Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2016 roku

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie V Wydział Karny

w składzie:

Przewodnicząca: SSR Anna Walenciak

Protokolant: Paulina Suchenek

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2016 roku na rozprawie

R. K. s. S. i G., ur. (...) w O.

obwinionego o to, że:

W dniu 28 lipca 2015r. tj. siedem dni od daty otrzymania ostatniego pisma wysłanego na adres zameldowania, będąc właścicielem samochodu marki T. o nr rej. (...), wbrew obowiązkowi na żądanie Straży Miejskiej nie wskazał komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w dniu 06 lipca 2015r. ok godz. 11.50,

tj. z art. 96 § 3 kw w związku z art. 78 ust. 4 Ustawy z dnia 20.06.1997 Prawo o ruchu drogowym Dz. U. Nr 108 poz. 908 z póżn. zm.

J. K. c. R. i M., ur. (...) w W.

obwinionej o to, że:

W dniu 28 lipca 2015r. tj. siedem dni od daty otrzymania ostatniego pisma wysłanego na adres zameldowania, będąc właścicielem samochodu marki T. o nr rej. (...), wbrew obowiązkowi na żądanie Straży Miejskiej nie wskazała komu powierzyła pojazd do kierowania lub używania w dniu 06 lipca 2015r. ok godz. 11.50,

tj. z art. 96 § 3 kw związku z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20.06.1997 Prawo o ruchu drogowym

orzeka:

I.  obwinionego R. K. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu wykroczenia z art. 96 § 3 kw związku z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20.06.1997 Prawo o ruchu drogowym i za to na podstawie art. 96 § 3 kw w zw. z art. 24 § 1 i 3 kw wymierza mu karę grzywny w wysokości 100 (sto) złotych,

II.  obwinioną J. K. uznaje za winną popełnienia zarzucanego jej wykroczenia z art. 96 § 3 kw związku z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20.06.1997 Prawo o ruchu drogowym i za to na podstawie art. 96 § 3 kw w zw. z art. 24 § 1 i 3 kw wymierza jej karę grzywny w wysokości 200 (dwieście) złotych,

III.  zwalnia obwinionego R. K. z obowiązku uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa kosztów postępowania,

IV.  zasądza od obwinionej J. K. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 30 (trzydzieści)złotych tytułem opłaty oraz kwotę 100 (sto) złotych tytułem zryczałtowanych kosztów postępowania.

Sygn. akt V W 1186/16

UZASADNIENIE

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 lipca 2015r. ok godz. 11.50 nieustalony kierowca zaparkował pojazd marki T. o nr rej. (...) na ul. (...) z dala od krawędzi jezdni. Strażnik miejski, który ujawnił powyższe wykroczenie pozostawił na szybie w/w pojazdu wezwanie do osobistego stawienia się w terminie 7 dni w siedzibie Straży Miejskiej m.st. W.. /k. 1, 10 notatka urzędowa, k. 2, 11 zdjęcie/

Na podstawie Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców Straż Miejska ustaliła, iż właścicielami pojazdu marki T. o nr rej. (...) są R. K. i J. K..

Straż Miejska w dniu 12 lipca 2015 r. za pośrednictwem poczty wezwała pisemnie R. K. i J. K. (k. 3, 12), do wskazania w terminie 7 dni od otrzymania wezwań, komu powierzyli wskazany pojazd do kierowania lub używania w dniu 6 lipca 2015r. ok godz. 11.50. W niniejszych wezwaniach Straż Miejska wskazała, że w przypadku niedopełnienia obowiązku wynikającego z art. 78 ust. 4 i 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym, popełnią oni wykroczenie z art. 96 § 3 k.w oraz że w związku z powyższym zakończenie prowadzonych czynności wyjaśniających w sprawie nastąpi poprzez wyrażenie zgody na przyjęcie mandatu karnego kredytowanego w wysokości 200 złotych.

Skierowane do R. K. i J. K. od Straży Miejskiej m. st. W. wezwania z dnia 12 lipca 2015 r. odebrała w dniu 21 lipca 2015 r. M. K. – żona R. K. i matka J. K. /k. 4, 13 zwrotne potwierdzenia odbioru/.

M. K. przekazała powyższe pisma ich adresatom – swojemu mężowi i swojej córce. /e-protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2016 r. wyjaśnienia obwinionego R. K., e-protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2016 r. wyjaśnienia obwinionej J. K. /

R. K. i J. K. nie zgłosili się w wyznaczonym terminie 7 dni od daty otrzymania pisma do siedziby Straży Miejskiej, tj. do dnia 28 lipca 2015 r. w celu złożenia wyjaśnień, ani nie wskazali Straży Miejskiej osoby, której w dniu 6 lipca 2015r. ok godz. 11.50 został powierzony pojazd T. o nr rej. (...).

R. K. ma 69 lat. Ma wykształcenie średnie. Jest żonaty, nie ma małoletnich dzieci. Utrzymuje się z emerytury w wysokości 1500 zł. Nie był leczony psychiatrycznie ani odwykowo. Nie karany.

J. K. ma 32 lata. Ma wykształcenie wyższe. Z zawodu jest tłumaczem, managerem ds. rynku – odmówiła podania danych na temat uzyskiwanych dochodów. Jest stanu wolnego. Nie była leczona psychiatrycznie ani odwykowo. Nie karana.

Obwiniony R. K. /e-protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2016 r./ nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Odnosząc się do zarzutu obwiniony wyjaśnił, że nie kierował wówczas tym samochodem oraz wyjaśnił, że nie posiada informacji kto wówczas mógł kierować ww. samochodem. Wyjaśnił on również, że jest on współwłaścicielem tego samochodu wraz ze swoją córką i samochód ten stał od dłuższego czasu. Obwiniony przyznał, że jego żona przekazała mu ww. wezwanie oraz wskazał, że nie pamięta dlaczego nie udzielił odpowiedzi na powyższe wezwanie. Wskazał on nadto, że samochodem tym podróżują jego żona i syn i może z niego korzystać każda osoba, która tego potrzebuje. Obwiniony wyjaśnił, że nie prowadzi ewidencji osób korzystających z tego samochodu.

Obwiniona J. K. /e-protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2016 r./ nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu. Odnosząc się do zarzutu wyjaśniła, że jej mama odebrała to pismo. Obwiniona wskazała, że nie kwestionuje, że jej mama faktycznie przekazała jej ww. wezwanie. Odnosząc się do zarzutu J. K. wyjaśniła, że wraz ze swoim ojcem są właścicielami ww. samochodu. Obwiniona wyjaśniła również, że nie posiada informacji dlaczego nie odpowiedziała na wezwanie. Wskazała ona nadto, że nie jest w stanie stwierdzić kto w czasie wskazanym w wezwaniu kierował ww. samochodem, gdyż samochód jest powierzany wielu osobom. Obwiniona wskazała, że osoby, którym powierzany jest samochód są zazwyczaj jej i jej ojcu znane. Wskazała ona również, że nie prowadzi ewidencji osób korzystających z tego samochodu.

Sąd zważył, co następuje:

Za wiarygodne należało uznać wyjaśnienia obwinionych w zakresie, w jakim potwierdzili oni, że oboje są współwłaścicielami samochodu marki T. o nr rej. (...). Sąd uznał za wiarygodne wyjaśnienia obwinionych w zakresie, w jakim potwierdzili oni, że kierowane do nich pisma ze Straży Miejskiej odebrała M. K. – żona R. K. i matka J. K.. W ocenie Sądu za wiarygodne należało uznać również te wyjaśnienia obwinionych w zakresie, w jakim R. K. potwierdził, iż jego żona przekazała mu ww. wezwanie Straży Miejskiej oraz w zakresie, w jakim J. K. wskazywała, że jej matka prawdopodobnie przekazała jej powyższe wezwanie, podając jednocześnie, że nie kwestionuje ona, że ww. sytuacja faktycznie miała miejsce, gdyż jej mama przekazuje jej zazwyczaj wszystkie pisma. Sąd dał wiarę również tej części wyjaśnień obwinionych, w której podali oni informacje dotyczące osób korzystających z należącego do nich pojazdu oraz w zakresie w jakim podali oni, że nie prowadzą ewidencji osób korzystających z tego samochodu. Wyjaśnienia obwinionych we wskazanym zakresie były logiczne i spójne oraz zgodne z doświadczeniem życiowym.

W pozostałym zakresie wyjaśnienia obwinionych, w których obwinieni nie przyznali się do popełnienia zarzucanych im czynów, Sąd uznał za niewiarygodne, albowiem okoliczności, na które powoływali się obwinieni, nie powodują braku wyczerpania znamion zarzucanych im wykroczeń. Sąd ocenił, że wyjaśnienia obwinionych stanowią rezultat braku dostatecznej refleksji nad zakresem obowiązku ciążącego na właścicielach pojazdu z mocy art. 96 § 3 kw i art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym.

Wiarygodny dowód w sprawie stanowiły ponadto ujawnione na rozprawie dokumenty, ich treści nie budziły wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy ani nie były kwestionowane przez strony.

Obwinionym R. K. i J. K. zarzucono popełnienie wykroczeń z art. 96 § 3 kw w związku z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20.06.1997 Prawo o ruchu drogowym.

Zgodnie z art. 96 § 3 kw, karze grzywny podlega ten, kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Wykroczenie określone w art. 96 § 3 kw ma na celu m.in. ustalenie kierującego pojazdem w razie popełnienia przestępstwa lub popełnienia wykroczenia z udziałem tego pojazdu. Przepis ten odnosi się wprost do obowiązku wynikającego z art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym, zgodnie z którym właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.

W niniejszej sprawie w związku z podejrzeniem popełnienia wykroczenia drogowego przez kierującego samochodem marki T. o nr rej. (...), Straż Miejska zwróciła się pisemnie do współwłaścicieli samochodu R. K. i J. K. z wezwaniem do udzielenia informacji o osobie, której powierzony został w/w pojazd do kierowania lub używania w dniu 6 lipca 2015r. ok godz. 11.50. W powyższych pismach /k. 3, 12/ obwinieni zostali pouczeni o treści art. 96 § 3 kw i art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że obwinieni nie zgłosili się w wyznaczonym terminie w celu złożenia wyjaśnień, ani nie wskazali osoby, której w dniu 6 lipca 2015r. ok godz. 11.50 został powierzony pojazd T. o nr rej. (...).

Zwrócić należy również uwagę, że wezwania, które otrzymali od Straży Miejskiej oboje obwinieni nie mają charakteru wezwania „alternatywnego” – zostali oni wyłącznie wezwani do wskazania komu powierzyli pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie (treść wezwań k. 3, 12). Podnieść należy również, że udzielenie informacji Straży Miejskiej na temat tego komu pojazd został powierzony, nie jest równoznaczne ze wskazaniem przez właściciela, że to ta osoba popełniła wykroczenie, gdyż osoba, której pojazd powierzono, może przecież na przykład bez zgody lub wiedzy właściciela powierzyć ten pojazd jeszcze komuś innemu. Organ zaś nie zwrócił się do obwinionych z zapytaniem o wskazanie osoby, która popełniła wykroczenie – lecz zwrócił się do obwinionych - wyłącznie o wskazanie osoby, której pojazd został powierzony do kierowania lub używania w oznaczonym czasie.

W doktrynie wskazuje się, że sytuacja, w której osoba osobiście zobowiązana odebrała kierowane do niej pismo uprawnionego organu i nie udzieliła na nie właściwej odpowiedzi lub w ogóle jej zaniechała, popełnia wykroczenie stypizowane w art. 96 § 3 kw. (W. Jankowski [w:] Grzegorczyk T. (red.), Jankowski W., Zbrojewska M., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Wolters Kluwer 2013). W takim przypadku niewskazaniem będzie przede wszystkim udzielenie odpowiedzi negatywnej, np. w przypadku, gdy osoba zobowiązana nie wskaże tej osoby lub poda, że nie wie, w czyjej dyspozycji w określonym czasie był pojazd. Niewskazaniem będzie również zaniechanie udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie.

Nadmienić należy, że kwestia czy dany pojazd uczestniczył w zdarzeniu drogowym, które wskazuje na popełnienie wykroczenia nie ma znaczenia, gdyż organ może zwracać się do właściciela/posiadacza pojazdu o wskazanie komu pojazd w danym czasie był powierzony z różnych przyczyn. Najczęściej organy zwracają się do właściciela/posiadacza pojazdu, w związku z istnieniem podejrzenia popełnienia przez osobę kierującą tym pojazdem wykroczenia drogowego, a także w celu ustalenia innych okoliczności dotyczących zdarzeń drogowych lub innych.

Norma prawna zawarta w art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym przewiduje możliwość uchylenia się od obowiązku wskazania na żądanie uprawnionego organu komu został powierzony pojazd do używania lub kierowania w oznaczonym czasie jedynie w sytuacji, gdy pojazd został użyty wbrew woli tej osoby i jej wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mogła ta osoba zapobiec. Wyjaśnienia obwinionych obrazują, że nie wystąpiły w sprawie warunki, na podstawie których mogliby oni uchylić się od obowiązku odpowiedzi na temat danych osoby, której powierzyli pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Wyjaśnienia obwinionych jasno obrazują, że znają oni osoby, którym był powierzany należący do nich pojazd. Z wyjaśnień obwinionych wynika również, że nie pamiętają oni komu powierzyli w dacie określonej w wezwaniach ww. pojazd i nie prowadzili oni ewidencji osób korzystających z tego pojazdu.

Zgodnie z art. 1 § 2 kw nie popełnia wykroczenia sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu. Zgodnie zaś z art. 6 § 1 kw wykroczenie umyślne zachodzi wtedy, gdy sprawca ma zamiar popełnienia czynu zabronionego, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia na to się godzi. Każda osoba, która decyduje się na bycie właścicielem/posiadaczem/leasingobiorcą/kierującym samochodem w Polsce przyjmuje na siebie obowiązki określone w ustawie Prawo o ruchu drogowym, które obciążają taką osobę. W przedmiotowej sprawie na obwinionych, jako współwłaścicielach pojazdu, ciążył obowiązek w zakresie uregulowanym w art. 96 § 3 kw i w art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym takiego postępowania, by jako współwłaściciele pojazdu, mogli zgodnie z ustawą zrealizować obowiązek udzielenia informacji organowi. Oznacza to, że osoba zobowiązana wobec organu ma obowiązek posiadania danych na temat tego, kto użytkował jej pojazd (pojazd znajdujący się w jej posiadaniu) i czynić to może w sposób dla siebie dogodny i przez siebie obrany, np. poprzez zwykłe – zapamiętywanie tych faktów, bądź jeśli osoba nie przechowuje w pamięci takich danych np. poprzez powierzenie ewidencjonowania takich zdarzeń innym osobom lub prowadzenie notatek, monitoringu – tak by zgodnie z ustawą móc efektywnie wywiązać się z obowiązku wobec organu, w sytuacji zwrócenia się o takie dane przez organ zgodnie z art. 96 § 3 kw. Nie ma obowiązku ustawowego ani wydanego w drodze rozporządzenia, który by nakładał na właściciela pojazdu obowiązek prowadzenia ewidencji komu pojazd został powierzony. Jednakże właściciel, posiadacz pojazdu, który podaje, że nie może lub nie jest w stanie pamiętać, kto prowadził pojazd, a jednocześnie nie zabezpiecza sobie danych na temat tego komu powierzył pojazd, tym samym biorąc pod uwagę istnienie ustawowego obowiązku określonego w art. 96 § 3 kw, przewidując możliwość popełnienia tego wykroczenia, godzi się na to.

Zgodnie ze znowelizowanym w 2010 r. art. 17 § 3 kpw i art. 129 ustawy Prawo o ruchu drogowym straże miejskie posiadają uprawnienia oskarżyciela publicznego w sprawach dotyczących art. 96 § 3 kw. Mogą one zatem żądać od właściciela lub posiadacza pojazdu wskazania komu powierzyli pojazd do kierowania lub używania w określonym czasie. Stanowisko to jest zgodne również z orzecznictwem Sądu Najwyższego. W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2014 r. sygn. akt V KK 378/13, wskazano, że (...) gminnej (miejskiej) przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenie z art. 96 § 3 k.w., popełnione od dnia 31 grudnia 2010 r., jeśli w zakresie swojego działania, w tym w trakcie prowadzonych czynności wyjaśniających ujawniły to wykroczenie i wystąpiły z wnioskiem o ukaranie za owo wykroczenie.” Podobny pogląd Sąd Najwyższy wyjawił również w Uchwale 7 sędziów – zasada prawna z dnia 30 września 2014 r., sygn. akt I KZP 16/14. Sąd w niniejszej sprawie podziela te stanowiska.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał obwinionych za winnych popełnienia zarzucanych im wykroczeń z art. 96 § 3 kw w związku z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20.06.1997 Prawo o ruchu drogowym.

W chwili popełnienia czynów oboje obwinieni byli osobami dojrzałymi życiowo, w pełni poczytalnymi, nie zachodziła żadna okoliczność wyłączająca winę obwinionych.

Przy wymiarze kary Sąd kierował się dyrektywami wymiaru kary określonymi w art. 33 kw oraz szczególnie w art. 24 § 1 i 3 kw, ustawowymi granicami zagrożenia przewidzianymi przez ustawodawcę. Wymierzając obwinionym kary, Sąd baczył by dolegliwość tych kar była adekwatna do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynów oraz wziął pod uwagę ich cele zapobiegawcze i wychowawcze, a także dyrektywę prewencji generalnej w zakresie kształtowania świadomości społecznej. Wymierzając obwinionym kary grzywny Sąd, zgodnie z art. 24 § 3 k.w., wziął pod uwagę, oprócz okoliczności wskazanych powyżej, dochody obwinionych, ich warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.

Sąd ocenił, że orzeczona wobec obwinionej J. K. kara grzywny w wysokości 200 zł, tj. zbliżona do dolnej granicy ustawowego zagrożenia, jest adekwatna do przeciętnego stopnia społecznej szkodliwości czynu obwinionej oraz, że będzie odpowiednio dolegliwa, biorąc pod uwagę jej zdolności zarobkowe. Kwota 200 zł grzywny jest więc adekwatna do możliwości zarobkowych obwinionej J. K., która jest osobą w pełni zdolną do pracy zarobkowej, wykonującą zawód tłumacza, managera ds. rynku, a także nie ma nikogo na swoim utrzymaniu.

Wymierzając obwinionemu R. K. karę grzywny w wysokości 100 zł, która również zbliżona jest do dolnej granicy ustawowego zagrożenia, Sąd wziął pod uwagę przeciętny stopień społecznej szkodliwości czynu obwinionego, a także również jego zdolności zarobkowe. R. K. ma bowiem 69 lat, ma wykształcenie średnie, jest żonaty, nie ma małoletnich dzieci i utrzymuje się z emerytury w wysokości 1500 zł. W ocenie Sądu kwota 100 zł grzywny jest więc adekwatna do możliwości zarobkowych obwinionego, jego stosunków majątkowych i osobistych.

W ocenie Sądu poprzez orzeczenie względem obwinionych wskazanych kar grzywny, zrealizowane zostaną cele prewencji indywidualnej, która ma za zadanie przede wszystkim przeciwdziałanie tego typu zachowaniom w przyszłości, jak i prewencji generalnej, której zadaniem jest kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa i utrwalanie prawidłowych postaw wobec prawa. W ocenie Sądu orzeczone kary sprzyjać będą przestrzeganiu przez obwinionych porządku prawnego we wskazanym zakresie w przyszłości, przypominając o zakresie obowiązków wobec uprawnionych organów, wynikających z okoliczności decydowania się na bycie właścicielem/posiadaczem pojazdu mechanicznego. Orzeczone kary w ocenie Sądu oddziałują na obwinionych wychowawczo, uświadamiając, że sprawcy tego typu wykroczeń nie pozostają bezkarni, zaś właściciel/posiadacz/prowadzący/użytkownicy pojazdów mechanicznych, obowiązani są udzielać właściwym organom, na ich żądanie, informacji o tym komu pojazd był powierzony w określonym czasie.

Orzeczenie o zryczałtowanych wydatkach postępowania oraz o opłacie wobec J. K. Sąd wydał na podstawie art. 118 § 1 kpw w zw. z § 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 października 2001 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłaty za wniesienie wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia i art. 119 kpw w zw. z art. 3 ust. 1 i art. 21 pkt 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych. Sąd zasądził od obwinionej J. K. na rzecz Skarbu Państwa zryczałtowane koszty postępowania, które w sprawie o wykroczenie, rozpoznanej na rozprawie wynoszą 100 złotych i wymierzył jej opłatę w wysokości 30 zł. Sąd mając na uwadze zdolności zarobkowe obwinionej J. K. ocenił, że uiszczenie przez obwinioną tych kosztów nie będzie wiązało się z uszczerbkiem dla koniecznego utrzymania.

Natomiast na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 119 kpw Sąd zwolnił obwinionego R. K. od ponoszenia opłaty oraz kosztów postępowania, uznając, że z uwagi na jego sytuację majątkową i wysokość dochodów ich uiszczenie byłoby dla niego zbyt uciążliwe.