Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2015r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 października 2015r. w S.

odwołania S. B.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 11 kwietnia 2014 r. Nr (...)

w sprawie S. B.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o wysokość renty rolniczej i zwrot nienależnie pobranego świadczenia

I. zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że S. B. nie pobrała nienależnie kwoty (...),65 (osiemnaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt 65/100) złotych wypłaconej tytułem części uzupełniającej renty rolniczej za okres od 1 marca 2012 roku do 31 marca 2014 roku i nie jest zobowiązana do zwrotu tej kwoty;

II. w pozostałej części umarza postępowanie;

III. zasądza od Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na rzecz S. B. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt: IV U 587/14 UZASADNIENIE

Decyzją z 11 kwietnia 2014r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, działając na podstawie przepisów ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i art.138 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał wypłatę i zobowiązał S. B. do zwrotu kwoty 18 650,65 złotych jako nienależnie pobranej części uzupełniającej renty rolniczej w okresie od 1 marca 2012r. do 31 marca 2014r. Podniósł, że nienależnie pobrane świadczenie miało związek z nabyciem przez S. B. gruntów rolnych na podstawie aktu notarialnego z 21 lutego 2012r.

Odwołanie od w/w decyzji złożyła S. B. zaskarżając ją w całości i wnosząc o wznowienie wypłaty świadczenia w pełnej wysokości oraz ustalenie, że nie jest zobowiązana do zwrotu kwoty 18 650,65 złotych. W uzasadnieniu stanowiska wskazała, że na mocy aktu notarialnego z 21 lutego 2012r. nabyła nieruchomości rolne na podstawie umowy dożywocia od swojej ciotki S. S., ale nigdy nie uprawiała tych nieruchomości (położonych w województwie (...)), nie wydzierżawiała, ani nie uzyskiwała żadnych dochodów. Przyjęcie przez organ rentowy, że po nabyciu nieruchomości rolnych prowadziła na nich działalność rolniczą jest błędne. Nadto podniosła, że na mocy umowy dzierżawy z 24 kwietnia 2014r. wydzierżawiła przedmiotowe nieruchomości na okres 10 lat (odwołanie wraz z załącznikami k.1-10).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, przywołując argumentację wskazaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.11).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona S. B. od 1 kwietnia 1994r. uprawniona jest do renty rolniczej (decyzja z 4 października 1994r. o przyznaniu renty k.24-25 akt rentowych).

W dniu 18 marca 2014r. ubezpieczona złożyła do organu rentowego akt notarialny umowy o dożywocie z 21 lutego 2012r. zawartej ze S. S., na mocy której w zamian za przyjęcie S. S. jako domownika ubezpieczona nabyła własność nieruchomości rolnej położonej we wsi T. gmina Ż., powiat (...), województwo (...) o powierzchni ponad 9 ha (akt notarialny umowy o dożywocie z 21 lutego 2012r. k.105-108 akt rentowych).

Wobec powzięcia wiadomości o nabyciu przez ubezpieczoną nieruchomości rolnych, decyzją z 26 marca 2014r organ rentowy zawiesił wypłatę 100% części uzupełniającej renty rolniczej przysługującej ubezpieczonej (decyzja z 26 marca 2014r. k.109 akt rentowych), a następnie zaskarżoną decyzją z 11 kwietnia 2014r. wstrzymał wypłatę oraz zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu kwoty 18 650,65 złotych jako nienależnie pobranej części uzupełniającej renty rolniczej w okresie od 1 marca 2012r. do 31 marca 2014r. (decyzja z 11 kwietnia 2014r. k.111a akt rentowych).

Od chwili nabycia w/w nieruchomości rolnych ubezpieczona nie prowadziła na nich działalności rolniczej. Przez cały okres mieszkała w S. powiat (...). Razem z nią mieszkała jej ciotka S. S., od której nabyła przedmiotowe nieruchomości. (...) nabyte przez ubezpieczoną położone w województwie (...) pozostawały nieużytkowane od lat 90-tych XX wieku ,tj. od chwili śmierci męża S. S.. Ubezpieczona opłacała podatek rolny od nieruchomości i raz lub dwa razy do roku jeździła na nieruchomość aby oczyścić ją z tzw. samosiejek (zeznania świadków: J. B. (1) k.23-23v – nagranie od minuty 20 do 23, J. B. (2) k.23v – nagranie od minuty 23 do 26 , J. M. k.23v – nagranie od minuty 26 do 29, R. K. k.23v – nagranie od minuty 29 do 32, M. K. k.23v-24 – nagranie od minuty 32 do 38, Z. L. k.48, I. L. k.48, K. T. k.48v i J. G. k.48v oraz zeznania ubezpieczonej k.69v – nagranie od minuty 2 do 3 i k.22v-23 – nagranie od minuty 3 do 14).

W dniu 24 kwietnia 2014r. ubezpieczona zawarła z M. K. umowę dzierżawy, na mocy której wydzierżawiła nabyte nieruchomości rolne na okres 10 lat, z wyjątkiem działki siedliskowej i działek stanowiących drogę. Umowa dzierżawy zarejestrowana została w Starostwie Powiatowym w K.. W dniu 30 kwietnia 2014r. ubezpieczona przedłożyła powyższą umowę w organie rentowym (oświadczenie ubezpieczonej o wydzierżawieniu nieruchomości rolnych z 30 kwietnia 2014r. i umowa dzierżawy nieruchomości z 24 kwietnia 2014r. k.120-121 akt rentowych). Wobec wydzierżawienia przez ubezpieczoną nieruchomości rolnych decyzją z 11 czerwca 2014r. organ rentowy podjął wypłatę na rzecz ubezpieczonej części uzupełniającej renty rolniczej w wymiarze 100% od 1 kwietnia 2014r. ,tj. od dnia, w którym wcześniej zawiesił wypłatę części uzupełniającej renty rolniczej (decyzja z 26 marca 2014r. o zawieszeniu wypłaty części uzupełniającej renty rolniczej k.109 akt rentowych i adnotacja za minutą 16 – protokół rozprawy z 23 października 2015r. k.69v).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej S. B. okazało się uzasadnione w zakresie, w jakim wnosiła ona o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że nie jest zobowiązana do zwrotu kwoty 18 650,65 złotych jako nienależnie pobranej części uzupełniającej renty rolniczej w okresie od 1 marca 2012r. do 31 marca 2014r. W odniesieniu do roszczenia ubezpieczonej o podjęcie wypłaty części uzupełniającej renty wskazać należy, że to roszczenie ubezpieczonej zostało zaspokojone na skutek decyzji organu rentowego z 11 czerwca 2014r. o podjęciu wypłaty części uzupełniającej renty od 1 kwietnia 2014r. ,tj. od chwili, której zawieszono wypłatę tej części renty (vide: powyższe ustalenia faktyczne).

Odnosząc się kwestii zwrotu przez ubezpieczoną kwoty 18 650,65 złotych jako nienależnie pobranego świadczenia wskazać należy, że organ rentowy błędnie uznał, że na skutek nabycia w dniu 21 lutego 2012r. nieruchomości rolnych ubezpieczona prowadziła działalność rolniczą i dlatego w okresie od 1 marca 2012r. do 31 marca 2014r. nie była uprawniona do pobierania części uzupełniającej renty rolniczej. Zgodnie z art.28 ust.1 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2008r., Nr 50, poz. 291 ze zm.) wypłata renty rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust.2-8, jeżeli rencista prowadzi działalność rolniczą, przy czym zgodnie z ustępem 4 powyższego przepisu uznaje się, że rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego.

Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że organ rentowy dokonał błędnej wykładni przepisu art.28 ust.4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i doszedł do niewłaściwego wniosku, że w okresie od 1 marca 2012r. do 31 marca 2014r. ubezpieczona będąc właścicielką nieruchomości rolnych prowadziła działalność rolniczą. Wynikało to z przyjęcia przez organ rentowy założenia, że samo bycie właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej jest równoznaczne z prowadzeniem działalności rolniczej. Jednakże w ocenie Sądu powyższy przepis nie reguluje wyczerpująco sytuacji, w których uzasadnione jest przyjęcie, że rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, ale wskazuje jedno z kryteriów, kiedy należy uznać, że rencista nie prowadzi działalności rolniczej. Z przepisu tego nie wynika natomiast, że przez sam fakt, iż rencista lub jego małżonek jest właścicielem gospodarstwa rolnego, uzasadnione jest przyjęcie, że rencista ten nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. W ocenie Sądu o tym, czy rencista prowadzi działalność rolniczą decyduje każdorazowo stan faktyczny, a zatem fakt, czy dana osoba rzeczywiście prowadzi działalność rolniczą - pracuje w gospodarstwie rolnym. Na stanowisku takim stoi również Sąd Najwyższy (vide: uchwała SN z 6 maja 2004r., II UZP 5/06, OSNP 2004/22/389). Z przedstawionych wyżej ustaleń Sądu, opartych o zeznania wielu świadków, w tym (...), w której położona jest nieruchomość rolna ubezpieczonej wynika, że od chwili nabycia przedmiotowej nieruchomości ubezpieczona nie prowadziła na niej działalności rolniczej. Nieruchomość ta już wielu lat była nieużytkowana przez jej poprzednich właścicieli i stan taki trwał dalej po nabyciu nieruchomości przez ubezpieczoną zamieszkującą w S., a zatem w znacznej odległości od miejsca położenia nieruchomości. W ocenie Sądu przeprowadzone dowody nie budzą wątpliwości co do ich wiarygodności. Zeznania świadków są spójne, logiczne i korespondują z zeznaniami ubezpieczonej. W świetle przedstawionych okoliczności ,tj. wobec ustalenia, że w spornym okresie ubezpieczona nie prowadziła działalności rolniczej brak jest podstaw do uznania, że w okresie od 1 marca 2012r. do 31 marca 2014r. ubezpieczona nienależnie pobrała część uzupełniającą renty rolniczej w kwocie 18 650,65 złotych i tym samym brak jest podstaw do zwrotu przez nią tej kwoty w myśl art.138 ust.1 i 2 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. art.52 ust.2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Mając na uwadze powyższe okoliczności na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w pkt I wyroku.

Wobec zaspokojenia przez organ rentowy w decyzji z 11 czerwca 2014r. roszczenia ubezpieczonej o wypłatę części uzupełniającej renty od 1 kwietnia 2014r., w tym zakresie postępowanie podlegało umorzeniu na podstawie art.477 ¹³ kpc – pkt II wyroku.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu uregulowaną w art.98§1 i 3 kpc Sąd zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – pkt III wyroku.