Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Opocznie, I Wydział Cywilny,

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia S. R. Mirosława Makowska

Protokolant: sekr. sąd. Krystyna Grabska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 lipca 2016 roku w O.,

sprawy z powództwa M. C., T. K. i L. K.

przeciwko A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie

1.  zasądza od pozwanego A. (...) (...)z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz powódki M. C. kwotę 25.000,-(dwadzieścia pięć tysięcy) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 października 2013 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego A. (...) (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz powoda T. K. kwotę 34.000,-(trzydzieści cztery tysiące) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 października 2013 roku do dnia zapłaty;

3.  oddala powództwo w pozostałej części;

4.  zasądza od pozwanego A. (...) (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz powódki M. C. kwotę 1.046,-(jeden tysiąc czterdzieści sześć) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

5.  zasądza od pozwanego A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz powoda T. K. kwotę 3.198,-(trzy tysiące sto dziewięćdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

6.  nie obciąża powódki L. K. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W.;

7.  nakazuje pobrać od pozwanego A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Opocznie kwotę 1240,- (jeden tysiąc dwieście czterdzieści) złotych tytułem kosztów sądowych od których powódka M. C. została zwolniona;

8.  nakazuje zwrócić z funduszu Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Opocznie tytułem nierozliczonych zaliczek na rzecz:

- pozwanego A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. kwotę 815,15 ,-(osiemset piętnaście 15/100) złotych zaksięgowaną pod pozycją 63/2016;

- pełnomocnika powodów kwotę 256,-(dwieście pięćdziesiąt sześć) złotych zaksięgowaną pod pozycją 72/2016.

Sygn. akt I C 164/15

UZASADNIENIE

Powódka M. C. – reprezentowany przez pełnomocnika radcę prawnego – w pozwie z dnia 26 marca 2015 r. wnosiła o zasądzenie od pozwanego A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. na swoją rzecz kwoty 40.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie z art. 446 § 4 k.c. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 października 2013 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według załączonego spisu kosztów. W uzasadnieniu pozwu zostało wskazane, że w dniu 28 maja 2013 r. w miejscowości J. w gminie A. doszło do wypadku komunikacyjnego, w którym kierujący pojazdem marki O. (...) o nr rej. (...) P. K. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że wykonując manewr skrętu w lewo nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu wyprzedzającemu do zespołowi pojazdów M. o nr rej. (...) z naczepą o nr rej. (...) kierowanemu przez R. O., czym doprowadził do uderzenia tego zespołu pojazdów w samochód marki O., który obrócił się na jezdni i tyłem uderzył w przydrożne drzewo znajdujące się na lewym poboczu jezdni. W wyniku wypadku siostra powódki U. K. poniosła śmierć na miejscu.

M. C. zgłosiła swoje roszczenie wobec A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. tytułem zadośćuczynienia. Pozwany decyzją z dnia 30 października 2013 r. odmówił przyznania na jej rzecz zadośćuczynienia zarzucając, że powódki nie można uznać za najbliższego członka rodziny zmarłej.

Sprawa została zaewidencjonowana pod sygn. akt I C 164/15. / vide: - pozew z uzasadnieniem k. 2 – 11/

W odpowiedzi na pozew pozwany A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. – reprezentowany przez pełnomocnika radcę prawnego – wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych lub na podstawie spisu kosztów w przypadku jego przedstawienia. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniósł, że zmarła U. K. nie należała względem powódki do kręgu osób najbliższych, gdyż najbliższymi członkami rodziny byli dla poszkodowanej: mąż, dzieci i wnuczka, z którymi zamieszkiwała i prowadziła gospodarstwo domowe. Ponadto pozwany podał, że stoi na stanowisku, iż poszkodowana U. K. swoim zachowaniem, tj. niezapięciem pasów bezpieczeństwa przyczyniła się do powstania szkody i jej rozmiaru co najmniej w 60 %. /vide: - odpowiedź na pozew wraz z uzasadnieniem k. 58 – 64/.

Powód T. K. i małoletnia powódka L. K. reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego ojca T. K. – reprezentowani przez pełnomocnika radcę prawnego – w pozwie z dnia 14 kwietnia 2015 r. wnosili o zasądzenie od pozwanego A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. na rzecz:

- powoda T. K. kwoty 49.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie z art. 446 § 4 k.c. w związku ze śmiercią matki U. K. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 października 2013 r. do dnia zapłaty,

- małoletniej powódki L. K. kwoty 10.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie z art. 446 § 4 k.c. w związku ze śmiercią babci U. K. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 października 2013 r. do dnia zapłaty płatnych do rąk przedstawiciela ustawowego ojca T. K.. W uzasadnieniu pozwu podniesiono, że w związku z wypadkiem z dnia 28 maja 2013 r. i śmiercią U. K. powodowie T. K. i L. K. zgłosili swoje roszczenia wobec A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. tytułem zadośćuczynienia za śmierć matki i babci. Pozwany decyzją z dnia 30 października 2013 r. uznał swą odpowiedzialność co do zasady i przyznał na rzecz T. K. zadośćuczynienie w wysokości 31.000,00 zł uznając jednocześnie, że zmarła przyczyniła się do powstania szkody w wysokości 40% i obniżając w związku z tym wypłatę do kwoty 18.600,00 zł. Treścią tej samej decyzji pozwany odmówił przyznania na rzecz L. K. zadośćuczynienia zarzucając, że powódki nie można uznać za najbliższego członka rodziny zmarłej. Następnie, na skutek ponownego wezwania do zapłaty, pozwany decyzją z dnia 5 maja 2014 r. poinformował o zniesieniu zarzutu przyczynienia się zmarłej do powstania szkody i z tego tytułu dokonał na rzecz T. K. dopłaty w wysokości 12.400,00 zł.

Sprawa została zaewidencjonowana pod sygn. akt I C 189/15. / vide: - pozew z uzasadnieniem k. 163 – 172/

W odpowiedzi na pozew pozwany A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. – reprezentowany przez pełnomocnika radcę prawnego – wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych lub na podstawie spisu kosztów w przypadku jego przedstawienia. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniósł, że w toku postępowania likwidacyjnego przyznał na rzecz powoda T. K. kwotę 31.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia, która to kwota była kwotą odpowiednią w stosunku do rozmiaru doznanej krzywdy. Jeśli zaś chodzi o roszczenie powódki L. K., to pozwany podniósł, iż w chwili śmierci poszkodowanej miała ona niespełna 15 miesięcy i brak jest podstaw do przyjęcia, że doznała ona cierpienia, które uzasadniałoby przyznanie na jej rzecz zadośćuczynienia. Ponadto pozwany podał, że stoi na stanowisku, iż poszkodowana U. K. swoim zachowaniem, tj. niezapięciem pasów bezpieczeństwa przyczyniła się do powstania szkody i jej rozmiaru co najmniej w 60 %. /vide: - odpowiedź na pozew wraz z uzasadnieniem k. 210 – 217/

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 24 czerwca 2015 r. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę sygn. akt I C 189/15 ze sprawą sygn. akt I C 164/15 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia i postanowił prowadzić ją w dalszym ciągu pod sygn. akt I C 164/15. /vide: - protokół rozprawy z dnia 24.06.2015 r. k. 270 – 270v/.

Pismem procesowym z dnia 9 lipca 2015 roku pełnomocnik strony pozwanej odstąpił od zarzutu przyczynienia się U. K. do powstania szkody i zwiększenia jej rozmiaru / pismo k. 291-292/.

Postanowieniem z dnia 14 lipca 2015 roku, wydanym na rozprawie, Sąd zawiadomił w trybie art. 84 k.p.c.- w uwzględnieniu wniosku strony pozwanej – o toczącym się procesie i możliwości przystąpienia do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego (...) S.A. w W. /postanowienie k.304/

(...) S.A. w W. nie wstąpił do sprawy /pismo k.306, odpis zwrotnego poświadczenia odbioru pisma k.317/.

Postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2015 roku Sąd Rejonowy w Opocznie zwolnił powódkę M. C. od kosztów sądowych w całości /postanowienie k.56/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 maja 2013 r. w miejscowości J. w gminie A. doszło do wypadku komunikacyjnego, w którym kierujący pojazdem marki O. (...) o nr rej. (...) P. K. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że wykonując manewr skrętu w lewo nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu wyprzedzającemu do zespołowi pojazdów M. o nr rej. (...) z naczepą o nr rej. (...) kierowanemu przez R. O., czym doprowadził do uderzenia tego zespołu pojazdów w samochód marki O., który obrócił się na jezdni i tyłem uderzył w przydrożne drzewo znajdujące się na lewym poboczu jezdni. W wyniku wypadku pasażerka pojazdu O. (...) U. K., na skutek rozległych obrażeń czaszkowo – mózgowych i klatki piersiowej, poniosła śmierć na miejscu.

Pojazd sprawcy wypadku był ubezpieczony w zakresie OC w A. société (...) z siedzibą w N. we Francji, (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W..

/bezsporne/

T. K. wskutek śmierci swojej matki U. K. w dniu 28.05.2013 r. doznał cierpień psychicznych pod postacią reakcji żałoby. Nie zgłaszał innych zdarzeń życiowych, które powodowałyby skutki psychopatologiczne. Aktualnie występuje u niego adekwatne kulturowo podtrzymywanie pamięci po zmarłej matce, co świadczy o prawidłowo przeżytej reakcji żałoby. Brak jest podstaw do wnioskowania o powikłanym przebiegu żałoby u T. K..

/dowód: - opinia biegłego psychiatry K. O. k. 329 – 332/

W następstwie wypadku z dnia 28 maja 2013 r. śmierć U. K. wpłynęła negatywnie na stan emocjonalny M. C. wywołując u niej reakcję żałoby bez nasilonych objawów psychopatologicznych. Nie miało to jednak długookresowego, negatywnego wpływu na jej dalsze funkcjonowanie w życiu osobistym, społecznym, zawodowym (w dacie zdarzenia M. C. pracowała i nadal pracuje we własnym gospodarstwie rolnym, zawarła nowy związek, urodziła drugie dziecko). Zaburzenia natury psychologicznej związane z reakcją żałoby u M. C. nie wymagały, nie wymagają i nie będą wymagać w przyszłości terapii psychologicznej.

Zaburzenia emocjonalne, bezsenność związane ze śmiercią U. K. związane z wystąpieniem reakcji żałoby trwały u M. C. przez okres miesiąca. Śmierć siostry była dla M. C. tożsama z zerwaniem szczególnej emocjonalnej więzi pomiędzy osobami najbliższymi. M. C. doznała, na skutek śmierci siostry naruszenia dobrostanu emocjonalnego oraz psychicznego.

W związku ze śmiercią U. K. M. C. doznała okresowego uszczerbku na zdrowiu w aspekcie psychologicznym pod postacią reakcji żałoby. Zaburzenia emocjonalne u M. C. związane ze śmiercią siostry U. K. ustąpiły.

/dowód: - opinia biegłego psychologa J. J. k. 363 – 364/

W następstwie wypadku z dnia 28 maja 2013 r. śmierć U. K. wpłynęła negatywnie na stan emocjonalny T. K. wywołując u niego reakcję żałoby bez nasilonych objawów psychopatologicznych. Nie miało to jednak długookresowego, negatywnego wpływu na jej dalsze funkcjonowanie w życiu osobistym, społecznym, zawodowym (w dacie zdarzenia T. K. pracował i nadal pracuje zawodowo, w 2014 r. zawarł związek małżeński). Zaburzenia natury psychologicznej związane z reakcją żałoby u T. K. nie wymagały, nie wymagają i nie będą wymagać w przyszłości terapii psychologicznej.

Zaburzenia emocjonalne, bezsenność związane ze śmiercią U. K. związane z wystąpieniem reakcji żałoby trwały u T. K. przez okres ponad dwunastu miesięcy. Śmierć matki była dla T. K. tożsama z zerwaniem szczególnej emocjonalnej więzi pomiędzy osobami najbliższymi. T. K. doznał, na skutek śmierci rodzica naruszenia dobrostanu emocjonalnego oraz psychicznego. W związku ze śmiercią matki T. K. doznał okresowego uszczerbku na zdrowiu w aspekcie psychologicznym pod postacią reakcji żałoby. Zaburzenia emocjonalne u T. K. związane ze śmiercią matki ustąpiły.

/dowód: - opinia biegłego psychologa J. J. k. 365 – 366/

U. K. w dacie śmierci miała 47 lat i zamieszkiwała w K. wspólnie z mężem, dwoma synami, narzeczoną jednego z synów i wnuczką w wieku niespełna 15 miesięcy. T. K. spędzał z matką dużo czasu, pomagał jej w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, podwoził ją do pracy w S., zwierzał się jej, mógł liczyć na jej pomoc i wsparcie. U. K. chętnie zajmowała się także wnuczką L. K., głównie w weekendy kiedy jej matka uczęszczała do szkoły, szyła jej ubranka. Pierwsze miesiące po śmierci matki były dla T. K. bardzo trudne, nie mógł się pogodzić z jej śmiercią, brał ogólnodostępne ziołowe środki uspokajające, przez dwa tygodnie korzystał ze zwolnienia lekarskiego. Do chwili obecnej wspomina matkę, jeździ często na jej grób. Rozmawia z córką o babci i pokazuje jej ją na zdjęciach.

M. C. w dacie śmierci siostry U. K. mieszkała w O. z byłym mężem i dzieckiem. Miała ze zmarłą siostrą bardzo dobre kontakty, nie było między nimi żadnych sporów ani konfliktów. Przez okres ok. 8 – 9 lat pracowały razem w jednym zakładzie krawieckim w S.. U. K. wyprowadziła się z domu rodzinnego przed 1990 rokiem w wieku 22 lat, była 11 lat starsza od M. C.. Po wyprowadzeniu się U. K. siostry nadal często się odwiedzały, była ona chrzestną córki M. C. i poświęcała jej dużo czasu. Gdy M. C. podjęła decyzję o rozwodzie siostra wspierała ją emocjonalnie. Po śmierci U. K. jej siostra M. C. urodziła drugie dziecko, którego ojcem jest były maż M. C..

/dowód: - zeznania świadków: B. Ć. k. 303 – 303v,

F. Ć. k. 303v – 304,

M. K. k. 324v,

I. M. k. 324v – 325,

A. S. k. 325 – 325v,

- zeznania powoda T. K. k. 388v,

- zeznania powódki M. C. k. 388v – 389/

L. K. urodziła się (...), zamieszkiwała z rodzicami T. i M. małż. K. oraz babcią U. K.. W opiece nad L. pomagała U. K.. Głównie opiekę tę sprawowała babcia w weekendy, kiedy to M. K. była na studiach. W chwili śmierci swojej babci L. K. miała niespełna 15 miesięcy.

/dowód: - zeznania świadków: M. K. k. 324v,

I. M. k. 324v – 325,

- zeznania powoda T. K. k. 388v/,

Sąd Rejonowy w Opocznie wyrokiem z dnia 6 czerwca 2014 roku w sprawie II K 110/14 uznał P. K. i R. O. za winnych czynów wypełniających dyspozycję art. 177 § 2 k.k. i wymierzył im kary po jednym roku i sześciu miesięcy z warunkowym zawieszeniem na trzy lata oraz kary grzywny i orzekł o kosztach sądowych.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 8 grudnia 2015 roku w sprawie IV K 663/15 na skutek apelacji prokuratora od w/w wyroku w stosunku do oskarżonego P. K. zmienił wyrok tylko w ten sposób, że uzupełnił podstawę prawną skazania P. K. o art. 4 § 1 k.k. w brzmieniu kodeksu karnego przed 1 lipca 2015 roku i obniżył wysokość jednej stawki dziennej grzywny, w pozostałym zakresie zakażony wyrok utrzymał w mocy /wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie k. 422, wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. k. 450/.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów w postaci, wyroków spraw karnych, opinii biegłych lekarzy psychiatry i psychologa, akt szkody dotyczących zdarzenia z dnia 23 maja 2013 roku oraz zeznań powodów T. K. i M. C. oraz zeznań świadków M. K., I. M., B. Ć., F. Ć. i A. S.. Osobowe źródła dowodowe wzajemnie się uzupełniają i obrazują stosunki panujące w rodzinie zmarłej U. K.. Okoliczności te nie były przez strony kwestionowane.

W zasadzie ustalony stan faktyczny nie był między stronami sporny. Zarzuty strony pozwanej skupiały się głównie na dążeniu na ustaleniu w niniejszym postępowaniu, że to oskarżony R. O. jest wyłącznie winny spowodowaniu wypadku, wskutek którego śmierć poniosła U. K.. Kwestie te zostaną omówione poniżej przy uzasadnianiu decyzji o oddaleniu wniosków dowodowych przez sąd.

Opinie biegłych psychiatry i psychologa nie były kwestionowane przez strony. Opinie te są rzeczowe, a wnioski z nich wyciągnięte logiczne. Brak jest zatem podstaw by opiniom tym odmówić wiarygodności.

Sąd oddalił wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry w stosunku do L. K. (wniosek k. 222). Należy zauważyć, że jak wskazuje sam pozwany powódka L. K. w dniu wypadku miała niespełna 15 miesięcy. W tych okolicznościach w ocenie Sądu nie trzeba wiedzy specjalistycznej aby stwierdzić, że dziecko w tym wieku nie jest w stanie świadomie przeżywać dotykających je zdarzeń. Dlatego też Sąd uznał, iż wniosek dowodowy jest zbędny dla ustalenia faktów, które za pomocą tego dowodu miały być ustalone.

Nadto Sąd na rozprawie w dniu 5 lipca 2016 roku oddalił wniosek pełnomocnika strony pozwanej (wniosek k. 211) sprecyzowany ostatecznie w piśmie z dnia 9 lipca 2015 roku (k. 291) o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu techniki drogowej, ruchu drogowego oraz rekonstrukcji wypadków drogowych na okoliczność, który z kierowców P. K. czy R. O. był wyłącznym sprawcą zdarzenia lub przyczynił się do jego powstania i w jakim stopniu. Należy bowiem zauważyć, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 6 czerwca 2014 roku w sprawie II K 110/14 obydwaj oskarżeni P. K. i R. O. zostali uznani za winnych zarzucanych im czynów z art. 177 § 2 k.k. Stosownie do treści art. 11 k.p.c. w postępowaniu cywilnym sąd jest związany ustaleniami wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa. Zgodnie zaś z art. 441 § 1 k.c. jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna. Skoro zatem zgodnie z art. 441 § 1 k.c. obydwaj oskarżeni tj. P. K. i R. O. są odpowiedzialni za spowodowanie wypadku to zgodnie z art. 366 k.c. traktującym o wielości osób zobowiązanych, w takiej sytuacji wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. To wierzyciel ma prawo wyboru od którego z dłużników solidarnych będzie dochodził roszczenia, czy będzie to ubezpieczyciel gwarantujący ubezpieczenie OC sprawcy wypadku R. O., czy też P. K.. Powodowie w niniejszej sprawie dokonali wyboru pozywając ubezpieczyciela sprawcy wypadku P. K..

W tych okolicznościach w/w wniosek dowodowy strony pozwanej nie mógł być uwzględniony. Wręcz czynienie ustaleń faktycznych w kierunku ustalenia, że tylko R. O. jest winny spowodowania wypadku jest w świetle art. 11 k.p.c. niedopuszczalne.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na uwzględnienie co do zasady, a co do wysokości w części.

Zgodnie z przepisem art. 436 § 1 k.c. samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch tegoż środka komunikacji.

W świetle art. 822 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający.

W myśl art. 34 pkt. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1152) z ubezpieczenia OC przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Przesłankami odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń wobec poszkodowanego są zatem z jednej strony przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej ubezpieczonego, z drugiej zaś strony – istnienie ważnej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. W razie zaistnienia owych przesłanek, ubezpieczyciel odpowiada w zakresie odpowiedzialności sprawcy szkody.

Zgodnie z art. 446 § 4 k.c. sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Wprowadzony ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 116, poz. 731) do systemu prawnego art. 446 § 4 k.c. który wszedł w życie w dniu 3 sierpnia 2008 r., stanowił realizację zgłaszanego w nauce postulatu przyznania najbliższym członkom rodziny zmarłego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Obecnie zakres szkód, których naprawienia mogą domagać się pośrednio poszkodowani jest stosunkowo szeroki. Ustanowienie przez ustawodawcę tej szczególnej regulacji wyłącza potrzebę szerokiej interpretacji art. 446 § 3 k.c., tj. uwzględniania elementów szkody niemajątkowej w ramach odszkodowania zasądzonego z tytułu istotnego pogorszenia sytuacji życiowej, jak i odwoływania się, dla kompensacji krzywdy najbliższych członków rodziny zmarłego, do szczególnego rodzaju dobra osobistego w postaci „więzi rodziców z dzieckiem” (art. 23 i 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c.), gdy uszczerbek o charakterze niematerialnym jest objęty hipotezą normy zawartej w art. 446 § 4 k.c.

Roszczenie oparte na art. 446 § 4 k.c. ma na celu kompensację doznanej krzywdy, tj. złagodzenie cierpienia wywołanego śmiercią osoby bliskiej oraz pomoc osobie pokrzywdzonej w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym rzeczywistości.

Ustawodawca, dla określenia kręgu osób uprawnionych, posłużył się wyrażeniem najbliższy członek rodziny, a więc tym samym, które funkcjonowało już na gruncie art. 446 § 3 k.c. Pojęcie to w piśmiennictwie i judykaturze ujmowane jest stosunkowo szeroko, a obejmuje nie tylko rodziców i dzieci, ale i inne osoby spokrewnione ze zmarłym np. rodzeństwo. O tym, kto jest najbliższym członkiem rodziny decyduje faktyczny układ stosunków pomiędzy określonymi osobami, a nie formalna kolejność pokrewieństwa wynikająca w szczególności z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czy ewentualnie z powinowactwa np. wnuczka zmarłego, będąca dzieckiem pozamałżeńskim wychowywana przez babkę, pomimo że matka żyła i była zdolna do alimentacji córki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1970 r., II CR 313/70, OSN 1971, nr 3, poz. 56). Aby więc ustalić, czy występujący o zadośćuczynienie jest najbliższym członkiem rodziny nieżyjącego sąd powinien stwierdzić, czy istniała silna i pozytywna więź emocjonalna pomiędzy dochodzącym tego roszczenia a zmarłym (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 1938 r., II C 3142/37, Z. O. 1939, poz. 100 i z dnia 10 grudnia 1969 r., III PRN 77/69, OSN 1970, nr 9, poz. 160).

W literaturze zwraca się uwagę, że na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego z zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego.

Trudno jest wycenić tę krzywdę. W każdym razie każdy przypadek powinien być indywidualizowany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Wprowadzenie do przepisu klauzuli „odpowiedniej sumy” pozostawia sądowi orzekającemu margines uznaniowości, co do wysokości zasądzanej kwoty. Jest on dodatkowo wzmocniony fakultatywnym („może”) charakterem tego przyznania, co wskazuje na konstrukcję należnego zadośćuczynienia dopiero po przekroczeniu pewnego poziomu krzywdy (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 1974 r., OSPiKA 1975, nr 7, poz. 171). Swoboda ta, zwana prawem sędziowskim, nie oznacza dowolności, gdyż przyznanie odpowiedniej sumy tytułem kompensacji krzywdy, jak i jej odmowa, muszą być osadzone w stanie faktycznym sprawy.

Pomimo niemożności ścisłego ustalenia wysokości uszczerbku należy opierać rozstrzygnięcie na kryteriach zobiektywizowanych, a nie kierować się wyłącznie subiektywnymi odczuciami poszkodowanego.

Przenosząc te rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, należy wskazać, że powódkę M. C. łączyła szczególna więź z tragicznie zmarłą siostrą, wywodząca się z lat dziecięcych, kiedy jako starsza siostra sprawowała opiekę nad powódką. Różnica wieku między siostrami była 11 lat. Nawet po zawarciu małżeństwa przez zmarłą i opuszczeniu domu rodzinnego siostry w dalszym ciągu utrzymywały kontakt. To zmarła była matką chrzestną córki powódki, wspierała powódkę po jej rozwodzie, siostry przez długie lata pracowały w jednym zakładzie pracy, co wpływało na zacieśnienie więzi rodzinnej. Należy zauważyć, że śmierć U. K. wpłynęła negatywnie na stan emocjonalny M. C. wywołując u niej reakcję żałoby bez nasilonych objawów psychopatologicznych. Nie miało to jednak długookresowego, negatywnego wpływu na jej dalsze funkcjonowanie w życiu osobistym, społecznym, zawodowym. Zaburzenia emocjonalne, wywołane okresem żałoby występowały u M. C. przez okres jednego miesiąca. Po śmierci siostry powódka w sposób prawidłowy funkcjonuje w społeczeństwie, urodziła kolejne dziecko, prowadzi gospodarstwo rolne i pracuje dorywczo. Wszystkie te okoliczności zdaniem Sądu dają podstawę do zasądzenia zadośćuczynienia na rzecz powódki M. C. za doznaną krzywdę wywołaną nagłą śmiercią jej siostry na skutek deliktu w kwocie 25.000 złotych.

Dlatego też Sąd orzekł jak w pkt. 1 wyroku.

Odnosząc zaś rozważania do powoda T. K., to stwierdzić trzeba, iż niezależnie od faktu, że powód w chwili zdarzenia miał już swoją rodzinę narzeczoną i córkę. To nagła śmierć matki, na skutek wypadku, którego on również był uczestnikiem, wpłynęła negatywnie na jego stan emocjonalny. Zaburzenia snu utrzymywały się przez okres jednego miesiąca. Śmierć matki nie spowodowała jednak długotrwałych defektów psychicznych. T. K. zamieszkiwał wraz z narzeczoną i córką oraz zmarłą. Wszyscy domownicy prowadzili wspólne gospodarstwo domowe. Matka przygotowywała posiłki, a T. K. dokładał się do kosztów utrzymania. U. K. pomagała powodowi w opiece nad córką L.. Głównie opiekę tę sprawowała w weekendy To pozwoliło obecnie już żonie powoda kontynuować naukę. Zmarła U. K. w chwili śmierci miała 47 lat, powód mógł zatem liczyć, że matka będzie uczestniczyć w jego życiu jeszcze przez kilkadziesiąt lat. Wszystkie te okoliczności w ocenie Sądu dają podstawę do przyjęcia, że odpowiednim zadośćuczynieniem dla powoda T. K. za śmierć matki będzie kwota 65.000 złotych. Skoro powodowi w toku postępowania likwidacyjnego wypłacono kwotę 31.000 złotych, to należało zasadzić na rzecz powoda kwotę 34.000 złotych.

Dlatego też Sąd orzekł jak w pkt. 2 wyroku.

W pozostałym zakresie powództwo M. C. i T. K. zostało oddalone jako nieuzasadnione.

Co do powództwa L. K. to zostało ono oddalone w całości. Jak wynika bowiem z treści powołanych wyżej orzeczeń sądów o tym czy dochodzący roszczenia jest najbliższym członkiem rodziny decyduje nie stopień pokrewieństwa, lecz to czy występującego o zadośćuczynienie łączyła silna i pozytywna więź emocjonalna. Należy zauważyć, że powódka L. K. w chwili śmierci swojej babci miała niespełna 15 miesięcy. Nie można zatem w ocenie Sądu uznać, iż w tym wieku dziecko jest w stanie świadomie przeżywać ból, cierpienie wywołane śmiercią osoby bliskiej. Dlatego tez powództwo L. K. podlegało oddaleniu.

O odsetkach orzeczono w myśl art. 481 par. 1 k. c. od dnia następnego po wydaniu decyzji przez pozwane towarzystwo.

O kosztach procesu powództwa M. C. i T. K. Sąd orzekł na podstawie art. 100 k. p. c. stosunkowo je rozdzielając.

Co do powódki M. C.. Powódka M. C. wygrała proces w 62 %. (40.000 zł – wartość przedmiotu sporu). Koszty poniesione przez powódkę wyniosły 3.169,04 zł. (wynagrodzenie radcy prawnego wraz z opłatą w kwocie 2.417 zł., koszty korespondencji 5,50zł, koszty dojazdu pełnomocnika 372 zł.). Koszty poniesione przez stronę pozwaną wynosiły 2.417 zł (wynagrodzenie radcy prawnego wraz z opłatą). Razem koszty procesu wyniosły 5.586,04 zł. Zgodnie z tą zasadą powódkę winny obciążać koszty w takim zakresie jakim przegrała sprawę tj. w kwocie 2.122,69 złotych (5.586,04 zł x 38 %). Natomiast pozwanego winny obciążać koszty sądowe w kwocie 3.463,34 zł (5.586,04 zł x 62 %). Skoro faktycznie strona powodowa poniosła koszty w wysokości 3.169,04 zł, należy się jej zwrot od pozwanego w kwocie, w zaokrągleniu 1.046 złotych (3.169,04 zł – 2.122,69 zł), którą to kwotę Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki M. C. w pkt. 4 wyroku.

Co do powoda T. K.. Powód T. K. wygrał proces w 70 %. (49.000 zł – wartość przedmiotu sporu). Koszty poniesione przez powoda wynosiły 5.683,79 zł. (wynagrodzenie radcy prawnego wraz z opłatą w kwocie 2.417 zł., koszty korespondencji 3.50 zł, koszty dojazdu pełnomocnika 441,29 zł., koszty wynagrodzenia biegłego psychologa 372 zł., opłata sądowa 2.450 zł). Koszty poniesione przez stronę pozwaną wynosiły 2.601,85 zł (wynagrodzenie radcy prawnego wraz z opłatą w kwocie 2.417 zł, wynagrodzenie biegłego psychiatry 184,85 zł). Razem koszty procesu wyniosły 8.285,64 zł. Zgodnie z tą zasadą powoda winny obciążać koszty w takim zakresie jakim przegrał sprawę tj. w kwocie 2.485,69 złotych (8.285,64 zł x 30 %). Natomiast pozwanego winny obciążać koszty sądowe w kwocie 5.799,94 zł (8.285,64 zł x 70 %). Skoro faktycznie strona powodowa poniosła koszty w wysokości 5.683,79 zł, należy się jej zwrot od pozwanego w kwocie, w zaokrągleniu 3.198 złotych (5.683,79 zł – 2.485,69 zł), którą to kwotę Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda T. K. w pkt. 5 wyroku.

O kosztach procesy powództwa L. K. Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążając powódki kosztami procesu biorąc pod uwagę, iż jest ona dzieckiem pozostającą na utrzymaniu rodziców.

Stosownie do treści art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 623) kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić (…) Sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Dlatego też Sąd nakazał pobrać od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Opocznie kwotę 1.240 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od uwzględnionej części powództwa wniesionego przez M. C.. Na koszty sądowe złożyła się opłata sądowa w kwocie 2.000 zł x 62 % = 1.240 zł.

O zwrocie nierozliczonych zaliczek Sąd orzekł na podstawie art. 84 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 623)