Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 sierpnia 2016 roku

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim,

Wydział V w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariola Mastalerz (spr.)

Sędziowie: SSO Agnieszka Leżańska

SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant: st.sekr.sądowy Marcelina Machera

po rozpoznaniu w dniu 4 sierpnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku Ł. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do odszkodowania za zgon wskutek wypadku przy pracy

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 kwietnia 2016r. sygn. IV U 22/16

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt V Ua 26/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 grudnia 2015 roku w sprawie (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w T. odmówił wnioskodawcy Ł. O. prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci ojca – R. O. wskutek wypadku przy pracy.

W dniu 17 grudnia 2015 roku wnioskodawca Ł. O. wniósł odwołanie od powyższej decyzji podnosząc, iż w chwili śmierci ojca miał wprawdzie ukończone 25 lat, ale był studentem ostatniego roku studiów wyższych. Wskazał także, iż podczas wizyty w Inspektoracie ZUS w P. został powiadomiony, że spełnia wymogi do uzyskania renty rodzinnej, jednak obniżyłaby ona rentę przyznaną bratu i mamie, dlatego też nie występował o przyznanie świadczenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania wskazując, iż wnioskodawca w dniu śmierci ojca, to jest (...) 2015 roku nie spełniał warunków do nabycia renty rodzinnej. Nadto organ rentowy podniósł, że wnioskodawca nie miał ustalonego prawa do renty rodzinnej.

Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2016 roku, sygn. akt IV U 22/16 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy Ł. O. prawo do jednorazowego odszkodowana z tytułu śmierci ojca, R. O. wskutek wypadku przy pracy w kwocie 31.528,66 złotych.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego:

R. O. w dniu (...) 2015 roku doznał wypadku przy pracy ze skutkiem śmiertelnym.

Syn ubezpieczonego Ł. O. w dacie śmierci ojca miał ukończone 25 lat i był studentem III roku – ostatniego roku studiów wyższych na kierunku (...) w Wyższej Szkole (...) w D. – Wydział (...) w P..

W dniu 17 listopada 2015 roku wniosek o jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci ojca R. O. wniósł wnioskodawca.

Wniosek o przyznanie odszkodowania złożyli także matka M. O. (1) i brat M. O. (2).

Decyzją z dnia 8 grudnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał prawo do jednorazowego odszkodowania M. O. (1) i M. O. (2).

Po tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, iż odwołanie wnioskodawcy jest zasadne.

Sąd meriti powołał się na brzmienie art. 13 ust 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2015r., poz. 1242, ze zm.). Przepis ten stanowi, że członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Nadto Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 13 § 2 wyżej wymienionej ustawy, uprawnionymi do jednorazowego odszkodowania są między innymi małżonek i dzieci własne spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego warunki uzyskania renty rodzinnej.

Z treści powyższych przepisów wedle Sądu Rejonowego wynika, iż ustawodawca uzależnia przyznanie prawa do jednorazowego odszkodowania od spełniania przez dzieci warunków do uzyskania renty rodzinnej w dniu śmierci ubezpieczonego, nie zaś posiadania ustalonego prawa do takiej renty. Sąd I instancji podniósł, że argumentacja organu rentowego nie posiada oparcia w treści powyższej normy, jest sprzeczna z jej gramatyczną wykładnią oraz jest nielogiczna, bowiem nie jest możliwym posiadanie w dacie śmierci ustalonego prawa do renty rodzinnej, jeżeli możliwość ubiegania się o takie świadczenie powstaje wskutek śmierci tegoż ubezpieczonego.

W ocenie Sądu Rejonowego kwestią podstawową dla oceny zasadności odwołania wnioskodawcy było ustalenie, czy w dniu (...) 2015 roku spełniał on warunki uzyskania renty rodzinnej.

Poddając tą kwestię analizie Sąd meriti oparł się na treści art. 68 ust 2 w zw. z art. 68 ust. 1 ustawy o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r., poz. 748, ze zm.), zgodnie z którą to normą prawo do renty rodzinnej przysługuje dzieciom własnym do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Sąd Rejonowy podkreślił, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, iż w dacie śmierci R. O. w dniu (...) 2015 roku Ł. O. miał już ukończone 25 lat jednakże był wówczas na III ostatnim roku studiów. Skutkuje to - w ocenie Sądu I instancji - uznaniem, iż skarżący spełniał warunki do uzyskania renty rodzinnej, a tym samym przysługiwało mu skuteczne prawo do jednorazowego odszkodowania.

Kontynuując swój wywód Sąd Rejonowy stwierdził, że wysokość przysługującego świadczenia wynika z art. 14 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 lutego 2015 roku w sprawie wysokości kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej (M.P. z 2015 r. poz. 251). Mając na uwadze, iż uprawnione do jednorazowego odszkodowania były trzy osoby, Sąd meriti uznał, iż przysługiwało im prawo do odszkodowania w kwocie po 31.528,66 PLN dla każdej z nich ({68.102,00 PLN + 13.242,00,00 PLN + 13.242,00 PLN} / 3 ).

W świetle powyższej argumentacji Sąd Rejonowy uznał zaskarżoną decyzję za błędną i podlegającą zmianie co też Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. uczynił przyznając wnioskodawcy prawo do jednorazowego odszkodowania w kwocie 31.528,66 PLN

Nadto Sąd meriti wskazał, iż zaskarżona decyzja ZUS odmawiająca wnioskodawcy prawa do jednorazowego odszkodowania sposób oczywisty nie spełniała wymogów art. 107 § 1 k.p.a. zgodnie z którym decyzja winna zawierać wskazanie podstawy prawnej oraz uzasadnienie faktyczne i prawne.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych został uprawniony do wydawania decyzji w oparciu o art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.) i żadna z norm tejże ustawy i innych ustaw regulujących funkcjonowanie ZUS nie zawiera wyłączenia stosowania art. 107 k.p.a. w pełnym jego zakresie. Norma ta ma według Sądu meriti szczególny charakter bowiem jest jednym z elementów gwarancji praw obywatela w relacjach z organem stosującym elementy władztwa władzy publicznej i stanowi ona urzeczywistnienie wynikającej z art. 2 Konstytucji RP zasady demokratycznego państwa prawa i wynikającej z art. 7 Konstytucji RP zasady legalizmu działania organów władzy publicznej.

Sąd I instancji stwierdził, że za wskazanie podstawy prawnej w sentencji decyzji nie można uznać ogólnego powołania ustaw regulujących tą kwestię. Przez podstawę faktyczną należy zaś uznać między innymi wskazanie faktów uznanych przez organ rentowy za udowodnione, dowodów na których się oparł, przyczyn z powodu których odmówił innym dowodom wiary i mocy dowodowej, bowiem uzasadnienie stanowi jeden z warunków skutecznej kontroli przez sąd. Uzasadnienie decyzji w każdym zatem przypadku powinno - zdaniem Sądu meriti - zawierać ocenę stanu faktycznego, związek pomiędzy tą oceną a treścią rozstrzygnięcia, które to winno stanowić podstawę ustalonego w postępowaniu poprzedzającym wydanie decyzji stanu faktycznego i jego prawnej oceny. Na poparcie swych wniosków Sąd Rejonowy powołał wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 11 lipca 2013 roku w sprawie sygn. akt III AUa 388/13. Odnosząc się do decyzji wydanej przez organ rentowy w przedmiotowej sprawie, Sąd Rejonowy podniósł, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji praktycznie nie zawiera ustaleń faktycznych, a jedynie przytoczenie treści norm prawnych, które to winny być wskazane w sentencji decyzji.

Apelację od powyższego wyroku w całości złożył organ rentowy, zarzucając naruszenie prawa materialnego , a mianowicie art. 13 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( Dz.U. z 2015r., poz. 1242, ze zm.) w zw. z art. 68 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. z 2015r., poz. 748, ze zm.), poprzez błędne uznanie, że w dniu śmierci ojca - R. O., to jest w dniu (...) 2015 r. wnioskodawca spełniał warunki uzyskania renty rodzinnej (z art. 68 ust. 2), ponieważ pomimo ukończenia 25 lat był na III ostatnim roku studiów i w konsekwencji niezgodne z przepisami przyznanie wnioskodawcy Ł. O. prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci wskutek wypadku przy pracy ojca, podczas gdy wnioskodawca nie ma prawa do jednorazowego odszkodowania po zmarłym wskutek wypadku przy pracy ojcu, bowiem w dacie jego śmierci nie spełniał przesłanek warunkujących przyznanie prawa do renty rodzinnej, a mianowicie pomimo kontynuowania nauki ukończył 25 lat, a ponadto w sprawie nie ma zastosowania art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który nie stanowi podstawy do przyznania prawa do renty rodzinnej, a pozwala jedynie na przedłużenie przyznanego uprzednio prawa do tego świadczenia do zakończenia ostatniego roku studiów.

Na podstawie wyżej wymienionych zarzutów organ rentowy wniósł o zmianę wyroku Sądu Rejonowego i oddalenie odwołania.

Na rozprawie apelacyjnej wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Złożoną apelację należy uznać za zasadną, skutkującą zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem odwołania.

W ocenie Sądu Okręgowego należy podzielić stanowisko organu rentowego, iż zaskarżony wyrok zapadł z naruszeniem prawa materialnego a więc przepisów regulujących prawo członków rodziny zmarłego ubezpieczonego do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy.

Wskazać należy, iż w myśl art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( Dz.U. z 2015r., poz. 1242, ze zm.) członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Odszkodowanie to przysługuje również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia wypadkowego.

Stosownie do art. 13 ust. 2 pkt 2 ustawy członkami rodziny uprawnianymi do odszkodowania są między innymi dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego rencisty warunki uzyskania renty rodzinnej.

Zgodnie natomiast z art. 68 ust. 1 ustawy o ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. z 2015r., poz. 748, ze zm.), dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1)  do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia , nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia alb

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy, w okresie o którym mowa w pkt 1 lub 2

W myśl art. 68 ust. 2 powyższej ustawy jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

W ocenie Sądu Okręgowego analiza powołanych wyżej przepisów wskazuje, iż art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS daje możliwość przedłużenia prawa do renty rodzinnej, pomimo osiągnięcia przez dziecko 25 lat. Jeśli dziecko ukończy 25 rok życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów. Zatem kontynuowanie nauki na ostatnim roku studiów w szkole wyższej skutkuje jedynie przedłużeniem prawa do renty rodzinnej, nie stanowiąc podstawy do przyznania prawa do renty rodzinnej. Wobec powyższego należy stwierdzić, iż niezbędną przesłanka skorzystania z uregulowania zawartego w art. 68 ust. 2 ustawy oprócz kontynuacji nauki na ostatnim roku studiów w szkole wyższej jest pobieranie przez ubezpieczonego renty rodzinnej w momencie ukończenia 25 roku życia. Innymi słowy, ukończenie 25 roku życia wyłącza możliwość nabycia prawa do renty rodzinnej a co zatem idzie brak jest możliwości przedłużenia okresu trwania prawa do renty rodzinnej skoro dziecko nie posiadało statusu osoby pobierającej to świadczenie, bądź nie spełniało warunków do uzyskania tego świadczenia w chwili ukończenia 25 roku życia.

Sąd Okręgowy prezentując powyższy pogląd podziela tym samym stanowisko wyrażone w omawianej kwestii przez Sąd Apelacyjny w Katowicach, który w wyroku z dnia 16 marca 201 Or. (IIIAUa 3020/09, BIUL. SAKa 2010/3/41-42), przywołanym także w apelacji, stwierdził, iż art. 68 ust. 2 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pozwala jedynie na przedłużenie prawa do renty rodzinnej do zakończenia ostatniego roku studiów; przepis ten nie stanowi natomiast podstawy do przyznania prawa do tego świadczenia; jeżeli zatem zgon rodzica nastąpił po osiągnięciu 25 lat życia przez dziecko będące na ostatnim roku studiów, nie nabywa ono prawa do renty rodzinnej.

Z okoliczności przedmiotowej sprawy wynika, iż wnioskodawca Ł. O. 25 rok życia ukończył 25 lipca 2015 roku, natomiast jego ojciec zmarł w dniu (...) 2015 roku , zatem w momencie ukończenia 25 roku życia wnioskodawca nie był osobą , której przysługiwało prawo do renty rodzinnej.

Skoro zatem wnioskodawca w dacie śmierci ojca R. O. nie spełniał przesłanek warunkujących przyznanie prawa do renty rodzinnej, pomimo kontynuowania nauki na ostatnim roku studiów, to tym samym nie nabył on prawa do jednorazowego odszkodowania po zmarłym wskutek wypadku przy pracy ojcu.

Z przyczyn wyżej wskazanych Sąd Okręgowy na skutek wniesionej apelacji na podstawie art. 386§1 KPC zmienił zaskarżony wyrok oraz oddalił wniesione przez wnioskodawcę odwołanie od decyzji organu rentowego.