Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 3 lutego 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa (...) spółki akcyjnej w W. przeciwko S. P. o zapłatę 7.252,63 zł, oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (wyrok k. 172, uzasadnienie k. 173-174 odwrót).

Apelację od powyższego wyroku złożył powód zaskarżając go w całości, zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego określonego w art. 513 § 1 k.c. w zw. z art. 560 k.c. i niewłaściwe zastosowanie tych przepisów oraz art. 512 k.c., którego dyspozycję pominięto przy ocenie stanu faktycznego i orzekaniu, a w konsekwencji uznanie, że pozwany po zawiadomieniu go o cesji wierzytelności na powoda mógł kształtować swoje relacje handlowe z cedentem w taki sposób, że miały one wpływ na interes prawny cesjonariusza;

2.  naruszenie mających wpływ na zaskarżone orzeczenie, skutkujących oddaleniem powództwa przepisów prawa procesowego określonych w art. 227 k.p.c. i art. 233 k.p.c. dotyczących zebranych w sprawie dowodów oraz swobody ich oceny poprzez błędne uznanie, że powodowi nie należy się od pozwanego zapłata za nabytą w ramach umowy factoringowej wierzytelności z faktury (...), będącej przedmiotem niniejszego postępowania, bowiem pozwany mógł skutecznie odstąpić od umowy zawartej z cedentem mimo wcześniejszego zawiadomienia go o cesji tej wierzytelności.

Podnosząc powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dochodzonych 7.252,63 zł wraz z odsetkami ustawowymi naliczanymi od dnia 17 maja 2011 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym tytułem zastępstwa prawnego za obie instancje oraz o rozpoznanie apelacji także w przypadku nieobecności powoda i jego pełnomocnika (apelacja k. 182-184).

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego, według norm przepisanych (odpowiedź na apelację k. 182-183 odwrót).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przedmiotowa sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym uregulowanym w art. 505 ¹ k.p.c. - art. 505 ¹⁴ k.p.c. Wówczas Sąd Okręgowy na podstawie art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. ogranicza uzasadnienie jedynie do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku w postępowaniu odwoławczym z przytoczeniem przepisów prawa.

Apelacja powoda jest bezzasadna. W ocenie Sądu Okręgowego, zarzuty podniesione przez skarżącego nie zasługują na uwzględnienie. Rozstrzygnięcie Sądu I instancji pozostaje w zgodzie z poczynionymi ustaleniami w zakresie stanu faktycznego sprawy i koresponduje ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Sąd Okręgowy w pełni podziela argumentację faktyczną i prawną Sądu Rejonowego, a poczynione ustalenia faktyczne przyjmuje za własne.

Powód zarzucił Sądowi I instancji naruszenie przepisów prawa procesowego art. 233 k.p.c. i 227 k.p.c. kwestionując prawidłowość oceny zgromadzonych w sprawie dowodów i wnioskowanie na ich podstawie, że powodowi nie należy się od pozwanego zapłata za nabytą w ramach umowy factoringowej z cedentem wierzytelność będącą przedmiotem niniejszego postępowania z tego względu, że pozwany mógł skutecznie odstąpić od umowy zawartej cedentem mimo wcześniejszego zawiadomienia go o cesji tej wierzytelności.

W rozpoznawanej sprawie brak jest podstaw do przyjęcia, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest sprzeczne z tymi okolicznościami, które zostały ustalone w toku postępowania. Nie można zarzucić temu Sądowi, iż wyprowadził logicznie błędny wniosek z ustalonych przez siebie okoliczności, czy też przyjął fakty za ustalone bez dostatecznej podstawy (fakty, które nie zostały potwierdzone materiałem), bądź przeciwnie - uznał za nieudowodnione pewne fakty mimo istnienia ku temu dostatecznej podstawy w zebranym materiale. Strona apelująca uchybień takich, jak powyższe nie wykazała.

Samo przytoczenie w apelacji odmiennej, własnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego nie może być uznane za wystarczające do podważenia dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 1969 roku, I PR 228/69, LEX nr 6553). Nie wystarczą stwierdzenia apelującego, że ustalenia faktyczne zostały dokonane z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów, ani też wskazanie stanu faktycznego, który zdaniem pozwanego, odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest bowiem wskazanie, umiejscowionych w realiach konkretnej sprawy przyczyn, dla których ocena dowodów nie spełnia kryteriów określonych w art. 233 § 1 k.p.c.

Apelujący kwestionując wnioski jakie Sąd Rejonowy wywiódł ze zgromadzonego materiału dowodowego, co do okoliczności podpisania faktury, z której powód wywodzi roszczenie i skuteczności odstąpienia od umowy sprzedaży przez pozwanego, przedstawił jedynie własną ich ocenę, spójną z jego stanowiskiem w sprawie. Tymczasem świadek W. B. (k. 92-93),R. P. (k.109 – 111) a także sam pozwany (k. 123-123 odwrót), jednoznacznie potwierdzili w zeznaniach zarówno to, że w rzeczywistości do odbioru zakupionego przez pozwanego towaru nie doszło, gdyż zakupione elementy były obarczone istotnymi wadami powodującymi ich całkowitą ich nieprzydatność dla pozwanego (niezgodność z zamówieniem), jak i fakt dokonania przez pozwanego odstąpienia od umowy sprzedaży objętej sporną fakturą, która nie mogła zostać skorygowana przez kontrahenta w odpowiednim czasie.

Z tego też względu, jak słusznie podnosi pełnomocnik pozwanego w odpowiedzi na apelację, zamieszczenie na przedmiotowej fakturze zastrzeżenia, iż: „Przyjęcie niniejszej faktury jest równoznaczne z odbiorem towaru bez zastrzeżeń”, rodziło jedynie domniemanie faktyczne, że do odbioru towaru doszło, które zostało jednak skutecznie obalone zeznaniami pozwanego i wskazanego świadka. Powód oprócz gołosłownych twierdzeń, co do rzekomego odebrania towaru przez pozwanego, a więc zawarcia umowy i powstania wierzytelności oraz braku faktycznych podstaw do odstąpienia od umowy sprzedaży, nie przedstawił żadnych kontrdowodów na okoliczność własnej tezy, że towar jako wolny od istotnych wad został przez pozwanego odebrany, skoncentrował się natomiast w apelacji na gołosłownej polemice z prawidłowo poczynionymi ustaleniami przez Sąd Rejonowy.

Oświadczenie o odstąpieniu od umowy nie wymaga od kupującego zachowania formy szczególnej. Powinno zostać złożone sprzedawcy, tak aby mógł on zapoznać się z jego treścią (art. 61 k.c.). Oświadczenie o odstąpieniu powinno ujawniać wolę kupującego wprost lub w taki sposób, aby przynajmniej w drodze wykładni możliwe było określenie, że zamiarem kupującego było odstąpienie od umowy.

Zdaniem Sądu odwoławczego, Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej kwalifikacji prawnej ustalonych zdarzeń faktycznych (subsumcji). Okoliczności podpisania faktury i braku odbioru towaru z powodu jego istotnej wadliwości i nieprzydatności dla pozwanego niewątpliwie stanowiły podstawę faktyczną dla ustalenia, że pozwany skorzystał z uprawnień rękojmi za wady rzeczy sprzedanej i per facta concludentia, nie odbierając zakupionego towaru i domagając się towaru zgodnego z zamówieniem, a następnie faktury korygującej, od tej umowy odstąpił na podstawie art. 560 k.c. Ustalenia w tym zakresie są ważące dla uznania istnienia wierzytelności mającej podlegać cesji na rzecz powoda, gdyż nie budzi wątpliwości, że sporna wierzytelność powstać miała już po otrzymaniu przez pozwanego zawiadomienia o jej cesji na rzecz powoda.

Rację ma pozwany, że uprawnienie do odstąpienia od umowy sprzedaży jest uprawnieniem wynikającym ze stosunku zobowiązaniowego – umowy sprzedaży pomiędzy kupującym (dłużnikiem) a sprzedającym (cedentem). Nadto należy zauważyć, że dzięki temu uprawnieniu kupujący mocą własnego działania, bez udziału sprzedającego doprowadził do ustania stosunku prawnego - umowy sprzedaży z mocą wsteczną (ex tunc). W piśmiennictwie i w judykaturze nie budzi wątpliwości, że uprawnienie do odstąpienia od umowy (uprawnienie niweczące) ma charakter prawa kształtującego przysługującego kupującemu. Zatem w rozpoznawanej sprawie w wyniku skutecznego odstąpienia od umowy sprzedaży przez pozwanego doszło do upadku zobowiązania z mocą wsteczną, co spowodowało wygaśnięcie umowy oraz powrót do stanu istniejącego przed jej zawarciem. W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest bowiem za niezawartą, a roszczenie zbywcy (cedenta) o zapłatę należności za sprzedany towar wygasa.

Z tego względu nie można uznać, że wobec odstąpienia od umowy przez pozwanego (dłużnika) wierzytelność cedenta z tytułu umowy sprzedaży w ogóle istniała i mogła być przedmiotem cesji na rzecz powoda (cesjonariusza). W konsekwencji podniesiony zarzut naruszenia art. 513 § 1 k.c. w zw. z art. 560 k.c., a także przepisu art. 512 k.c. nie zasługuje na uwzględnienie.

Należy tu zauważyć, że zaprezentowane powyżej stanowisko co do istoty podzielił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 września 2015r. w sprawie II CSK 661/14 (Legalis). Wskazał w nim m.in. że:

„Dłużnikowi na podstawie art. 513 § 1 k.c. przysługują wobec cesjonariusza wszystkie zarzuty mające w chwili zawarcia umowy przelewu swą podstawę w zdarzeniu lub w stosunku prawnym będącym źródłem przelanej wierzytelność. Należą do nich również zarzuty, których przesłanki dopełniły się ostatecznie dopiero po powzięciu przez dłużnika wiadomości o przelewie, wystarcza bowiem, żeby sama podstawa zarzutu powstała przed powzięciem przez dłużnika wiadomości o przelewie. Mieszczą się tu także zarzuty, których podniesienie w stosunku do cesjonariusza zakłada uprzednie wykonanie przez dłużnika określonego prawa kształtującego, np. uprawnienia do uchylenia się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu lub uprawnienia do odstąpienia od umowy. Z różnych nasuwających się ewentualności, wobec kogo w przypadku przelewu wierzytelności z umowy wzajemnej dłużnik powinien złożyć oświadczenie woli stanowiące wykonanie prawa kształtującego, należy opowiedzieć się za uznaniem cedenta za adresata oświadczenia woli dłużnika. W przypadku oświadczenia o odstąpieniu od umowy przemawiają za tym większe ze strony cedenta niż cesjonariusza możliwości obrony przed odstąpieniem, jak i to, że odstąpienie niweczy nie tylko przelaną wierzytelność, ale i pozostałe skutki umowy, z której wynika ta wierzytelność”.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł żadnych uchybień kwestionowanego wyroku, które winny być uwzględnione w toku kontroli instancyjnej z urzędu. W tym stanie rzeczy, wobec bezzasadności wskazanych zarzutów sformułowanych przez apelującego Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie
art. 98 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.200 zł z tytułem zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym zgodnie z § 2 pkt 4 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800).