Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lipca 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 lipca 2016r. w S.

odwołania E. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 9 października 2014 r. Nr (...)

w sprawie E. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do świadczenia przedemerytalnego

I. zmienia zaskarżoną decyzję i ustala prawo E. G. do świadczenia przedemerytalnego od 27 września 2014 roku;

II. przyznaje z sum Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego w Siedlcach) na rzecz adwokata K. M. prowadzącego Kancelarię Adwokacką w S. kwotę 73,80 (siedemdziesiąt trzy 80/100) złotych, w tym podatek VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej na rzecz E. G. z urzędu.

Sygn. akt IV U 20/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 października 2014r. Nr (...), działając na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 3 pkt 1, 2, 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013r. poz. 170), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił E. G. prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawczyni nie spełniła warunków do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, gdyż nie udowodniła co najmniej 30-letniego okresu uprawniającego do emerytury. Rozpatrując uprawnienia do świadczenia przedemerytalnego nie uwzględniono okresu od 19.09.1987r. do 18.09.1991r. sprawowania opieki nad dzieckiem przekraczającego długość przewidzianą w art. 7 ust. 5 ustawy emerytalnej. Na dzień 30 listopada 2013r. za udowodnione uznano okresy składkowe w wymiarze 25 lat, 3 miesięcy i 1 dnia oraz okresy nieskładkowe w ilości 3 lat, 9 miesięcy i 25 dni, czyli łącznie przyjęty do uprawnień emerytalnych okres składkowy i nieskładkowy wyniósł 29 lat i 26 dni.

Odwołanie od w/w decyzji złożyła ubezpieczona E. G., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie jej świadczenia przedemerytalnego, a także uznanie okresu urlopu wychowawczego od dnia 19.09.1987r. do 18.09.1989r. za okres nieskładkowy uprawniający do świadczenia przedemerytalnego. Wskazano, iż organ rentowy do okresów składkowych zaliczył ubezpieczonej urlop wychowawczy jedynie w wymiarze 3 lat, tj. od 19.09.1984r. do 18.09.1987r. Z przedłożonego świadectwa pracy wynika, że wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym od 19.09.1984r. do 18.09.1991r. Po upływie 3 lat podstawowego urlopu wychowawczego korzystała z dodatkowego urlopu wychowawczego w związku z koniecznością stałej i osobistej opieki nad córką A. G. wobec jej stanu zdrowia. Dodatkowy urlop wychowawczy uzyskała na podstawie zaświadczenia lekarskiego, w którym stwierdzono, że ze względu na zły stan zdrowia dziecka konieczna jest stała i osobista opieka nad nim. Powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 20 marca 2008r. (II UK 160/07) ubezpieczona zwróciła uwagę, iż przesłanką uznawania dodatkowego urlopu wychowawczego za okres nieskładkowy jest hipotetyczne spełnienie przez dziecko przesłanek do zasiłku pielęgnacyjnego, a nie rzeczywiste pobieranie takiego świadczenia, a o spełnieniu tych przesłanek przesądza wystawione przez zakład społeczny służby zdrowia zaświadczenie lekarskie. Wobec powyższego, zdaniem wnioskodawczyni dodatkowy okres urlopu wychowawczego w wymiarze 2 lat, tj. od dnia 19.09.1987r. do 18.09.1989r. powinien zostać uznany za okres nieskładkowy i zaliczony do okresu uprawniającego do emerytury, a tym samym do świadczenia przedemerytalnego (odwołanie wraz z załącznikami, k. 1-9 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując przepisy prawa oraz argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Ponadto wskazano, że w toku postępowania wyjaśniającego organ rentowy przekazał sprawę do Głównego Lekarza Orzecznika w celu wydania opinii, z której wynika, że przedłożona dokumentacja medyczna dotycząca A. G. nie wskazuje, aby w okresie od dnia 19.09.1987r. do dnia 18.09.1989r. jej stan zdrowia wymagał bezpośredniej i całodobowej opieki matki – nie było przesłanek do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego według Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15.05.1989r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi uprawniającymi do stałej opieki (odpowiedź organu rentowego na odwołanie, k. 10-11 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona E. G., mając ukończone 56 lat, w dniu 26 września 2014r. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o świadczenie przedemerytalne. Na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku o świadczenie przedemerytalne oraz znajdujących się przy wniosku o ustalenie kapitału początkowego organ rentowy przyjął na dzień 30 listopada 2013r. za udokumentowane okresy składkowe w wymiarze 25 lat, 3 miesięcy i 1 dnia oraz okresy nieskładkowe w ilości 3 lat, 9 miesięcy i 25 dni, tj. łącznie przyjęty do uprawnień emerytalnych okres składkowy i nieskładkowy wyniósł 29 lat i 26 dni. Rozpatrując uprawnienia do świadczenia przedemerytalnego nie uwzględniono okresu od 19.09.1987r. do 18.09.1991r. sprawowania opieki nad dzieckiem przekraczającego długość przewidzianą w art. 7 pkt 5 ustawy emerytalnej. Do stażu ubezpieczeniowego zaliczono okres przebywania ubezpieczonej na urlopie wychowawczym od dnia 19.09.1984r. do 18.09.1987r. jako okres nieskładkowy. Wobec nie spełnienia przez ubezpieczoną warunków do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego – nie udowodniono co najmniej 30-letniego okresu uprawniającego do emerytury – zaskarżoną decyzją z dnia 9 października 2014r. organ rentowy odmówił E. G. prawa do świadczenia przedemerytalnego (dane o okresach zatrudnienia, k. 20 akt emerytalnych; decyzja z dnia 9.10.2014r., k. 21 akt emerytalnych).

W okresie od 1.05.2002r. do 30.11.2013r. E. G. była zatrudniona w Związku (...) Filii Ośrodka Usług (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kelnerki. Stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę za wypowiedzeniem (art. 30 §1 pkt 2 kp) w warunkach przewidzianych w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (świadectwo pracy z 30.11.2013r., k. 14 akt emerytalnych).

Ubezpieczona E. G. jest zarejestrowana w Urzędzie Pracy w M. jako bezrobotna od dnia 3.02.2014r. z prawem do zasiłku dla bezrobotnych od dnia 11.02.2014r. W dniu 19.09.2014r. upłynął 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. W okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych wnioskodawczyni nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych (zaświadczenie Powiatowego Urzędu Pracy w M. z dnia 19.09.2014r., k. 18 akt emerytalnych).

W okresie od 15.09.1980r. do 24.05.1994r. E. G. była zatrudniona w (...) S.A. Hotele: V. - (...) C.-E. na stanowisku kelnera. W okresie od 19.09.1984r. do 18.09.1991r. korzystała z urlopu wychowawczego (świadectwo pracy z 24.05.1994r., k. 9 akt emerytalnych). Ubezpieczona wystąpiła do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie urlopu wychowawczego od dnia 19.09.1987r. na okres 2 lat tytułem opieki nad 3-letnią córką z powodu częstych chorób dziecka, wyjaśniając, że córka cierpi na przewlekły nieżyt dróg oddechowych. Przedłożono zaświadczenie lekarskie wystawione przez lekarza pediatrę, z którego wynika, iż A. G. (córka ubezpieczonej) przewlekle choruje na zapalenie oskrzeli, krtani, częste anginy ropne, w związku z czym konieczna jest opieka matki przez okres 2 lat od 1.09.1987r. do 18.09.1989r. Następnie E. G. wystąpiła o przedłużenie urlopu wychowawczego od dnia 18.09.1989r. do dnia 18.09.1991r. z powodu stanu zdrowia dziecka, dołączając do padania kolejne zaświadczenie lekarskie, wskazujące, że jej córka przewlekłe choruje na astmę oskrzelową i wymaga opieki matki w w/w okresie (dokumenty znajdujące się w aktach osobowych ubezpieczonej). Od 1987r., kiedy to orzeczono rozwód związku małżeńskiego ubezpieczonej zawartego z M. G., wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią wówczas A. G. powierzono matce z prawem ojca do osobistych kontaktów z córką (odpis wyroku, k. 28-29 akt emerytalnych). Po rozwodzie opieka nad córką w całości przypadła ubezpieczonej. Stan zdrowia A. G., ur. (...), z powodu chorób przewlekłych układu oddechowego w okresie od 19.09.1987r. do 18.09.1989r. kwalifikował dziecko, wymagające stałej opieki ze strony matki, do zasiłku pielęgnacyjnego (opinia biegłego lekarza pediatry specjalisty chorób płuc, k. 45 akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie E. G. zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art.2 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013r. poz. 170 j.t.) prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, ze zm.), w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn. Za okres uprawniający do emerytury, o którym mowa w ust. 1, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 2 ust. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych). Ponadto, jak stanowi ustęp 3 wskazanego przepisu świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ustępie 1 po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1)  nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna,

2)  w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych, nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,

3)  złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Rozstrzygnięcie sprawy wymagało ustalenia, czy ubezpieczona do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, tj. do 30 listopada 2013r. posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 30 lat. Poza sporem pozostaje bowiem, że ubezpieczona spełnia pozostałe wymienione wyżej przesłanki nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego. Jak wynika z zaskarżonej decyzji organ rentowy uznał za udowodniony okres składkowy i nieskładkowy w łącznym wymiarze 29 lat i 26 dni. Do okresu uprawniającego do emerytury nie zaliczono okresu od 19.09.1987r. do 18.09.1991r. sprawowania opieki nad dzieckiem przekraczającego długość przewidzianą w art. 7 pkt 5 lit.b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Stosownie do powołanego przepisu art. 7 pkt 5 lit.b ustawy emerytalnej okresami nieskładkowymi są przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy z powodu opieki nad dzieckiem, na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny – dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko. Wystarczającą przesłanką uznania przedłużonego urlopu wychowawczego udzielonego z powodu konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem (art. 7 pkt 5 lit.b ustawy emerytalnej) jest samo spełnienie przez takie dziecko warunków do zasiłku pielęgnacyjnego, a nie rzeczywiste ustalenie prawa do tego świadczenia i jego pobieranie (por. wyroki SN z dnia 11 lipca 2006r., I UK 354/05, LEX nr 328027 i z dnia 20 marca 2008r., II UK 160/07, LEX nr 465987).

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że okres dodatkowego urlopu wychowawczego udzielonego E. G. w okresie do 19.09.1987r. do 18.09.1989r. był uzasadniony stanem zdrowia małoletniej wówczas córki A. G., która wymagała stałej opieki matki wobec chorób przewlekłych układu oddechowego i częstych infekcji dróg oddechowych. Przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych definiujące okresy nieskładkowe wymagają ponadto, aby ten stan zdrowia dziecka dawał podstawy do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego, przy czym nie tyle wymagane jest, aby taki zasiłek był wypłacany, lecz jedynie by stan zdrowia dawał uprawnienia do korzystania z zasiłku. W ocenie Sądu dowody, które zostały w sprawie przeprowadzone, w szczególności opinia biegłego lekarza pediatry specjalisty chorób płuc, który na podstawie zachowanej dokumentacji medycznej córki ubezpieczonej, jak i na podstawie zeznań świadka – lekarza prowadzącego małoletnią dr J. B., stwierdziła, że stan zdrowia A. G. z uwagi na przewlekłe choroby układu oddechowego w spornym okresie od 19.09.1987r. do 18.09.1989r. kwalifikował dziecko do zasiłku pielęgnacyjnego, a dziecko wymagało stałej opieki matki. Sporządzona w sprawie opinia jest rzetelna, szczegółowa, oparta na analizie dowodów z dokumentów i zeznań lekarza prowadzącego. Co więcej nie była kwestionowana przez strony postępowania, w tym organ rentowy nie zgłosił do niej żadnych zastrzeżeń. Wobec powyższego nie budzi wątpliwości, iż sporny okres sprawowania opieki na małoletnią należało zaliczyć ubezpieczonej do okresu uprawniającego do emerytury jako okres nieskładkowy w myśl art. 7 pkt 5 lit.b ustawy emerytalnej. Do wymaganego okresu co najmniej 30 lat E. G. brakowało niespełna 1 rok (organ rentowy uwzględnił okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 29 lat i 26 dni), zatem po zaliczeniu dodatkowego okresu urlopu wychowawczego z tytułu opieki nad małoletnim dzieckiem, którego stan zdrowia kwalifikuje do zasiłku pielęgnacyjnego, wnioskodawczyni do dnia rozwiązania stosunku pracy, tj. do dnia 30 listopada 2013r., spełniła w/w warunek wymaganego stażu ubezpieczeniowego. Pozostałe przesłanki do uzyskania prawa do świadczenia przedemerytalnego dotyczące wieku, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, czy też przyczyn rozwiązania z wnioskodawczynią stosunku pracy nie były kwestionowane przez organ rentowy.

Całokształt okoliczności sprawy pozwolił zatem stwierdzić, że E. G. spełnia wszystkie warunki do przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego, a prawo to zostało ustalone – zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych - od następnego dnia po dniu złożenia wniosku, tj. od dnia 27 września 2014r.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 kpc, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej na rzecz E. G. przez adwokata ustanowionego z urzędu orzeczono na podstawie art. § 12 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Z uwagi, iż sprawa została wszczęta przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tj. przed dniem 1 sierpnia 2015r.), jak również przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tj. przed dniem 1 stycznia 2016r.), do określenia wysokości kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu zastosowano przepisy dotychczasowe.