Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: protokolant sądowy Marcin Kamionowski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 grudnia 2014 r. w Warszawie

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o emeryturę

na skutek odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 30 czerwca 2014 r., znak: (...) oraz

z dnia 21 sierpnia 2014 r., znak: (...)

1.  zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje J. S. prawo do emerytury od dnia 1 maja 2014 r.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz J. S. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

J. S. w dniu 13 sierpnia 2014r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. z dnia 30 czerwca 2014r., znak: (...), odmawiającej prawa do emerytury.

W uzasadnieniu odwołania odwołujący podkreślił, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 30 czerwca 2014r. wydał decyzję znak: (...), w której odmówił prawa do wnioskowanego świadczenia, a w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji podał, że odwołujący nie udowodnił posiadania okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego na dzień 1 stycznia 1999r. co najmniej 25 lat. Zdaniem organu rentowego, w tej dacie J. S. posiadał tylko 23 lata, 4 miesiące i 5 dni okresu składkowego, co w ocenie odwołującego nie jest zgodne ze stanem faktycznym. Zdaniem J. S., na dzień 1 stycznia 1999r. posiadał on łącznie 25 lat, 4 miesiące i 5 dni okresu składkowego i nieskładkowego, w tym 25 lat, 1 miesiąc i 3 dni okresu składkowego. Błędne wyliczenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w/w okresów wynikało z pominięcia dwóch istotnych okoliczności. Po pierwsze, ubezpieczony od dnia 2 września 1975r. do dnia dzisiejszego pracuje na kolei, czyli w warunkach szczególnych zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Od dnia 1 grudnia 1975 r. do dnia 31 sierpnia 1983 r. (czyli przez 7 pełnych lat) pracował jako maszynista pojazdu trakcyjnego elektrycznego. W związku z tym w świetle art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie powinno budzić wątpliwości, że każdy pełny rok pracy w charakterze maszynisty powinien być liczony jako 14 miesięcy.

Jednocześnie J. S. podkreślił, że w latach 1970 – 1974 pracował w każde wakacje (od dnia 1 lipca do dnia 31 sierpnia) w gospodarstwie rolnym kuzyna D. W., s. G. i M. położonym we wsi G., gmina D.,
w pełnym wymiarze czasu pracy. W związku z powyższym odmowna decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 czerwca 2014r. powinna zostać zmieniona i w rezultacie prawidłowego wyliczenia okresów składkowych i nieskładkowych, powinno zostać przyznane odwołującemu prawo do emerytury z dniem 5 lutego 2014r. (odwołanie z dnia 23 lipca 2014r., k. 2 - 5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. nie posiada wymaganego 25-letniego okresu składkowego
i nieskładkowego. W oparciu o przedłożone dokumenty organ rentowy uznał za udowodniony staż ogólny w łącznym wymiarze 23 lat, 4 miesięcy i 5 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił do stażu okresu pracy
w gospodarstwie rolnym kuzyna w okresach od dnia 1 lipca 1970r. do dnia 31 sierpnia
1970r., od dnia 1 lipca 1971r. do dnia 31 sierpnia 1971r., od dnia 1 lipca 1972r. do dnia
31 sierpnia 1972r., od dnia 1 lipca 1973r. do dnia 31 sierpnia 1973r. oraz od dnia 1 lipca
1974r. do dnia 31 sierpnia 1974r., ponieważ sezonowo – wakacyjny charakter pracy wskazuje jedynie na pomoc w gospodarstwie rolnym w czasie pobytu na wakacjach i nie pozwala na przyjęcie, że praca wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jednocześnie organ rentowy podkreślił, że odległość domu ubezpieczonego (H.) od gospodarstwa rolnego (wieś G.) wynosiła 16 km. Tym samym, wobec nie udowodnienia 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego organ rentowy decyzją
z dnia 30 czerwca 2014r. odmówił J. S. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Odnosząc się do kwestii doliczenia do stażu pracy zatrudnienia na kolei
w okresie od dnia 1 grudnia 1975r. do dnia 31 sierpnia 1983r. jako 14 miesięcy za każdy rok pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że w dniu 21 sierpnia 2014r. została wydana decyzja zmieniająca zaskarżoną decyzję i uwzględniająca okres zatrudnienia na stanowiskach: młodszego maszynisty pojazdu trakcyjnego elektrycznego od dnia
1 grudnia 1975r. do dnia 31 grudnia 1976r. oraz maszynisty pojazdu trakcyjnego elektrycznego od dnia 1 stycznia 1977r. do dnia 31 sierpnia 1983r. Staż ubezpieczonego ustalony decyzją z dnia 21 sierpnia 2014r. wyniósł więc 24 lata, 6 miesięcy i 5 dni. Organ rentowy ponownie odmówił przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (odpowiedź na odwołanie z dnia 21 sierpnia 2014r., k. 15 - 17 a.s.).

W dniu 9 września 2014r. J. S. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 sierpnia 2014r., znak: (...).
W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony nadmienił, że na dzień 1 stycznia 1999r. spełniał wymóg posiadania łącznie 25 – letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Odmienne wyliczenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wynika z bezzasadnego nieuznania okresu pracy w gospodarstwie rolnym kuzyna D. W. (odwołanie z dnia 8 września 2014r., k. 2 - 5 a.s. o sygn. VII U 1943/14).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania J. S. na podstawie art. art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. i odnosząc się do kwestii nieuwzględnienia stażu pracy w gospodarstwie rolnym kuzyna odwołującego - D. W. wskazał na sezonowo – wakacyjny charakter pracy, która stanowiła jedynie pomoc w gospodarstwie rolnym w czasie pobytu na wakacjach (odpowiedź na odwołanie
z 3 października 2014r, k. 8 - 9 a.s. o sygn. VII U 1943/14).

Na podstawie art. 219 k.p.c. Sąd Okręgowy połączył sprawy z odwołania J. S. celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenie z dnia 24 października 2014r., k. 12 a.s. o sygn. VII U 1943/14).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. S., ur. (...), od dnia 1 lipca 1970r. do dnia 31 sierpnia 1970r., od dnia 1 lipca 1971r. do dnia 31 sierpnia 1971r., od dnia 1 lipca 1972r. do dnia 31 sierpnia 1972r., od dnia 1 lipca 1973r. do dnia 31 sierpnia 1973r. oraz od dnia 1 lipca 1974r. do dnia 31 sierpnia 1974r. pracował w gospodarstwie rolnym o powierzchni 8,81 ha położonym we wsi G., gmina D., należącym do kuzyna W. D. s. G. i M. i codziennie dojeżdżał rowerem pokonując odległość ok. 16 km w jedną stronę. Na miejscu zajmował się obrządkiem bydła, trzody chlewnej oraz wywożeniem obornika. Jednocześnie wykonywał szereg plac polowych, bowiem właściciele gospodarstwa rolnego uprawiali ziemniaki, pszenicę i żyto, które należało zwieść i zmłócić. Z uwagi na brak maszyn oraz urządzeń rolniczych wszystkie czynności polowe wykonywane były ręcznie lub przy pomocy cepów, sierpów, brony, czy też kosy. Praca odwołującego uzależniona była od wytycznych gospodarza, który każdego dnia wskazywał pracę do wykonania. Ubezpieczony pracował we wszystkie dni robocze, czasami także w soboty i w niedziele, nie mniej niż 4 godziny dziennie. Dodatkowo w miesiącu sierpniu brał udział w sianokosach, podczas których wiązał snopki, a następnie suszył i wywoził je do stodoły (zaświadczenie ze Starostwa Powiatowego w H., t. I, k. 13 a.r., pisemne zeznania świadków M. B. oraz M. R. złożone przed wójtem gminy D. - L. M., t. I, k. 17-20 a.r., zeznania J. S., k. 49-50 a.s.).

J. S. od dnia 2 września 1975r. do dnia 31 grudnia 2000r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Państwowym (...), a następnie: od dnia 1 stycznia 2001r. do dnia 30 września 2001r. w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w W., od dnia 1 października 2001r. do dnia 31 grudnia 2006r. w spółce (...) S.A. oraz od dnia 1 stycznia 2007r. do dnia 31 grudnia 2008r. w spółce (...) sp. z o.o. w W. w pełnym wymiarze czasu pracy, gdzie w czasie zatrudnienia wykonywał pracę na stanowisku:

- od dnia 2 września 1975r. do dnia 30 listopada 1975r. – adiunkta;

- od dnia 1 grudnia 1975r. do dnia 31 grudnia 1976r. – młodszego maszynisty pojazdu trakcyjnego elektrycznego;

- od dnia 1 stycznia 1977r. do dnia 31 sierpnia 1983r. – maszynisty pojazdu trakcyjnego elektrycznego;

- od dnia 1 września 1983r. do dnia 31 marca 1989r. – dyspozytora;

- od dnia 1 kwietnia 1989r. do dnia 31 grudnia 2008r. – starszego dyspozytora.

Praca J. S. w okresie od dnia 2 września 1975r. do dnia 31 grudnia 2008r. była pracą w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze
w rozumieniu § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z 1983 r. z późn. zm.) (świadectwo pracy, t. I, k. 23-24 a.r.).

J. S. w dniu 20 maja 2014r. złożył wniosek o wcześniejszą emeryturę wraz z kwestionariuszem dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych
i zaświadczeniami, świadectwami wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (wniosek wraz z załącznikami, t. I, k. 1 – 22 a.r.).

Na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r.: okresy składkowe
w wymiarze 23 lat, 1 miesiąca i 2 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 3 miesięcy
i 3 dni (karta przebiegu zatrudnienia, t.I, k. 43 a.r.). Jednocześnie organ rentowy ustalił, że ubezpieczony nie spełnił warunków wynikających z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz.1440 ze zm.), ponieważ na dzień 1 stycznia 1999r. nie udokumentował co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Łącznie udowodniony staż pracy J. S. wyniósł 23 lata, 4 miesiące i 5 dni, natomiast staż pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wyniósł 22 lata, 10 miesięcy i 3 dni. Dodatkowo Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że okresy pracy w gospodarstwie rolnym kuzyna, tj.
w okresie od dnia 1 lipca 1970r. do dnia 31 sierpnia 1970r., od dnia 1 lipca 1971r. do dnia
31 sierpnia 1971r., od dnia 1 lipca 1972r. do dnia 31 sierpnia 1972r., od dnia 1 lipca 1973r. do dnia 31 sierpnia 1973r. oraz od dnia 1 lipca 1974r. do dnia 31 sierpnia 1974r. nie zostały zaliczone, ponieważ sezonowo – wakacyjny charakter pracy świadczy jedynie o pomocy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym kuzyna w czasie pobytu na wakacjach i zdaniem organu rentowego nie była to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
W związku z tym, Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 30 czerwca 2014r., znak: (...), odmówił J. S. prawa do emerytury (decyzja ZUS z dnia 30 czerwca 2014 r., znak: (...), t. I, k. 45 - 46 a.r.). J. S. odwołał się od powyższej decyzji

W dniu 21 sierpnia 2014r. organ rentowy wydał kolejną decyzję, znak: (...), zmieniającą wcześniej wydaną decyzję w części dotyczącej jej uzasadnienia wskazując, że ubezpieczony udowodnił okresy składkowe w wymiarze 24 lat, 3 miesięcy i 2 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 3 miesięcy i 3 dni. Dodatkowo Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że do obliczenia ilości okresów składkowych zastosowano art. 43 ust. 2 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym każdy pełny rok zatrudnienia na kolei na parowym, spalinowym lub elektrycznym pojeździe trakcyjnym liczy się jako 14 miesięcy zatrudnienia. Powyższy przelicznik zastosowano do pracy odwołującego na stanowisku młodszego maszynisty pojazdu trakcyjnego elektrycznego w okresie od dnia 1 grudnia 1975r. do dnia 31 grudnia 1976r. i maszynisty pojazdu trakcyjnego elektrycznego od dnia 1 stycznia 1977r. do dnia 31 sierpnia 1983r. Wobec powyższego, w ocenie organu rentowego udowodniony został staż pracy w wymiarze 24 lat, 6 miesięcy i 5 dni (decyzja ZUS z dnia 21 sierpnia 2014 r., znak: (...), t. I, k. 53-54 a.r.). J. S. odwołał się także od wskazanej decyzji.

Powołany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych, a także na podstawie zeznań odwołującego, które Sąd ocenił jako w pełni wiarygodne. Autentyczność dokumentów, jak również zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy, nie była kwestionowana przez żadną ze stron procesu, dlatego Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd dopuścił dowód z przesłuchania stron, ograniczając go do przesłuchania odwołującego J. S., który zeznawał na okoliczność wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym D. W.. Świadkowie M. B. oraz M. R. nie stawili się na wezwanie Sądu, gdyż są osobami schorowanymi i wiekowymi, dlatego też Sąd odstąpił od ich przesłuchiwania, uznając, że zeznania złożone przed wójtem gminy D. - L. M. są wystarczające do potwierdzenia okoliczności wykonywania przez J. S. pracy w gospodarstwie rolnym kuzyna tym bardziej, że pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rozprawie w dniu 17 grudnia 2014r. wskazał, że organ rentowy nie stoi na stanowisku, że odwołujący nie świadczył pracy w gospodarstwie, lecz, że praca ta nie spełnia wymogów umożliwiających jej uwzględnienie do stażu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania J. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 30 czerwca 2014r., znak: (...) oraz z dnia
21 sierpnia 2014r., znak: (...), są zasadne i zasługują na uwzględnienie.

Art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym artykule, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W rozpoznawanej sprawie bezsporny był fakt, iż w dacie wydania decyzji przez organ emerytalny odwołujący miał skończone 60 lat, posiadał 15 – letni okres pracy
w szczególnych warunkach oraz nie był członkiem OFE. Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie spełnia jednak warunków wskazanych w treści przepisu art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ wbrew przesłankom zawartym we wskazanym artykule, nie udowodnił 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Kwestią sporną w przedmiotowej sprawie było zatem to, czy na dzień 1 stycznia 1999r. J. S. ma wymagany 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, cz też nie ma, tak jak wskazywał organ rentowy.

Organ rentowy ostatecznie nie uwzględnił odwołującemu do stażu okresu pracy w gospodarstwie rolnym należącym do kuzyna D. W. w okresach od dnia 1 lipca 1970r. do dnia 31 sierpnia 1970r., od dnia 1 lipca 1971r. do dnia 31 sierpnia 1971r., od dnia 1 lipca 1972r. do dnia 31 sierpnia 1972r., od dnia 1 lipca 1973r do dnia 31 sierpnia 1973r. oraz od dnia 1 lipca 1974r. do dnia 31 sierpnia 1974r., ze względu na sezonowo – wakacyjny charakter pracy wskazujący na pomoc J. S. w gospodarstwie rolnym w czasie pobytu na wakacjach i nie pozwalający na przyjęcie, że praca w tym czasie wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odnosząc się do nieuwzględnienia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych spornego okresu pracy wskazać należy, że art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej wskazuje, że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5 – 7 są krótsze od okresu wymaganego do przyznania renty, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Zagadnienie, czy wykonywanie określonych czynności w gospodarstwie rolnym można uznać za okresy pracy w tym gospodarstwie, było wielokrotnie przedmiotem rozważań w orzecznictwie sądowym i w judykaturze, gdzie wykształcił się pogląd, że
o uwzględnieniu okresów pracy w gospodarstwie rolnym, sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983r.) przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: po pierwsze - wykonywanie czynności rolniczych powinno dotyczyć osoby bliskiej rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy, a po drugie - czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie (wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 28 maja 1997r., II UKN 96/96, OSNAP 1997/23/473; 19 grudnia 2000r., II UKN 155/00, OSNP 2002/16/394). Przy tym wskazać należy również na stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w wyroku z dnia 5 października 2006r. w sprawie o sygn. akt I OSK 540/2006, które Sąd Okręgowy podziela, stwierdzające, że praca w gospodarstwie rolnym w czasie wolnym od zajęć szkolnych w okresie wakacji, ferii i innych wolnych dni, może być uznana za pracę w gospodarstwie rolnym w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zaznaczyć jednak należy, że w orzecznictwie kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi, co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego (komentarz do art. 10 w/w ustawy, Kamil Antonów - Zakamycze 2004). Podobnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 grudnia 2000r. ( II UKN 155/00, OSNP 2002/16/394) przyjmując, że przy ustaleniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, świadczonej przed dniem 1 stycznia 1983r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, także w czasie wakacji szkolnych (art. 10 ust. 3 w związku z art. 6 ust. 2 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.).

Zdaniem Sądu Okręgowego odwołujący spełnia w/w warunki, co jednoznacznie potwierdza zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, bowiem w okresie wakacyjnym J. S. każdego dnia dojeżdżał rowerem do gospodarstwa rolnego kuzyna znajdującego się nieopodal miejscowości swojego zamieszkania, gdzie wykonywał prace m.in. oporządzenie inwentarza (zwierząt) oraz czynności w polu przy niewielkim usprzętowieniu i zmechanizowaniu prac gospodarskich i polowych. Jego pracy miały więc w okresach wakacyjnych charakter stały, gdyż były wykonywane codziennie z różnym nasileniem, ale na pewno nie mniejszym niż 4 godziny dziennie. Odwołujący był przy tym osobą bliską dla D. W.. Wprawdzie pokrewieństwo między nimi nie było tak bliskie, jak w przypadku dzieci i rodziców, jednak przepis art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t. j. Dz. U. z 2013r., poz. 1403) nie definiuje kogo należy rozumieć przez osobę bliską. Zdaniem Sądu taką osobą może być każda osoba spokrewniona, o ile spełnione są pozostałe warunki określone w tym przepisie. Dodatkowo odwołujący zamieszkiwał w bliskim sąsiedztwie gospodarstwa D. W.. Owa bliskość nie jest zdefiniowana w przepisie. Przepis art. 6 pkt 2 ustawy mówi o domowniku jako osobie, która pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie. Ostatni człon tego przepisu dotyczy sytuacji zamieszkiwania rolnika i osoby pracującej w gospodarstwie (domownika) w takiej odległości od siebie, która umożliwia jak najszybsze dotarcie na teren gospodarstwa, jeżeli zajdzie taka potrzeba i świadczenie na rzecz gospodarstwa osoby bliskiej pracy w wymiarze czasu niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa rolnego (wyrok WSA w Warszawie z dnia 11 października 2012r., II SA/Wa 1305/12). W przypadku odwołującego dotarcie na teren gospodarstwa następowało rowerem i zajmowało mu to około 30 minut, element zamieszkiwania w bliskim sąsiedztwie i jednocześnie dyspozycyjności odwołującego, został zatem spełniony. Owa dyspozycyjność, o której była mowa, ściśle wiąże się ze stałością świadczonej pracy. Stała praca w gospodarstwie nie zawsze musi polegać na codziennym wykonywaniu czynności rolniczych, gdyż - na przykład ze względu na rodzaj produkcji - niekiedy nie będzie to nawet konieczne. Polega ona jednak na pewnej systematyczności i co najmniej na gotowości do wykonywania pracy rolnej, gdy jest to niezbędne rolnikowi prowadzącemu gospodarstwo. Stała praca w gospodarstwie rolnym wymaga również pewnego psychicznego nastawienia polegającego na wiązaniu się na określony czas z gospodarstwem rolnym. Ten aspekt jest bardzo istotny, ponieważ stały charakter pomocy w gospodarstwie rolnym może być pojmowany w sposób o wiele bardziej racjonalny, przy rozumieniu "stałości" jako pozostawania w tym samym miejscu, trwałemu związaniu się z jakimś miejscem lub jakąś osobą, nieuleganiu zmianom (wyrok Sądu Najwyższego o sygn. akt II UK 42/06, publ. OSNP 2007/19-20/292). Pojmowana w ten sposób cecha "stałości" świadczy o istotnym znaczeniu nastawienia samego domownika na stałe świadczenie pracy w gospodarstwie rolnym i odpowiadającą temu nastawieniu niezmienną możliwość skorzystania z jego pracy przez rolnika prowadzącego gospodarstwo. Jak już było wskazywane może to dotyczyć nie tylko okresu ciągłego, w całym roku, ale i wakacji letnich czy ferii zimowych – tak jak w rozpoznawanej sprawie.

Wobec powyższego w stosunku do odwołującego znajduje zastosowanie art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym przypadające przed dniem 1 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym należało zaliczyć do ogólnego okresu ubezpieczenia. Chodzi o okresy pracy przypadające od dnia 1 lipca 1970r. do dnia 31 sierpnia 1970r., od dnia 1 lipca 1971r. do dnia 31 sierpnia 1971r., od dnia 1 lipca 1972r. do dnia 31 sierpnia 1972r., od dnia 1 lipca 1973r. do dnia 31 sierpnia 1973r. oraz od dnia 1 lipca 1974r. do dnia 31 sierpnia 1974r. Ubezpieczony udowodnił tym samym ponad 25 – letni okres składkowy i nieskładkowy. Warunek, którego dotyczył spór, został więc spełniony i możliwe było przyznanie prawa do emerytury.

Art. 129 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowi, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.
W rozważanym przypadku ubezpieczony złożył wniosek w maju 2014r. W zaistniałej sytuacji, zgodnie z powołanym art. 129 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r., zasadne było przyznanie świadczenia od w/w miesiąca.

Reasumując, Sąd na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. zmienił decyzję z dnia 30 czerwca 2014r., znak: (...) oraz z dnia 21 sierpnia 2014r., znak: (...), w ten sposób, że przyznał J. S. prawo do emerytury od dnia 1 maja 2014r.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r. Nr 461) zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. na rzecz J. S. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

(...)