Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Kośka

Sędziowie: SSO Elżbieta Ciesielska

SSO Teresa Strojnowska

Protokolant: protokolant sądowy Iwona Cierpikowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 kwietnia 2016 r. w Kielcach

sprawy z powództwa Z. P.

przeciwko A. S., T. S. i W. G.

o wydanie nieruchomości

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Końskich

z dnia 28 kwietnia 2015r. sygn. I C 129/10

I.  oddala apelację, w stosunku do pozwanych A. S., T. S. i W. G.

II.  odrzuca apelację w pozostałej części,

III.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Końskich na rzecz adwokata M. S. wynagrodzenie w kwocie 221,40 (dwieście dwadzieścia jeden 40/100) złotych tytułem kosztów niepłaconej pomocy prawnej udzielnej z urzędu Z. P. w postępowaniu apelacyjnym.

II Ca 178/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2015 roku w sprawie I C 129/10 z powództwa Z. P. przeciwko pozwanym A. S., T. S. i W. G. o wydanie nieruchomości i zapłatę, Sąd Rejonowy w Końskich dokonał rozgraniczenia między nieruchomością, oznaczoną jako działka nr (...), objętą księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Końskich (...), stanowiącą współwłasność na zasadzie małżeńskiej wspólności ustawowej A. i T. małżonków S., a nieruchomością położoną w G., gmina S., oznaczoną nr (...), objętą księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Końskich (...), stanowiącą współwłasność na zasadzie małżeńskiej wspólności ustawowej Z. i H. małżonków P. – według punktów (...), na mapie sporządzonej przez inż. J. B., zaewidencjonowanej w Starostwie Powiatowym w K., przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu 8 grudnia 2014 roku za nr (...)(pkt I), nakazał A. i T. małżonkom S. wydać na rzecz powoda Z. P. pas gruntu oznaczony pkt (...)o pow. 7 m ^{( 2)} na mapie biegłego opisanej w pkt I orzeczenia (pkt II), oddalił w pozostałej części powództwo co do A. S. i T. S. (pkt III), oddalił powództwo w stosunku do W. G. (pkt IV), oddalił powództwo w pozostałej części (pkt V), przyznał od Skarbu Państwa na rzecz adwokatów: M. S., M. K. (1), A. K. (1) kwoty po 442,80 zł, zaś A. K. (2) kwotę 1 328,40 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi Z. P. z urzędu (pkt VI) oraz odstąpił od obciążania pozwanych A. S. i T. S. kosztami sądowymi (pkt VII).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Działki nr: (...) położone są w G., gmina S., przy czym działki nr (...) oraz położona po drugiej stronie drogi działka nr (...) stanowią współwłasność Z. i H. małżonków P., działka nr (...) należy do A. i T. małżonków S., zaś działka po drugiej stronie drogi nr (...) stanowi własność W. G..

Graniczą ze sobą działki nr: (...) (współwłasność małżonków P.) i nr (...) (współwłasność małżonków S.), a po przeciwnej stronie drogi, biegnącej przez wieś graniczą ze sobą działki nr (...) (współwłasność małżonków P.) i nr(...)(własność W. G.).

W stosunku do wszystkich w/w działek toczyło się postępowanie uwłaszczeniowe i zostały wydane akty Własności Ziemi.

Na działki nr (...) został wydany akt własności ziemi nr (...) na rzecz M. K. (2), na działkę nr (...) został wydany akt własności ziemi nr (...) na rzecz H. F., zaś na działkę nr (...) został wydany akt własności ziemi nr (...) na rzecz W. G..

Na działce nr (...) od 1964 roku mieszkała H. F. do 1989r., kiedy sprzedała te nieruchomość małżonkom S., na działce nr (...) zamieszkuje do chwili obecnej W. G., działki nr (...) należą do małżonków P. od 1995r.

W dacie 4 listopada 1971 roku pomiędzy działką nr (...) i działką nr (...) znajdowało się ogrodzenie w postaci drewnianego płotu, który stanowił jednocześnie granicę między tymi działkami, stawianym najpóźniej w latach 1950 roku. Od strony drogi przez wieś płot ten wspierał się na metalowym słupku (metalowej szynie, istniejącej do dziś w niezmienionym miejscu), na której wspierała się jednocześnie metalowa brama wjazdowa na nieruchomość H. F. (ówczesnej właścicielki działki nr (...)). Ponadto na działce nr (...), (stanowiącej wówczas własność H. F.), w granicy z działką nr (...) (należącą wtedy do M. K. (2)) stała, patrząc od drogi, szopa na drewno, a dalej obora i stodoła. Przy płocie od strony działki M. K. (2) rosła śliwa.

Umową sprzedaży, sporządzoną w formie aktu notarialnego z dnia 11 maja 1989 roku, H. F. sprzedała T. S. zabudowaną nieruchomość, położoną w G. oznaczoną nr (...) o powierzchni 0,21 ha, okazała działkę będącą przedmiotem sprzedaży, drewniany plot wyznaczający granice między działką nr (...). Kupująca oświadczyła, iż w/w nieruchomość kupuje za pieniądze pochodzące z majątku wspólnego z mężem A. S., z którym łączy ją małżeńska wspólność ustawowa. Dla w/w nieruchomości prowadzona jest w Sądzie Rejonowym w Końskich księga wieczysta nr (...).

H. F. wyprowadzając się z domu znajdującego się na działce nr (...), rozebrała stodołę, oborę, zdemontowała wrota bramy metalowej, pozostawiając szynę metalową, szopę.

Po zakupie działki, małżonkowie S. na początku lat 90-tych rozebrali resztki starego płotu drewnianego stojącego pomiędzy ich działką nr (...) i działką nr (...). W dalszych latach rozebrali szopę drewnianą i wykorzystując szynę metalową, pełniącą funkcję metalowego słupka ogrodzeniowego jako pozostałość po starej bramie, wstawili bramę drewnianą wjazdową na ich działkę nr (...) od strony drogi przez wieś, w miejsce zdemontowanej przez H. F., wyburzyli dom drewniany i postawili na tej działce nowy, murowany. Około połowy lat 90–tych remontowali ogrodzenie od drogi biegnącej przez wieś i wówczas m. in. obmurowali pustakami szynę metalową, (pozostałość od bramy H. F.), wykonując z tych pustaków słupek ogrodzeniowy ogrodzenia biegnącego wzdłuż drogi i wstawili bramę metalową. Taki stan istnieje do dnia dzisiejszego. W/w słupek (obmurowana pustakami szyna metalowa) ma szerokość 44 cm.

Działka nr (...) (znajdująca się po drugiej stronie drogi) jest zabudowana i mieszka na niej od 1955 roku do chwili obecnej W. G.. Początkowo na w/w działce stał dom drewniany, który został rozebrany i w 1959 roku teść W. K. G. postawił na działce dom murowany, stojący do dnia dzisiejszego. Rok, dwa lata później zostały postawione na działce budynki gospodarcze i ustęp (stojące do dnia dzisiejszego), podobnie też ogrodzenie drewniane na odcinku od drogi do rogu domu mieszkalnego i dalej od drugiego rogu budynku drewnianego (wymienione kilkanaście lat temu i postawione w miejscu starego).

W dacie 4 listopada 1971 roku granica między działką nr (...) (stanowiącą współwłasność małżonków P.) i nr (...) (stanowiąca własność W. G.) od strony drogi przez wieś biegła po płocie drewnianym, który biegł do rogu domu mieszkalnego, dalej po ścianie szczytowej domu, za nim od rogu domu po ogrodzeniu drewnianym i ścianach budynków gospodarczych, ubikacji, a dalej po ogrodzeniu drewnianym. Ogrodzenia te zostały wymienione na nowe kilkanaście lat temu i stanęły w tym samym miejscu co poprzednie.

Działki nr (...) były wykorzystane rolniczo przez rodzinę R. K. pod uprawę ziemniaków, zboża. Pomiędzy właścicielami działek: (...)nie było sporów o granicę. Były natomiast spory graniczne pomiędzy rodziną R. K. a właścicielem działki (...) – ojcem Z. P.. Działka nr (...) jest zabudowana i pomiędzy nią, a działką nr (...) istniało „od zawsze” ogrodzenie.

Na podstawie aktu notarialnego nr (...)z dnia 18 lipca 1995 roku Z. P. nabył od Z. J. i D. K. (1) działki nr: (...). Dla w/w nieruchomości prowadzona jest obecnie księga wieczysta (...), gdzie jako współwłaściciele wpisani są Z. i H. małżonkowie P. na zasadzie małżeńskiej wspólności ustawowej. W dacie kupna tj. w lipcu 1995r., działka nr (...) od strony działki nr (...) nie była ogrodzona. Około 1996 – 1997 roku Z. P. na działce nr (...) posadził drzewa - śliwy, z których obecnie rośnie 7 sztuk.

Granica ewidencyjna pomiędzy działkami nr (...) (współwłasność małżonków P.) i nr (...) (współwłasność małżonków S.) biegnie według pkt (...), przedstawionych na mapie sporządzonej przez biegłego J. B. z dnia 27 listopada 2014r., zaewidencjonowanej w Starostwie (...) w dniu 8 grudnia 2014 roku za nr (...)(k.1894). Punkt (...) stanowi północno – wschodni narożnik słupka ogrodzenia pozwanych (metalowa szyna), i dalej na jego przedłużeniu w linii prostej do punktu (...). T. i A. małżonkowie S. posiadają nieruchomość nr (...) do linii wyznaczonej przez w/w biegłego, oznaczonej pkt (...) od czasu wybudowania ogrodzenia od strony drogi przez wieś, co miało miejsce w połowie lat 90-tych.

Granica ewidencyjna pomiędzy działkami nr (...) (współwłasność małżonków P.) i nr (...) (własność W. G. biegnie według punktów (...), przedstawionych na mapie sporządzonej przez biegłego J. B. z dnia 18 lutego 2014r., zaewidencjonowanej w Starostwie (...) w dniu 24 lutego 2014r. za nr (...)(k.1761).

Granica ewidencyjna pomiędzy działkami nr (...) (współwłasność małżonków P.) i nr (...) (współwłasność małżonków S.), jak również między działkami po drugiej stronie drogi przez wieś a mianowicie nr (...) (współwłasność małżonków P.) i nr (...) (własność W. G.) nie jest granicą prawną.

Akty Własności Ziemi na w/w działki zostały wydane na podstawie ewidencji gruntów założonej w 1965r., co do której nie ma dowodów na to, że przedstawiała taki sam stan na gruncie działek nr (...) w dacie 4 listopada 1971r. i że nie uległ on zmianie na przestrzeni lat do chwili obecnej.

W dacie 4 listopada 1971 roku pomiędzy działkami nr (...) (współwłasność małżonków P.) i nr (...) (współwłasność małżonków S.), istniał drewniany płot i to właśnie on wyznaczał granicę między tymi działkami (stan taki istniał aż do początku lat 90-tych, kiedy małżonkowie S. rozebrali to ogrodzenie i nie postawili innego, nowego).

Zatem uznał Sąd Rejonowy, że granica prawna między działką nr (...) (współwłasność małżonków P.) i nr (...) (współwłasność małżonków S.), przebiega według pkt(...) (obrazującej położenie drewnianego płotu, rozebranego przez małżonków S. na początku lat 90-tych), przedstawiona na mapie sporządzonej przez biegłego J. B., zaewidencjonowana w Starostwie (...) w dniu 8 grudnia 2014 roku za nr(...)(k.1894).

Powierzchnia zajętego przez małżonków S. pasa gruntu oznaczonego pkt (...)na w/w mapie wynosi 7 m ².

Z kolei granica ewidencyjna pomiędzy działkami po drugiej stronie drogi przez wieś nr (...) (współwłasność małżonków P.) i nr(...)(własność W. G.) biegnie według pkt (...) na mapie sporządzonej przez biegłego J. B. z dnia 18 lutego 2014 roku (k. 1761). Granica ta także nie jest granicą prawną.

W dacie 4 listopada 1971 roku granica faktyczna (na gruncie) między działkami nr (...) (współwłasność małżonków P.) i nr (...) (własność W. G.), miała inny przebieg a mianowicie: od strony drogi przez wieś wytyczał ją płot drewniany, który biegł do rogu domu mieszkalnego, dalej po ścianie szczytowej domu, za nim od rogu domu po ogrodzeniu drewnianym i ścianach budynków gospodarczych, ubikacji, a dalej po ogrodzeniu drewnianym. Ogrodzenia te zostały wymienione na nowe kilkanaście lat temu i stanęły w tym samym miejscu, co poprzednie. Stan taki nie uległ zmianie i istnieje do chwili obecnej.

Przebieg granicy według stanu posiadania z daty 4 listopada 1971r., niezmienionego do dziś, wyznaczają punkty: (...), przedstawione na mapie sporządzonej przez biegłego J. B. z dnia 18 lutego 2014 roku (k. 1761).

W tak ustalonym stanie faktycznym, w ocenie Sądu Rejonowego, żądanie Z. P. o wydanie pasa gruntu, stanowiącego część jego działki oznaczonej nr (...), a zajętego przez małżonków S. jako współwłaścicieli działki nr (...), jest częściowo uzasadnione a mianowicie w odniesieniu do pasa gruntu oznaczonego punktami: (...) o powierzchni 7m ^{( 2)}, (niejako „przyłączonego” do ich działki nr (...)), przedstawionego na mapie sporządzonej przez biegłego J. B., zaewidencjonowanej w Starostwie (...) w dniu 8 grudnia 2014 roku za nr (...) (k.1894).

Dla ustalenia szerokości zajętego przez pozwanych małżonków S. pasa gruntu, stanowiącego część działki nr (...), konieczne było dokonanie jako przesłanki do wydania pasa gruntu, dokonanie rozgraniczenia działki nr (...), o czym Sąd orzekł w pkt I wyroku.

Sąd Rejonowy wskazał, że istotę sporu stanowiło ustalenie, czy pas gruntu zajęty w ocenie powoda przez pozwanych stanowi część działki nr (...) (współwłasność małżonków P.), a w konsekwencji, czy doszło do pozbawienia własności Z. P., i dla ustalenia czy żądanie wydania przygranicznego pasa gruntu jest uzasadnione i o jakiej powierzchni, konieczne było dokonanie rozgraniczenia nieruchomości nr (...), co stanowiło przesłankę do określenia szerokości spornego pasa gruntu.

Sąd Rejonowy podkreślił również, że powód nie był w stanie dokładnie określić położenia pasów gruntu, których wydania domagał się (zarówno w odniesieniu do małżonków S. jak i wobec W. G.).

Powód początkowo wskazywał szerokość żądanego pasa gruntu na 1 m, później na 2,38 m, a podczas ostatnich oględzin z udziałem sądu między działką nr (...) w odległości 30 cm od południowo – wschodniego rogu słupka z pustaka (metalowa szyna, pełniąca funkcję słupka ogrodzeniowego, obudowana przez małżonków S. w połowie lat 90-tych), na którym wspiera się brama wjazdowa, zamontowana przez pozwanych S..

Szerokość żądanego pasa gruntu, stanowiącego część działki powoda nr (...) (po drugiej stronie drogi przez wieś) i „przyłączonego do działki nr (...) przez W. G. (właścicielkę działki nr (...)), powód określił jako „w odległości 20 cm od południowo – wschodniego rogu słupka z pustaka, na którym wspiera się ogrodzenie pozwanej W. G. od drogi, nie precyzując jednak dalszego przebiegu tego spornego pasa gruntu, jego szerokości.

Biorąc pod uwagę aktywność procesową powoda, Sąd Rejonowy uznał, że podstawę zgłoszonego przez powoda żądania wydania pasów gruntu, stanowiących część jego działek nr (...) jest art.222 k.c. Wynika to również ze wskazywanej okoliczności, iż jego nieruchomość powinna mieć określoną szerokość, a zatem brakująca część musi znajdować się w działce pozwanych.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe potwierdziło, że małżonkowie S. (współwłaściciele działki nr (...)), faktycznie zajmują część działki nr (...) (współwłasność małżonków P.), graniczącej z ich działką nr (...).

Dla rozstrzygnięcia sporu w odniesieniu do żądania wydania pasa gruntu, stanowiącego część działki nr (...) (jego szerokości), konieczne było dokonanie rozgraniczenia działki nr (...), jako przesłanki do rozpoznania żądania wydania pasu gruntu.

Dalej Sąd wskazał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwalał na dokonanie rozgraniczenia według pierwszego kryterium, tj. stanu prawnego (istniejącego w dacie 4 listopada 1971r. i nie zmienionego w takim czasie, który uprawniałby do zasiedzenia przygranicznych pasów gruntu (drewniany plot między działkami nr (...), został usunięty przez małżonków S. w połowie lat 90-tych, co oznacza, że pozwani małżonkowie schabek nie zasiedzieli spornego pasa gruntu i dlatego zostali zobowiązani do jego wydania powodowi).

Dokonując ustaleń w przedmiocie położenia granic spornych nieruchomości, Sąd Rejonowy miał na uwadze to, że zostały wydane Akty Własności Ziemi na działkę nr: (...) na rzecz M. K. (2), na działkę nr (...) na rzecz H. F. i na działkę nr (...) na rzecz W. G.. Dlatego Sąd Rejonowy ustalił przebieg spornej granicy między działkami powoda i pozwanych według stanu na datę 4 listopada 1971 roku (jako stanu prawnego), jak również, czy przebieg ten uległ zmianie, a jeżeli tak to kiedy.

Stosownie do zaleceń Sądu Okręgowego w Kielcach, który wyrokiem z dnia 8 lutego 2008 roku w sprawie II Ca 78/08 uchylił zaskarżony wyrok w pkt I, III, IV, V i VI i sprawę w tym zakresie przekazał do ponownego rozpoznania, Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu geodezji spoza województwa (...) J. B..

Biegły ten w sporządzonej opinii (k.1759-1761, k.1780-1782) stwierdził, że własność wszystkich działek objętych sporem została uregulowana pierwotnie na mocy ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, a z akt uwłaszczeniowych wynika, iż poszczególni właściciele uwłaszczyli się na działki według oznaczeń w ewidencji gruntów wykonanej w 1965r. Wskazywał, że pomiar stanu władania przy zakładaniu ewidencji gruntów odbył się w 1965 roku, a w jego wyniku powstał zarys pomiarowy, odzwierciedlający wyniki pomiarów szerokości działek. Z tego też względu biegły wysnuł wniosek, że skoro nie ma możliwości stwierdzić, jak przebiegał stan posiadania spornych działek na datę 4 listopada 1971 roku, a uwłaszczenie nastąpiło 6 lat po pomiarach od założenia ewidencji gruntów i w aktach uwłaszczeniowych brak jest informacji o występujących sporach granicznych, to należy przyjąć przez domniemanie, iż w dacie 4 listopada 1971 roku stan posiadania był taki sam, jak w chwili zakładania ewidencji gruntów i dlatego granica prawna działek pokrywa się z granicą ewidencyjną.

Sąd Rejonowy w tym zakresie nie podzielił wniosków wynikających z opinii biegłego (odnoszących się do uznania przez biegłego, że granica ewidencyjna z 1965r, pomiędzy działkami nr (...) jest także granicą prawną, istniejącą w dacie 4 listopada 1971r.), w pozostałym zakresie podzielił opinię biegłego i wnioski w niej zawarte (k.1759 – k.1761). Ustalając stan i zakres posiadania w dacie 4 listopada 1971r. oraz fakt, iż po tej dacie nie nastąpiły takie zmiany aby doprowadziły do powstania nowego, innego stanu prowadzącego do zmian własnościowych uznał, że istniejący na gruncie stan posiadania i wyznaczone tym stanem granice są stanem prawnym określającym granice prawne nieruchomości oznaczonych nr (...)oraz nr (...)i nr (...).

Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, który min. w uchwale z dnia 11 maja 1995 roku w sprawie III Cz 45/95 stwierdził, że przepis art. 64 ustawy z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw w sprawie o rozgraniczenie nie stoi na przeszkodzie ustaleniu przebiegu granicy według stanu prawnego, odmiennego od wynikającego z Aktów Własności Ziemi, jeżeli w aktach tych, nieruchomości zostały określone według danych z ewidencji gruntów.

Mając na względzie powyższe, biegły J. B. na zlecenie sądu sporządził szkic graniczny - mapę, obrazującą przebieg granicy ewidencyjnej z 1965r., przebieg granicy istniejący w dacie 4 listopada 1971r. po ustalony przez sąd, obecny stan posiadania według wskazań stron (k.1761).

Odnośnie granicy między działką nr (...) biegły zaopiniował, iż aktualny stan posiadania wyznacza linia biegnąca po szczycie skarpy, pniach drzew owocowych oraz widoczna granica wykoszenia (która nie ma stałego charakteru, zależy od zakresu wykoszonej trawy) i oznaczył ją punktami: (...) .

Sąd Rejonowy uznał, że nie zasługiwały na uwzględnienie twierdzenia powoda jakoby granica pomiędzy działkami nr (...) miała przebiegać poprzez odmierzenie łącznej szerokości działek nr: (...), wynoszącej 20 m, albowiem nie znajdują one żadnego usprawiedliwienia w dokumentach źródłowych. Sąd Rejonowy zwrócił także uwagę, że granice nieruchomości nie są pochodną powierzchni, wręcz przeciwnie – powierzchnia nieruchomości jest pochodną granicy.

Wskazał dalej, że ustalenie przebiegu granic dotyczyło działek nr (...) oraz działek położonych po drugiej stronie drogi przez wieś nr (...)i nr (...) (nieruchomości usytuowanych po przeciwnych stronach drogi wiejskiej) i co do każdej z nich Sąd przeprowadził dowód przesłuchania świadków, z zeznań stron na okoliczność stanu i zakresu posiadania na datę 4 listopada 1971r. oraz zakresu i czasu powstania ewentualnych zmian w zakresie tego posiadania, Sąd przeprowadził również oględziny spornych nieruchomości, w czasie których powód wskazał, w którym miejscu według niego powinna przebiegać granica między działkami nr (...) oraz działkami nr (...) (k.15781586).

Podkreślił także, że strony były zgodne co do tego, iż na datę 4 listopada 1971 roku granicę między działką nr (...) stanowił płot drewniany.

Pozwani małżonkowie S. wprawdzie nie zamieszkiwali na działce nr (...) w tej dacie, ale swoje zeznania opierali na relacji przekazanej im przez poprzedniego właściciela H. F. (sprzedał im działkę nr (...) w 1989r., okazała granice), która została przesłuchana w charakterze świadka i potwierdziła fakt, iż granice posiadania między działką nr (...) wyznaczał drewniany plot, zbudowany jeszcze w latach 50-tych, istniejący w dacie sprzedaży tj. w 1989r. Ogrodzenie to usunęli małżonkowie S. po zakupie nieruchomości na początku lat 90-tych.

Sąd Rejonowy zważył, że strony były rozbieżne jedynie co do umiejscowienia w/w płotu. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje jednak, że powód nie posiada wiedzy na temat dokładnego przebiegu spornej granicy z pozwanymi małżonkami S. na datę 4 listopada 1971 roku, bo wtedy nie był właścicielem nie tylko działki nr (...), ale również nr (...) Sąd Rejonowy nie dał wiary twierdzeniom powoda, że wprawdzie nie był właścicielem działek nr (...) przed 1995 rokiem, ale urodził się w G. i wszystko widział. Podkreślił, że centrum życiowe powoda stanowi miasto K. o czym świadczy nie tylko fakt, iż w pozwie powód podał jako miejsce zamieszkania to właśnie miasto, ale również jego zeznania, iż od lat 70 – tych już tu mieszkał, na początku na ul. (...), a potem otrzymał mieszkanie w bloku na ul. (...).

Tym samym powód nie mógł przebywać na stałe w G. i nie posiadał wiedzy na temat dokładnego przebiegu spornych granic, ograniczając się tylko do takich ogólnych szczegółów, jak min. „biegnące ogrodzenie F.”.

Sąd Rejonowy zwrócił także uwagę, że z zeznań powoda wynika, iż działka nr (...), należąca początkowo do jego rodziców, a obecnie stanowiąca jego własność, zawsze była oddzielona od działki nr (...) ogrodzeniem, co tym bardziej uzasadnia przekonanie o braku wiedzy o granicy z kolejną działką.

Zdaniem Sądu Rejonowego dopiero co najwyżej od daty zakupu działek nr (...) (a był to rok 1995), powód interesował się ich stanem prawnym.

Według zgodnych twierdzeń stron w dacie zakupu przez powoda działki nr (...), nie było już płotu drewnianego pomiędzy działką nr (...), ponieważ z uwagi na jego zły stan, został rozebrany przez małżonków S., w niedługim czasie po zakupie działki nr (...) (na początku lat 90-tych).

Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne zeznania H. F., która z racji posiadania statusu właściciela działki nr (...) na podstawie Aktu Własności Ziemi, wskazała jaki był dokładny zakres posiadania przez nią działki nr (...), jak przebiegał drewniany płot wyznaczający granice pomiędzy działką nr (...) aż do daty sprzedaży działki nr (...) małżonkom S., co miało miejsce w 1989r. (a więc także w dacie 4 listopada 1971 roku).

Podkreślił dalej, że działka nr (...) była i jest do chwili obecnej działką siedliskową zabudowaną, a tym samym właściciel użytkuje ją na co dzień, a nie okazjonalnie np. przy pracach polowych. H. F. zeznała, iż oprócz drewnianego płotu wyznaczającego granice pomiędzy działkami nr (...) granicznego w granicy z działką nr (...), na końcu obu tych działek (przy drodze przez wieś) stał słupek metalowy (była to faktycznie szyna metalowa pełniąca funkcję słupka), na którym jednocześnie wspierała się metalowa brama wjazdowa na jej posesję (słupek ten, obudowany obecnie pustakami przez małżonków schabek stoi do dziś w niezmienionym miejscu), a nadto budynki takie jak szopa, obora, stodoła, które zostały rozebrane na początku lat 90-tych. Taki stan istniał aż do czasu sprzedaży działki pozwanym S., co miało miejsce w 1989 roku.

W ocenie Sądu Rejonowego nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy okoliczność kto był wykonawcą tego granicznego płotu, z całą pewnością istniał już w dacie zakupu przez małżonków S. działki nr (...) w 1989r.

Istotne, zdaniem Sądu Rejonowego było, że zarówno według powoda, jak i H. F., ogrodzenie jako plot drewniany, zostało wykonane wiele lat przed 1971 rokiem (najpewniej jeszcze w latach 50-tych).

Po 1989 roku co dalszych losów działki nr (...) wypowiadali się już pozwani małżonkowie S.. Zgodnie potwierdzili stan, zastany po zakupie jako tożsamy ze wskazanym przez H. F..

Pozwany A. S. dodatkowo zeznał, iż przed sprzedażą działki, H. F. rozebrała stodołę i oborę, a nadto zabrała ze sobą metalową bramę wjazdową na jej posesję, pozostawiając słupek metalowy (szynę metalową). Wskazał ponadto, iż w niedługim czasie po zakupie działki rozebrał płot graniczny z działką nr (...), z uwagi na jego zły stan techniczny. Zeznał także, iż płot ten biegł od słupka (metalowej szyny), na której wspierała się jednocześnie metalowa brama H. F.. Słupek ten istnieje do dnia dzisiejszego, przy czym w czasie remontu ogrodzenia od drogi w latach 90 – tych nie przestawiał go, tylko obudował pustakami, wykonując z nich murek od ogrodzenia swojej posesji od drogi. Zważył, że również H. F. potwierdziła fakt obmurowania tego słupka przez

pozwanego i jego nieprzestawiania.

Odnosząc się do zakresu posiadania działki nr (...) oraz przebiegu granicy pomiędzy tymi działkami, Sąd Rejonowy uznał, że wyznaczające tę granicę ogrodzenie drewniane od drogi do rogu budynku mieszkalnego, dalej linia ściany budynku mieszkalnego, ogrodzenie drewniane od drugiego rogu budynku drewnianego, zabudowania gospodarcze, ogrodzenie powstały w końcu lat pięćdziesiątych i stan taki istnieje do dziś (a więc także w dacie 4 listopada 1971r.), jest to zatem stan prawny (ogrodzenie co prawda było wymieniane, lecz postawione w tym samym miejscu). Z takiego przebiegu zakresu i stanu posiadania wynika, że W. G. nie zajęła w żadnej części działki nr (...), jej posiadanie przebiega w mniejszym zakresie aniżeli wynika z ewidencji gruntów z 1965r.

Przebieg granicy, wskazany przez powoda biegnie przez budynek mieszkalny, gospodarcze i w tym zakresie znajduje się w granicach działki nr (...).

To zaś oznacza, że żądanie powoda w odniesieniu do pasa gruntu, stanowiącego cześć jego działki nr (...), a zajętej (zdaniem powoda) przez pozwaną W. G. jest bezzasadne, podlegało oddaleniu, a co za tym idzie bez potrzeby i konieczności rozgraniczenia działek nr (...) (pkt IV wyroku).

W tym zakresie Sąd Rejonowy oparł się na zeznaniach pozwanej W. G., która na działkę nr (...) otrzymała Akt Własności Ziemi i która do dzisiaj zamieszkuje tę nieruchomość i jest jej właścicielem.

Pozwana w sposób jasny i jednoznaczny wskazała, iż działka została zabudowana istniejącym do dnia dzisiejszego na działce budynkiem mieszkalnym już w 1959 roku, a kilka lat później budynkami gospodarczymi. W dacie 4 listopada 1971 roku dodatkowo pomiędzy w/w budynkami istniało wykonane ogrodzenie, które kilka lat później zostało wymienione na nowe, nie zmieniając swojego dotychczasowego położenia. Budynki te oraz ogrodzenie stanowiły granicę między nieruchomościami: działką powoda nr (...) i działką pozwanej W. G. nr (...).

Co do daty posadowienia budynku pozwanej, przyznał to również powód, wskazując jednakże, iż w dacie budowy domu mieszkalnego w/w pozwanej, doszło już do przekroczenia granicy, co nie ma znaczenia, albowiem w dacie 4 listopada 1971 roku stan posiadania pozwanej wyznaczał posadowiony na działce nr (...) budynek mieszkalny, zaprzeczył powstaniu budynków gospodarczych przed 1971r., nie przedstawiając jednak na tę okoliczność żadnych dowodów, co przy zeznaniach R. K. )którego poprzednicy użytkowali działkę nr (...) i W. G., nie może być uznane za skuteczne podważenie daty wybudowania budynków gospodarczych przed data 4 listopada 1971r.

Tym samym twierdzenia powoda, według którego granica między działkami przechodzi przez budynek mieszkalny pozwanej na głębokości 0,15 – 0,30 m nie zasługują na uwzględnienie. Sąd zauważył także, że powód twierdził, iż budynki gospodarcze pozwanej zostały posadowione kilkanaście lat temu (jednak faktu tego nie udowodnił).

Sąd zwrócił uwagę, że budynki usytuowane są w jednej linii z budynkiem mieszkalnym pozwanej i obecny stan posiadania niezmieniony od kilkudziesięciu lat, odbiega w wyraźny sposób od granicy ewidencyjnej, na co wskazuje mapa biegłego J. B. z 18 lutego 2014 roku 9k.1761), z której wynika, że pozwana posiada swoją nieruchomość od strony działki nr (...) w węższych granicach niż wynika to z ewidencji według pkt (...). Linia ta stanowi jednocześnie granicę prawną, która istniała w dacie 4 listopada 1971 roku i od tego czasu do chwili obecnej nie uległa zmianie.

Sąd wskazał również, że przesłuchał w charakterze świadka R. K., który w latach 70 – tych i 80 – tych użytkował działkę nr (...), gdyż należała do jego rodziny. Co do granic działki nr (...) świadek zeznał, iż w dacie 4 listopada 1971 roku stanowił ją płot, przy czy nie był w stanie umiejscowić go w terenie dodając, że granica od tej strony zawsze była zgodna i w granicy stały obora i stodoła.

Z kolei od strony działki nr (...), stanowiącej własność powoda zawsze były spory o granicę. Odnośnie granicy działki nr (...) z działką nr (...) należącą do pozwanej świadek wskazywał, iż na datę 4 listopada 1971 roku wyznaczały ją tak jak w chwili obecnej ściany szczytowe budynku mieszkalnego i gospodarczych pozwanej, a między nimi płoty, które od tej daty nie uległy zmianie.

W ocenie Sądu zeznania świadków H. F. i R. K. są wiarygodne, albowiem są osobami obcymi dla stron i nie mieli oni interesu, by składać je na korzyść którejkolwiek z nich. Natomiast zeznania świadków M. C. i D. K. (2) uznał, iż nie miały większego znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie, podobnie jak i zeznania Z. B..

Ponieważ w toku procesu powód nie wykazał, że pozwana W. G. jako właściciel działki nr (...), zajmuje pas gruntu należący do jego działki o nr (...), Sąd Rejonowy na podstawie art. 222 § 1 k.c. oddalił powództwo o czym orzekł w punkcie IV wyroku (bez konieczności i potrzeby w takim wypadku dokonana rozgraniczenia pomiędzy działkami nr (...)).

Odnośnie granicy między działką nr (...) w ocenie Sądu powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Zważył Sąd, że biegły J. B. w sporządzonej mapie wskazał przebieg granicy ewidencyjnej, która przebiega według pkt (...), przy czym pkt (...) stanowi północno – wschodni narożnik ogrodzenia pozwanych S., tj. murowanego słupka ogrodzenia od drogi. Granice między tymi działkami wyznaczało ogrodzenie drewniane oraz słupek od bramy wjazdowej (metalowa szyna) H. F. obmurowany przez pozwanych S. pustakami Obecna szerokość tego słupka wynosi 44 cm. Dlatego też Sąd Rejonowy, biorąc pod uwagę zgromadzony materiał dowodowy uznał, iż granica prawna między działkami zaczynała się od w/w słupka (oznaczonego pkt (...)na mapie biegłego z 8 grudnia 2014 roku), usytuowanego obecnie pośrodku murka z pustaka ogrodzenia pozwanych S. i biegła dalej prostu w kierunku zachodnim. Pozwani w toku procesu wykazywali, iż nieruchomość posiadają tylko do granicy ewidencyjnej, tj. linii (...) na mapie biegłego J. B. z dnia 27 listopada 2014r., zaewidencjonowanej w Starostwie (...) w dniu 18 lutego 2014 roku za nr (...) (k.1894). Skoro przebieg granicy (którą uznać należy za granicę prawną) jest inny, aniżeli stan posiadania pozwanych, którzy zajmują pas gruntu poza tak wyznaczoną granicą, należało rozgraniczyć nieruchomości nr (...)według pkt (...) i jednocześnie nakazać wydać pozwanym małżonkom S. na rzecz powoda pas gruntu oznaczony pkt (...)o pow. 7 m ^{( 2)}, przedstawiony na opisanym szkicu granicznym (k.1894) o czym Sąd orzekł jak w pkt I i II wyroku, oddalając powództwo w pozostałej części w stosunku do pozwanych S. (pkt III), jak również oddalając powództwo w całości wobec pozwanej W. G. (pkt IV) wyroku.

W ocenie Sądu Rejonowego na uwzględnienie nie zasługiwały zgłoszone w pozwie pozostałe roszczenia odnośnie nakazania pozwanym S. odtworzenia rozebranego płotu oraz odszkodowania z powodu stosowania długotrwałych metod represyjnych oraz naruszania dóbr materialnych powoda, albowiem pierwsze zgłoszone przez niego żądanie nie znajduje podstawy prawnej, a ponadto bezspornie ze zgromadzonego materiały wynika, że ogrodzenie zostało wybudowane przez poprzednika działki nr (...) i pozwani po zakupie nieruchomości stali się właścicielami tego ogrodzenia i mieli prawo do tego, by je rozebrać zwłaszcza z uwagi na jego zły stan.

Odnosząc się do drugiego ze zgłoszonych żądań, Sąd uznał, że powód nie zaoferował żadnych dowodów, a to na nim ciążył obowiązek ich wskazania na podstawie art. 6 k.c. zw. z art.232 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., uznając że zachodzą przesłanki do odstąpienia od obciążania pozwanych kosztami.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód Z. P., zaskarżając go w części, tj. w zakresie pkt I, II, III, IV, V. Zarzucił:

- naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwą, dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na błędnym przyjęciu iż:

- powód ze względu na zamieszkiwanie poza miejscowością, w której położone są sporne działki nie posiadał wiedzy o przebiegu ich granic;

- interpretację opinii biegłego geodety J. B. oraz pozostałych biegłych opiniujących w sprawie na przestrzeni jej trwania na korzyść pozwanych;

- stan prawny przebiegu granic pomiędzy działką powoda i pozwanych ustalony tylko w oparciu o treść zeznań pozwanych, z pominięciem zeznań Z. P.;

- naruszenie art. 329 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku z uchybieniem ustawowego dwutygodniowego oraz trzydziestodniowego okresu czasu.

Popierając apelację powód Z. P. wnosił o uchylenie wyroku w zaskarżonej części oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda Z. P. jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy po uchyleniu zaskarżonego wyroku z dnia 29 września 2009 roku wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 22 kwietnia 2010 roku w sprawie II Ca 1313/09, stosując zalecenia Sądu II instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe i dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, nie naruszając zasady swobodnej oceny dowodów, które Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje je za własne.

Na wstępie trzeba zaznaczyć, że zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego z dnia 28 kwietnia 2015.r. sygn. IC 129/10 jest wyrokiem częściowym, przewidzianym w art.317 k.p.c., ponieważ rozstrzygnięcie w nim zawarte dotyczy części roszczeń zgłoszonych przez powoda, a mianowicie żądania wydania pasów gruntu przynależnych do działki nr (...) (stanowiącej współwłasność małżonków P.), w odniesieniu do pozwanych małżonków S. (współwłaścicieli działki nr (...)) oraz żądanie wydania pasa gruntu działki nr (...) (należącej do małżonków P.) w odniesieniu do pozwanej W. G. (właścicielki działki nr (...)).

Nie zostało rozstrzygnięte żądanie powoda - wydania pasa gruntu przynależnego do działki nr (...) (należącej do małżonków P.) skierowane przeciwko właścicielom działki nr (...) oraz żądanie wydania pasa gruntu działki po drugiej stronie drogi nr (...) (należącej do małżonków P.) skierowane przeciwko właścicielom działki nr (...).

Postępowanie w części dotyczącej tych żądań zostało zawieszone postanowieniem z dnia 12 stycznia 2012 roku (k.1501) z powodu śmierci jednego ze współwłaścicieli działek nr (...). H. G. (1), która była współwłaścicielką działek nr (...) zmarła w dniu 10 czerwca 2011 roku (k. 1481). Zauważyć bowiem należy, że przesłanką do podjęcia zawieszonego postępowania jest wykazanie przez spadkobierców następstwa prawnego po zmarłej poprzez przedstawienie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Do chwili obecnej takie orzeczenie nie zostało złożone, jak również nie zgłosili się spadkobiercy H. G. (2).

Dlatego też apelacja powoda Z. P. dotycząca żądania wydania pasa gruntu przynależnego do działki nr (...) (należącej do małżonków P.) a zajętego przez właścicieli działki nr (...) oraz wydania pasa gruntu przynależnego do działki nr (...) (należącej do małżonków P.) a zajętego przez właścicieli działki nr (...) podlegał odrzuceniu z powodu braku przedmiotu zaskarżenia, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art.370 k.p.c.

Wbrew wywodom apelacji Sąd Rejonowy nie dopuścił się zarzucanych mu uchybień, gdyż poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w oparciu o wszechstronną analizę zgromadzonego materiału dowodowego, nie naruszając zasady swobodnej oceny dowodów i prawidłowo zastosował prawo materialne.

Apelujący, formułując zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji zasady swobodnej oceny dowodów (w istocie art. 233 § 1 k.p.c.), dąży do podważenia dokonanych przez ten Sąd ustaleń dotyczących zakresu stanu posiadania w dniu 4 listopada 1971 r., albowiem to one w istocie legły u podstaw oddalenia jego żądania w pozostałej części. Poza zaprzeczeniem dokonanym ustaleniom, nie przedstawił ani w toku postepowania przed Sądem Rejonowym ani w apelacji żadnych dowodów na to, że stan i zakres posiadania działek nr (...), a także przebieg granic pomiędzy działkami nr (...) oraz działkami nr (...), był inny aniżeli ustalił to Sąd I instancji. Apelacja stanowi w istocie bezskuteczną polemikę z oceną dowodów sądu orzekającego, podjętą z pozycji osoby zainteresowanej wynikiem sprawy.

Nie ulega wątpliwości, że skoro pierwotnymi tytułami własności wszystkich przedmiotowych nieruchomości są Akty Własności Ziemi, to stan prawny wynika ze stanu posiadania na 4 listopada 1971r. (nie uległ on zmianie w takim czasie, że powstałby by inny, nowy stan prawny). Pozwany co prawda kwestionował w/w Akty Własności Ziemi, ale znów poza zaprzeczeniem prawidłowości tych dokumentów, nie przedłożył na tę okoliczność żadnych dowodów. Właściwie pozwany Z. P. kwestionował i zaprzeczał wszystkim i wszystkiemu. Swoje twierdzenia o przebiegu granicy między działką nr (...) wywodził z szerokości swoich innych działek, przebiegu bruzdy, której istnienia w określonym czasie, usytuowania nie udowodnił. Podobnie też, poza zaprzeczaniem, nie udowodnił innego przebiegu granicy pomiędzy działką nr (...), aniżeli ustalił sąd.

Sąd Rejonowy poza dowodami zgłoszonymi przez strony, podjął działania także z urzędu w celu ustalenia stanu posiadania w dacie 4 listopada 1971r., i wykonując zalecenie Sądu Odwoławczego uchylającego poprzednio zapadłe w sprawie postanowienie. A mianowicie: dopuścił dowód z zeznań świadków, przeprowadził oględziny nieruchomości, dopuścił dowód z opinii biegłego geodety i z dokumentów.

Należy zgodzić się z Sądem I instancji, że przeprowadzone postępowanie dowodowe daje podstawy do ustalenia przebiegu granicy pomiędzy działkami nr (...) (należącą do małżonków P.) i nr (...)(należącą do małżonków S.) oraz pomiędzy działkami po drugiej stronie drogi nr (...) (współwłasność małżonków P.) i (...) (własność W. G.) w dacie 4 listopada 1971 roku oraz stwierdzenia czy i. w jakim zakresie żądanie powoda wydania przez pozwanych małżonków S. i W. G. jest uzasadnione.

Wbrew zarzutom zawartym w apelacji Sąd Rejonowy niewadliwie dokonał rozgraniczenia między nieruchomością, oznaczoną jako działka nr (...) i działką nr (...) według punktów (...)przedstawionych na szkicu granicznym opracowanym przez biegłego geodetę J. B. z dnia 27 listopada 2014r., zaewidencjonowanym w Starostwie (...) w dniu 8 grudnia 2014 roku za nr(...)(k.1894), według kryterium prawnego (stan i zakres posiadania istniejący w dacie 4 listopada 1971r.), zgodnie z wymogami określonymi w art.153 k.c. – pkt I wyroku.

Z przebiegu tak wytyczonej granicy wynikało, że pozwani małżonkowie S. zajęli część należącej do małżonków P. działki nr (...), a mianowicie pas gruntu oznaczony pkt (...) o pow. 7 m ², przedstawiony na wyżej opisanej mapie i dlatego też równie słusznie Sąd Rejonowy nakazał A. i T. małżonkom S. wydać na rzecz powoda Z. P. opisany wyżej pas gruntu na podstawie art.222 k.c.

Ocena zaś dowodów, która legła u podstaw tych ustaleń, mimo odmiennych twierdzeń skarżącego, odpowiada wymogom art. 233 § 1 k.p.c w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Podkreślić należy, że przepis art. 233 § 1 k.p.c. przyznaje sądowi swobodę oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zatem zarzut jego naruszenia jest tylko wtedy usprawiedliwiony, gdy sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki, bądź doświadczenia życiowego. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art.233 §1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postepowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie je im przyznając (zob. post. SN z dnia 23 stycznia 2001r., IV CKN 970/00, Legalis).

Tego jednak powód nie wykazał, poza zaprzeczeniem dokonanym przez sąd ustaleniom i nie przedstawił żadnych na to dowodów, żeby ta ocena była sprzeczna z zasadami logiki, doświadczenia życiowego..

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy, poddając szczegółowej ocenie zarówno przedstawione dokumenty, jak i opinię biegłego sądowego J. B. oraz zeznania świadków: H. F., R. K., H. B., D. K. (2), M. C., C. W., J. W., Z. B., dowód z oględzin nieruchomości, a także twierdzenia samych stron, wyprowadził z nich wnioski zgodne ze wskazanymi wymogami. Wskazał, które z dowodów uznał za wiarygodne, a którym odmówił tego waloru uzasadniając swoje stanowisko.

Skarżący, konstruując zarzut braku wszechstronnego rozważenia przez Sąd zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym niewłaściwej oceny opinii biegłego oraz zeznań stron, opiera go o wybiórcze wnioski płynące z tych dowodów.

Podnieść zaś należy, że dowód z opinii biegłego podlega ocenie przy zastosowaniu reguł określonych w art. 233 § 1 k.p.c., na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (por. uzas. post. SN z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64, uzas. wyr. SN z dnia 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00, lex nr 77046).

Za bezzasadny należy uznać zarzut błędnego ustalenia przebiegu granic pomiędzy działką nr (...) i nr (...) oraz między działką nr (...).

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił przebieg granicy według stanu posiadania istniejącego w dacie 4 listopada 1971r. w odniesieniu do działek oznaczonych numerami (...), uwzględniając elementy faktycznej zabudowy, istniejące w tej części działek w dniu 4 listopada 1971 r. (drewnianego płotu, który zarówno według twierdzeń powoda jak i pozwanych małżonków S., „stał w granicy”, jak również realizowaną ich zabudową po tej dacie, podobnie też prawidłowo ustalił przebieg granicy między działką nr (...) według stanu posiadania w dacie 4 listopada 1971r.

Nie ulega wątpliwości, że skoro pierwotnymi tytułami własności wszystkich przedmiotowych nieruchomości są Akty Własności Ziemi, to stan prawny tych nieruchomości, przebiegu granic, wynika ze stanu posiadania w dacie 4 listopada 1971r., jeśli po tej dacie nie nastąpiła taka zmiana zakresu władania, która spowodowałaby powstanie nowego stanu prawnego.

Sąd Rejonowy ustalając stanu posiadania istniejący w dacie 4 listopada 1971r, przeprowadził nie tylko dowody wnioskowane przez strony, ale również z urzędu - wykonując zalecenia Sądu Odwoławczego uchylającego poprzednio zapadłe w sprawie orzeczenie. A mianowicie: dopuścił dowód z zeznań świadków, przeprowadził oględziny nieruchomości, dopuścił dowód z opinii biegłego geodety i z dokumentów. Należy zgodzić się z Sądem I instancji, że przeprowadzone postępowanie dowodowe daje podstawy do ustalenia stanu prawnego nieruchomości na datę 4 listopada 1971 roku.

Podkreślić należy, że w sprawie o rozgraniczenie nieruchomości objętych postępowaniem uwłaszczeniowym, w celu ustalenia granicy prawnej (art. 153 k.c.) konieczne jest zatem ustalenie przebiegu granic według stanu posiadania w dacie 4 listopada 1971 (czy nastąpiły zamiany po tej dacie, skutkujące powstaniem nowego stanu prawnego), które to ustalenia Sąd Rejonowy w pełni prawidłowo poczynił w niniejszej sprawie. Dokonywanie przez Sąd ustaleń w tym zakresie nie wyklucza możliwości dokonania rozgraniczenia według stanu prawnego. Zaznaczyć należy, że wydany na podstawie art. 1 ust. 1 w/w ustawy Akt Własności Ziemi stanowił decyzję potwierdzającą nabycie własności ex lege.

Trzeba w tym miejscu zauważyć, że przepis art. 153 k.c. przewiduje w istocie trzy kryteria rozgraniczenia oraz następującą kolejność ich stosowania: 1. aktualny stan prawny, 2. ostatni spokojny stan posiadania, 3. uwzględnienie wszelkich okoliczności.

Waga kolejnych kryteriów i ich wzajemne wyłączanie, czyni niedopuszczalnym dokonanie rozgraniczenia przy zastosowaniu drugiego czy trzeciego kryterium, dopóki można ustalić granice na podstawie aktualnego stanu prawnego (por. przykł. post. SN z dnia 14 listopada 2006r., IV CSK 206/06, Lex nr 1100083, post. SN z dnia 5 grudnia 2003r., IV CK 255/02, Lex nr 602078).

Sąd Rejonowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego ostatecznie ustalił jaki był zakres władania działkami nr (...) oraz jak przebiegała granica między tymi działkami w dacie 4 listopada 1971r. i skoro ten stan nie uległ zmianie w taki sposób i w takim czasie, że doprowadziłby do powstania nowego stanu prawnego, zatem rozgraniczenie między działkami nr (...) winno przebiegać według stanu istniejącego w dniu 4 listopada 1971r., który stał się stanem prawnym (stojący w tej dacie pomiędzy tymi działkami drewniany plot, został rozebrany przez małżonków S. na początku lat 90-tych, zatem zmiana zakresu posiadania przez małżonków S. pasa gruntu za tym drewnianym płotem, nie doprowadziła do zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu). Pozostałością owego drewnianego płotu jest słupek stanowiący szynę metalową, obudowany obecnie przez pozwanych S. pustakami i on wytycza przebieg granicy pomiędzy działką nr (...) w linii prostej w kierunku zachodnim do granicy z działką nr (...). Okoliczność ta została potwierdzona przez poprzedniego właściciela działki nr (...) – H. F. (k.516, 1580v. i n.).

Zważywszy na dokonane ustalenia, Sąd Rejonowy zasadnie zlecił biegłemu geodecie J. B. sporządzenie szkicu przedstawiającego przebieg granicy pomiędzy działkami nr (...) w różnym stanie: 1. granicy wynikającej z ewidencji gruntów, 2. granicy między tymi działkami według stanu posiadania na datę 4 listopada 1971 roku oraz 3. granicy według obecnego stanu posiadania (wskazanego przez strony podczas oględzin z dnia 18 maja 2012 roku (k. 1714), co zostało przedstawione przez biegłego na szkicu przebiegu tych granic z dnia 18 lutego 2014r. (k.1761).

Sporządzenie opinii biegły poprzedził wywiadem terenowym, w tym m. in. pomiarem w celu ustalenia punktów granicznych, pomiaru stanu spokojnego posiadania, istotnych szczegółów terenowych oraz wyznaczeniem punktów granicznych wg własnej opinii (k. 1759 v. – 1760).

Na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2014 roku biegły odniósł się do zarzutów powoda (k. 1773) i wyjaśnił, że granica ewidencyjna z 1965r. jest, zdaniem biegłego, granicą prawną. Pomiar stanu władania odbył się w 1965 roku i w jego wyniku powstał zarys pomiarowy, który odzwierciedla wyniki pomiarów szerokości działek. Uwłaszczenie nastąpiło po upływie 6 lat od dokonania pomiarów do założenia ewidencji gruntów i w aktach uwłaszczeniowych wbrew twierdzeniom powoda nie ma informacji o istniejących sporach granicznych. Zdaniem biegłego, należało zatem przyjąć przez domniemanie, że w dacie 4 listopada 1971 roku stan posiadania był taki sam, jak w chwili zakładania ewidencji gruntów i dlatego granica prawna pokrywa się z granica ewidencyjną (k. 1178 – 1782).

Biegły przed sporządzeniem opinii dokonał analizy akt sądowych, akt ksiąg wieczystych (...) a także operatów ewidencji gruntów oraz operatów jednostkowych, zebranych w aktach uwłaszczeniowych.

W tej sytuacji, mając na uwadze także wiedzę i doświadczenie zawodowe biegłego, Sąd I instancji słusznie przyjął sporządzoną przez niego opinię (przedstawiającą przebieg granicy 1. według ewidencji gruntów z 1965r., 2. według stanu posiadania w dacie 4 listopada 1971r., i 3. obecnego stanu posiadania), za podstawę dla dokonania zakresu i stanu władania działkami nr (...) oraz przebiegu granicy pomiędzy tymi działkami.

Nie ma jednak racji biegły geodeta J. B., że dokumentem właściwym do ustalenia przebiegu granic własności w/w nieruchomości, (co do których zostały wydane Akty Własności Ziemi), jest operat ewidencji gruntów z 1965r., bo nie można ustalić stanu władania w dacie 4 listopada 1971r. a Akty Własności Ziemi zostały wydane 6 lat po sporządzeniu tej ewidencji (k.1759-1761, 1780).

Jak bowiem wynika ze sporządzonego szkicu (k.1761), przebieg granicy między działkami nr (...) oraz działkami po drugiej stronie drogi nr (...), według ewidencji gruntów z 1965r. i według stanu posiadania w dacie 4 listopada 1971r., ustalonego przez Sąd Rejonowy (istniejący wówczas drewniany plot wyznaczający zakres władania działek nr (...), a tym samym przebieg granicy), oraz przebieg granicy między działkami po drugiej stronie drogi nr (...), wyznaczony przez plot drewniany i ściany budynków mieszkalnego i gospodarczych, nie pokrywają się ze sobą.

To istniejący w dacie 4 listopada 1971r. zakres władania tych nieruchomości. oznaczał powstanie stanu prawnego, wyznaczającego jednocześnie przebieg granicy między nimi i zgodnie z tym, prawidłowo Sąd Rejonowy ustalił przebieg granicy między działkami nr (...) oraz między działkami nr (...).

Nie można zgodzić się ze skarżącym, iż biegły był stronniczy podczas sporządzania opinii. Okoliczności tej skarżący w żaden sposób nie wykazał, nie podał na czym ten brak obiektywizmu miałby polegać. Obiektywne przekonanie strony, że sporządzona przez biegłego opinia jest niezasadna, niesłuszna i nieprawidłowa, nie może determinować skuteczności podważenia jej prawidłowości, w sytuacji braku merytorycznych zarzutów popartych stosownymi dowodami.

Zakres władania działkami nr (...) i stan ich posiadania w dacie 4 listopada 1971r. Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o zeznania stron, zgłoszonych świadków, dokonując wszechstronnej ich oceny, wyczerpująco wyjaśniając, którym dowodom dal wiarę, którym nie i dlaczego, następnie zlecając biegłemu J. B. sporządzenie szkicu przebiegu granic (według ewidencji gruntów z 1965r., stanu posiadania w dacie 4 listopada 1971r. oraz obecnie), i Sąd Okręgowy w zasadzie tę ocenę podziela.

Z tym zastrzeżeniem, że ma rację powód zarzucając Sądowi, iż argumentacja Sądu Rejonowego, jakoby powód nie znal dokładnego miejsca położenia płotu drewnianego stojącego w granicy miedzy działką nr (...), dlatego, że tam nie mieszka, nie jest w pełni uzasadniona. Nie można bowiem zdyskwalifikować zeznań powoda tylko dlatego, że był zameldowany i mieszkał w innej miejscowości. Nie zmienia to jednak oceny Sądu Rejonowego, że powód nie przedstawił dowodów na przebieg granicy inny, aniżeli ustalił to Sąd Rejonowy i dal temu wyraz w orzeczeniu.

Należy bowiem zaznaczyć, że powód kierując żądanie wydania przez małżonków S. oraz W. G. pasa gruntu, w toku całego postępowania wielokrotnie zmieniał przebieg tego spornego pasa i jego powierzchnię.

I tak w odniesieniu do pasa należącego do działki nr (...) (a znajdującego się, zdaniem powoda, w posiadaniu pozwanych małżonków S.), początkowo wskazał jego szerokość na dwa metry, późnej na 1m (k.145), dalej na 2,38m (oględziny k.347), podczas ostatnich oględzin na 30 cm, mierzoną od słupka w ogrodzeniu działki nr (...) od drogi (szyny metalowej obudowanej pustakami) i dalej w linii prostej do końca działki nr (...).

Ten sporny pas gruntu określał zawsze w odniesieniu do drewnianego płotu, który stal w granicy między działkami nr (...). Położenie tego płotu określał w ten sposób, że, kiedy w latach 1996-1997 sadził na swojej działce nr (...) śliwy w odległości około 1 metra od granicy z działką nr (...), to chociaż płotu drewnianego już nie było, mimo to wiedział o jego położeniu, gdyż wyznaczały to miejsce „bruzdy biegnące od samego lasu aż do drogi” (k1503). Nie przedstawił na tę okoliczność żadnych dowodów (na istnienie w określonym czasie bruzdy i jej przebiegu, w szczególności, że przebiegała ona w miejscu rozebranego na początku lat 90-tych drewnianego płotu, wyznaczającego granicę pomiędzy działką nr (...)).).

Podobnie chwiejne i niejednoznaczne stanowisko przedstawiał powód w odniesieniu do pasa gruntu przynależnego do działki nr (...) (a zajętego, zdaniem powoda, przez W. G.). Początkowo określił ten pas w odległości 20cm od południowo-wschodniego rogu słupka z pustaka na działce (...), na którym wspiera się ogrodzenie działki nr (...) od drogi. Potem przebieg granicy opisał w ten sposób, że granica biegnie od rogu domu, następnie ściany szczytowe budynków gospodarczych (postawionych zdaniem powoda w latach 2002-2003 bez zezwolenia), ogrodzenie od drogi do rogu domu zostało wymienione i postawione w innym miejscu), dom był zbudowany przed 1971r., wtedy nie wnikał, gdzie są granice (k.1504). Z kolei na ostatnich oględzinach z udziałem biegłego J. G., poprzedzających sporządzenie szkicu przebiegu granic (k1761), powód wskazał punkt w ogrodzeniu i dalej jego linię prostą, przebiegającą przez budynek mieszkalny i gospodarczy, bez określenia jego szerokości, co biegły zobrazował linią czerwoną na sporządzonym szkicu (k.1761).

Twierdzenia powoda, zmienne w toku całego postępowania, nie zostały potwierdzone przez świadków zgłoszonych przez powoda: C. W. (k.1582), J. W. (k.1582), D. K. (2) – siostra powoda (k.1204, k.1585) - nie mieli wiadomości na temat konkretnego przebiegu granicy w dacie 4 listopada 1971r. a więc na długo przed zakupem przez powoda działek nr (...). Potwierdzili jedynie, istnienie drewnianego płotu, bez wskazania jego przebiegu, potwierdzili także istnienie na działce nr (...) domu mieszkalnego i zabudowań gospodarczych, zbudowanych wiele lat temu. Świadek M. C. – siostra powoda zeznała, że jak brat dokupił działkę nr (...), to nie „dogrodził jej”, bo nie wiedział gdzie przebiega granica (k.1204) i tym zeznaniom, obecny na rozprawie powód nie zaprzeczył. Także kolejni świadkowie: W. Z. (k.1408), Z. B. (k.1406), S. K. (k.1407) nie mieli takiej wiedzy.

Również nie sposób zgodzić się z twierdzeniem powoda jakoby, w sposób dowolny zostały ocenione jego zeznania dotyczące posiadania informacji odnośnie przebiegu granicy. Podkreślić bowiem należy, że w toku postępowania skarżący kilkukrotnie zmieniał swoje żądanie w zakresie powierzchni spornego pasa gruntu, której wydania domaga się. Początkowo na rozprawie w dni 7 stycznia 2004 roku sprecyzował żądanie pozwu, wnosząc o zobowiązanie pozwanych S. do wydania pasa gruntu o szerokości 1 m jednocześnie wnosząc o rozgraniczenie działki nr (...) z działką nr (...) (k. 139), następnie wskazywał, że domaga się eksmisji pozwanych S. z działki nr (...), pozwanej W. G. z pasa gruntu znajdującego się na działce nr (...) oraz zapłaty odszkodowania (k. 150).

Z kolei na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2005 roku domagał się wydania pasa gruntu z działki nr (...) o szerokości 1 m, a z działek nr (...) wydania pasa gruntu o szerokości 0,5 m (k. 340 v.), a podczas ostatnich oględzin z udziałem Sądu w odniesieniu do przebiegu między działką nr (...) a nr 100 domagał się wydania pasa gruntu o szerokości 30 cm od południowo – wschodniego rogu słupka z pustaka, na którym wspiera się brama wjazdowa pozwanych S., a miedzy działką nr (...) w odległości 20 cm od południowo – wschodniego rogu słupka z pustaka, na którym wspiera się ogrodzenie pozwanej W. G. (k. 1579).

Odnosząc się do umiejscowienia płotu drewnianego, który stanowił granicę pomiędzy działką nr (...), to zeznania pozwanych, jak i świadka H. F. )poprzedniej właścicielki działki nr (...)), były spójne co do jego umiejscowienia. Zwrócić należy uwagę, że H. F. przesłuchana w charakterze świadka zeznała, że mieszkała na nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) od 1964 roku do 1987 – 1988 roku i że w dacie 4 listopada 1971 roku granicę wyznaczał drewniany płot, przy którym rosła śliwa i tak było do 1988 -1989r., kiedy to sprzedała w/w działkę małżonkom S.. Wskazała także, że miała bramę, słupek od tej bramy (szyna metalowa) był wbity w granicy i pozostał do dnia dzisiejszego, został tylko obmurowany przez małżonków S. (k. 516). Zauważyć trzeba, że H. F. jako właścicielka nieruchomości nr (...), znała przebieg stojącego w granicy drewnianego płotu, postawionego w końcu lat 50-tych, istniejącego w dacie 4 listopada 1971r. i dalej w tym samym miejscu aż do czasu sprzedaży działki pozwanym S., tj. do 1989 roku. Słupek ten stoi w tym samym miejscu do dziś, został jedynie w latach 90-tych obudowany pustakami przez małżonków S.. Pomimo upływu czasu, w sposób rzeczowy opisała przebieg granicy w przeszłości, przywołując określone zdarzenia i prawidłowo umiejscawiając je w czasie. Sprzedając nieruchomość okazala małżonkom S. działkę, jej granice.

Zeznania H. F. korespondowały z zeznaniami pozwanych, którzy podnieśli, że kiedy w 1989 roku nabyli od niej nieruchomość, to drewniany płot przebiegał w miejscu gdzie stoi metalowy słupek, który obmurowali, a płot z uwagi na zły stan techniczny – rozebrali (k. 615, 616).

Powód Z. P. słuchany potwierdził, że w dacie 4 listopada 1971 roku zamieszkiwał w K., a na spornych nieruchomościach mieszkał jego ojciec, a sam nabył tę działkę w latach 90 – tych (k. 614). Wskazał, iż według niego granicę między działką nr (...) stanowił płot drewniany, który został wybudowany przez W. F. (k. 614, 1503).

Niewątpliwie powód nie ma wiedzy, w którym miejscu usytuowany był drewniany plot wyznaczający granicę między działkami nr (...). Świadczy o tym fakt, iż wielokrotnie w toku postępowania zmieniał żądanie pozwu co do położenia spornych pasów gruntu i w świetle innych dowodów, słusznie Sąd Rejonowy uznał, że tak naprawdę to nie wie jak przebiegała granica między działką nr (...) oraz między działka nr (...), tym bardziej, że zamieszkał na stale dopiero w 1995r., po zakupie działki nr (...) (wtedy drewnianego płotu już nie było). I chociaż sam fakt pobytu w innym miejscu, nie może być dowodem dla braku wiedzy, to w powiązaniu z innymi dowodami, chwiejnością i zmiennością zakresu zgłaszanych żądań, okoliczność zamieszkiwania w G., może także dodatkowo uzasadniać ten brak wiedzy.

Pozwani małżonkowie S. wstawili w ogrodzeniu od drogi bramę najpierw drewnianą, wspartą na słupku stanowiącym szynę, który obudowali pustakami (na tym słupku było wsparte stare drewniane ogrodzenie, biegnące w linii prostej w kierunku zachodnim). Pozwany A. S. wskazał, że powód był świadkiem, kiedy obmurowywał on szynę, pokazywał mu jak ma murować i mierzył, żeby nie wszedł w jego działkę (k. 1505). Ogrodzenie to istnieje do dnia dzisiejszego. Żadne z tych działań nie było poprzedzone wystąpieniem przez pozwanych do powoda o zgodę na ich wykonanie. O wszystkich lokalizacjach budowli pozwani S. decydowali sami, a decyzja ta była przyjmowana do wiadomości przez powoda.

Powtórzyć raz jeszcze należy, że na działki objęte żądaniem pozwu zostały wydane Akty Własności Ziemi. Na działkę nr (...) na rzecz M. K. (2), który w 1995r. sprzedał powodowi te działki, na działkę nr (...) został wydany został Akt Własności Ziemi na rzecz H. F., która umową sprzedaży w 1989r. sprzedała małżonkom S. tę nieruchomość. Z kolei na działkę nr (...) został wydany Akt Własności Ziemi na rzecz W. G., która mieszka tam do chwili obecnej (okoliczność bezsporna, chociaż prawidłowość tych (...) kwestionował powód, jedynie gołosłownie podnosząc, iż zostały one sfałszowane, nie wykazał tego żadnymi dowodami, ograniczając się do pustej polemiki).

Prawidłowo Sąd Rejonowy ocenił, że żądanie powoda o rozgraniczenie działki nr (...) z działką (...) było bezzasadne. W. G. otrzymała Akt Własności Ziemi na tę działkę i zamieszkuje na niej do chwili obecnej. Brak jest podstaw do dokonania rozgraniczenia, ponieważ nie zajmuje ona gruntu należącego do powoda. Ze szkicu przedstawiającego przebieg granicy między działką nr (...), sporządzonego przez biegłego J. B. z dnia 18 lutego 2014r. (k.1761) wynika, że W. G. posiada swoją nieruchomość w węższych granicach, aniżeli wynikające z granic ewidencyjnych.

Granice i zakres posiadania działki nr (...) w odniesieniu do działki nr (...) wyznaczają: ogrodzenie od ulicy do narożnika domu mieszkalnego, dalej wzdłuż ścian tego budynku oraz budynków gospodarczych i istniejącego pomiędzy nimi ogrodzenia. Dalej już posiadanie przez W. G. nie sięgało. Stan taki trwa niezmieniony od końca lat 50-tych do chwili obecnej. Istniał także w dacie 4 listopada 1971r. i to on wyznaczył stan prawny granic nieruchomości nr (...) z działką nr (...)., który nie był sporny aż do czasu, nie dochodziło do sporów sąsiedzkich, aż do czasu, gdy powód kupił w 1995r. działkę nr (...). Wbrew zatem zapatrywaniu apelującego, Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że wnioskodawca nie wykazał, by granica prawna pomiędzy działką nr (...) przebiegała wzdłuż linii okazanej biegłemu J. B. i przedstawionej przez tego biegłego na szkicu granicznym z dnia 18 lutego 2014r. (k.1761) kolorem czerwonym (jako biegnąca przez budynki mieszkalny i gospodarcze, wybudowane na działce nr (...) w latach 50-tych, na wiele lat przed 1971r. i istniejące w dacie 4 listopada 1971r.), zwłaszcza, że powód nie potrafił określić pełnego przebiegu granicy na całej długości działki nr (...). Nie jest to z pewnością stan posiadania istniejący w dacie 4 listopada 1971r. ani też obecnie.

Należy przywołać powszechnie zaaprobowany jest pogląd, że gdy rozgraniczenie ma nastąpić według stanu prawnego, to sąd nie może kierować się jedynie danymi wynikającymi z ewidencji gruntów, gdyż ten nie zawsze pokrywa się ze stanem prawnym w rozumieniu art. 153 k.c. Stwierdzając więc stan prawny, sąd nie jest związany w tym zakresie deklaratywną treścią aktu własności ziemi (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 21 maja 1998 r., III CKN 475/97, Wokanda 1998, nr 8, poz. 7, z dnia 8 lutego 2000 r., I CRN 126/94, Lex nr 465019

Skoro więc pozwana W. G. nie zajęła i nie posiada żadnego pasa gruntu przynależnego do działki powoda, oznaczonej nr (...), to żądanie jako bezzasadne, słusznie oddalił Sąd Rejonowy (pkt IV wyroku).

Podobnie prawidłowe jest rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego zawarte w punkcie V wyroku oddalające pozostałe żądania powoda a mianowicie: nakazanie pozwanym małżonkom S. odtworzenia rozebranego ogrodzenia stanowiącego drewniany plot (pozwani małżonkowie S. rozebrali w połowie lat 90-tych drewniany plot, którego byli właścicielami z uwagi na jego stan,), żądanie odszkodowania z tytułu długotrwałych metod represyjnych oraz naruszania dóbr materialnych powoda nie zostało w żaden sposób udowodnione. To na powodzie zgodnie z zasadą określoną w art.6 k.c. w zw. z art.232 k.p.c. ciążył ciężar dowodzenia słuszności i zasadności zgłoszonego żądania, czemu ten jednak nie sprostał, nie przedstawiając na te okoliczności żadnych dowodów. Podobnie gołosłowny, bez przytoczenia stosownego uzasadnienia pozostał ten zarzut w apelacji.

I wreszcie ostatni zarzut naruszenia art.329 k.p.c. - chociaż trafny (istotnie uzasadnienie do zaskarżonego wyroku zostało sporządzone z uchybieniem terminu określonego w art.328 k.p.c.), to uchybienie to pozostawało bez wpływu na treść rozstrzygnięcia.

W świetle przedstawionych okoliczności apelacja powoda w odniesieniu do punktów wyroku I, II, III, IV i V okazała się nieuzasadniona, zaskarżone orzeczenie prawidłowe, co skutkowało oddaleniem apelacji, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art.385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Powód Z. P., zwolniony od kosztów sądowych w całości, reprezentowany był przez fachowego pełnomocnika ustanowionego przez Sąd Rejonowy, dlatego też zgodnie z wnioskiem, na podstawie art.98 §1 i §3 k.p.c. w zw. z art.108 k.p.c., §2 ust.3, §10 ust.2 i §13 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tj. Dz.U. z 2013r., , poz.461 ze zm.) przyznano na rzecz adwokata M. S. wynagrodzenie w kwocie 221,40 zł tytułem kosztów udzielonej powodowi Z. P. z urzędu pomocy prawnej w postępowaniu apelacyjnym

SSO Teresa Strojnowska SSO Monika Koska SSO Elżbieta Ciesielska