Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2007r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

W składzie:

Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński

Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2007r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w P. przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o zatwierdzenie taryfy dla ciepła

na skutek odwołania Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w P. od Decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 16 lutego 2007 roku Nr (...) (...)

Oddala odwołanie

SSO Bogdan Gierzyński

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 lutego 2007 roku Nr (...) (...) pozwany - Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, po rozpatrzeniu wniosku powoda - Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. z dnia 19 grudnia 2006 roku oraz z dnia 31 stycznia 2007 roku, odmówił zatwierdzenia zmiany taryfy dla ciepła zatwierdzoną Decyzją Prezesa URE z dnia 9 sierpnia 2006 roku NR (...) (...).

Za podstawę swojego rozstrzygnięcia pozwany uznał okoliczność, że wnioskowana przez powoda zmiana taryfy dla ciepła nie spełnia wymogów określonych w art. 155 k.p.a. oraz wymogów wynikających z ustawy - Prawo energetyczne.

W opinii pozwanego, analiza i ocena skutków ekonomicznych wnioskowanych zmian w taryfie musi w szczególności zostać dokonana z uwzględnieniem art. 45 ustawy - Prawo energetyczne, zgodnie z którym taryfa (w tym przypadku zmiana taryfy) winna być skalkulowana m.in. w sposób zapewniający ochronę interesów odbiorców przez nieuzasadnionym poziomem cen i stawek opłat.

Pozwany podniósł, że wzrost kosztów działalności powoda wynika z wprowadzenia do stosowania od dnia 1 stycznia 2007 roku wyższych cen gazu spalanego na potrzeby wytwarzania ciepła przez to przedsiębiorstwo oraz nowych cen i stawek elektroenergetycznej spółki dystrybucyjnej. W przeliczeniu na pełny rok stosowania taryfy koszty zakupu gazu rosną, zdaniem pozwanego, o 245,4 tys. zł, koszty dostaw energii elektrycznej o 1.6 tys. zł, przy rocznych przychodach z działalności ciepłowniczej przedsiębiorstwa w wysokości (...) tys. zł - łączny wzrost kosztów sięga (...). Wzrost ten wiąże się zatem, w ocenie pozwanego, przede wszystkim z wyższymi cenami gazu i dotyczy wyłącznie okresu, w którym ciepło jest wytwarzane i sprzedawane.

Tymczasem, jak podniósł pozwany, zastosowany przez powoda sposób kształtowania i kalkulacji cen i stawek opłat w zmianie taryfy, a w szczególności, przyjęty dla poszczególnych źródeł ciepła podział kosztów na stale i zmienne oraz wskaźnik A, współczynniki A2 i wskaźnik B powoduje, że średni wzrost kosztów działalności przenosi się przede wszystkim na wzrost opłat o charakterze stałym, przy niewielkiej zmianie opłat zmiennych. Powód podniósł, że zgodnie z § 7 ust. 2 i § 7 ust. 7 rozporządzenia taryfowego powód obciąża odbiorców zarówno opłatami o charakterze stałym, niezależnymi od ilości zużytego ciepła, jak i opłatami uiszczanymi zgodnie ze

wskazaniami urządzeń rozliczeniowo-pomiarowych. Po zmianie taryfy, jak podał pozwany, odbiorcy byliby obciążani opłatami niezależnie od ilości pobieranego ciepła.

Pozwany zwrócił uwagę na fakt, że wskazana przez powoda okoliczność wzrostu cen gazu kupowanego na potrzeby wytwarzania ciepła pociąga za sobą wzrost kosztów zmiennych, które ściśle zależą od ilości sprzedaży ciepła odbiorcom. Brak, zatem uzasadnienia, by w powyższej sytuacji zaakceptować proponowany przez powoda poziom poszczególnych cen i stawek opłat o charakterze stałym. Poziom tych cen i stawek opłat nie zapewnia tym samym, w ocenie pozwanego, ochrony interesów odbiorców, o której mowa w art. 45 ustawy — Prawo energetyczne.

Pozwany zauważa także, że wejście w zwie zmiany taryfy wnioskowanej przez powoda miałoby miejsce najwcześniej w pierwszej połowie marca bieżącego roku, a więc blisko końca sezonu grzewczego. Tak, więc do końca okresu obowiązywania aktualnej taryfy dla ciepła powoda odbiorcy ponosiliby zwiększone opłaty stałe prze niewielkim wpływie wyższych cen gazu na koszty działalności koncesjonowanej powoda.

W związku z powyższym oraz w związku z proponowana zmianą wysokości poszczególnych cen i stawek opłat pozwany stanął na stanowisku, że za zmianą taryfy nie przemawia interes społeczny, o którym mowa w art. 155 k.p.a.

W ocenie pozwanego, bezsprzeczny interes powoda, jakim jest zatwierdzenie wyższych cen i stawek za ciepło nie jest w tym przypadku interesem słusznym. Nie można uznać, zdaniem pozwanego, za godny ochrony interes, polegający na niwelowaniu skutków ekonomicznych wynikających z ryzyka gospodarczego drogą wzrostu obciążeń odbiorców, który jest skutkiem przede wszystkim wzrostu cen i stawek opłat o charakterze stałym.

Pozwany jest zdania, że celem postępowania administracyjnego prowadzonego w niniejszej sprawie było ustalenie, czy wnioskowanej zmianie taryfy nie sprzeciwia się art. 155 k.p.a. Pozwany podniósł, że niewątpliwie należy stwierdzić, że interes powoda nie jest interesem słusznym, ponieważ wnioskowanej zmianie sprzeciwiają się bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa. Mając na uwadze powyższe za przedmiotową zmianą taryfy nie przemawia również, zdaniem pozwanego, interes społeczny.

Od powyższej Decyzji powód wniósł odwołanie, domagając się jej uchylenia względnie jej zmiany i umorzenia postępowania administracyjnego.

Powód wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania powód podniósł, że zaskarżona Decyzja nie uwzględnia treści art. 155 k.p.a. oraz § 27 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad kształtowania kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło.

W ocenie powoda, jednym z najważniejszych faktów, istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy jest podpisanie w dniu 16 grudnia 2006 roku przez Prezesa URE zmiany taryfy dla paliw gazowych (...) Spółka z o.o. z siedzibą w Z.. Zmiana owej taryfy skutkuje wzrostem ceny gazu w grupach W6-W7 z dotychczasowej 0,7189 zł/m3 do 0,7910 zł/m3 (tj. o 10 % dla wspomnianych grup).

Ponadto, jak podał powód, w przeliczeniach zainteresowany uwzględnił nowe ceny i stawki opłat za energię elektryczną zatwierdzone przez Prezesa URE decyzją z dnia 15 grudnia 2006 roku dla (...) S.A. z siedzibą w Z..

Powód podał także, że wzrost kosztów działalności przedsiębiorstwa wynikający z wprowadzenia do stosowania od dnia 1 stycznia 2007 roku wyższych cen gazu spalanego na potrzeby wytwarzania ciepła, w przeliczeniu na pełny rok stosowania taryfy dla ciepła kształtuje się na poziomie (...) tys. zł. Natomiast koszty dostaw energii elektrycznej rosną o 1,6 tys. zł. Powyższe przeliczenie spowodowało wzrost opłat dla odbiorców ciepła o (...) % w stosunku do cen zatwierdzonych decyzją z dnia 9 sierpnia 2006 roku.

Zdaniem powoda, wskaźnik A był to wskaźnik udziału opłat za zamówioną moc cieplną w łącznych opłatach za tę moc i ciepło dla danego źródła ciepła i określonego nośnika ciepła, którego wartość nie może być wyższa od udziału kosztów stałych w łącznych kosztach wytwarzania ciepła i nie może przekroczyć 0,3. Natomiast współczynnik A to współczynnik udziału opłat stałych, którego wartość nie może być wyższa niż 0,3.

Powód podniósł, że w dotychczasowych taryfach dla ciepła do kalkulacji cen i stawek opłat przyjmowano wskaźnik A i współczynniki A na poziomie 0,3. Powód zwraca uwagę na fakt, iż w/w taryfie dla ciepła przyjmowany dotychczas rozkład kosztów stałych w łącznych kosztach na poszczególnych kotłowniach kształtował się zdecydowanie niżej (za wyjątkiem Kotłowni (...)) niż wynikało to z obowiązującego wówczas rozporządzenia taryfowego.

Pozwany wskazał, sytuacja ta była wielokrotnie omawiana i uzgadniana w trakcie postępowania z urzędnikami Urzędu Regulacji Energetyki, co pozwalało na uwzględnianie w kalkulacjach cen ciepła, stawek opłat za ciepło oraz stawek opłat miesięcznych za zamówioną moc cieplną współczynników i wskaźników A w wysokości 0,3.

Zdaniem powoda, wejście w życie nowego rozporządzenia taryfowego w trakcie obowiązywania taryfy dla ciepła spowodowało istotną, nieprzewidzianą zmianę warunków prowadzenia działalności gospodarczej. W konsekwencji powyższego diametralnie zmieniła się interpretacja definicji przez Urząd Regulacji Energetyki.

W opinii powoda, dostosowanie przez niego kalkulacji cen i stawek opłat do współczynników zaproponowanych przez Prezesa URE spowodowałoby w okresie obowiązywania zmienionej taryfy dla ciepła, spadek przychodów na działalności ciepłowniczej o ok. 100 tys. zł. Wynika to z faktu, iż sprzedaż ciepła ma charakter sezonowy. W okresie zimowym główna część przychodów wynika z opłaty zmiennej podczas gdy w okresie letnim przychody wynikają z opłaty stałej. Zmiana wysokości opłaty stałej w okresie obowiązywania przedmiotowej taryfy poprzez obniżenie opłaty stałej po czasie zimowym powoduje, że powód nie uzyska zaplanowanych przychodów zapewniających pokrycie kosztów uzasadnionych przyjętych do kalkulacji taryfy. W ten sposób, jak podniósł powód, na mocy zaskarżonej decyzji, niezależnie od ryzyka związanego z prowadzoną działalnością, poniesie on stratę na prowadzonej działalności związanej z zaopatrzeniem odbiorców w ciepło.

Powód wskazał, że w związku z powyższym na działalności ciepłowniczej nie pokryłby kosztów uzasadnionych przyjętych do taryfy zatwierdzonej decyzją Prezesa URE z dnia 9 sierpnia 2006 r. co jest niezgodne z art. 45 ustawy - Prawo Energetyczne.

Powód zwrócił również uwagę na fakt, iż w konsekwencji zmiany rozporządzenia taryfowego oraz interpretacji definicji wskaźnika A oraz współczynników A2, ustalenie faktycznego udziału kosztów stałych w kosztach łącznych, wymaga poprawnego sklasyfikowania kosztów. Powód zauważa przy tym, że koszty stałe ponosi on niezależnie od wielkości produkcji, a więc bez względu na to czy w danym okresie wytwarza się ciepło czy też nie. Tak więc powód, jako koszty stałe uznało stałe opłaty w kosztach zakupu gazu tj. stawka abonamentowa i stawka przesyłowa stała.

Powód podał, iż w dotychczas prowadzonych postępowaniach administracyjnych mających na celu zatwierdzenie taryfy dla ciepła, opłaty stałe kosztów zakupu gazu nie były wyodrębniane oraz przypisywane do kosztów stałych działalności ciepłowniczej lecz uwzględniane w opłacie zmiennej.

Powód podniósł, że wzrost cen i stawek opłat o charakterze stałym nie wynika bezpośrednio ze zmiany ceny gazu na potrzeby wytwarzania ciepła. Nie można, zdaniem powoda, pominąć w tym miejscu istotnego poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy

zgodnie, z którym wzrost kosztów zakupu energii elektrycznej i usług przesyłowych od Przedsiębiorstwa (...) SA, wynikający z wydanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki decyzji o zatwierdzeniu dla tego przedsiębiorstwa nowej taryfy wyższych stawek opłat na dany rok, może - na podstawie art. 155 k.p.a. - stanowić okoliczność uzasadniającą zmianę lub uchylenie wydanej wcześniej decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki zatwierdzającej na ten sam rok taryfę opłat pobieranych przez przedsiębiorstwo energetyczne, które zakupuje energię elektryczną i usługi przesyłowe od (...) S.A.

Powód wskazał, że wzrost cen i stawek opłat o charakterze stałym jest również konsekwencją zmiany rozporządzenia taryfowego w trakcie obowiązywania taryfy dla ciepła oraz zmianą interpretacji przez Prezesa URE niektórych definicji zawartych w rozporządzeniu. Tymczasem powyższe całkowicie zostało pominięte w uzasadnieniu decyzji odmawiającej zatwierdzenie taryfy.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko, wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił, co następuje:

Bezspornym jest, że powód posiada taryfę dla ciepła zatwierdzoną Decyzją Prezesa URE z dnia 9 sierpnia 2006 roku NR (...) (...) z terminem obowiązywania do 30 września 2007 r., a także że 16.12.2006 r. Prezes URE zatwierdził taryfę dla paliw gazowych dla (...) Spółki Gazownictwa Sp. Z o.o. w Z., która przewiduje wzrost cen gazu w grupach W-6 W-7 o 10%. Na tej też podstawie powód wystąpił w dniu 19.12.2006 r. o zmianę taryfy dla ciepła w trybie art. 155 k.p.a.

Nie jest również sporne, że zakres proponowanych zmian dotyczył, oprócz zmiany cen paliwa (gazu) także współczynniki A i A2 tj. określony dla danego źródła ciepła i nośnika ciepła wskaźnik udziału kosztów stałych (Kst) w łącznych kosztach wytwarzania ciepła (Kst + Kzm), którego wartość nie może być wyższa od udziału kosztów stałych (Kst) w łącznych kosztach wytwarzania ciepła (Kst + Kzm), które określono na poziomie 0,3 zamiast dotychczasowych zawierających się w przedziale 0,14 -0,25.

W tym stanie faktycznym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 155 k.p.a: „decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.”. Instytucja tam ma bezsprzecznie charakter szczególny, gdyż podważa porządek prawny wynikający z prawomocnych już decyzji administracyjnych. W odniesieniu do decyzji zatwierdzających taryfy, przepis ten podważa dodatkowo zasadę niezmienności stawek taryfowych w okresie obowiązywania taryfy, co powoduje, że instytucję tę należy traktować jako wyjątek.

Stosownie do art.45 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 54, poz. 348, z późn. zm.) taryfę ustala przedsiębiorstwo energetyczne, prognozując przy tym koszty uzasadnione działalności gospodarczej jakie będzie ponosić w czasie obowiązywania taryfy. Z planowaniem tym związane jest ryzyko ekonomiczne. Jeśli bowiem koszty faktyczne okażą się niższe od planowanych, przedsiębiorstwo osiągnie dodatkowy, nieplanowany zysk, zaś jeśli okażą się wyższe, zysk będzie mniejszy od zakładanego ( w skrajnym przypadku działalność będzie przynosić stratę). Należy w związku z tym podkreślić, że przedsiębiorstwo nie ma obowiązku korygowania stawek w dół, w przypadku koszty faktyczne okażą się niższe od planowanych, a zatem nieograniczona dopuszczalność zmiany taryfy polegającej na zwiększeniu stawek taryfowych w przypadku, gdy koszty rzeczywiste okażą się wyższe od planowanych, prowadziłoby do jednostronnego przeniesienia ryzyka gospodarczego na odbiorcę.

Z tych też względów należy uznać, że wzrost kosztów zakupu paliwa gazowego wynikający z wydanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki decyzji o zatwierdzeniu dla dostawcy tego paliwa nowej taryfy wyższych stawek opłat na dany rok, może - na podstawie art. 155 k.p.a. - stanowić okoliczność uzasadniającą zmianę lub uchylenie wydanej wcześniej decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki zatwierdzającej na ten sam rok taryfę opłat pobieranych przez przedsiębiorstwo energetyczne. Zależy to jednak od wykazania, że była to okoliczność, której, przy dołożeniu należytej staranności, nie był w stanie przewidzieć opracowując taryfę.

Oznacza to ponadto, że dopuszczalny zakres taryfy zmiany w trybie art. 155 k.p.a. musi wynikać bezpośrednio z przyczyny, która zmianę taką uzasadnia.

W rozpoznawanej sprawie, nie wykazano, że powód nie był w stanie przewidzieć podwyżki cen gazu aż o 10%, jednak, uwzględniając znaczny upływa czasu pomiędzy zatwierdzeniem taryfy dla powoda i zatwierdzeniem taryfy dla (...) zakładu Energetycznego sp. z o.o., okoliczność ta wydaje się bardzo prawdopodobna. Ustalenie tej kwestii nie ma jednak w niniejszej sprawie decydującego znaczenia, gdyż nie wykazano, że żądanie zmiany wysokości współczynników A i A2 wynikało bezpośrednio ze zmiany wysokości kosztów paliwa gazowego. Powyższe współczynniki określają dla danego źródła ciepła i nośnika ciepła wskaźnik udziału kosztów stałych (Kst) w łącznych kosztach wytwarzania ciepła (Kst + Kzm) (§20 rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło - Dz.U. Nr 193, poz.1423). Koszt paliwa wpływa wprawdzie na wysokość kosztów zmiennych, a w konsekwencji wysokość współczynników A, Ai i A2 ale nie w takim stopniu, że 10% wzrost ceny paliwa powoduje ok. dwukrotny wzrost współczynnika.

Zależności takiej powód nie wskazywał ani w toku postępowania odwoławczego ani w trakcie postępowania administracyjnego. Z treści zaś pisma z dnia 31.01.2007 r. (k- 115-117 akt admin. ) wynika jednoznacznie, że zmiana wysokości tych wskaźników jest następstwem „poprawnego sklasyfikowania kosztów” i włączenia do kosztów stałych opłat przy zakupie gazu (abonamentowej i stałej przesyłowej). Oznacza to, że powód zmienił metodykę wyliczenia współczynnika a nie ograniczył się jedynie do korekty wynikającej z nowych cen gazu.

W ocenie Sądu, nawet zasadność włączenia do kosztów stałych opłat przy zakupie gazu nie jest przesłanką do zmiany taryfy w trybie art.155 k.p.a., gdyż powód miał możliwość dokonania takiego właśnie wyliczenia współczynnika A we wniosku o zatwierdzenie taryfy zatwierdzonej ostatecznie decyzją Prezesa URE z dnia 9.08.2006 r. Skoro tego nie uczynił, to musi się liczyć z ewentualnymi negatywnymi konsekwencjami tego faktu w ramach ponoszonego ryzyka gospodarczego. Przerzucanie tego ryzyka na odbiorcę nie stanowi „słusznego interesu strony” w rozumieniu art.155 k.p.a.

Z tych względów odwołanie należało oddalić jako bezzasadne (art.479 ⁵³ § 1 k.p.c.)