Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Tomasz Korzeń

Protokolant: stażysta Barbara Rudzińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 czerwca 2016 roku

sprawy z odwołania Z. M.

od decyzji z dnia 18 sierpnia i 24 listopada 2015 roku

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

o wysokość kapitału początkowego i emerytury

I. umarza postępowanie co do decyzji z dnia 24 listopada 2015 r. znak (...);

II. zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 18 sierpnia 2015 roku znak (...)-2001 w ten sposób, że wysokość kapitału początkowego wynosi 195.247,80 zł;

III. oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

SSO Tomasz Korzeń

VI U 689/15 UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 sierpnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. ustalił, że okresy ubezpieczenia do ustalenia kapitału początkowego, przypadające przed dniem 1.01.1999 r., wyniosły: 26 lat, 5 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych oraz 11 dni okresów nieskładkowych. Pozwany zaliczył jako okresy składkowe okresy wykonywania przez Z. M. dorywczej pracy w Zakładzie Rolnym w B..

Decyzją z dnia 24 listopada 2015 r. pozwany przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia(...)r. tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. Z naliczonego wyrównania i świadczenia bieżącego dokonał potrącenia kwoty 1 861,80 zł, z powodu pobrania zasiłku dla bezrobotnych za miesiąc wrzesień i 26 dni października 2015 r.

Ubezpieczony Z. M. odwołał się od obu tych decyzji. Wniósł o doliczenie mu okresu zatrudnienia w Zakładzie Rolnym w B., gdzie przepracował łącznie 18 miesięcy. Decyzja z dnia 18.08.2015 r. nie określa metodologii, a w uzasadnieniu brak jest odniesienia w jaki sposób pewne przepracowane okresy zostały przyjęte, a inne odrzucone podczas ustalania kapitału początkowego. Zakwestionował również dokonane przez pozwanego potrącenie kwoty 1 861,80 zł dokonane w decyzji z dnia 24.11.2015 r. Od dnia 3.08.2015 r. pobierał zasiłek dla bezrobotnych z Powiatowego Urzędu Pracy w S. i miał już wtedy ustalone prawo do emerytury częściowej. Urząd Pracy winien w pierwszej kolejności pozbawić wnioskodawcę prawa do tego zasiłku i dopiero potem wdrożyć proces odzyskania wypłaconych świadczeń. Zaskakujące jest, iż Urząd Pracy mając dostęp do bazy informatycznej ZUS w ogóle dokonał przyznania i wypłaty świadczenia.

W odpowiedzi na odwołania pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o ich oddalenie. Podniósł, że w przypadku przyznania bezrobotnemu prawa do emerytury za okres, za który pobierał zasiłek, zalicza się na poczet przyznanego przez organ rentowy świadczenia. Kwoty te traktuje się jak świadczenia wypłacane w kwocie zaliczkowej. Wśród okresów wykonywania przez ubezpieczonego dorywczej pracy w Zakładzie Rolnym w B., organ rentowy zaliczył mu jako okresy składkowe: od 1.07.1964 r. do 31.08.1964 r., od 1.10.1964 r. do 16.10.1964 r., od 1.04.1966 r. do 31.05.1966 r., od 1.07.1967 r. do 8.08.1967 r., od 1.07.1968 r. do 31.08.1968 r., od 1.07.1969 r. do 31.08.1969 r. Jeżeli w zaświadczeniu stwierdzającym okresy zatrudnienia są podane dniówki robocze, a nie okresy zatrudnienia, sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 22 dni robocze, a za okresy przed dniem 1 stycznia 1981 r. – 25 dni roboczych.

Postanowieniem z dnia 22 marca 2016 r. sąd połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy z odwołań ubezpieczonego od decyzji z dnia 18 sierpnia 2015 r. i decyzji z dnia 24 listopada 2015 r.

Pismem z dnia 25.01.2016 r. (k. 12 akt sprawy VI U 883/15) Z. M. cofnął odwołanie od decyzji z dnia 24 listopada 2015 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Z. M. urodził się (...)

W dniu 10.07.2015 r. po raz pierwszy wystąpił z wnioskiem o ustalenie prawa do częściowej emerytury. Wraz z wnioskiem przedłożył decyzję Powiatowego Urzędu Pracy w S. z dnia 5.05.2015 r. o uznaniu go za osobę bezrobotną z dniem 5.05.2015 r. i odmowie prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Decyzją z dnia 25.08.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. przyznał Z. M. prawo do emerytury częściowej od dnia 1.07.2015 r. tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. W dniu 25.08.2015 r. wnioskodawca podał, że rezygnuje z wypłaty emerytury za miesiące lipiec i sierpień 2015 r. i dokonał zwrotu świadczenia. Za dalsze okresy wypłata świadczenia nastąpiła.

W dniu 28.09.2015 r. wnioskodawca wystąpił z kolejnym wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury. Wraz z wnioskiem złożył informację, że jest zarejestrowany jako bezrobotny w Powiatowym Urzędzie Pracy w S.. Pobierał zasiłek dla bezrobotnych w okresie od 1.09.2015 r. do 26.10.2015 r.

Decyzją z dnia 18.08.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. uznał skarżącemu jako okresy składkowe, okresy wykonywania pracy dorywczej w Zakładzie Rolnym w B. od 1.07.1964 r. do 31.08.1964 r., od 1.10.1964 r. do 16.10.1964 r., od 1.04.1966 r. do 31.05.1966 r., od 1.07.1967 r. do 8.08.1967 r., od 1.07.1968 r. do 31.08.1968 r., od 1.07.1969 r. do 31.08.1969 r.

Decyzją z dnia 24 listopada 2015 r. pozwany przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 27.10.2015 r. i dokonał potrącenia kwoty 1 861,80 zł, z powodu pobrania zasiłku dla bezrobotnych za miesiąc wrzesień i 26 dni października 2015 r.

Decyzją hipotetyczną z dnia 21 grudnia 2015 r. (nie doręczoną ubezpieczonemu) organ rentowy ponownie z urzędu dokonał ustalenia wysokości kapitału początkowego skarżącego. Do ustalenia wartości kapitału początkowego ZUS przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1 966,98 zł ustaloną w decyzji z dnia 18.08.2015 r.; okresy składkowe: 26 lat, 8 miesięcy i 1 dzień (320 miesięcy) i nieskładkowe: 11 dni; współczynnik proporcjonalny: 86,09 %. Kapitał początkowy wnioskodawcy na dzień 1.01.1999 r. wynosi 195 247,80 zł. Do ustalenia wartości kapitału pozwany nie uwzględnił okresów: od 1.06.1965 r. do 30.06.1965 r.; od 1.11.1965 r. do 30.11.1965 r. albowiem skarżący osiągnął wynagrodzenie niższe niż połowa najniższego wynagrodzenia obowiązującego w tym okresie; od 1.09.1965 r. do 30.09.1965 r. albowiem brak wykazanych wynagrodzeń oraz przepracowanych godzin.

(bezsporne)

Z. M. zatrudniony był w Zakładzie Rolnym w B. w okresie: od lipca do sierpnia 1964 r., od czerwca do listopada 1965 r., od kwietnia do sierpnia 1966 r., od lipca do sierpnia 1967 r., od lipca do sierpnia 1968 r., od lipca do sierpnia 1969 r., jako pracownik dochodzący. Jego wynagrodzenie wyniosło:

1/ w 1964 r.: lipiec – 586,30 zł; sierpień – 734,50 zł;

2/ w 1965 r.: czerwiec – 172,10 zł; lipiec – 858,90 zł; sierpień – 655,30 zł; październik – 492,70 zł; listopad – 91,30 zł;

3/ w 1966 r.: kwiecień – 1 049,90 zł; maj – 993,70 zł; czerwiec – 639,50 zł; lipiec – 1573,70 zł; sierpień – 729,90 zł;

4/ w 1967 r.: lipiec – 1 293,10 zł; sierpień – 154,10 zł;

5/ w 1968 r.: lipiec – 1 928,40 zł; sierpień – 1 430,60 zł;

6/ w 1969 r.: lipiec – 2 096,00 zł; sierpień – 1 898,10 zł.

Wysokość kapitału początkowego ubezpieczonego wynosi 195 247,80 zł.

dowód: dokumenty w aktach organu rentowego; tom I: świadectwo pracy k. 9, zaświadczenie k. 12

zaświadczenie k. 13

wyliczenia pozwanego k. 38-44, 56-62, 108

dokumenty w aktach osobowych Z. M. k. 87-102

Sąd zważył, co następuje:

Ubezpieczony Z. M. w piśmie z dnia 25.01.2016 r. podał, że cofa odwołanie od decyzji z dnia 24 listopada 2015 r. Postępowanie zainicjowane odwołaniem od tej decyzji podlegało zatem umorzeniu.

Zgodnie z treścią art. 203 § 1 K.p.c., pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Jak zaś wynika z brzmienia art. 203 § 2 zdanie pierwsze K.p.c., pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa.

W świetle art. 203 § 4 K.p.c., sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa.

Z kolei art. 355 § 1 K.p.c. stanowi, że sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.

Przytoczone przepisy znajdują odpowiednie zastosowanie w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, przy czym, jak wynika z treści art. 469 K.p.c., sąd uzna cofnięcie pozwu za niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego.

Z okoliczności niniejszej sprawy nie wynika, by cofnięcie odwołania było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa ani też by czynność ta naruszała słuszny interes odwołującego. Zatem uznać należało, że ubezpieczony dokonał skutecznego cofnięcia odwołania od decyzji z dnia 24.11.2015 r., co skutkowało koniecznością umorzenia postępowania.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 203 § 1 i 4 K.p.c. w zw. z art. 469 K.p.c. w zw. z art. 355 § 1 K.p.c. orzeczono jak w punkcie I wyroku.

W zakresie decyzji z dnia 18 sierpnia 2015 r. zasługiwało na uwzględnienie.

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 748 ze zmianami; dalej jako: ustawa) stanowi, iż:

Art. 173:

1. Dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

2. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat.

3. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy.

4. Pierwszej waloryzacji kapitału początkowego dokonuje się od dnia 1 czerwca 2000 r. przez pomnożenie tego kapitału wskaźnikiem wzrostu przeciętnego wynagrodzenia z 1999 r., pomniejszonego o naliczone i potrącone od ubezpieczonego składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia za 1998 r.

5. Drugiej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2001 r. dokonuje się na zasadach określonych w art. 25 ust. 3-5, 9 i 10 oraz w art. 25a.

5a. Trzeciej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2002 r. oraz kolejnych dokonuje się na zasadach określonych w art. 25 ust. 3-8 i 10 oraz w art. 25a.

6. Kapitał początkowy ewidencjonowany jest na koncie ubezpieczonego.

6a. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kapitał początkowy nie może ulec obniżeniu.

Art. 174:

1. Kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

2. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

3. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

3a. Przepis art. 17 ust. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru kapitału początkowego w myśl art. 15 ust. 1 dla ubezpieczonego urodzonego przed dniem 31 grudnia 1968 r. z powodu nauki w szkole wyższej, o której mowa w art. 7 pkt 9.

3b. Jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

4. Do obliczenia kapitału początkowego dla osoby mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przyjmuje się, na jej wniosek, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty przyjęty w decyzji ustalającej prawo do renty po raz pierwszy lub ponownie ustalającej jej wysokość. W przypadku gdy renta została przyznana przed dniem 15 listopada 1991 r., do ustalenia kapitału początkowego przyjmuje się wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony w wyniku rewaloryzacji, chyba że po tej dacie ponownie była ustalana jego wysokość.

5. Jeżeli z powodu niemożności ustalenia podstawy wymiaru renty jej wysokość została ustalona w kwocie najniższej renty, do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjmuje się najniższe wynagrodzenie pracowników obowiązujące w okresie przyjętym do obliczenia podstawy wymiaru renty.

6. Przepisy ust. 5 stosuje się odpowiednio do ustalenia kapitału początkowego osób uznanych za repatriantów.

7. Do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r.

8. Przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r. Współczynnik ten oblicza się według następującego wzoru:

gdzie:

„p” - oznacza współczynnik;

wiek ubezpieczonego - oznacza wiek w dniu 31 grudnia 1998 r.;

wiek emerytalny - oznacza 60 - dla kobiet i 65 - dla mężczyzn;

staż ubezpieczeniowy - oznacza udowodniony okres składkowy i nieskładkowy,

wymagany staż - oznacza 20 - dla kobiet i 25 - dla mężczyzn;

z zastrzeżeniem ust. 12.

9. Staż ubezpieczonego, o którym mowa w ust. 8, określa się w pełnych latach, z tym że jeżeli ubezpieczony ma więcej niż 6 miesięcy tego stażu ponad pełne lata, staż ten zaokrągla się w górę.

9a. Staż ubezpieczeniowy i wymagany staż, o których mowa w ust. 8, określa się w dniach, jeżeli jest to dla ubezpieczonego korzystniejsze.

10. Wiek ubezpieczonego, o którym mowa w ust. 8, określa się w pełnych latach, z tym że jeżeli w dniu 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony ma więcej niż 6 miesięcy ponad wiek ustalony, to przyjmuje się pełne lata po zaokrągleniu w górę.

11. W przypadku gdy w momencie objęcia ubezpieczeniem po raz pierwszy, ubezpieczony nie ukończył 18 roku życia, we wzorze, o którym mowa w ust. 8, liczbę 18 zastępuje się faktycznym wiekiem, w którym powstał obowiązek ubezpieczenia.

12. Współczynnik, o którym mowa w ust. 8:

1) zaokrągla się do setnych części procenta;

2) nie może być wyższy od 100%.

13. Wartość współczynnika, obliczonego na podstawie ust. 8, w zależności od płci, wieku ubezpieczonego oraz stażu ubezpieczeniowego w dniu 31 grudnia 1998 r., przedstawiona jest w tabeli, stanowiącej załącznik do ustawy.

Art. 6.2.1.a ustawy stanowi, że za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne: zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową.

Zgodnie z § 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe, przy obliczaniu okresu składkowego i nieskładkowego dodaje się, osobno dla każdego z tych okresów, poszczególne lata, miesiące i dni. Okresy niepełnych miesięcy oblicza się w dniach. Sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 30 dni kalendarzowych; sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy za jeden rok. Jeżeli w zaświadczeniu stwierdzającym okresy zatrudnienia są podane dniówki robocze, a nie okresy zatrudnienia, sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 22 dni robocze, a za okresy przed dniem 1 stycznia 1981 r. - 25 dni roboczych.

Spór w sprawie dotyczył wysokości podstawy wymiaru składek od wynagrodzeń ubezpieczonego uzyskiwanych w okresie jego zatrudnienia w Zakładzie Rolnym w B. w okresie: od lipca do sierpnia 1964 r., od czerwca do listopada 1965 r., od kwietnia do sierpnia 1966 r., od lipca do sierpnia 1967 r., od lipca do sierpnia 1968 r., od lipca do sierpnia 1969 r.

Z niekwestionowanego przez ubezpieczonego wyliczenia wysokości kapitału początkowego organu rentowego wynika, że wysokość kapitału początkowego Z. M. wynosi 195 247,80 zł. Sąd uznał te wyliczenia organu rentowego za prawidłowe. Pozwany właściwie wyliczył wartość kapitału przy uwzględnieniu wynagrodzeń uzyskiwanych przez skarżącego w spornych okresach. Przeliczenie godzin pracy na dniówki nie budzi żadnych wątpliwości sądu.

Ustaleń w sprawie sąd dokonał na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy i w aktach ZUS, uznając je za wiarygodne.

Wobec powyższego, stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 2 K.p.c., sąd zmienił zaskarżona decyzję i ustalił wysokość kapitału początkowego ubezpieczonego w wysokości 195 247,80 zł, zaś w pozostałym zakresie tj. co do okresów od 1.06.1965 r. do 30.06.1965 r.; od 1.11.1965 r. do 30.11.1965 r. i od 1.09.1965 r. do 30.09.1965 r., z powodu osiągnięcia przez skarżącego wynagrodzenia niższego niż połowa najniższego obowiązującego wynagrodzenia oraz z powodu braku wykazanych wynagrodzeń i przepracowanych godzin, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 K.p.c. odwołanie ubezpieczonego w pozostałym zakresie należało oddalił. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwolił na ustalenie dłuższych okresów składkowych niż uczynił to organ rentowy, wobec tego sąd orzekł jak w punkcie II wyroku.

SSO Tomasz Korzeń