Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Bazelan (sprawozdawca)

Sędziowie: Sądu Okręgowego Anna Podolska-Kojtych

Sądu Rejonowego Magdalena Nycz-Łucjan (delegowana)

Protokolant Starszy protokolant sądowy Katarzyna Szumiło

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2016 roku w Lublinie

na rozprawie

sprawy z wniosku J. S. i B. S.

z udziałem E. T., S. T., B. C. i J. C.

o rozgraniczenie

na skutek apelacji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Rejonowego w Puławach z dnia 20 listopada 2015 roku, sygn. akt I Ns 590/12

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 5 w ten sposób, że nakazać pobrać tytułem zwrotu tymczasowo wyłożonych wydatków na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Puławach:

- od J. i B. małżonków S. kwotę 1889, 73 zł (jeden tysiąc osiemset osiemdziesiąt dziewięć złotych siedemdziesiąt trzy grosze);

- od B. i J. małżonków C. kwotę 944, 87 zł (dziewięćset czterdzieści cztery złote osiemdziesiąt siedem groszy);

- od E. i S. małżonków T. kwotę 944, 87 zł (dziewięćset czterdzieści cztery złote osiemdziesiąt siedem groszy);

II.  oddalić apelację w pozostałej części;

III.  sprostować niedokładność w postanowieniu Sądu Rejonowego w Puławach z dnia 20 listopada 2015 roku w ten sposób, że w punktach 1, 2 i 3 po sformułowaniu „za numerem (...)” dodać: „wraz z aneksem do operatu zaewidencjonowanym dnia 24 maja 2016 roku”;

IV.  stwierdzić, że wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem.

II Ca 129/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 20 listopada 2015 roku Sąd Rejonowy w Puławach postanowił:

I.  dokonać rozgraniczenia nieruchomości działki gruntu położonej w obrębie W. Gminy K. D. o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Puławach Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze Kw Lu 1P/ (...) z nieruchomością działką gruntu położonego w obrębie W. Gminy K. D. o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Puławach Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) zgodnie z linią koloru czerwonego przebiegającą przez punkty (...) na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego geodety G. J. z dnia 17 lutego 2014 roku zaewidencjonowanej w (...) Ośrodku (...) Starostwa Powiatowego w P. w dniu 5 marca 2014 roku z numerem (...);

II.  dokonać rozgraniczenia nieruchomości działki gruntu położonej w obrębie W. Gminy K. D. o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Puławach Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze Kw Lu 1P/ (...) z nieruchomością działką gruntu położonego w obrębie W. Gminy K. D. o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Puławach Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) zgodnie z linią koloru czerwonego przebiegającą przez punkty (...) na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego geodety G. J. z dnia 17 lutego 2014 roku zaewidencjonowanej w (...) Ośrodku (...) Starostwa Powiatowego w P. w dniu 5 marca 2014 roku z numerem (...);

III.  dokonać rozgraniczenia nieruchomości działki gruntu położonej w obrębie W. Gminy K. D. o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Puławach Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze Kw Lu 1P/ (...) z nieruchomością działką gruntu położonego w obrębie W. Gminy K. D. o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Puławach Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) wzdłuż linii przebiegającej przez punkty (...) na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego geodety G. J. z dnia 17 lutego 2014 roku zaewidencjonowanej w (...) Ośrodku (...) Starostwa Powiatowego w P. w dniu 5 marca 2014 roku z numerem (...);

IV.  stwierdzić, że wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie;

V.  nakazać pobrać od wnioskodawców małżonków - J. S. i B. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Puławach kwotę 3779, 47 zł tytułem zwrotu wydatków tymczasowo wyłożonych sum budżetowych Skarbu Państwa.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następując ustalenia Sądu Rejonowego:

Działka numer (...) położona w W. Gminy K. D. jest własnością małżonków B. S. i J. S. i Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi dla niej księgę wieczystą nr KW (...). Graniczy ona z nieruchomością – działką gruntu nr (...) stanowiącą własność małżonków S. i E. T..

Działka numer (...) położona w W. Gminy K. D. jest własnością małżonków B. S. i J. S. i Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi dla niej księgę wieczystą nr KW (...). Graniczy ona z nieruchomością – działką gruntu nr (...) stanowiącą własność małżonków S. i E. T. oraz działką gruntu nr (...) stanowiącą własność małżonków J. i B. C.. Dla nieruchomości nr (...) Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą nr (...), zaś dla nieruchomości nr (...) Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Nieruchomości nr (...) mają charakter rolny i w taki sposób działki nr (...) są użytkowane. Na działce nr (...) zasiana jest trawa oraz użytkowana jest ona rekreacyjnie. Pomiędzy działkami nr (...) a (...) przebiegała miedza, która w toku postępowania została zniwelowana. Pomiędzy działkami nr (...) a (...) istnieje miedza oraz drewniane słupki. Wnioskodawcy, ani ich poprzednicy prawni co najmniej od 1973 roku nie byli w posiadaniu części działki pomiędzy punktami nr (...).

W latach 1964-1966 w obrębie W. wykonane zostały pomiary dla celów założenia ewidencji gruntów, w wyniku których powstały min działki nr (...). Ich kształt został uwidoczniony na szkicach polowych nr (...) z dnia 19 października 1964 roku oraz mapie ewidencyjnej. Podczas postępowania uwłaszczeniowego w 1975 roku nie dokonano pomiaru uzupełniającego przedmiotowych działek, a podstawą określenia numerów działek i powierzchni były mapy ewidencji gruntów i rejestry ewidencyjne z 1964-1966 roku. w latach 1988-1989 zostały wykonane pomiary sytuacyjno-wysokościowe dla celów projektowych drogi wojewódzkiej. Pomiarem powyższym objęte zostały w części działki nr (...) i wskazany ślad na mapie sytuacyjno-wysokościowej w skali 1:1000 (stan posiadania) odpowiada wskazaniom uczestnika S. T..

Granica pomiędzy działkami (...) położonymi w W. przebiega zgodnie ze stanem prawnym wynikającym z przyjętego przez Sąd zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu wzdłuż linii koloru czerwonego opinii biegłego G. J. z dnia 17 lutego 2014 roku, wariant II przez punkty (...).

Granica pomiędzy działkami (...) położonymi w W. przebiega zgodnie ze stanem prawnym wynikającym z danych z ewidencji gruntów wzdłuż linii koloru czarnego opinii biegłego G. J. z dnia 17 lutego 2014 roku przez punkty (...) (punkt wynikający z rozgraniczenia działki nr (...) z działką nr (...).

J. i B. S. uzyskali dla działki nr (...) tytuł własności w formie aktu własności ziemi nr (...). Małżonkowie S. działkę gruntu nr (...) kupili umową sprzedaży z dnia 11 stycznia 1999 roku od S. T. (syna P.) i T. T. (2). Dla działki nr (...) akt własności ziemi został wystawiony na Z. T., która złożyła wniosek o przekazanie gospodarstwa rolnego na rzecz Skarbu Państwa za rentę – decyzja w tym przedmiocie stała się prawomocna w dniu 16 grudnia 1976 roku. W dniu 19 października 1979 roku S. T. (syn P.) i jego żona T. T. (2) umową sprzedaży kupili od Skarbu Państwa gospodarstwo rolne, w tym działkę nr (...) położoną w W..

Dla działki nr (...) wydany został dla małżonków J. T. i W. T. (1) akt własności ziemi nr(...). Umową przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 28 lipca 1986 roku małżonkowie W. i J. T. przekazali gospodarstwo rolne, w tym działkę nr (...) położoną w W. swojemu synowi i jego żonie – S. i E. T..

Powyższych ustaleń Sąd Rejonowy dokonał na podstawie wskazanych w uzasadnieniu dowodów.

Sąd obdarzył wiarą zeznania uczestników T., co do faktu, że od czasu uwłaszczeń ich poprzednicy prawni, ani później oni nie dokonywali przesunięć w linii miedzy pomiędzy działkami nr (...) a (...). natomiast Sąd uznał za niewiarygodne zeznania wnioskodawców i zgłoszonych przez nich świadków, jakoby małżonkowie T. ciągle i stale podorywali działki nr (...), zaorali drogę, która miała być położona w połowie na działce (...), a w połowie na działce (...).

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał art. 153 k.c., według którego jeżeli granice gruntu stały się sporne, a stanu prawnego nie można stwierdzić, ustala się granice według spokojnego stanu posiadania. Gdyby również takiego stanu nie można było stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe nie doprowadziło do zawarcia ugody pomiędzy zainteresowanymi, sąd ustali granicę z uwzględnieniem wszelkich okoliczności.

Sąd zaznaczył, że stan prawny to ustalenie zasięgu przestrzennych granic własności. Ustalając ten stan bierze się pod uwagę tytuły własności. Stanem prawnym w rozumieniu cytowanego przepisu jest także stan posiadania przedmiotu rozgraniczenia w dacie 4 listopada 1971 roku, będący podstawą wydania aktów własności ziemi oraz również ustalenie stanu posiadania części nieruchomości – przygranicznego pasa gruntu – w dacie, w której nastąpiło zasiedzenie tej nieruchomości w oparciu o art. 172 k.c.

W ocenie Sądu Rejonowego wobec braku pomiarów uzupełniających działek objętych rozgraniczeniem w toku postępowania uwłaszczeniowego z dużą doza prawdopodobieństwa przyjąć należy, że stan istniejący w dniu 4 listopada 1971 roku na gruncie odpowiadał również obecnemu stanowi posiadania nieruchomości nr (...). Niemniej jednak dowodem o charakterze obiektywnym są zdjęcia lotnicze, a pierwsze z nich pochodzi z 1973 roku. uznać zatem należy w ocenie Sądu, że co najmniej od 1973 roku utrzymuje się obecny stan posiadania na gruncie jeśli chodzi o granice pomiędzy działka nr (...) a działkami nr (...). Fakt objęcia w posiadanie przez uczestników T. (wcześniej ich poprzedników prawnych) przygranicznego pasa gruntu (pomiędzy punktami (...)) jest bezsporny. Wnioskodawcy sami wskazali, że ten sporny pas gruntu jest w posiadaniu małżonków T.. Okres wystarczający do jego zasiedzenia również upłynął. Ani wnioskodawcy, ani ich poprzednicy prawni nie żądali wydania tegoż pasa gruntu. Wejście w posiadanie tej części nieruchomości i jej uprawa rolnicza świadczą w ocenie Sądu o samoistności posiadania tegoż pasa gruntu przez uczestników małżonków T. i ich poprzedników prawnych – rodziców S. T.. Podkreślić należy, że z uwagi na okres od 16 grudnia 1976 roku do 19 października 1979 roku, kiedy to właścicielem działki nr (...) był Skarb Państwa i ustawowy zakaz zasiadywania nieruchomości Skarbu Państwa zasadnym jest rozpoczęcie liczenia biegu zasiedzenia spornego pasa od dnia 20 października 1979 roku. Termin ten upłynął więc w dniu 20 października 2009 roku.

Z wszystkich wyżej przytoczonych względów – Sąd uznał, że w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego nastąpiło zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu i w oparciu o powyższe ustalił stan prawny granicy pomiędzy działkami (...) a (...) położonymi w W. Gminy K. D. jak w pkt 1 i 2 postanowienia.

Jeśli chodzi o granice pomiędzy działkami nr (...), to odpowiada ona stanowi prawnemu wynikającemu z danych zawartych w ewidencji gruntów. Granica ta pomiędzy wnioskodawcami i uczestnikami C. nie była sporna i jej przebieg nie był kwestionowany. Konsekwencją dokonanego przez Sąd rozgraniczenia działek nr (...) jest również rozgraniczenie działki nr (...) z działką nr (...) wzdłuż punktów(...).

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania Sąd oparł na treści art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane z jego udziałem w sprawie.

Z uwagi na wydatki poniesione tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa w kwocie 3.779,47 zł Sąd Rejonowy nakazał pobrać powyższą kwotę na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Rejonowy w Puławach od wnioskodawców małżonków J. i B. S..

Apelację od powyższego postanowienia złożyła wnioskodawczyni J. S., która zaskarżyła je w całości i zarzuciła naruszenie przepisu:

- art. 233 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic
swobodnej oceny dowodów w ten sposób, iż pomimo braku obiektywnych
przesłanek do uznania, iż twierdzenia wnioskodawców w świetle
zgromadzonego materiału dowodowego są nieuzasadnione oraz w ten sposób,
iż pomimo istnienia znacznych rozbieżności dotyczących zeznań uczestników
T. i świadków wnioskowanych przez uczestników w osobach świadka
J. T. i M. T. Sąd przypisał zeznaniom
uczestników i świadka J. T. przymiot wiarygodności, jako
zeznaniom spójnym i logicznym,

- art. 227 k.p.c. w zw. z art. 244 § l k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w ten
sposób, iż Sąd przy rozstrzyganiu oraz uzasadnianiu swojego rozstrzygnięcia
pominął dowód z dokumentu w postaci dokumentacji technicznej z
aktualizacji ewidencji gruntów wsi W. wykonanej w latach 1983 -
1987 oraz nie wskazał, czy i jakie znaczenie dowodowe zostało nadane
przedmiotowej dokumentacji pomimo faktu, iż dowód z powyższej
dokumentacji został przez Sąd dopuszczony i przeprowadzony

- art. 227 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w ten sposób, iż Sąd przy
rozstrzyganiu oraz uzasadnianiu swojego rozstrzygnięcia pominął dowód z
zeznań świadka M. T. oraz nie wskazał, czy i jakie znaczenie
dowodowe zostało nadane przedmiotowym zeznaniom pomimo faktu, iż
dowód z zeznań powyższego świadka został przez Sąd dopuszczony i przeprowadzony;

- art. 153 k.c. w zw. z art. 172 § 2 k.c. w ten sposób, iż Sąd przyjął jako stan prawny do rozgraniczenia nieruchomości zasiedzenie spornego pasa gruntu
przez uczestników S. i E. małżonków T. z dniem 20
października 2009 r. w momencie gdy w 1988 r. S. T.
własnoręcznym podpisem potwierdził aktualizację gruntów wsi W.
w granicach ewidencyjnych tym samym w ramach czynności uznania
przebiegu granic przed organem do tego powołanym uległ przerwaniu bieg
terminu zasiedzenia i tym samym ewentualny termin zasiedzenia przy
przyjęciu, iż uczestnicy T. byli w tym okresie w posiadaniu spornego
gruntu zakończyłby bieg 17 maja 2018 r.;

- art. 233 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 172 § 2 k.c. w ten sposób, że błędnie Sąd przyjął początek posiadania przez uczestników małżonków T. spornego pasa gruntu, gdy w świetle zgromadzonego materiału dowodowego w postaci wyjaśnień pozostałych uczestników oraz świadków w osobach H. T. i A. W. wynika, iż w posiadanie części spornego pasa gruntu uczestnicy małżonkowie T. weszli w 2000 r. gdy rozpoczęli stopniowy proces zaorywania miedzy a następnie drogi biegnącej po działkach (...);

- art. 520 § l k.p.c. w ten sposób, iż orzeczenie o kosztach postępowania zostało oparte na błędnej postawie prawnej, bowiem z treści orzeczenia wynika, iż zostało ono oparte o art. 520 § 2 k.p.c. poprzez obciążenie całością kosztów
postępowania jednej strony pomimo braku szczegółowego uzasadnienia
takiego orzeczenia w sytuacji, gdy koszty postępowania powinny zostać
rozłożone na wszystkich uczestników.

Wnioskodawczyni wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia w ten sposób, iż dokonać rozgraniczenia pomiędzy działkami (...) zgodnie z linią przebiegająca przez punkty (...) zaś rozgraniczenia pomiędzy działkami (...) zgodnie z linią przebiegająca przez punkty (...),zmianę orzeczenia w zakresie kosztów w ten sposób, iż koszty postępowania zostaną rozłożone na wszystkich uczestników postępowania, ewentualnie: uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd Rejonowy w Puławach oraz o zwrot kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację uczestniczka E. T. wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od wnioskodawcy na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Na rozprawie odwoławczej pełnomocnik wnioskodawcy B. S. przyłączył się do apelacji wnioskodawczyni i wniósł o zasądzenie od uczestników T. kosztów postępowania.

Uczestniczka E. T. wniosła o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni jest uzasadniona jedynie w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach sądowych, natomiast co do rozstrzygnięcia w przedmiocie przebiegu granicy pomiędzy działkami nr (...) w W. (punkty 1 2 i 3 zaskarżonego postanowienia) podlega oddaleniu jako bezzasadna.

Jak wskazał Sąd Rejonowy z art. 153 k.c. wynika, że pierwszym i podstawowym kryterium rozgraniczenia nieruchomości jest stan prawny, co oznacza określenie do jakiego miejsca sięga prawo własności właścicieli gruntów sąsiadujących stosownie do ich tytułów własności.

Sąd Rejonowy trafnie uznał, że w niniejszym przypadku prawo własności działki nr (...) sięga do linii wyznaczonej punktami nr (...), a działek nr (...) punktami (...). Trafnie także ustalił, że stan posiadania istniejący w dniu 4 listopada 1971 roku na gruncie odpowiadał również obecnemu stanowi posiadania nieruchomości nr (...), w tym przygraniczny pas gruntu pomiędzy punktami (...) był w posiadaniu właścicieli działki nr (...).

Zarzuty apelacji dotyczące naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługują na uwzględnienie. Pomimo, że pewne zastrzeżenia zawarte w apelacji co do braków w ocenie dowodów są słuszne (o czym poniżej), to co do zasady nie wpływa to na prawidłowość wniosków wyprowadzonych przez Sąd Rejonowy co do mocy dowodowej poszczególnych dowodów oraz na prawidłowość ustaleń Sądu Rejonowego.

Sąd Rejonowy trafnie uznał za wiarygodne zeznania uczestników E. i S. T., jak też świadka J. T. co do zakresu posiadania działki nr (...) do punktów nr (...), jak też co do braku dokonywania przez nich jakichkolwiek przesunięć w tym zakresie. Trafnie także odmówił wiarygodności twierdzeniom wnioskodawców oraz zgłoszonych przez nich świadków w osobach H. T. i A. W. jakoby uczestnicy weszli w posiadanie spornego pasa gruntu dopiero od 2000 roku na skutek podorywania drogi biegnącej po działkach (...).

W tym zakresie Sąd Rejonowy słusznie uznał, że zeznania uczestników T. oraz świadka J. T. znajdują potwierdzenie w obiektywnych dowodach, a mianowicie zdjęciach lotniczych wykonanych na przestrzeni lat począwszy od 1973 roku (k.347, k. 364-371). Ze zdjęć tych wynika, że stan zagospodarowania spornego pasa gruntu w poszczególnych latach począwszy od 1973 roku był tożsamy z zagospodarowaniem działki nr (...), co wskazuje, że ten pas gruntu był w posiadaniu właścicieli działki nr (...), nie sąsiednich działek.

Należy zaznaczyć, że art. 233 § 1 k.p.c. nakazuje wszechstronne rozważenie zebranego materiału dowodowego, natomiast przedstawiając swoją wersję stanu faktycznego wnioskodawczyni w apelacji całkowicie pomija przedmiotowe dowody ze zdjęć lotniczych, choć nie zakwestionowała skutecznie wniosków z nich wynikających.

Po przetworzeniu zdjęć lotniczych i nałożeniu ich na mapę rozgraniczenia biegły geodeta G. J. wskazał, że linia granicy ewidencyjnej nie pokrywa się ze stanem użytkowania wykazanym na zdjęciach lotniczych, natomiast linia granicy wskazana przez uczestników S. i E. T. odpowiada śladom użytkowania odfotografowanym na zdjęciach lotniczych. Biegły stwierdził, że stan posiadania odfotografowany na zdjęciu lotniczym w 1973 roku odpowiada wersji II rozgraniczenia, natomiast zdjęcia następne z lat 1978, 1983, 1991, 1997, 2003, 2006 i 2009 potwierdzają fakt, że stan posiadania na zdjęciu z 1973 roku nie zmieniał się i jest taki jak obecnie w wersji drugiej rozgraniczenia. Natomiast przy założeniu ewidencji gruntów obrębu W. 1963 roku została błędnie wykreślona mapa ewidencyjna i błędnie obliczono powierzchnie działek nr (...) (k.363).

Sąd Rejonowy wprawdzie nie odniósł się do zarzutów wnioskodawców co do powyższej opinii uzupełniającej biegłego, ale do zarzutów tych odniósł się sam biegły na rozprawie w dniu 6 listopada 2015 roku kiedy przedstawił jaki mechanizm zastosował żeby nałożyć obraz ze zdjęć lotniczych na mapę, w tym dlaczego nie musiał określać współrzędnych punktów (k.386v). Wnioskodawcy w żaden sposób nie podważyli skutecznie tej opinii biegłego i wniosków z niej wypływających.

Należy dodać, że wersję uczestników T. potwierdza też dokumentacja do celów projektowych drogi wojewódzkiej z 1988-1989 roku, kiedy dokonywano pomiarów sytuacyjnych m.in. działek (...) i zaznaczono ślad na mapie sytuacyjno-wysokościowej odpowiada wskazaniom uczestnika S. T.. Wywody apelacji jakoby dokonujący wówczas pomiarów mylnie odczytał jako przebieg granicy jakiś inny ślad, np. koleinę prowadziłyby do nieracjonalnego wniosku, że błędnie wskazał dokładnie taki przebieg granicy, akurat do którego dopiero później w XXI wieku S. T. się doorał.

W konsekwencji trafnie przyjął Sąd Rejonowy, że stan istniejący na gruncie co najmniej w 1973 roku (z kiedy pochodzi pierwsze zdjęcie lotnicze) odpowiadał również obecnemu stanowi posiadania nieruchomości nr 122.

W ocenie Sądu Okręgowego podnoszone w apelacji zastrzeżenia co do sprzeczności w zeznaniach uczestników T. oraz J. T. nie podważają wiarygodności ich twierdzeń co do niezmiennego posiadania spornego pasa gruntu, w szczególności w kontekście wyżej wskazanych dowodów ze zdjęć lotniczych i opinii biegłego geodety G. J..

Jeżeli chodzi o ewentualne rozbieżności w tych zeznaniach co do usytuowania drogi na działce nr (...), to należy wskazać, że droga miała charakter drogi trawiastej, a działka nr (...) stanowiła łąkę, wobec czego mogło to rodzić trudności w ocenie czy w danym momencie znajduje się na niej trawista droga czy nie. Sam H. T. podawał, że dopóki była na działce nr (...) trawa, to nie było widać wyraźnej drogi (k.305v). Stąd ewentualne niekonsekwencje w tym zakresie nie mogą dyskwalifikować mocy dowodowej zeznań świadka J. T. i uczestników.

Całkowicie bezprzedmiotowe są stwierdzenia apelacji jakoby uczestnicy podnosili, że droga biegła po połowie po działce (...), gdyż takiego stanowiska nie reprezentowali.

Podobnie nie można się zgodzić, że zaprzeczenie przez S. T. jakoby wiedział o prowadzonych robotach geodezyjnych dotyczących aktualizacji gruntów w latach 80-tych wyklucza jego wiarygodność. Istotnie z dokumentu na k. 319 wynika, że pokwitował zawiadomienie o ogłoszeniu wyników odnowionej ewidencji gruntów. Jednakże było to w 1988 roku i naturalnym jest, że po około 25 latach uczestnik mógł nie pamiętać o odebraniu z urzędu pisma, którego nie uważał wówczas za istotne, skoro nie miał żadnych sporów i problemów z posiadanymi nieruchomościami.

Należy dodać, że wprawdzie uczestnik J. C. składając zeznania w 2015 roku wskazał, że po kupnie działki zaczął zauważać, iż miedza między działką nr (...) jest podorywana przez pana T. (k.290), jednakże nie ma podstaw aby uznać te zeznania za wiarygodne, gdyż twierdzeniom tego uczestnika brak konsekwencji. Mianowicie pierwotnie wskazywał, że nie wie jak przebiegała granica (k.60), jak też podawał wprost, że od kupna przez niego działki linia przebiegu pomiędzy działką nr (...) się nie zmieniła (k.104v). Podobnie wskazała B. C., że przebieg granicy pomiędzy działką nr (...) a (...) od zakupu nie zmienił się (k.118v). Natomiast gdyby rzeczywiście nastąpiło przesunięcie granicy pomiędzy działką (...), to zmianie uległaby też granica działki nr (...) z działkami (...) (wydłużyłaby się) i (...) (uległaby skróceniu). Natomiast późniejsze potwierdzenie wersji wnioskodawców na niekorzyść uczestników wynikało z rozwijającego się konfliktu pomiędzy małżonkami C. i T.. Ponadto sam J. C. wskazał, że nabił kołek w punkcie granicznym trzech działek – (...) i ostatecznie przyznał, że było to jednak w punkcie (...) (k.290), czyli tym samym co obecnie, co oznacza, że nie nastąpiło żadne przesunięcie w zakresie posiadania w stronę rzeki.

Jeżeli chodzi o zeznania świadka M. T., to Sąd Rejonowy wskazał je jako podstawę poczynionych ustaleń (str. 4 uzasadnienia), a jednocześnie nie zaznaczył, żeby uznał je za niewiarygodne w jakimś zakresie, co oznacza, że przyznał im pełną moc dowodową.

Słusznie podnosi skarżący, że Sąd Rejonowy nie wypowiedział się czy i jakie skutki wynikają z dowodów w postaci dokumentacji z aktualizacji ewidencji gruntów wsi W. wykonanej w latach 1983 - 1987 roku. Jednakże znaczenie przypisywane tym dowodom przez skarżącą nie ma uzasadnienia.

Przede wszystkim nie można zgodzić się jakoby wynikało z niej, że granice według stanu prawnego powinny przebiegać zgodnie z ewidencją gruntów, gdyż ewidencja co do zasady nie wyznacza stanu prawnego – tego dokąd sięga prawo własności każdego z właścicieli. Jest to uzależnione od rodzaju tytułu własności aktualnych właścicieli i ich poprzedników. W zależności od tego jaka czynność, czy zdarzenie prawne stanowiło tytuł prawny, w oparciu o który nastąpiło nabycie własności, może to mieć różny wpływ na podstawy do określenia na gruncie zakresu prawa własności każdego właściciela.

W niniejszym wypadku podstawą nabycia każdej ze spornych nieruchomości (nr (...)) były akty własności ziemi wydane w trybie ustawy z 26 października 1971 roku o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych i o zmianie kodeksu cywilnego. Nabycie prawa własności według tej ustawy następowało z mocy prawa z dniem jej wejścia w życie (4 listopada 1971 roku) i każdy nabywał nieruchomość w takim zakresie i w takich granicach, w jakich ją posiadał w dniu 4 listopada 1971 roku. Tym samym to zakres posiadania nieruchomości podlegających rozgraniczeniu (nie dane z ewidencji) wyznaczał prawny zakres własności przedmiotowych nieruchomości i był stanem prawnym w rozumieniu art. 153 k.c.

Należy wskazać, że co do zasady słusznie wskazał Sąd Rejonowy, że z obiektywnego dowodu w postaci zdjęcia lotniczego z 1973 roku wynika, że stan posiadania działki nr (...) był taki jak obecnie i obejmował też sporny pas gruntu. Niemniej jednak zdaniem Sądu Okręgowego z tego faktu oraz ze zgodnych twierdzeń wszystkich osób, że w tamtym okresie przed 2000 rokiem nie było żadnych zmian i sporów granicznych należy wyprowadzić w drodze domniemania faktycznego (art. 231 k.p.c.) wniosek, że taki stan posiadania był także w dacie 4 listopada 1971 roku.

Tym samym oznacza, to że małżonkowie J. i W. T. (2) (poprzednicy E. i S. T.) nabywając z tym dniem własność działki nr (...) nabyli ją w granicach obejmujących także pas gruntu do linii (...) i (...) i ten stan wyznacza stan prawny co do przebiegu granic, który nie uległ zmianie. Z uwagi na zasadę ujętą w rzymską paremię: „nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet” (nikt nie może na drugiego przenieść więcej praw niż sam posiada) obecni właściciele nabywali prawo własności w takim zakresie, w jakim posiadali je ich poprzednicy.

Natomiast wywody Sądu Rejonowego co do nabycia przedmiotowego pasa gruntu w drodze zasiedzenia były w tych okolicznościach zbędne.

Niezależnie od tego należy wskazać, że niesłusznie skarżąca przypisuje odebraniu przez uczestnika S. T. zawiadomienia o ogłoszeniu wyników odnowionej ewidencji gruntów (k.319) skutek w postaci przerwy biegu zasiedzenia.

Odbiór zawiadomienia o tym ogłoszeniu i brak reakcji nie stanowi czynności ani z punktu 1 ani z punktu 2 art. 123 § 1 k.c. stosowanego w związku z art. 175 k.c., które skarżąca połączyła wskazując, że stanowi to „swoiste uznanie przebiegu granic ewidencyjnych przed organem do tego powołanym”.

Należy zauważyć, że aby dana czynność podjęta przed określonym organem wywołała przerwę biegu zasiedzenia (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.) musi być dokonana przez osobę uprawnioną, czyli właściciela, przeciwko któremu biegnie zasiedzenie, nie poprzez osobę posiadacza, który zasiaduje nieruchomość. Czynność ta ma być podjęta w celu dochodzenia, ustalenia albo zaspokojenia swojego roszczenia, stanowić akcję zaczepną i być skierowana wobec posiadacza (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2015 roku, V CSK 221/14, LEX nr 1652406, z dnia 14 października 2011 roku, III CSK 251/10, LEX nr 1095830, z dnia 18 marca 2015 roku, I CSK 200/14, LEX nr 1710336).

Z kolei jeżeli chodzi uznanie roszczenia (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.) to musi być to oświadczenie posiadacza, ale złożone wobec uprawnionego właściciela i musi być to takie zachowanie, które wskazuje na to, że posiadacz ma świadomość, że jest w posiadaniu nie należącej do niego nieruchomości (lub jej części), a jednocześnie, że w pełni akceptuje i uznaje prawa drugiej strony do tego gruntu (por. na tle uznania roszczeń wyrok z 16 marca 2012 r., IV CSK 366/2011, Lex 1169840, wyrok SN z 9 maja 2013 r., II CSK 602/2012, LEX nr 1353159).

Zachowanie uczestnika S. T. polegające na odebraniu zawiadomienia o ogłoszeniu ewidencji gruntów i brak zgłoszenia zastrzeżeń w tym zakresie nie spełniało powyższych wymogów. Nie było złożone wobec ewentualnego właściciela nieruchomości i nie ma podstaw do przyjęcia, że uczestnik w ogóle miał świadomość, że stan w ewidencji odbiega od stanu posiadania, wobec czego nie może być traktowane jako uznanie z art. 123 § 1 pkt 2 k.c. w zw. z art. 175 k.c., a jednocześnie nie była to czynność dokonana przez samego właściciela przeciw posiadaczowi, żeby można zakwalifikować ją jako czynność z art. 123 § 1 pkt 1 k..c. w zw. z art. 175 k.c.

Dlatego też nawet przy przyjęciu, jak uczynił to Sąd Rejonowy, że w odniesieniu do spornego pasa gruntu mamy do czynienia z biegiem zasiedzenia od 1979 roku, to nie doszło do jego przerwania i termin upłynął co najmniej w 2009 roku.

Dlatego też przedmiotowy sporny pas gruntu (pomiędzy punktami (...)) przynależy do działki nr (...) i stanowi własność E. i S. T., wobec czego ustalenie przebiegu granicy prawnej według linii (...) jest prawidłowe i nie narusza art. 153 k.c.

Z tych względów apelacja wnioskodawczyni w zakresie w jakim dotyczyła określonego przez Sąd Rejonowy przebiegu granicy podlegała oddaleniu jako bezzasadna na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Z uwagi na fakt, że postanowienie Sądu Rejonowego odwoływało się do opinii biegłego geodety G. J., w której znalazł się błąd rachunkowy (co do powierzchni działek nr (...) w wariancie II), a w toku postępowania odwoławczego błąd ten został poprawiony w drodze aneksu do sporządzonego wcześniej przez G. J. operatu (k. 442-443) Sąd Okręgowy na mocy art. 350 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. sprostował tą niedokładność uzupełniając dane co do operatu geodezyjnego o dane aneksu.

Natomiast na uwzględnienie zasługuje wniosek apelacji o zmianę postanowienia w zakresie kosztów sądowych (pkt 5).

Należy wskazać, że zgodnie z art. 83 ust. 2 i art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych obciążenie nieuiszczonymi kosztami sądowymi, w tym pokrytymi tymczasowo wydatkami następuje przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Natomiast Sąd Rejonowy rozstrzygając o kosztach w punkcie 4 zastosował art. 520 § 1 k.p.c., natomiast kosztami sądowymi w całości obciążył wyłącznie wnioskodawców, co sugeruje zastosowanie art. 520 § 2 k.p.c. (jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości), co słusznie zarzuca skarżąca. Jednocześnie Sąd Rejonowy nie wskazał przyczyn, dla których wyłożył obowiązek zwrotu kosztów wyłącznie na wnioskodawców, a stanowisko to nie miało uzasadnienia.

Wprawdzie pomiędzy wnioskodawcami a uczestnikami w niniejszym postępowaniu zachodziła częściowo sprzeczność interesów, ale z uwagi na charakter sprawy i jej skutki także dla praw uczestników brak jest podstaw do obciążenia kosztami wyłącznie wnioskodawców. Mianowicie w wyniku niniejszego postępowania o rozgraniczenie zostały uregulowane także kwestie dotyczące przebiegu granicy nieruchomości należących do uczestników, wobec czego także oni winni partycypować w tych kosztach.

W ocenie Sądu wnioskodawcy i uczestnicy winni zostać obciążeni wydatkami w takim stopniu, w jakim sprawa dotyczyła ich interesów – wnioskodawcy w połowie, gdyż rozgraniczeniu podlegały dwie, spośród czterech, należące do nich działki ((...)), a uczestnicy T. i C. po ¼, gdyż rozgraniczenie dotyczyło po jednej ich nieruchomości.

Dlatego też na mocy art. 386 § 1 k.p.c. w zw. art.13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie 5 i nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa od wnioskodawców J. i B. małżonków S. kwotę 1889, 73 zł (1/2 z pokrytych tymczasowo wydatków 3779, 47 zł) oraz do uczestników B. i J. małżonków C. i od E. i S. małżonków T. kwoty po 944, 87 zł (po ¼ wyłożonych wydatków).

Z uwagi na to, że apelacja została uwzględniona w części co do kosztów, a co do zasady oddalona Sąd Okręgowy przy orzekaniu o kosztach postępowania odwoławczego nie znalazł podstaw do odstąpienia od zasady z art. 520 § 1 k.p.c.

Z uwagi na powyższe i na podstawie powyższych przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w postanowieniu.