, węzłów. Innej pracy w spornym okresie wnioskodawca nie wykonywał. Wnioskodawca zaczął pracę w charakterze spawacza po uzyskaniu w dniu 15 marca 1977 r. uprawnień spawalniczych.

Mając powyższe na względzie, nie budzi wątpliwości, że wnioskodawca w spornym okresie, tj. od dnia 15 marca 1977 roku do dnia 30 kwietnia 1991 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w Wykazie A, Dziale XIV, pkt 12 stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym. Stanowisko to wymienione zostało również w zarządzeniu Ministra Budownictwa i (...) z dnia 6 grudnia 1983 r. w dziale XIV, poz. 12 pkt 1, tj. stanowisko spawacza elektrycznego i gazowego.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach przez cały sporny okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w P.. Okoliczności tej nie zmienia fakt, iż wnioskodawca nie otrzymał świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jak także to, że w umowie o pracę, w angażach oraz świadectwie pracy M. T. miał wpisane stanowiska pracy monter, monter instalacji grzewczej, monter instalacji sanitarnej, monter-spawacz. O charakterze pracy wykonywanej w tych warunkach nie decyduje bowiem nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj faktycznie wykonywanej pracy. A ten, jak wynika z zeznań świadków, w przypadku wnioskodawcy, był niezmienny w całym okresie zatrudnienia i polegał na spawaniu instalacji sanitarnych oraz grzewczych.

W związku z tym, że wykazany przez wnioskodawcę okres pracy w warunkach szczególnych wynosi więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach procesu Sąd orzekł w myśl art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik, zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz M. T. kwotę 120 złotych, na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst. jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 490).