Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 10 grudnia 2012 roku powód Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego A. C. kwoty 3026,37 zł z tytułu niespłaconej umowy pożyczki wraz z odsetkami umownymi od kwoty 2328,68 zł w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 19 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty.

*

Wyrokiem z dnia 2 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej:

I. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3026,27 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od kwoty 2328,68 zł od dnia 19 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty;

II. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 64,45 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 kwietnia 2005 roku pomiędzy Bankiem (...) Spółką Akcyjną w W. a A. C. została zawarta umowa odnawialnej linii kredytowej w wysokości 2000 zł na okres 12 miesięcy do rachunku bankowego nr (...). Posiadacz rachunku oświadczył, że zapoznał się z treścią regulaminu, który miał znajdować zastosowanie w sprawach nieuregulowanych umową.

Pozwany nie spłacił zadłużenia.

W dniu 4 kwietnia 2008 roku A. C. złożył przyjęty przez pracownika Banku (...) wniosek o zamknięcie rachunku bankowego nr (...) z dniem 4 maja 2008 roku.

Po tej dacie, aż do lutego 2014 roku na przedmiotowym rachunku przeprowadzane były transakcje. W dniu 4 kwietnia 2008 roku rachunek został zasilony kwotą 2066,77 zł, po czym kolejne transakcje miały charakter automatyczny (pobieranie opłat, ubezpieczenia, odnowienie linii) aż do dnia 23 lutego 2010 roku, kiedy to z rachunku przelano kwotę 1000 zł i wypłacono kwotę 580 zł na nazwisko B. C., następnie w dniu 19 maja 2010 roku konto było zasilane, po czym od października 2013 roku do lutego 2014 roku A. C. dokonywał spłat kwot 758,52 zł, 1133,52 zł, 302,43 zł, 436,64 zł, 858,02 zł i 300,84 zł.

W dniu 22 listopada 2010 roku Bank (...) wypowiedział A. C. umowy m. in. rachunku bankowego i odnawialnej linii kredytowej.

W dniu 25 września 2013 roku przeciwko A. C. zostało wszczęte przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułu – nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z niniejszego pozwu.

Sąd Rejonowy wskazał, na podstawie jakich dokumentów ustalił powyższy stan faktyczny.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Powodowy bank wykazał powstanie zobowiązania z tytułu kredytu w postaci umowy kredytowej linii odnawialnej oraz regulaminów i cenników, przedstawiając jednocześnie szczegółowe wyliczenia zasadności roszczenia głównego i roszczeń ubocznych w postaci odsetek umownych, w tym od zadłużenia przeterminowanego, w wysokości podanej w pozwie.

Pozwany nie wykazał, aby zobowiązanie wygasło wskutek spłaty zadłużenia.

Pozwany powoływał się na zamknięcie rachunku założonego do umowy kredytu odnawialnego, nie wykazał jednak, aby do zamknięcia rachunku doszło i aby jednocześnie z tą operacją spłacił zadłużenie. Z przedstawionego przez powodowy bank rozliczenia wynika, że w kwietniu 2008 roku konto pozwanego zostało zasilone kwotą 2066,77 zł, natomiast po tej dacie na rachunku prowadzone były transakcje, w tym polegające na wypłacie kwot 1000 zł i 580 zł jeszcze w lutym 2010 roku. Dopiero w listopadzie 2010 roku umowa rachunku i kredytu została przez bank wypowiedziana, stąd nie jest skuteczny zarzut przedawnienia roszczeń banku z uwagi na to, że pozew wpłynął w okresie biegu trzyletniego terminu przedawnienia.

W okresie od października 2013 roku do lutego 2014 roku na konto pozwanego wpływały spłaty kwot, co do których pozwany nie wskazywał, aby stanowiły ostateczną spłatę zadłużenia, nie wykazał więc, aby swoje zobowiązanie spełnił (art. 6 k.c.).

O odsetkach od kwoty zasądzonej Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art. 481 k.c., który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Rejonowy uzasadnił art. 98 § 1 k.p.c., dodając, że składały się na nie opłata od pozwu (38 zł) i koszty poświadczenia dokumentów (26,45 zł).

*

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany A. C., zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości.

Pozwany zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1. naruszenie przepisów postępowania poprzez niedoręczenie pełnomocnikowi pozwanego odpisu pisma powoda złożonego w ślad za zobowiązaniem sądu z 15 czerwca 2015 roku a znajdującego się w aktach na kartach 96-124, co uniemożliwiło pozwanemu ustosunkowanie się do treści przedmiotowego pisma i złożenie wniosków dowodowych, co miało bezpośredni wpływ na nieprawidłową treść orzeczenia,

2. sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez przyjęcie, że powód wykazał zasadność powództwa a pozwany nie wykazał, aby zobowiązanie wygasło wskutek spłaty zadłużenia mimo treści dokumentów z akt sprawy potwierdzających złożenie oświadczenia o zamknięciu rachunku oraz spłatę zadłużenia i równocześnie braku dokumentów na potwierdzenie istnienia oświadczenia o cofnięciu dyspozycji o zamknięciu rachunku,

3. naruszenie art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że to na pozwanym ciążył ciężar udowodnienia spłaty zobowiązania jako koniecznym warunku wykazania wygaśnięcia zobowiązania, podczas, gdy to powód winien wykazać, że pozwany cofnął oświadczenie o zamknięciu rachunku bankowego, gdyż przy braku takiego cofnięcia żadne zobowiązania pozwanego wobec banku po 4 maja 2008 roku nie mogły powstać,

4. naruszenie art. 354 § l i § 2 k.c. w zw. z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego oraz w zw. z art. 5 k.c. poprzez dowolne przyjęcie, że tylko na pozwanym ciążyły obowiązki wynikające z umowy kredytu, a powód nie musiał dochować należytej staranności jako profesjonalista i wykonywać swoich zobowiązań w sposób rzetelny i odpowiadający zasadom współżycia społecznego i dobrym obyczajom bankowym w sytuacji, gdy po otrzymaniu od pozwanego dyspozycji zamknięcia rachunku bankowego nie zamknął tego rachunku, prowadził na nim dalej przez kilka lat operacje powodującego wzrost zadłużenia mimo, iż nie jest w stanie wykazać, że pozwany cofnął oświadczenie o zamknięciu rachunku.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości przez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zaskarżony wyrok mógłby zostać uchylony a sprawa przekazana Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania tylko w sytuacji, gdyby zachodziła nieważność postępowania, nierozpoznanie istoty sprawy albo konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (art. 386 § 2 i § 4 k.p.c.), względnie zachodziły przesłanki szczególne, przewidziane w postępowaniu uproszczonym (art. 505 ¹¹ § 1 k.p.c. i art. 505 ¹² § 1 k.p.c.). Sąd Okręgowy nie stwierdził takich uchybień, ani nie zarzuca ich apelujący.

Sąd Rejonowy w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, aczkolwiek nieprawidłowo przyjął, że umowa odnawialnej linii kredytowej oraz umowa rachunku bankowego obowiązywały pomimo wypowiedzenia przez pozwanego umowy rachunku bankowego.

W sprawie bezsporne bowiem jest, że w dniu 4 kwietnia 2008 roku pozwany złożył powodowi wniosek o zamknięcie rachunku bankowego z dniem 4 maja 2008 roku, zwracając jednocześnie kartę debetową V. (...) (k. 76). Z treści samego wniosku wynikało, że jest on równoznaczny z wypowiedzeniem wszystkich umów zawartych z bankiem.

Wypowiedzenie to nastąpiło zgodnie z § (...) Regulaminu ogólnego otwierania i prowadzenia rachunków bankowych dla osób fizycznych w Banku (...) Spółce Akcyjnej. Zarazem Regulamin wprost przewidywał, że posiadacz rachunku zobowiązany jest do spłaty zobowiązań do dnia rozwiązania umowy (§ (...)), a niespłacone zadłużenie stanie się zadłużeniem przeterminowanym (§ (...)). Z kolei przepis § (...) Regulaminu przewidywał, że wypowiedzenie umowy rachunku bankowego jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy odnawialnej linii kredytowej i skutkuje obowiązkiem dokonania spłaty całości zadłużenia przez posiadacza rachunku1.

Wobec powyższego trafnie pozwany wywodzi, że skoro powód nie wykazał, iż pozwany cofnął oświadczenie o wypowiedzeniu umowy rachunku bankowego, umowa ta, wraz z umową o odnawialną linię kredytową, uległy rozwiązaniu z dniem 4 maja 2008 roku.

Ze złożonego przez powoda bezspornego rozliczenia transakcji wynika, że w dniu 4 kwietnia 2008 roku (data wypowiedzenia) pozwany zasilił rachunek bankowy kwotami 2066,77 zł i 4,09 zł, co miało odpowiadać wysokości zadłużenia pozwanego pozostałego do spłaty. Wprawdzie w dniu następnym zaksięgowano zaległości powoda z tytułu opłat za prowadzenie rachunku za miesiące od stycznia do marca 2008 roku w kwotach po 6 zł, ale dawało to co najwyżej powodowi uprawnienie do żądania od pozwanego zapłaty tych zobowiązań, a nie do przyjęcia, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umów łączących strony. Gdyby nawet przyjąć, że w niniejszym procesie powód dochodzi także tej kwoty 18 zł, byłoby to zobowiązanie przedawnione, gdyż roszczenia banku przedawniają się z upływem 3 lat jako związane z prowadzeniem działalności gospodarczej a z reguły i okresowe (art. 118 k.c.), zaś roszczenia z umowy rachunku bankowego – z upływem 2 lat (art. 731 k.c.). Pozwany podniósł zarzut przedawnienia (art. 117 § 2 k.c.).

Błędny jest wywód powoda, że możliwe było niewykonanie dyspozycji zamknięcia rachunku bankowego ze względu na nieuiszczenie przez pozwanego wskazanych wyżej opłat w łącznej kwocie 18 zł. Postanowienia Regulaminu mówiące o możliwości niewykonania przez bank dyspozycji posiadacza rachunku należy odnosić tylko do dyspozycji środkami pieniężnymi, które – co zrozumiałe – nie zostaną wykonane, jeżeli posiadacz rachunku nie będzie miał na nim wystarczających środków. Odmienna wykładnia oznaczałaby, że nie może dojść do rozwiązania umowy rachunku bankowego przez wypowiedzenie, dopóki posiadacz rachunku nie spłaci całego zadłużenia, gdyż w przeciwnym razie bank nie wykona takowej „dyspozycji”. Byłaby to wykładnia nielogiczna i sprzeczna z art. 730 k.c. Posiadacz rachunku może wypowiedzieć umowę rachunku bankowego i umowy powiązane. Jest wówczas zobowiązany do spłaty zadłużenia do czasu rozwiązania umowy, jednakże brak spłaty skutkuje tylko tym, że wymagalne zadłużenie może być dochodzone przez bank w procesie (względnie – w uprzednim stanie prawnym – na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności).

Wobec powyższego należało przyjąć, że umowa rachunku bankowego wraz z umową odnawialnej linii kredytowej, łączące strony, uległy rozwiązaniu z dniem 4 maja 2008 roku. Po tym dniu powodowy bank bezpodstawnie naliczał różnego rodzaju opłaty, które skutkowały powstaniem zadłużenia. Należy dodatkowo zwrócić uwagę, że aż do dnia 23 lutego 2010 roku nie były wykonywane żadne operacje, które można byłoby wiązać z aktywnością powoda. Dopiero w tym dniu doszło do wykonania przelewu w kwocie 1000 zł na rachunek B. C. (jak twierdzi powód w odpowiedzi na apelację) i wypłaty B. C. kwoty 580 zł. Dyspozycje te jednak nie powinny zostać w ogóle wykonane przez bank, gdyż stron nie łączyła już wówczas żadna umowa, w szczególności nie powinno też stać się tak na podstawie pełnomocnictwa do rachunku udzielonego B. C.. Jeżeli zostały one wykonane – stało się tak bez jakiejkolwiek umownej podstawy prawnej, gdyż powodowy bank nie wykazał, aby pozwany cofnął oświadczenie o wypowiedzeniu umowy rachunku bankowego.

Sąd Rejonowy odwoływał się również do późniejszych wpływów na przedmiotowy rachunek bankowy, ale pozwany w apelacji wskazuje, że były to przelewy dokonane przez komornika, a więc dokonywane bez woli i wiedzy dłużnika. Gdyby nawet było inaczej, nic nie wskazuje, aby były one równoznaczne z cofnięciem przez pozwanego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy rachunku bankowego.

Tym samym Sąd Okręgowy uznał, że nie istnieją roszczenia powoda wywodzone czy z umowy odnawialnej linii kredytowej, czy z umowy rachunku bankowego, dochodzone przez powoda w niniejszej sprawie. Sąd jest związany wskazaną podstawą faktyczną (art. 321 § 1 k.p.c.), a zatem Sąd Odwoławczy nie rozważał, tego czy powodowi przysługują roszczenia z tytułu czynu niedozwolonego bądź z tytułu nienależnego świadczenia, związane z wypłatami środków w dniu 23 lutego 2010 roku, przy czym pamiętać należy, że od października 2013 roku na przedmiotowym rachunku zaksięgowano istotne wpływy, nawet jeśli pochodzące od komornika (k. 118v). Okoliczności te pozostają jednak poza przedmiotem niniejszego procesu, w którym powód dochodził od pozwanego roszczeń z konkretnej umowy.

Odnośnie zarzutu niedoręczenia pełnomocnikowi pozwanego pisma powoda należy podnieść, że wprawdzie w aktach brak jest dowodu doręczenia tego pisma pełnomocnikowi pozwanego (zarządzenie dotyczyło poręczenia pozwanemu – k. 96 i wysłano je na błędny adres – k. 136), jednakże na rozprawie w dniu 30 września 2015 roku, w obecności pełnomocnika pozwanego, Sąd Rejonowy przeprowadził dowód z tych dokumentów (k. 137), a zatem strona pozwana miała możliwość uzyskania wiedzy o istnieniu tych dokumentów i zapoznania się z nimi. Pełnomocnik pozwanego nie zgłaszał wówczas żadnych wniosków w tym przedmiocie.

Wobec oddalenia powództwa powodowy bank jest stroną przegrywającą i na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. powinien zwrócić pozwanemu koszty procesu obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika – radcy prawnego w stawce minimalnej (§ 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1349) oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Apelacja pozwanego została uwzględniona w całości, toteż na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów postępowania odwoławczego obejmujących opłatę od apelacji i wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego – radcy prawnego w stawce wynikającej z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804).

Z tych względów na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

1 Sąd Okręgowy odwołuje się do regulaminu stanowiącego załącznik do zarządzenia nr (...) z dnia 18 września 2003 roku, zmienionego zarządzeniem nr (...) z dnia 25 czerwca 2004 roku, zarządzeniem nr (...) z dnia 25 listopada 2004 roku oraz zarządzeniem nr (...) z dnia 21 grudnia 2004 roku, złożonego przez powoda z pismem z dnia 3 lipca 2015 roku a nie do wersji regulaminu datowanej na 1 września 2011 roku, złożonego przez powoda z pismem z dnia 25 marca 2013 roku, aczkolwiek oba w tym zakresie zawierają tożsame postanowienia, różniąc się ich numeracją i redakcją. Powodowy bank nigdy nie wskazał wyraźnie, w jakim brzmieniu strony wiązał regulamin w dniu 4 kwietnia 2008 roku.