Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 28 czerwca 2016 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie XI Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Jakub Idziorek

Protokolant:Sylwia Warszyńska-Kufel

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2016 r. w Szczecinie

sprawy z powództwa M. O.

przeciwko G. W.

- o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki M. O. na rzecz pozwanego G. W. kwotę 197 zł (sto dziewięćdziesiąt siedem zł) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt XI GC 667/15

Sprawa była rozpoznawana w postępowaniu zwykłym

UZASADNIENIE

Powódka M. O. wystąpiła przeciwko pozwanemu G. W. z pozwem o zapłatę kwoty 1034,56 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 lutego 2006 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazała, iż wykonując obowiązki zawodowe notariusza, na zlecenie pozwanego będącego członkiem zarządu (...) spółki akcyjnej w S., sporządziła protokół z walnego zgromadzenia akcjonariuszy wyżej wymienionej spółki. W związku z wykonaną usługą notarialną powódka wystawiła spółce fakturę VAT na kwotę 1034,56 złotych brutto (w tym 186,56 złotych tytułem podatku VAT) z odroczonym terminem płatności. Na zgromadzeniu akcjonariusze podjęli uchwałę między innymi o likwidacji rzeczonej spółki, ustanowili również likwidatora, który wskazał, że przeprowadzenie likwidacji jest niemożliwe ze względu na złą kondycję finansową spółki. Powódka otrzymała zawiadomienie od syndyka o ogłoszeniu upadłości dłużnej spółki, a następnie zgłosiła wierzytelność dochodzą niniejszym pozwem. Przeprowadzone postępowanie nie doprowadziło do zaspokojenia wierzytelności.

Powódka wskazała, że pomimo pogarszającej się sytuacji spółki, pozwany nie tylko nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości, ale i doprowadził do wykonania zbędnej czynności notarialnej, celowo przy tym domagając się odroczenia terminu płatności. Zdaniem powódki brak uzyskania należnego jej wynagrodzenia za wykonaną usługę stanowi szkodę jaką poniosła w związku z niezgłoszeniem przez pozwanego wniosku o ogłoszenie upadłości.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania wg norm przepisanych.

Na wstępie pozwany zgłosił zarzut przedawnienia, wskazując na trzyletni termin, który najpóźniej upłynął w dniu 4 marca 2012 roku, gdyż w dniu 4 marca 2009 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie wydał postanowienie w przedmiocie stwierdzenia zakończenia postępowania upadłościowego.

W dalszej części pozwany wskazał, iż pozwany nie ponosi winy w zaistniałej sytuacji, gdyż podejmował czynności mające na celu poprawę sytuacji finansowej spółki, która na tamten moment nie uzasadniała zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Nadto wskazał, że powódka nie wykazała, że gdyby pozwany taki wniosek złożył, to jej wierzytelność zostałaby zaspokojona w całości, ewentualnie w większym stopniu.

W toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska. Odnosząc się do zarzutu przedawnienia, strona powodowa wskazała, że wynosi on dwadzieścia lat, gdyż pozwany dopuścił się występku określonego w art. 586 k.s.h., a termin przedawnienia w takich przypadkach wynosi dwadzieścia lat od dnia popełnienia przestępstwa bez względu ma to kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Pozwany wskazał natomiast, że jego zachowanie nie wypełniło znamion czynu zabronionego, toteż nie może być mowy o tak długim okresie przedawnienia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 stycznia 2006 w S. w obecności notariusz M. O. odbyło się Nadzwyczajne Zgromadzenie Akcjonariuszy (...) spółki akcyjnej w S.. Podczas zgromadzenia podjęto uchwały: w sprawie dalszego istnienia spółki i rozwiązania spółki z dniem 30 stycznia 2006 roku, w sprawie powołania likwidatora, w sprawie ustalenia wynagrodzenia likwidatora oraz wyboru i powołania Rady Nadzorczej. Powódka z tego zdarzenia sporządziła protokół w formie aktu notarialnego. Ustalono, że opłaty notarialne poniesie spółka. Taksę notarialna wyniosła kwotę 800 złotych, opłata za dwa wypisy kwotę 48 złotych, a podatek od towarów i usług (...) kwotę 186,56 złotych. Łącznie wynagrodzenie za wykonaną usługę wyniosło 1034,56 złotych. Z tego tytułu, w dniu 26 stycznia 2006 roku, powódka wystawiła (...) spółce akcyjnej w S. fakturę VAT na kwotę 1034,56 złotych, zakreślając siedmiodniowy termin płatności, to jest do dnia 2 lutego 2006 roku. W czasie Zgromadzenia Akcjonariuszy funkcję prezesa zarządu (...) spółki akcyjnej w S. pełnił pozwany.

Dowód:

- odpis aktu notarialnego, k. 6-8;

- faktura VAT Nr (...), k. 34.

Pismem z dnia 24 marca 2006 roku wybrany likwidator złożył wniosek o ogłoszenie upadłości (...) spółki akcyjnej w S. obejmującą likwidację majątku dłużnika, który to wniosek został zwrócony (XII GU 63/06). W dniu 11 kwietnia 2006 likwidator ponowne – tym razem skutecznie złożył taki sam wniosek. W uzasadnieniu wskazał, że wobec znacznego zadłużenia spółki, nie jest możliwe przeprowadzenie jej likwidacji i konieczne jest ogłoszenie upadłości.

Dowód:

- wydruk pisma wraz z załącznikami, k. 9-26.

- wniosek o ogłoszenie upadłości z załącznikami k.3-50 akt XXII GU 63/06,

- zarządzenie a o zwrocie wniosku k. 51-55 akt XXII GU 63/06,

- zarządzenie z 22 kwietnia 2006 roku k. 58 akt XXII GU 63/06,

- wniosek o głoszenie upadłości z załącznikami k. 3-31 akt XXII GU 76/06,

- postanowienie z 19 maja 2006 roku k.53-56 akt XXII GU 76/06,

- zarządzenia z 7 czerwca 2006 roku k. 71 akt XXII GU 76/06

Dnia 4 marca 2009 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie stwierdził zakończenie postępowania upadłościowego (...) spółce akcyjnej w S..

Dowód:

- postanowienie, k. 35.

W dniu 2 marca 2012 roku powódka złożyła w Sądzie Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie wniosek dotyczący roszczenia zgłoszonego w niniejszym postępowaniu o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej, który nie doprowadził do zwarcia ugody.

Dowód:

- wniosek o zawezwanie do próby ugodowej k. 75-778

- koperta k. 78

- protokół k .36

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, w brzmieniu obowiązującym w dniu 25 stycznia 2006 roku dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Zgodnie natomiast z ar. 21 ust. 3 tej ustawy osoby, o których mowa w ust. 1 i 2, ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie określonym w ust. 1.

Na wstępie Sąd chciałby odnieść się do twierdzeń obu stron w przedmiocie przedawnienia roszczenia z art. 21 ust. 3 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze. Roszczenie to ma charakter deliktowy, dlatego też zastosowanie znajdzie art. 442 § 1 k.c., zgodnie z którym roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę (trudno jednak oczekiwać, że wierzyciel dowie się o szkodzie później niż z chwilą zakończenia postępowania upadłościowego, w którym sam brał udział). Co do zasady więc termin ten będzie wynosił trzy lata od momentu dowiedzenia się o szkodzie i o osobie obwiązanej do jej naprawienia.

Moment ten będzie uwarunkowany chwilą zakończenia postępowania upadłościowego, ponieważ ten mement daje realną wiedzę czy postępowanie to doprowadziło do zaspokojenia – chociażby w części – wierzyciela. To miało miejsce w dniu 4 marca 2009 roku. Powódka przed upływem trzyletniego terminu przedawnienia złożyła wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, co zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. przerwało big przedawnienia. Zgodnie z art. 124 § 2 k.c. nowy termin zaczął biec od zakończenia postępowania w przedmiocie wniosku o zawężenia do próby ugodowej, tj. od 15 czerwca 2012 roku i ponownie trzyletni termin przedawnienia został przerwany złożeniem pozwu w niniejszej sprawie.

Zgodnie z art. 21 ust. 3 wskazanej ustawy pozwany ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie. Jest to to odpowiedzialność oparta na zasadzie winy i przesłanki tej odpowiedzialności co do zasady uregulowane są w art. 415 i nast. k.c. Zwraca uwagę koniczność wykazania bezprawnego i zawinionego działania dłużnika – tj. faktu że w terminie dwóch tygodni od powstania podstaw do ogłoszenia upadłości wniosek taki nie został złożony . Nieodzowną przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej w art. 415 k.c. jest istnienie związku przyczynowego w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. między zawinionym zachowaniem danej osoby, a wyrządzoną szkodą. Zgodnie z treścią powołanego przepisu zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Istota regulacji art. 361 § 1 k.c. pozwala na przyjęcie odpowiedzialności sprawcy szkody na podstawie art. 415 k.c. tylko za typowe, a więc normalne skutki jego zawinionych zachowań, a nie za wszelkie możliwe ich następstwa, które w ciągu zdarzeń dają się nawet połączyć w jeden łańcuch przyczynowo-skutkowy. Za adekwatne, typowe następstwo określonego zachowania można więc uznać występowanie tylko takiego skutku, który daje się przewidzieć w zwykłym porządku rzeczy, a więc takiego, który - przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego - jest charakterystyczny dla danej przyczyny, jako normalny rezultat określonego zachowania, w tym także zawinionego deliktu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2004 roku, IV CK 395/03 LEX nr 182102). Wreszcie do powstania odpowiedzialności koniczne jest powstanie szkody

Pozwany był Prezesem spółki, czyli członkiem zarządu. Podjęcie samej uchwały o likwidacji spowodowało wygaśniecie mandatu członków zarządu spółki, czyli z dniem 30 stycznia 2006 roku ustała odpowiedzialność powoda jako członka zarządu (por. Piotr Pinior, Upływ kadencji i otwarcie likwidacji jako przesłanki wygaśnięcia mandatu członków zarządu spółki kapitałowej, PPH z 2016, nr 3, s. 11). Od tej daty odpowiedzialność za niezłożenie wniosku o w terminie ponosił likwidator (por. uchwała z 28 stycznia 2010 r. w sprawie III CZP 91/09). Ma to o tyle istotne znacznie, że kluczową do rozważań nad istnieniem przesłanek odpowiedzialności z art. 21 prawa upadłościowego jest data powstania zobowiązania – tj. 25 stycznia 2006 r. Nie można w ogóle mówić o odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przed tą data, ponieważ automatycznie nie powstałaby szkoda w majątku powódki, tj. wykluczone byłoby sporządzenie aktu notarialnego w przedmiocie likwidacji spółki. Zatem przejmując że w dniu 25 stycznia 2010 roku istniały podstawy do ogłoszenia upadłości termin dla pozwanego 14 dni zaczął biec (dla przyjęcia odpowiedzialności za szkodę w postaci niezapłacenia za sporządzenie aktu notarialnego w dniu 25 stycznia 2006 roku) od tej daty i nie upłynął, ponieważ przed jego końcem na skutek rozpoczęcia likwidacji, wygasła kadencja prezesa, a w konsekwencji nie miał on już obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenia upadłości. Nie uchybił on tym samym treści art. 21 ust. 1 prawa upadłościowego i już z tej przyczyny powództwo podległo oddaleniu.

Drugim – znacznie czytelniejszym powodem oddalenia powództwa – jest niewykazanie szkody i związku przyczynowego między ewentualnym naruszeniem art. 21 1 ust. 1 pr. upadł i powstaniem szkody. W celu wykazania związku przyczynowego pomiędzy zaniechaniem pozwanego, a szkodą powódki należało udowodnić lub przynajmniej uprawdopodobnić, iż złożenie przez pozwanego wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie pozwoliłoby na zaspokojenie powódki w postępowaniu upadłościowym. Ciężar wykazania wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, w tym istnienia powyższego związku przyczynowego, obarczał powódkę jako wywodzącą z nich korzystne dla siebie skutki prawne. Strona powodowa nie przedstawiła na tę okoliczność żadnego dowodu. W szczególności nie wykazano, iż majątek zabezpieczony w toku postępowania upadłościowego wszczętego na podstawie ewentualnie terminowo zgłoszonego wniosku o ogłoszenie upadłości, po zaspokojeniu kosztów tego postępowania, pozwoliłby na przynajmniej częściowe zaspokojenie wierzytelności powódki.

Zgodnie z ogólnymi regułami postępowania dowodowego obowiązek przedstawienia dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy spoczywa na stronach, a ciężar udowodnienia faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne

Strona powodowa powinna więc wykazać (na przykład za pomocą opinii biegłego), że w wyniku zaniechania zgłoszenia przez pozwanego wniosku o ogłoszenie upadłości, zmniejszył się majątek masy upadłości, wskutek czego w podziale funduszów, powódka nie otrzymała nic albo otrzymała mniej, aniżeli w sytuacji, gdyby wniosek został zgłoszony we właściwym terminie. Tymczasem strona powodowa skupiła się na terminie przedawnienia, co jednak nie jest przesłanką zasądzenia roszczenia określonego w art. 21 ust. 3 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze. Innymi słowy, strona powodowa nie wykazała, że wskutek zachowania pozwanego poniosła szkodę. Na kanwie niniejszej sprawy, na podstawie zeznań świadków Sąd doszedł do przekonania, że także wysoce prawdopodobne jest, że nawet gdyby pozwany taki wniosek zgłosił kiedy miał taki obowiązek, to powódka i tak nie otrzymałaby wynagrodzenia za usługę notarialną - jak zeznał J. K. w okresie likwidacji spółka była „praktycznie martwa”.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił powództwo, o czym orzeczono w punkcie I wyroku.

Orzeczenie o kosztach uzasadnia przepis art. 98 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powódka przegrała sprawę, dlatego też winna jest zwrócić stronie pozwanej koszty w wysokości 197 zł, na które składają się: koszt zastępstwa procesowego w sprawie w kwocie 180 zł (na podstawie § 6 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu) oraz kwota 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

20.07.2016