Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19/11/2015 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Kryńska - Mozolewska

Protokolant: protokolant sądowy Marzena Szablewska

po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2015 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko P. P., R. W., M. W.

o zapłatę

orzeka:

1.  oddala powództwo przeciwko P. P. i R. W.;

2.  oddala powództwo przeciwko M. W., przy czym wyrok jest wyrokiem zaocznym;

3.  zasądza o powódki (...) z siedzibą w W. na rzecz pozwanego R. W. kwotę 900,00 zł (dziewięćset złotych zero groszy) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

4.  zasądza od powódki (...) z siedzibą w W. na rzecz pozwanego P. P. kwotę 900,00 zł (dziewięćset złotych zero groszy) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VI P 214/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 31 marca 2014 r powódka (...)w W. domagała się od pozwanego R. W. zasądzenia kwoty 9.139,16 złotych wraz z ustawowymi odsetkami w wysokości ustawowej od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W pozwie z dnia 28 marca 2014 r powódka (...)w W. domagała się od pozwanego P. P. zasądzenia kwoty 6.979,46 złotych wraz z ustawowymi odsetkami w wysokości ustawowej od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W pozwie z dnia 02 kwietnia 2014 r powódka (...)w W. domagała się od pozwanego M. W. zasądzenia kwoty 2.577,13 złotych wraz z ustawowymi odsetkami w wysokości ustawowej od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych

W uzasadnieniu powódka wskazywała, iż od wynagrodzenia zasądzonego na rzecz pozwanych pracodawca, jako płatnik składki jest obowiązany, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych uiścić składkę na ubezpieczenia społeczne oraz zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych uiścić składkę zdrowotną. W związku z powyższym pozwani otrzymując w postępowaniu egzekucyjnym całą zasądzoną wyrokiem kwotę uzyskali korzyść majątkową bez podstawy prawnej części, w której pracodawca jest zobowiązany, jako płatnik odprowadzić składki na ubezpieczenia społeczne i składkę na ubezpieczenie zdrowotne pozwanego i w związku z tym pozwany jest obowiązany do jej zwrotu. W dniu 1 stycznia 2008 r. wydano wyrok, w którym zasądzono na rzecz każdego z pozwanych określone kwoty z tytułu wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych wraz z ustawowymi odsetkami. Następnie komornik sądowy wyegzekwował te kwoty w całości w postępowaniach egzekucyjnych.

Sprawy o sygn akt VI P 220/14, VI P 227/14 i VI P 214/14 zostały połączone do wspólnego rozpoznania i prowadzone pod sygnaturą akt VI P 214/14.

Powódka powołuje się na ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych zgodnie, z którą ciąży na niej, jako na płatniku obowiązek uiszczenia składek na ubezpieczenie społeczne w określonych wysokościach na rzecz każdego z pozwanych, a także składek zdrowotnych (ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Z uwagi na powyższe wnosiła ona o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanych określonych kwot tytułem składek do odprowadzenia, do których jest ona zobowiązana na podstawie w/w ustaw.

W odpowiedzi na pozew pozwani P. P. i R. W. wnosili o:

- odrzucenie pozwów podnosząc, iż sprawa o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami została już prawomocnie osądzona, a ponadto droga sądowa nie jest dopuszczalna, a żądanie pozwu zmierza do zakwestionowania prawomocnego wyroku sądu w drodze nieznanej przepisom k.p.c. instytucji prawnej.

Ewentualnie na wypadek nie uwzględnienia żądań zawartych w pkt 1 odpowiedzi na pozew pozwani wnosili o oddalenie powództwa. Pozwani wywodzili, iż strona powodowa nie udowodniła, iż zasądzone wynagrodzenie zostało przyznane w kwocie brutto, nie udowodniła, iż uiściła składki i ich wysokości, nie udowodniła, iż pozwani są bezpodstawnie wzbogaceni.

Pozwany M. W. nie złożył odpowiedzi na pozew i nie wnosił o rozpoznanie sprawy pod swoją nieobecność.

Sąd ustalił, co następuje:

Bezsporne jest, że pozwani byli pracownikami powódki. Z tytułu wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie zasądził wynagrodzenia od spółki na rzecz:

- R. W. w kwocie 42.555,01 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 12 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty;

- P. P. w kwocie 32.498,72 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 12 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty;

- M. B. w kwocie 1.890,69 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 12 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty;

Bezsporne, a nadto wyrok z dnia 20.12.2012 r k. 5, postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności k.8-9;

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Łukowie G. B. wyegzekwował kwotę na rzecz pozwanego R. W. w pełnej wysokości.

Bezsporne, a nadto zawiadomienie z dnia 22.08.2013 r k. 10, postanowienie o ukończeniu postępowania egzekucyjnego sygnatura akt Km 1059/13 k.11;

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Wołominie A. K. wyegzekwowała kwotę na rzecz pozwanego M. W. w pełnej wysokości.

Bezsporne, a nadto zawiadomienie z dnia 27.08.2013 r k. 10,

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Łukowie P. P. wyegzekwował kwotę na rzecz pozwanego R. W. w pełnej wysokości.

Bezsporne, a nadto zawiadomienie z dnia 22.08.2013 r k. 9,, postanowienie o ukończeniu postępowania egzekucyjnego sygnatura akt Km 1060/13 k.;10

Pracodawca nie odprowadził od zasądzonych kwot podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składek na ubezpieczenie społeczne oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Bezsporne

Zgromadzone w niniejszej sprawie dowody z dokumentów Sąd ocenił, jako w pełni wiarygodne. Na żadnym etapie rozpoznawania sprawy strony postępowania nie zakwestionowały jakiegokolwiek dowodu, nie podniosły jego nieautentyczności lub niezgodności ze stanem rzeczywistym. Były one, zatem nie tylko spójne wewnętrznie, ale i korespondowały ze sobą, tworząc logiczną całość, dlatego też stanowiły podstawę ustalonego przez Sąd stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Tytułem wstępu wskazać należy, iż zgodnie art. 17 i 46 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U 2013 r 1442 z późniejszymi zmianami) obowiązek obliczenia, potrącenia z dochodów ubezpieczonych, rozliczenia i opłacenia składek za zatrudnionych pracowników spoczywa wyłącznie na pracodawcy, pełniącym rolę płatnika składek za ubezpieczonych. Powołana ustawa nie przewiduje żadnego innego trybu postępowania (rozliczania i opłacania składek na przedmiotowe ubezpieczenia przez komornika, który wyegzekwował na rzecz pracowników należności z tytułu umowy o pracę, czy bezpośrednio przez ubezpieczonego). Tym samym, jeżeli ubezpieczony uzyskuje przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (tutaj wynagrodzenie za nadgodziny) od komornika w wyniku prowadzonego postępowania egzekucyjnego, to obowiązek sporządzenia wymaganych dokumentów rozliczeniowych oraz terminowego opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, należnych zarówno w części finansowanej przez pracodawcę, jak i przez pracownika obciąża wyłącznie pracodawcę. To, że osoba ta nie jest już pracownikiem nie zwalnia pracodawcy z powyższych obowiązków. Wyegzekwowanie przez komornika na rzecz pracownika kwoty wynagrodzenia "brutto", nie powoduje, że pracodawca jest zwolniony z przekazania do ZUS całości należnych składek. Może natomiast dochodzić od byłego pracownika zwrotu poniesionych z tego tytułu kosztów, które zobowiązany był ponieść pracownik tytułem współfinansowania składek na ubezpieczenia społeczne. Inaczej jest, jeśli chodzi o składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie z art. 84 ust. 2 w związku z art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej, składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być opłacona przez byłego pracownika bezpośrednio na rachunek bankowy wskazany przez właściwy oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia.

Rozliczenie należnych składek powinno nastąpić w dokumentach rozliczeniowych sporządzanych za miesiąc, w którym kwota wyegzekwowanego przez komornika wynagrodzenia za pracę, zostanie postawiona do dyspozycji byłego pracownika, tj. za miesiąc, w którym nastąpi wypłata lub przekazanie środków na jego rachunek bankowy.

Opłacenie należnych składek oraz przekazanie do ZUS wymaganych dokumentów rozliczeniowych powinno nastąpić z zachowaniem obowiązującego płatnika składek terminu płatności. W imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA złożonym za byłego pracownika pracodawca powinien: wykazać uzyskany przychód, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz dokonać rozliczenia całość należnych składek, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o sus, wykazać uzyskany przychód, w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, po pomniejszeniu go o składki na ubezpieczenia społeczne w części podlegającej sfinansowaniu przez pracownika oraz wykazać składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości "0".

Powodowa spółka niniejszym pozwem domagała się od pozwanych zwrotu składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, – jako nienależnie wyegzekwowanego na rzecz wierzyciela na podstawie tytułu egzekucyjnego opatrzonego klauzula wykonalności. Bezsporne jest, że klauzula wykonalności nie została uchylona, a sam tytuł egzekucyjny nie utracił mocy. Pozwani poza M. W. nie uznali powództwa kwestionując w istocie jedynie żądanie zwrotu kwot wskazanych w pozwach. Bezsporne jest również, że powodowa spółka nie zapłaciła ani składek na ubezpieczenie społeczne ani ubezpieczenia zdrowotnego. Pozwana spółka w pozwie reprezentowała pogląd, że świadczenia wypłacone przez komornika w części dotyczącej w/w składek są świadczeniami nienależnymi.

Zgodnie z art. 410 § 2 Kodeksu cywilnego świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo, jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo, jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Art. 410 § 1 kc stanowi, że przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego ( 405-409 kc ); przepisy te regulują instytucję bezpodstawnego wzbogacenia.

W ocenie Sądu w ustalonym stanie faktycznym nie mamy do czynienia z nienależnym świadczeniem w rozumieniu tego przepisu. Wobec wyegzekwowania go przymusowo na drodze egzekucji sądowej powódce nie przysługiwało już powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego (art. 840 kodeksu postępowania cywilnego ), ale właśnie powództwo o zwrot nienależnego świadczenia. Żądanie tak sformułowane byłoby zasadne gdyby pozwana spółka należności zapłaciła. Pozwany w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika na podstawie tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 grudnia 2012 roku zaopatrzonego w klauzulę wykonalności otrzymali odpowiednio: R. W. -42.555,01 złotych, M. W. -12.000 złotych, P. P.- 32.498,72 złotych.

Zdaniem sądu kwoty otrzymane przez pozwanych od Komornika, a wyegzekwowane od powódki w związku z prowadzonym przez niego postępowaniem egzekucyjnym, nie stały się świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 405 k.c. Pracodawca jest dłużnikiem w zakresie całego wynagrodzenia i dlatego pracownik, który je otrzymuje bez przewidzianych odliczeń na cele podatkowe, nie staje się tym samym odbiorcą nienależnego świadczenia w rozumieniu art. 411 kc.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 07 sierpnia 2001 r. w sprawie o sygn. III ZP 13/01 ( OSNP 2002/2/35) sąd pracy, zasądzając wynagrodzenie z pracę, nie odlicza od tego wynagrodzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składek na ubezpieczenie społeczne. W uzasadnieniu przedmiotowej uchwały wyrażono pogląd, iż pracownik, który otrzymuje wynagrodzenie bez przewidzianych odliczeń na cele podatkowe i ubezpieczenie społeczne, nie staje się tym samym odbiorcą nienależnego świadczenia. Sąd Najwyższy w w/w uchwale wskazał, iż skoro wierzytelność w ramach stosunku pracy stanowi cały zarobek pracownika, to jest oczywiste, że tym bardziej wynagrodzenie nie przestaje być wierzytelnością w części, w jakiej zostały dokonane z niego pobrania (odliczenia zaliczki) przez pracodawcę (płatnika) powyżej tego, co wynika z przepisów o podatku. Wierzytelność pracownika z tytułu wynagrodzenia na mocy przepisów o podatku, obciążona jest wierzytelnością Skarbu Państwa (o charakterze publicznoprawnym) i w związku z tym pracodawca, który zgodnie z prawem podatkowym dokonuje pobrania podatku i odprowadza go do Skarbu Państwa w tej części, w jakiej to czyni, zostaje zwolniony z długu wobec pracownika, bo realizuje go na rzecz Państwa. To zwolnienie jednak aktualne jest tylko o tyle, o ile pracodawca zgodnie ze swoimi kompetencjami pobiera podatek w celu przekazania go do Skarbu Państwa. Innymi słowy, jeżeli - nawet wbrew swoim obowiązkom - tego nie czyni, to nie znaczy to, że może w tej części wynagrodzenia pracownikowi nie zapłacić i zachować je dla siebie. W takim wypadku jest dłużnikiem w zakresie całego wynagrodzenia i dlatego pracownik, który je otrzymuje bez przewidzianych odliczeń na cele podatkowe, nie staje się tym samym odbiorcą nienależnego mu świadczenia. Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 kwietnia 1998 r., I PKN 55/98 (OSNAPiUS 1999 r. nr 8, poz. 278), stwierdzając, że wynagrodzenie za pracę to określone w umowie o pracę wynagrodzenie brutto, a z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika jedynie obowiązek pobierania od tego wynagrodzenia zaliczki na poczet podatku dochodowego. Zawsze, więc pracodawca przeznacza na wynagrodzenie pracownika kwotę wymienioną w ustawie i przepisach płacowych, a obowiązek opłacenia podatku powoduje jedynie zmniejszenie kwoty wypłaconej do rąk pracownika.

Poglądy te sąd w niniejszej sprawie w pełni podziela.

Zgodnie z treścią art. 42e. 1. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. ( Dz. U Nr 2012. 361 tekst jednolity) w przypadku gdy za zakład pracy wypłaty świadczeń określonych w art. 12 dokonuje komornik sądowy lub podmiot niebędący następcą prawnym zakładu pracy, przejmujący jego zobowiązania wynikające ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, jest on obowiązany, jako płatnik, do poboru zaliczki na podatek, stosując do wypłacanych świadczeń najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.

2. Przy obliczaniu zaliczki, o której mowa w ust. 1, uwzględnia się:

1)koszty uzyskania przychodu w wysokości określonej w art. 22 ust. 2 pkt 1;

2)składki na ubezpieczenie społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, potrącone w danym miesiącu, zgodnie z odrębnymi przepisami.

3. Zaliczkę obliczoną w sposób określony w ust. 1 i 2 zmniejsza się o kwotę:

1)o której mowa w art. 32 ust. 3;

2)składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b, pobranej w danym miesiącu ze środków podatnika.

4. Kwoty pobranych zaliczek na podatek płatnik przekazuje w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki - na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby.

W stanie prawnym obowiązującym do dnia 31 grudnia 2004 r. komornik powinien ściągnąć i wypłacić Podatnikowi kwotę brutto wynagrodzenia. Nie miał, bowiem ani obowiązku, ani prawa potrącać zaliczki na podatek. Podatnik sam powinien należny podatek w tamtym stanie prawnym odprowadzić przy składaniu zeznania rocznego. Natomiast, począwszy od dnia 1 stycznia 2005 r., komornik został obciążony obowiązkiem poboru zaliczki na podatek od egzekwowanych kwot stanowiących dla wierzyciela przychody ze stosunku pracy.

Bierność komornika w tym zakresie spowodowała, że doszło do przekazania pracownikom - podatnikom wynagrodzenia brutto.

Mając powyższe na uwadze sąd oddalił powództwo, z tym, że w stosunku do pozwanego M. W. wydano wyrok zaoczny podstawie art. 339 k.p.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania i zasądził od powódki na rzecz pozwanych kwoty 900 złotych na podstawie § 11 ust 1 pkt 2 w związku z § 6 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz.1349 ze zm.

Zgodnie z art. 98 k.p.c strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Stroną przegraną w niniejszym procesie jest powódka, od którego Sąd w związku z tym zasądził na rzecz powodów kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w stawce minimalnej wobec zgłoszenia się w sprawie pełnomocnika wykonującego radcy prawnego.

ZARZĄDZENIE

(...)