Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2013 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 21 stycznia 2013 r. sygn. akt I C 342/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie III. (trzecim) w ten sposób, że nie obciąża powódki kosztami procesu;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  nie obciąża powódki kosztami postępowania apelacyjnego;

IV.  przyznaje adwokatowi W. P. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w (...) kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych, podwyższoną o należną stawkę podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Powódka J. K. dochodziła od pozwanego (...) Banku Spółki Akcyjnej w W. kwoty 200.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę oraz 90.000 zł tytułem odszkodowania.

Powódka wywodziła w pozwie, że pozwany, w związku z nieuiszczaniem zaległości z umowy o kredyt zawartej z jej mężem D. K., wszczął postępowanie egzekucyjne, które prowadzone było przez komornika sądowego A. O. również przeciwko powódce. Przeciwko powódce, jako małżonkowi dłużnika, również została nadana klauzula wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...), wystawionemu przez wierzyciela przeciwko dłużnikowi D. K., z zastrzeżeniem ograniczenia egzekucji przeciwko powódce do majątku wspólnego małżonków.

Pozwany (...) Bank S.A. w W. sprzedał wierzytelność Prokurze (...). Przejście praw do wierzytelności nastąpiło w dniu 1.06.2011 r. Pozwany, według wywodów pozwu, nie poinformował komornika o sprzedaży wierzytelności. Przez okres od 1.06.2011 r. do 4.10.2011 r. toczyła się egzekucja z nieruchomości powódki i jej męża, tj. z mieszkania położonego w T. przy ul. (...).

Według wywodów pozwu, stan zdrowia powódki od 2011r. znacznie się pogorszył. W związku z zaistniałą sytuacją u powódki wykryto niedoczynność tarczycy oraz wskazano konieczność dalszego badania w poradni kardiologicznej. Również ZUS wstrzymał powódce prawo do renty w związku z trudną sytuacją majątkową.

Pełnomocnik powódki w piśmie procesowym z dnia 27.03.2012 r. (karta 61-62) stwierdził, iż powódka wywodzi swe roszczenia z faktu bezpodstawnego kontynuowania egzekucji przez pozwanego, pomimo sprzedaży wierzytelności, po dniu 1.06.2011 r.

Nadto pełnomocnik powódki wyjaśnił, że kwota odszkodowania stanowi wysokość wypowiedzianego przez (...) Bank powódce kredytu w związku z prowadzoną bezpodstawnie egzekucją, tj. kwotę 46.000 zł z odsetkami (40.000 zł.) liczonymi od 5 maja 2011 r. oraz ograniczył żądaną przez powódkę w pozwie kwotę z tytułu odszkodowania do kwoty 50.000 zł.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 21 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy w (...) umorzył postępowanie w części dotyczącej żądania zapłaty kwoty 40.000 zł, a w pozostałej części powództwo oddalił; zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce przez pełnomocnika z urzędu.

Sąd I instancji dokonał następujących ustaleń faktycznych.

Z wniosku pozwanego, komornik A. O. prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko mężowi powódki D. K. pod sygnaturą Km (...). Postępowanie toczyło się także przeciwko powódce, przeciwko której, jako małżonce dłużnika została nadana klauzula wykonalności.

W dniu 22 lipca 2009 r. do komornika wpłynął wniosek pozwanego o wszczęcie egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w T. przy ul. (...).

W dniu 13 stycznia 2011 r. komornik powiadomił Bank (...) S.A. w T. o terminie opisu i oszacowania lokalu mieszkalnego, stanowiącego odrębną nieruchomość.

Termin pierwszej licytacji nieruchomości wyznaczono na 1 czerwca 2011 r. Na termin tej czynności nie stawił się żaden potencjalny nabywca.

W dniu 21 czerwca 2011 r. u komornika stawił się dłużnik D. K. i przedłożył pismo z 8 czerwca 2011 r. skierowane do niego przez(...) informując o przelewie na rzecz tego Funduszu przez pozwany Bank wierzytelności w kwocie 139.913,58 zł. Komornik zawiadomił o tym fakcie pozwanego i zwrócił się zapytaniem, czy przelew ten dotyczy należności objętej postępowaniem egzekucyjnym w sprawie Km (...).

Egzekucję przeciwko D. K. prowadził także Bank (...) S.A. w K.. Była ona prowadzona przez komornika J. G. pod sygnaturą Km (...). Postanowieniem z 2 listopada 2010r. komornik ten przekazał sprawę do komornika A. O. ze względu na zbieg egzekucji z nieruchomości. Sprawa ta u komornika A. O. otrzymała sygnaturę Km(...). W tych aktach znajduje się wniosek Banku (...) S.A. w K. o wyznaczenie drugiego terminu licytacji z nieruchomości, który wpłynął w dniu 18 lipca 2011 r. W dniu 29 sierpnia 2011r. został wyznaczony termin drugiej licytacji na dzień 5 października 2011 r.

W dniu 13 września 2011 r. do komornika R. C. wpłynęło pismo pozwanego Banku z 8 września 2011 r, z podaną sygnaturą akt Km(...), o umorzenie postępowania egzekucyjnego w związku z dokonanym przelewem wierzytelności. Na piśmie tym sporządzono odręczną adnotację, że akta w dniu 31 grudnia 2008 r. przekazano do komornika A. O. oraz przekazano to pismo komornikowi A. O.. Wpłynęło ono do niego w dniu 19 września 2011 r.

W dniu 20 września 2011 r. wpłynęło do komornika A. O. pismo pozwanego Banku, opatrzone datą 12 września 2011 r., o umorzenie postępowania egzekucyjnego w związku z przelewem wierzytelności.

W dniu 4 października 2011 r. do komornika A. O. stawiła się powódka wraz z mężem i złożyli do akt Km (...) kopię pisma pozwanego Banku z 29 sierpnia 2011 r., w sprawie IC (...), w którym pozwany informował o zbyciu wierzytelności oraz wystąpieniu do komornika o umorzenie postępowania egzekucyjnego.

W dniu 4 października 2011 r. komornik A. O. postanowił umorzyć postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 825 pkt. 1 k.p.c.

Między tymi samymi stronami toczyła się przed Sądem Okręgowym w (...) sprawa pod sygn. akt IC (...) o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego wydanego przeciwko powódce. W aktach tych znajduje się kserokopia postanowienia z dnia 4 października 2011 r. o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Pełnomocnik powódki cofnął w tej sprawie pozew na rozprawie w dniu 5 października 2011 r. i w sprawie tej w tym samym dniu zostało postępowanie umorzone.

Przelew wierzytelności przez pozwanego nastąpił w dniu 1 czerwca 2011 r.

Bank (...) wystawił bankowy tytuł egzekucyjny przeciwko powódce w dniu 9 września 2011 r.

Sąd I instancji umorzył postępowanie w zakresie roszczenia o zapłatę kwoty 40.000 zł wobec cofnięcia w tej części powództwa.

Oddalając powództwo w pozostałej części, Sąd I instancji stanął na stanowisku, że po stronie pozwanego nie można dopatrzeć się jakiegokolwiek zachowania, które spełniałoby przesłanki czynu niedozwolonego. Stwierdził, że powódka wywodziła swoje roszczenie z bezpodstawnego kontynuowania egzekucji po dokonanym przelewie. Żaden przepis – według rozważań Sądu I instancji – nie nakłada na zbywcę wierzytelności obowiązku powiadomienia komornika o dokonanym przelewie, bezpodstawne są więc rozważania, kiedy taka informacja winna dotrzeć do komornika. Żaden przepis nie nakłada nawet obowiązku powiadomienia dłużnika przez zbywcę o zbyciu wierzytelności, a tym bardziej organu egzekucyjnego.

Wobec tego – jak stwierdził Sąd I instancji – że pozwany nie popełnił czynu niedozwolonego, to już z tej przyczyny powództwo podlegało oddaleniu. Zbędne więc było prowadzenie postępowania dowodowego np. dotyczącego stanu zdrowia powódki i dlatego Sąd ten oddalił wniosek dowodowy o przesłuchanie lekarzy i przesłuchanie powódki. Zeznania świadków E. K. nie wniosły, zdaniem Sądu I instancji nic istotnego do sprawy, one także w dużej mierze dotyczyły bowiem stanu zdrowia powódki.

Ubocznie zwrócił też uwagę Sąd I instancji, że zdziwienie budzi brak przedłożenia przez powódkę dokumentu wypowiedzenia jej przez (...) Bank umowy o kredyt hipoteczny na lokal, do którego została skierowana egzekucja i kiedy to nastąpiło. O egzekucji z nieruchomości (...) Bank został zawiadomiony już w dniu 13.01.2011 r., powódka natomiast twierdziła, że wypowiedzenie jej kredytu przez ten Bank miało miejsce już po cesji wierzytelności, a więc po 1 czerwca 2011r. Jeżeli byłoby tak rzeczywiście, to mogłoby wskazywać, że egzekucja z nieruchomości nie była przyczyną wypowiedzenia powódce umowy o kredyt.

W apelacji pełnomocnik powódki zaskarżył przedstawiony wyżej wyrok w punkcie II. i III. (oddalającym powództwo i zasądzającym od powódki koszty procesu) zarzucając: naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie oceny wiarygodności i mocy dowodu z zeznań świadka E. K. w sposób dowolny, sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i regułami logiki; naruszenie art. 217 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie dowodów zawnioskowanych przez powódkę, w sytuacji gdy fakty będące przedmiotem tych dowodów miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy; naruszenie art. 224 § 1 k.p.c. w związku z art. 217 § 2 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych powódki zgłoszonych w piśmie procesowym z 29.06.2012 r. mimo, że okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy nie zostały wyjaśnione, gdyż zgłoszone dowody miały być przeprowadzone na fakt pogorszenia się stanu zdrowia powódki w związku z prowadzonym postępowaniem komorniczym.

Nadto apelująca zarzuciła naruszenie przepisu art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie.

Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie roszczenia zgodnie z żądaniem lub o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Rozpoznając sprawę w granicach apelacji, Sąd Apelacyjny miał na uwadze, co następuje.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je za własne. Ustalenia te nie zostały skutecznie podważone przez skarżącą.

Nadto Sąd Apelacyjny ustalenia te uściśla i uzupełnia w sposób następujący.

Bank (...) S.A. w T. został zawiadomiony przez komornika A. O. zawiadomieniem z 10.01.2011 r. o terminie opisu i oszacowania lokalu mieszkalnego powódki i jej męża, z mocy art. 945 § 1 k.p.c., jako uczestnik postępowania egzekucyjnego – wierzyciel hipoteczny powódki i jej męża (k. 133; k. 134 i 135 akt Km (...))

Dłużnik D. K. został zawiadomiony pismem z dnia 8.06.2011 r. wspólnie przez (...) oraz przez pozwany (...) Bank S.A. w W. o dokonanym przez pozwanego na rzecz w/wym. Funduszu przelewie wierzytelności (pismo z dnia 8.06.2011 r. – karta 91).

W dniu 4.10.2011 r. komornik A. O. postanowił umorzyć postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 825 pkt. 1 k.p.c. w sprawie Km (...), na wniosek pozwanego. (postanowienie z dnia 4.10.2011r. w aktach Km (...)).

Przelew wierzytelności pozwanego, w tym wierzytelności objętej tytułem wykonawczym, w oparciu, o który prowadzona była egzekucja w sprawie Km (...), na rzecz (...) nastąpił w dniu 1.06.2011 r.

Na wniosek Banku (...) S.A. w K. z dnia 12.07.2011 r. w sprawie egzekucyjnej Km (...) o wyznaczenie drugiego terminu licytacji lokalu mieszkalnego nr (...), położonego przy ul. (...), należącego do powódki i jej męża D. K., wyznaczony został termin drugiej licytacji na 5.10.2011 r. Licytacja w dniu 5.10.2011r., jak wynika z protokołu licytacji z 5.10.2011 r. w sprawie Km (...), prowadzonej z wniosku egzekucyjnego Banku (...) S.A. w K., nie doszła do skutku, gdyż nikt się w terminie licytacji nie stawił. (protokół licytacji z 5.10.2011 r. – karta 40 akt Km(...))

Postanowieniem z dnia 24.10.2011 r. w sprawie egzekucyjnej Km (...) z wniosku Banku (...) S.A. w K. przeciwko D. K. i J. K. komornik A. O. umorzył na podstawie art. 985 § 1 k.p.c. postępowanie egzekucyjne z lokalu mieszkalnego powódki i jej męża, położonego w T. przy ul. (...) mając na uwadze, że nikt nie przystąpił do drugiej licytacji nieruchomości stanowiącej przedmiot egzekucji i żaden z wierzycieli nie przejął nieruchomości na własność. (postanowienie z dnia 24.10.2011 r. – karta 42 akt Km (...)oraz karta 35 akt niniejszych)

Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia zarzucanych w apelacji naruszeń przez Sąd I instancji przepisów proceduralnych, poza zarzutem naruszenia przepisu art. 102 k.p.c.

Samego wszczęcia przez pozwany Bank egzekucji przeciwko powódce, jako małżonce dłużnika, w oparciu o tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności przeciwko powódce, nie można kwalifikować jako działania bezprawnego. Pozwany dysponując przewidzianym przez przepisy prawa tytułem wykonawczym, władny był egzekwować swoje należności.

Co do zasady nie można zupełnie wykluczyć, że działanie wierzyciela, który przymiot taki utracił po wszczęciu egzekucji (np. na skutek przelewu swojej wierzytelności), polegające na kontynuowaniu egzekucji (mimo utraty przymiotu wierzyciela) będzie działaniem bezprawnym, zawinionym uzasadniającym odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie przepisów o czynach niedozwolonych i to bez względu na możliwość wytoczenia przez dłużnika egzekwowanego opozycyjnego powództwa przeciwegzekucyjnego.

W sprawie niniejszej nie można jednak przypisać pozwanemu bezprawnych, zawinionych działań, zaniechań.

Powódka, jak słusznie stwierdził Sąd I instancji i czego apelujący nie podważył, swoje roszczenia wywodziła z faktu bezpodstawnego kontynuowania przez pozwanego egzekucji po dniu 1 czerwca 2011 r.

Wyraźnie pełnomocnik powódki w piśmie procesowym z dnia 27.03.2011 r. wskazał, że powódka wywodzi swe roszczenia odszkodowawcze z faktu bezpodstawnego kontynuowania egzekucji przez pozwanego (pomimo sprzedaży wierzytelności) po dniu 1 czerwca 2011 r. (karta 61)

Pozwany w dość szybkim, rozsądnym czasie niespełna 3,5 miesiąca po utracie przymiotu wierzyciela (1.06.2011 r.) złożył wniosek z 8.09.2011 r. z 12.09.2011 r. o umorzenie postępowania egzekucyjnego, powodując tym wydanie przez komornika postanowienia z dnia 4.10.2011 r. o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie Km (...). W okresie zaś po 1.06.2011 r., z którym to okresem powódka wiązała wywodzone przez nią bezpodstawne prowadzenie przez pozwanego egzekucji komorniczej, pozwany nie wnioskował o dokonywanie czynności egzekucyjnych. Wniosek o drugą licytację lokalu mieszkalnego powódki i jej męża złożył nie pozwany, lecz Bank (...) w K., w dniu 12.07.2011 r. i licytacja ta wyznaczona na 5.10.2011 r. nie doszła do skutku, gdyż nikt się w wyznaczonym terminie licytacji nie stawił, co wynika z protokołu na karcie 40 akt egzekucyjnych Km(...).

Skoro w okolicznościach sprawy niniejszej nie można dopatrzeć się bezprawnego, zawinionego działania (zaniechania pozwanego), warunkującego odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego na zasadzie winy, to zbędnym było prowadzenie postępowania dowodowego na okoliczność wywodzonego przez powódkę pogorszenia się jej stanu zdrowia, czy też twierdzonego przez nią wypowiedzenia jej kredytu przez (...) Bank na skutek prowadzonej przez pozwanego egzekucji. Tym samym, pomijając dowody wnioskowane przez powódkę we wskazywanym w apelacji piśmie procesowym z dnia 29.06.12 r. (pismo procesowe z dnia 29.06.12 r. na karcie 98 kat), mające według powódki w/wym. okoliczności potwierdzać, Sąd I instancji nie dopuścił się naruszenia przepisów art. 217 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. oraz art. 224 § 1 k.p.c. w związku z art. 217 § 2 k.p.c. gdyż dowody te były nieistotne, zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy, która to dostatecznie została do rozstrzygnięcia wyjaśniona.

Z zarzutów apelacyjnych za uzasadniony przyjąć należało jedynie zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 102 k.p.c., stosowanego przez Sąd z urzędu.

Stosownie do art. 102 k.p.c. sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami, gdy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony. Przepis ten nie konkretyzuje wypadków szczególnie uzasadnionych. Ocena, czy taki wypadek zachodzi pozostawiona jest sądowi, który uwzględniając całokształt okoliczności konkretnej sprawy kieruje się własnym poczuciem sprawiedliwości. Do kręgu okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek z art. 102 k.p.c. mogą należeć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i będące „na zewnątrz” procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego sytuacji życiowej strony, które to okoliczności winny być oceniane z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

Powódka znajduje się w wyjątkowo trudnej sytuacji materialnej. Mąż powódki, z którym pozostaje we wspólnym gospodarstwie jest schorowany, uzyskuje – jak wynika z oświadczenia powódki, złożonego z wnioskiem o zwolnienie od kosztów – karta 6-7 – dochody jedynie z renty z tytułu niezdolności do pracy i to w niewysokiej kwocie 864 zł, pozostającej po zajęciu egzekucyjnym jego świadczenia rentowego.

Sama powódka nie ma żadnych dochodów. Do 1.10.2010r. – jak wynika z kopii decyzji ZUS złożonej przez powódkę – otrzymywała rentę z tytułu niezdolności do pracy. (k.12).

Wyjątkowo trudna sytuacja materialna i życiowa powódki oraz jej subiektywne poczucie krzywdy i przekonanie o słuszności żądań, leżące u podstaw wytoczenia powództwa – pozwalają przyjąć, że zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, uzasadniający nieobciążanie powódki kosztami procesu.

Z tych samych przyczyn, w oparciu o przepis art. 102 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. nie obciążono powódki kosztami postępowania apelacyjnego.

W bardzo trudnej sytuacji materialnej, finansowej powódki obciążenie powódki kosztami procesu stanowiłoby dolegliwość niewspółmiernie większa niż ta, jaką odniesie pozwany na skutek odstąpienia od obciążania powódki kosztami procesu.

Z mocy art. 386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok podlegał zmianie w kierunku wskazanym wyżej, a w pozostałej części apelację, jako bezzasadną, Sąd Apelacyjny oddalił w oparciu o art. 385 k.p.c.